Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 11]

't Vriekorps van 1830
Echts

‘Jònges, et geuf oorlog!’ Mit dees wörd sjprong et laam sjniederke van Genwao de sjöttekamer in van de Laak. En de sjötte, de kop rwaod van et beer en et slaon oppe kaarttaofel, wòrte bleik.

Et sjniederke woor nao de hoaomès gewais in Staiveswairt - en wie der boete koom, haw de lange Pit van de Brüjer, dai eine kop baove de angere oetstook, het geroope, det et över de Staiveswairder ‘Plein’ sjalde. ‘Jao, Wullem Ein is al in aantoch. Van den Haag door de Braobantsje Kempe nao Antwerpe, Brussel en Luuk.’

Neemes zag get. De pöt beer bleeve ònaangereurd. Allein trochte de plekkers - et woor al haos ein oer en heim woor et vroumes zeker weer aan et baljoene,* omdet de pap stong te verzwötere* - duchtig aane piep, det te herbergskamer vol damp stòng.

‘Aloo sjoester, doog diene mòndj èns aope, doe höbs anges zwaovöl kal veil’, brook de kròmme sjruör de silensie. ‘Noe zits te dao mit tien moel vol tenj, es wenste gein tjièn kòns telle; doog die bakkes ens aope.’

In zien kwalliteit van aanveurder van de sjötterie richdje zich de sjoester. ‘Mannen, broeders’ zag hai; went es ter ein aansjpraok heel begos ter ummer in 't Hollans. ‘Mannen, broeders’ rippeteerde-n-hai nog èns... sakkerdomme! Det nuuts haw hem zwao benkelik aangegrepe, det er ziene kop kwiet woor, ram van de kal aaf. Hai kuchdjen èns; dao koom 't troet... mit te voes vöroetgestaoke zach ter zwao hel es ter kòs: ‘Dao mòt get gedaon waere!’ - waat, wis ter zelf nog neet, merre... ‘Bravoo!’ joegdje de angere al. Det woor nog ens eine kommandant. Det goof mood: e... e... gaontj heives, haoltj allemaol de buks en doe trommelslaiger die vel! Weer gaon ze taige! Die van Ech zòlle zich bie òs aansloete. Om half drie appél aan de vogelestang!’ Zjus, det dachte de angere ouch. ‘En noe allemaol heives! En neet lang nöle!’

Dao woor niks mjiè aan te doon. De vrouwluuj kòste foetere, es 't de sjötte aanging hawwe ze te zwiege.

‘Alla Fie’, zag de sjoester, nao hör nog èns gepwöntj te höbbe, ‘es te mich neet mjiè en zuus, den tòt later in de ièwigheit.’ En hai spoodje zich nao het sjötteveldj halfwaig Genwao.

Van alle kenj koome ze aan: die van de Hompescher möle, van de Lièwerk en de Fesanebos, die van den Diek, van Sintannekapelke en den Ainjepool - waal e man of twelf, mit de vörlaijer op den nak, de tesse dik van de polfer en zwaor van de kogele, eine grwaote plak mit de proviand wie eine pungel aan de luip bòmmele.

Ze woore nog neet allemaol biejein. ‘Dai nog mit wiltj, mòt mer naokomme’, goof Sjenske de sjoester aan den herbergeer, dai nao den aafmarsj woor kòmme kieke, het konsinje. ‘Weer höbbe geinen tied te verleere, wie eeder wer ze tainge-n-hoaje, wie baiter.’

Het sloog krek drie oere in Staiveswjièrt, wie 't vriekòr aafmersjeerde: ‘ròbbedòp, ròbbedòp, ròbbedòp-tòp-tòp, hiej achter kòmme d'r nog!’ Door de Meseikerport koome ze in Ech en över de Wienstraot op de Plats. Geine mins op te bein - zeker al wech, zach de sjoester, dae neet draan dach det pront 't lof aan de gang woor.

Den mer wiejer, misjiens haole wer ze nog in! Door Berkeljair, Kröchte, Brach en bie Wessem de Maas över - doe de waig op nao Wjièrt.

Den aanveurder kèndje de waig waal in de duustere. Hai haw hem döks gemaaktj es ter nao de Wjièrter mert ging om bagge en ei piepenhuske.*

De waig troch zich erg lank, spesiaal òmdet

[p. 12]

nemes get mòg zègke: zwiege woor gekòmmandeerd. Mer de sjruör sloog op zie vel, wie men det van eine kleijersmeed neet zoe verwachte.

In de gaigengtj van Kelpe wòrt zich get neergezat in einen dennebos. Dao oote ze zich den eine ene bookeskook, den angere enen hòmp brwaod. De snieder, dai ein geit heel, haw ein kièsfikkel* van komsa, en die ging drin wie snoef. Nog ei slukske oet de sjnapsfles en doe ging 't weer vöroet. 't Woor ongertösse aan 't diaemere gegange.

‘Noe hawt èns op mit det geròbbedòp’, drejdje zich Sjenske inèns kwaod om, ‘de viejant mòs 't ens hwöre. Den zeen wer sòmmedein verraoje. Noe mer goot opgelètj en oetgekeke, vör det ger 't wètj kònne wer op hör zitte’. Dao heele ze juuj.

‘Noe kòmptj mer lansem nao, ich gaon es eclairör* vörop. Dao achter zeen ich, verduuveld jao, de tente van den Hollenjer en rouk van 't kampvuur. ('t Woore aivel mer törfhuip nao de kenj van Neerwjièrt).

Ongerwiel det 't vriekaor zich in einen terluujgraaf* neerzat, sloop 't sjoesterke door brömme en heij vöroet. Hai mos 't wete, wie sterk de viandj woor. Dao inèns, dao kraakdjen eine sjäöt van eine loerjäger neet wiet van hem aaf!

De sjoester boddje*-n-es 't waren op, mer 't volgendje moment zat* er hem drin! En op ene siebot* woor d'r woo de angere looge te wachte. Hai heel neet juuj, mer sjiaesde door. ‘Ze zitten-òs achter de vère’, gegdje-n-ai in 't langskerre. Wie door möspele gestaoke spròng et vriekaor op - en doe begòs de vluch. Bie Wèssem dörste ze van sjämde neet bie de vairman aan te kloppe, mer ze ginge wor de Maas dreig woor tot aan de batse d'r door, en loupentaire heives!

Het sjoesterke, woovan gezag wòrt, det ter gein miltj in haw, woor 't iès heim. Krek wie 't oet ten toore van Aojeneik twelf oere sloog, vloog ter mit eine boets tainge de dör van zien huske op de Laaker diek. ‘Fie! gaw, dooch aope, dooch aope, wer zeen gans versjlage’. Mjiè kos ter neet mjiè zegge.

Neemes van 't vriejkaor haif nog mit ei waord van de veldjtoch durve spraike, mer de vrouwluuj höbbe-n-'t oetgebracht, wie de mander weer èns bie de Meijer op de Echter Plats nao de Hwaomes wore blieve plekke.

En es te de naoziète van de Genwao-en-Laaker vriesjötters daoöver begins, dan bròmme ze get tösse de tenj en kieken einen angere kantj oet.

R. Geurts