Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 13]

Waat eine maondaagmörge
Echts

Dè Maondaagmörge wore alle sjötte krank.

Dao wore ter die ómme dokter sjikdje en nog haop hauwe op liev en lève, angere dachten aan zieël en zaligheid en repe óm pestoar of keploan. Auch wore ter die aan waerelds good hegdje en den notaris wóllen höbbe veur ei testament...

't Waas mich ei gedoons det eder op veel en vèsse deej waat toch waal gebeurdj kós zeen.

Wie de vieëars zien rundje deej zoog auch hè die drökdje en vroog waat toch gaondje woor.

Geer kómtj wie gerope zach Mie, die aan de pórt stóng, ich höb uch nueüdig! En wie de vieëars zag, mer doe höbs toch gei vieë, goof ze ten antjwaord: kómtj mer èns kieke, dao ligktj ei zaat verke in 't bèd.

De börgemeister, dè wie altied op dit oer deftig nao 't stadhoes stapdje, vroog ouch al waat aan de handj waas. En nao alles aangehuëurdj te höbbe vónj der de zaak bedenkelik en reep de baoj dè altied bewèrdje van alles oppe hueügdje te zeen, mer noe auch niks wis. Behalve det de sjötterie gister nao Sint Joas oppet sjöttefees woor gewès en bie Bert op den hook, wo de sjöttekamer is, good gepumpeldj hauw en sónger vaan, en de meiste sónger gewère en sjakkoos, heives gekómme wore, vreug in de mörge. Alles waat los woor hauwe ze óngerwèg verlaore. Gelökkig de keüningsplate neet, ómdet de vrouw van Wullem die altied, es ter oetging, mit eine graove steek oppe jas vasnieëdje.

Haol mich den hospes! kommandeerdje de börgemeister en de veldjwachter streek de snór op en spróng oppe fitsj. Hè reej zich den aom oet 't liev en wie der bie Bert aankoom loog dao nog alles ongerein en begóste hospes en vrouw jus op te rume, de vinsters wagewuud aope veür de stank.

Ze zoge de baoj aankomme, van de fitsj sprenge en veur ze get vraoge kóste reep ter al: ‘Doe höbs mich get aangevange! 't Zuutj bedenkelik veür dich oet Bert; de hieël sjötte ligktj op sterve. Doe mós dadelik mit nao 't stadhoes! En es toe deze kieër neet in 't prezong köms weit ich 't neet. Dao is 't struipe, waatste duis, kènjerspeel tège!

In einen aom hauw der det aafgerammeldj, terwiel Bert en zien vrouw van den eine sjrik in den angere vele en bleik wore wie e liek. Veur ze get zègke kóste kommandeerdje de baoj, terwiel hè ziene snór opstreek: In de naam van de wet, pak de fitsj en den mit!

Mer wie der zoog det ter Bert get al te fors aangepaktj hauw, zachter kalmerendj: Ich mós tich eigelik de kloesters aandoon, mer den kónste neet fitsje. Doe zuus waal det ich 't toch good mit dich mein. Stap op noe!

Al den tied stóng de vrouw te lammenteere en wie ze van die kloesters hueürde veel ze bekans flaauw. De kênjer, die det spektakel gehueürd hauwe, kome kieke en reten 'em aan wie ze vader zoge wegrieje mit de baoj.

Effe later deej de pestoar van Pey zien rundje op krankebezuek en wie der verbiej koom hueürdje hè janke en rope: helder, helder! en doew kènjerstömme hel op bèje. Waat is hie te doon, vroog ter, det geer den hemel zwoa geweldj aan dootj?

Ze höbbe Bert gehaoldj, de baoj hèv 'm mit nao 't stadhoes genómme en zach detter in 't prezóng koom. Mieë weit ich ouch neet, zach 't vroumes. Vertroewtj mer op Oze Levenieër, ich kóm strak nog ens aanloupe. En noew mer kalm.

Ongerwiel woor Bert en de baoj opt stadhoes aangekómme wo de börgemeister hieël kwaod achter de greun tafel zoot te wachte en dadelik begos: Bert vertèl waat gebeürdj is. Leeg neet.

[p. 14]

Waat höbs toe mit de Echter sjötte aangevange?

