De Statenbijbel en zijn voorgangers

[p. XI]

Chronologisch overzicht

		Blz.
9^de of 10^de eeuw.	Oudoostnederfrankische (interlineaire) vertaling der Psalmen, naar een 17^de-eeuwschen bezitter de Psalmen van Wachtendonck genoemd	22
12^de eeuw.	Vlaamsche Psalmenvertaling (slechts bekend uit een ketterverhoor)	51
± 1270.	Het zgn. Limburgsche Leven van Jezus of Luiksche Diatessaron (vertaler Willem van Affligem?)	24-36, 40-44
2^de helft 13^de eeuw.	Omwerking van het Leven van Jezus naar de Vulgata. Verbreiding op groote schaal	31
2^de helft 13^de eeuw.	Westvlaamsche vertaling van de Apocalyps	36-37
2^de helft 13^de eeuw.	Zuidnederlandsche vertaling van de Psalmen. Groote verbreiding	37-38 en 41
2^de helft 13^de eeuw.	Zuidnederlandsche vertaling van de Epistelen en Evangeliën. Groote verbreiding	38-41
1359-1361.	De historische bijbelboeken vernederlandscht door een Oost-Vlaming (een zekeren Vranke Callaert?)	52-57
± 1361 - ± 1390.	De overige bijbelboeken in het Zuidnederlandsch bewerkt, waarschijnlijk door den Oostvlaamschen auteur. Bekendheid in de omgeving van Ruusbroec	57-59
1383-1384.	Geert Groote's Getijden, waaronder een aantal Psalmen en andere Schriftgedeelten. Verbreiding op groote schaal	64-66
± 1390.	Het Nieuwe Testament met de Oudtestamentische ‘Epistelen’ , benevens de Psalmen vertaald door Groote's leerling Johan Schutken, klerk in het klooster te Windesheim. Verbreiding op groote schaal	66-68
± 1390 (wellicht vroeger).	Brabantsche vertaling van de Evangeliën, bekend uit een handschrift van Rooclooster. Geringe verbreiding	59-60
1^e helft 15^de eeuw.	De zgn. eerste Historiebijbel, waarschijnlijk ontstaan in Zuid-Holland. Geringe verbreiding	71-72
1477.	De Delftsche bijbel (het Oude Testament, zonder de Psalmen, grootendeels in de vertaling van den Oostvlaamschen auteur). Eerste bijbeldruk in de Nederlandsche taal; nimmer opnieuw uitgegeven	74-76

[p. XII]

1477.	De Epistelen en Evangeliën, in de vertaling van Johan Schutken, voor de eerste maal in gedrukten vorm uitgegeven. Talrijke herdrukken	79-80
1478.	De Keulsche bijbel van circa 1478	76-79
1480.	De Psalmen, in de vertaling van Johan Schutken, voor de eerste maal gedrukt. Vele herdrukken	80
1513.	De ‘bibel int corte’ , herdrukt in 1516	80-82
1518.	‘Den Bibel... vermeerdert’ . Gewijzigde herdruk van den ‘bibel int corte’	83
1518.	De Handelingen en Openbaring, in de vertaling van Johan Schutken, voor de eerste maal uitgegeven	80
1520.	Luther's Boetpsalmen voor de tweede maal in Nederlandschen vorm bezorgd	139-141
1522.	De Franciscaan Johan Pelt vertaalt het Evangelie van Mattheus naar den Latijnschen tekst van Erasmus. Eerste reformatorische bijbeluitgave	129-135
1522-1523.	Het Nieuwe Testament (behalve de reeds uitgegeven Handelingen en Openbaring) voor de eerste maal volledig door de drukpers bezorgd, de Evangeliën naar de Brabantsche Vulgaatvertaling van ± 1390, de rest in de vertolking van Johan Schutken	135-138
1523.	Eerste uitgaven van Luther's Nieuw Testament in Nederlandsche gedaante (auteur Johan Pelt?). Groote verbreiding en verscheidenheid van tekstvormen	142-147
1524.	Het Delftsche Nieuwe Testament naar Erasmus. Eenige malen herdrukt	170-174
1525.	Het Nederlandsche Nieuwe Testament naar Luther, voorzien van een belangrijken proloog, te Keulen verschenen	147-150
1525.	Het Deventer (bekend onder de foutieve benaming ‘Bazelsche’) Nieuwe Testament, letterlijk naar Luther. (Bewerker Hinne Rode?). Eenige malen herdrukt	152-160
1525.	Eerste volledige uitgave van het Oude Testament; het gedeelte tot en met de Psalmen naar Luther	160-161
1526.	Eerste volledige bijbel in de Nederlandsche taal, bezorgd door Jacob van Liesveldt. Het Nieuwe Testament en het Oude tot en met het Hooglied naar Luther, de rest naar de Vulgata	161-164
1528.	De bijbel van Willem Vorsterman. Vele malen herdrukt. Door de Kerk niet als rechtzinnig Roomsch-Katholiek erkend.	176-184
1535.	Eerste volledige bijbel naar Luther, bezorgd door Jacob van Liesveldt	165
1542.	Jacob van Liesveldt voorziet zijn nieuwe bijbeluitgave van sterk reformatorische kantteekeningen	165-169

