De geschiedenis van het huis. Een verhaal van vele avonturen

[p. 178]

XXXIV.
Het proces III. De rechter.

‘Klad, schilder, versus Kub, Bouwheer,’ riep de deurwaarder af.

Het was een nieuwe zaak, voor 't eerst op de rol.

Mijnheer de Kantonrechter had eenige vonnissen gewezen, drie weken voor repliek gegeven aan zaakwaarnemers van zaken die reeds liepen, twee weken voor dupliek, en een eind gemaakt aan het schriftelijk geredekavel van partijen, die na maanden procedeeren over een verkeerd gevallen dubbeltje niet tot vergelijk konden komen, door te beslissen dat de uitspraak zou plaats hebben ‘heden over acht dagen’, waarmee bedoeld werd den achtsten dag.

Klad, schilder, en Kub, Bouwheer, zetten het verschil omtrent de drie kilo glansverf uiteen.

- Zet u dat maar eens op schrift. Drie weken! zei de kantonrechter, gelaten.

Partijen en hun vertegenwoordigers in rechten gingen heen.

Bij de uitwisseling der stukken, die nu volgde, kwam

[p. 179]

te blijken, dat men met drie kilo glansverf een procedure tot in drie instanties gemakkelijk kan volsmeren.

Eischer stelde dat hij, - gedekt door een order van den aannemer, die gedekt was door zijn opzichter, die gedekt was door een order van mevrouw, die gedekt was door de tegenwoordigheid van haar man, partij ter andere - naar eisch van bestek een kast had geverfd, nog eens bijgestopt en gegrond, en nog eens opnieuw geverfd, alles naar eisch van bestek.

Dat daarbij zijn materiaal, voor den bouw ingeslagen, was uitgeput gebleken.

Dat hij zich daarom nieuw materiaal had moeten aanschaffen, zijnde drie kilogram blauwe glansverf van de bijzondere kleur die Bouwheer, gedaagde partij, verlangde.

Dat hij voor die verf geen verdere aanwending had en ze, bederfelijk van aard zijnde, haar waarde had verloren.

Dat hij dus den heer Kantonrechter verzocht te willen bepalen....

Waarop gedaagde partij antwoordde, niets met de verfvoorraden van Eischer uitstaande te hebben. Dat het hem, Gedaagde, er alleen om begonnen was zijn huis behoorlijk in de verf gezet te krijgen. Dat daarover de overeenkomst ging tusschen den aannemer en den onderaannemer, eischer, gesloten.

Dat hetzelfde ook voor de bijrekeningen gold, immers eischer zelf gaf toe gewerkt te hebben naar eisch van bestek.

[p. 180]

Dat in geen der betreffende afspraken of overeenkomsten was gesproken van de hoeveelheden verf, die Eischer zou noodig hebben tot het verrichten van het werk.

Dat het dus aan zijn eigen beoordeeling stond, zich van de benoodigde hoeveelheden te vergewissen.

Dat ook bij de prijsbepaling van het bijwerk van geen verf was gesproken, alleen van schilderwerk dat moest worden verricht.

Op al dewelke gronden gedaagde verzocht, des Eischers eisch inzooverre het de drie kilo verf betrof niet toe te wijzen.

Bovendien stelde Gedaagde een eisch in reconventie in, twaalf hoofdstukken beslaande, die met hun genoemde en pro memorie opgestelde posten de vordering inzake bijgeleverde drie kilo hemelsblauwe glansverf verre overtroffen, gelijk naar eisch van procedure gebruikelijk is.

Ter adstructie van den eisch begon de procureur van Eischer den Gedaagde te betichten van al wat onder menschen minder voegzaam is en iemand kan blootstellen aan den haat en verachting zijner medeburgers.

Waarop de procureur van Gedaagde het antwoord allerminst schuldig bleef. Zoodat beide tegenwoordige partijen beurtelings glunderenden en zich in hoogen mate ergerden, totdat ze, de Kantonrechter beslist hebbende, dat beiden nog maar weer eens in geschrifte blijk moesten geven van hun overleg, ten aanzien van het verzameld gehoor, dat aan deze dingen gansch

[p. 181]

gewoon scheen, beschaamd het lokaal verlieten en ieder een kant uit keken.

De beide procureurs echter gingen tezamen een borrel pakken, dat behoorde zoo onder collega's.

Bij breed gemotiveerd vonnis deed de Kantonrechter uitspraak. Hij onderzocht de verschillende aansprakelijkheden, beslissend dat de schilder te recht zich tot den aannemer had gewend om extra betaling wegens hem buiten bestek opgedragen werkzaamheden; dat de aannemer terecht zich op den Bouwheer had beroepen, al onthief dit beroep hem niet van de verplichting, ter zake rechtstreeks met den schilder af te rekenen; dat ten aanzien hiervan tusschen partijen, gelijk ten processe was gebleken, geen verschil bestond; dat echter de vraag, of Eischer als schilderspatroon kon gehouden zijn alle voorkomende verven, althans blauwe glanzende keukenverf, althans in een hoeveelheid van drie kilo in voorraad te hebben, niet door hem kon worden beoordeeld zonder de voorlichting van deskundigen, als hoedanig hij benoemde drie te goeder naam en faam bekende schildersbazen ter plaatse.

Dat blijkens het gevoelen der opgeroepen getuigen-deskundigen het blauw verven van keukens behoorde tot de gewoonten van de streek, ja, dat de mode hier een woord in meesprak en dat veeleer het niet-blauw verven van keukens en aangelegen lokalen tot de uitzonderingen behoorde. Zoodat van een verversbaas verwacht kon worden, dat hij voldoende hoeveelheid

[p. 182]

dezer verfstof in voorraad hield. Dat echter, aan den anderen kant, gezien den bederfelijken aard der gebezigde verfstof, aan zulk in voorraad hebben gevaar voor schade was verbonden. Dat ten processe was komen vast te staan, dat Eischer voor het verrichten van het door hem aangenomen werk de noodige verf had ingeslagen. Dat het herschilderen van de keukenkast, nadat een andere kast, die op order van den Bouwheer, althans namens hem door zijn Mevrouw, althans namens haar door den opzichter, althans in diens opdracht door het jongmaatje was afgebroken, de overgebleven voorraad blauwe glansverf had opgeteerd. Dat dus van eischer op dit oogenblik het in voorraad hebben van gezegde blauwe glansverf niet mocht worden verwacht. Dat hij, geen uitzicht hebbend op nieuw werk, waarbij deze verf, althans daar mede gelijkstaande, zoude benoodigd zijn, en nogmaals met het oog op de bederfelijkheid der waar, zich begrijpelijkerwijs bepaalde tot het inslaan eener kleine hoeveelheid voor het bepaalde extra werk. Doch overwegend, dat hiertegen terecht door gedaagde was aangevoerd, dat hij bij het verleenen zijner opdrachten geen rekening had te houden met de bedrijfsomstandigheden zijner leveranciers, noch met den houtvoorraad zijner houtkoopers, noch met de oven-capaciteit zijner steenbakkers: althans slechts in zooverre dit voor hem nuttig was om te weten of wie iets aannam in staat zou blijken aan de opdracht te voldoen; dat zulke in handel en bedrijf normale voorzichtigheid echter niet betrof ge-

[p. 183]

ringe hoeveelheden materiaal, als drie kilo glansverf of geringe arbeidscapaciteit als noodig was voor het verven eener keukenkast;

rechtdoende,

ontzegde Eischer zijn vordering en veroordeelde hem in de kosten van het geding.