Bert kós gei woard troet kriege van verbouwereerdheid, want de baoj nèven hem haoldje de kloesters teveürsjien. Mer wie de börgemeister zach: ‘Veldjwachter, doog die dènger weg’, begós Bert hakkelendj:

Veurig jaor hauwe die van Sint Joas in de sjöttekamer van de Echter Sint Lenjerik gezaope wie de tempeleers, zoadet den hospes geinen dröppel beer mieë in zien boet hauw. En om te peste repe ze doew: ‘Waat eine sjoane boel in Ech. Hospes gèv ós ei glaas water!’

Dao woor benao ruzing gewès es de veldjwachter neet tössebei gekómme woor. Det kloptj, zach de baoj gruëuts, ich höb det verkske doew effe gewasse börgemeister.

Wie die van Ech gister bie mich bönnekome nao aafloup van 't fieës in de wei, ging Bert wujer, doew repe ze: Noe kriege weer die van Sint Joas! Det beer geitj aaf Bert, en aan de pômp kömste neet, die bênje weer dich toew. Water drenke die van Ech neet. Weer zeen benuujd wies toe troet köms noe de baoj al heives is.

En doew bleve ze wer hijsse tót ze neet mieë kóste. De hieël kamer höbbe ze begaaid, den achteroet mit. Mer Bert en die van Sint Joas krege ze neete trónger.

Hads doe den zoavööl drank in diene kelder? vroog de börgemeister.

Bert slikde ens óm op aom te kómme en zach kórtaaf: Né, hieër, en zweeg doew weer.

Zègk op! zach de baoj, en doew?

De börgemeister begreep det 't noew kómme ging en vermaandje kalm: Sprèk op Bert. Doe wets ich bön 't huid van de pelisie en kan dich laote vaszitte in de wach oppe Loup.

De veldjwachter rammeldje al mit de kloesters en weer zach de börgemeister: ‘Baoj doog die dênger weg, es ich dich bevèl haolste die oet, want ich bön de baas in de gemêndje!’

In naam van de wêt, reep de baoj, sprèk, veruit!

Veldjwachter zwieg, zach de börgemeister kwaod, es 't nuëudig is sprèk ich van de naam der wet en zeker hieë opt stadhoes.

Bert kreeg mood en ging wujer: Geer wètj börgemeister det achter miene mooshaof de Roajbèk löp...

Börgemeister en baoj knikdje.

Zoa lang es die bèk water hauw, hauw ich drank. Ich sjödje mer bie door 't spónjgaat en de kraan bleef laupe en goof beer. Die van Ech mêrkdjen neet det 't wie langer wie slapper woor, jus wie sjóttelewater op 't lès. Dao wore ze te zaat veur. Krank kónne ze daovaan neet zeen. De bèk hèèf zuver water, want mien vrouw speultj daoróm altied de was trin. Huëugstens kan hunne maag get van streek zeen. Dao is nog noats eine mins gestórve van klaor bèkwater, zelfs al zoot 'r 'ne kwekkert in. Zwoa, veel de veldjwachter in êns in, en höbs doe dè knaoj veür beer laote betale? Börgemeister det is deefstal en bedrog tegeliek. Dao kómme de sjelderme bie te pas!

Det leet de börgemeister mer zwoa neet passeere en reep hieël kwaod: Niks te sjèlderme en auch doe neet baoj, ich bön en blief 't huid van de pelissie in de gemèndje en ich doon hie oetspraok! Bert gank heives, mer es eine van de sjötte sturf laot ich dich opnuuj haole en den geiste regelrech nao Remunj! Mit de kloesters óm, veugdje de veldjwachter gauw terbie.

Danke börgemeister, zag Bert en ging sónger de baoj, dè nèven hem stong, aan te kieke weg...

Wie der kort bie hoes koom huëurdje hè al in de vertje zien vrouw noch mer altied jieëmere en de kènjer hel op bèje om hulp van Oze Levenieër en alle Heilige. En wie ze vader trök zoge, green Trees nog helder door van gelök en bèdje de kènjer nog helder om den hemel te danke.

Auch wujer leep alles good aaf, mer dè maondaagmörge vergoot Bert zie gans lève neet.

Frits Smeets