[p. XIII]

1548.	Alexander Blanckart bezorgt bij Jaspar van Gennep te Keulen een gewijzigden nadruk van den bijbel van Willem Vorsterman	202-204
1548.	Nicolaas van Winghe bezorgt bij Bartholomeus van Grave te Leuven den eersten, onverdacht rechtzinnigen, Roomsch-Katholieken bijbel. Verbreiding op groote schaal.	201-202 en 204-210
1554.	Eerste Doopsgezinde Nieuwe Testament, later op groote schaal verspreid en naar een lateren uitgever bekend geworden als Biestkens-testament. Omwerking van de reeds bestaande vertaling naar Luther	213-216
1554.	Doopsgezinde uitgave van de Profeten, in de reeds bestaande vertaling naar Luther	212-213
1556.	Eerste Gereformeerde bijbel, naar de Zwitsersche (Zürichsche) vertaling. Nimmer herdrukt	221-224
1556.	Het Gereformeerde Nieuwe Testament van Jan Utenhove, de eerste vertaling rechtstreeks uit het Grieksch. Nimmer herdrukt	224-234
1558.	Eerste uitgave van den volledigen Doopsgezinden bijbel, bewerkt naar de Nedersaksische Luthervertaling en naar een lateren uitgever bekend geworden als Biestkensbijbel. Groote verbreiding	216-219
1559.	Het Gereformeerde Nieuwe Testament van J.D. (waarschijnlijk Johannes Dyrkinus). Grondige herziening van Utenhove's arbeid	235-238
1561-1562.	De Gereformeerde bijbel van Deux-aes; het Oude Testament letterlijk naar de Nedersaksische vertaling van den Luthertekst bewerkt door Godfried van Wingen, het Nieuwe in de redactie van Johannes Dyrkinus	234-235 en 238-245
1571-1595.	Synodale besluiten en officieuze pogingen tot tekstverbetering	250-257
1595.	Officieele opdracht aan Marnix († 1598)	257-262
1600.	Officieele opdracht aan Arnoldus Cornelii († 1605) en Wernerus Helmichius († 1608). Trage voortgang van het werk	262-264
1606.	Verschijning van Baudartius' ‘Wech-Bereyder op de verbeteringhe van den Nederlantschen Bybel’	265-273
1608-1618.	Voortzetting van de officieuze pogingen tot tekstverbetering	273-275
1617.	Het Nieuwe Testament van Hermannus Faukelius	278
1618-1619.	De Synode van Dordrecht wenscht een getrouwe overzetting uit de grondtalen. Opstelling van instructie en benoeming van vertalers en herzieners	276-282
1619-1625.	Nieuw oponthoud	282-284

[p. XIV]

1623.	Verschijning van de ‘Byhelsche Conferentie’ van Sixtinus Amama	283
Juli 1625.	De Staten-Generaal voteeren de noodige gelden voor de bijeenkomst der vertalers	283-284
Nov. 1626.	Eerste vergadering der vertalers van het Oude Testament	284
Oct. 1627.	Eerste vergadering der vertalers van het Nieuwe Testament	286-287
Juli 1633.	Eerste vereenigde vergadering der vertalers en herzieners van het Oude Testament	289
Nov. 1634.	Eerste vereenigde vergadering der vertalers en herzieners van het Nieuwe Testament	291
29 Juli 1637.	Vaststelling van de acte van authorisatie door de Staten-Generaal	312-313
17 Sept. 1637.	Plechtige aanbieding van het eerste gedrukte exemplaar aan de Staten-Generaal. De nieuwe bijbel in den handel	314-315
± 1650.	De Statenbijbel in vrijwel alle kerken ingevoerd	316-321
1655.	Verschijning van het ‘Register van de Verbetering der Druckfauten ende Misstellinghen, die in den Eersten Druck van den Nieuw-Overgesetten Bibel gevonden worden’	323