De geschiedenis van het huis. Een verhaal van vele avonturen

[p. 37]

VIII.
Raskolnikoff.

De misdadiger, zegt men, kan de schouwplaats zijner misdrijven niet vergeten.

't Was al in den avond, en schemerig, toen de Bouwheer in de buurt van zijn terreinen dwaalde.

Hij voelde zich zwaar en meewarig. Een groote schuld liep met hem mede als een muggezwerm.

Door het boschje drong hij in de open driest. Laag en rood lag de dooier van de zon te bakken in den einder.

Maar daar was nog iemand, die stond oud-testamentisch te graven. Hij groef zichzelf gedurig dieper in den grond, alleen zijn hoofd was er nog met een scheeve pet, en de flits van zijn blauwe boezeroen-mouwen, die de spade naar buiten smeten telkens achter een vliegende kluit aarde aan.

Op een afstandje zag de Huisheer zwijgende toe. Hij dacht aan verhalen uit den Doré-bijbel en hij dacht aan het wrange rijmpje:

When Adam dug and Eva span,
Where was then the gentleman?

[p. 38]

Doch er was geen spinnende Eva en dat bespaarde hem de schande, den gentleman te zijn.

Toen dat zoo een poos geduurd had, kwam hij naderbij. De graver keek uit zijn graf omhoog, hij tikte aan zijn petje, zooals gravers doen, maar rust gunde hij zich niet.

- Nog zoo laat aan 't werk? begon de gentleman.

- D'r mot er één zijn - graaf.... worp - die begint.

- Dat is wel zoo, zei de Bouwheer berustend.

- Ja.... bevestigde de graver, die over zijn hoofd, naar den anderen kant, kluiten begon te gooien.

Toen leek hij het noodig te vinden, zijn bedrijf verontschuldigend toe te lichten.

- Ik heb maar vast den kelder te pakken genomen. Dan weet je wat je doet. Een kelder moet er altijd wezen. De rest - graaf.... worp - wordt elken dag weer anders.

- Zoo.... zei de Bouwheer, tusschen twee stilten.

- Het gaat zoo met de revolutiebouw - graaf.... worp - niemand weet wat hij wil. De Bouwheer moet een lastigerd zijn. Eerst lag de kelder overlangs, nu moet ik weer dwars graven. Kost mij me centen.

- Hoezoo?

- Aangenomen werk - graaf.... worp. Ik zou de put maken voor zooveel. In 'n week, denk ik, graaf ik het voor mekaar. Maar als ze telkens veranderingen willen, hoe kom ik dan aan mijn loon?

Graaf.... worp. - Graaf.... worp. - Graaf....

[p. 39]

- Mooie droge grond! prees de Bouwheer met zekeren trots, alsof hij dien grond zelf gemaakt had.

De graver rukte aan een wortel. Hij kon niet dadelijk wat zeggen. Met een nijdassigen spit doorsneed hij den witten, bloedenden vezel, wierp de bevrijde kluit hoog-op, keek haar achterna en viel weer naarstig aan.

- Het zijn lastige dingen, die wortels! keurde de Bouwheer.

....graaf - worp....

- Wat houdt dat taai vast! bewonderde hij, met een gedachte aan Vincent.

....graaf - worp....

- De witte aarde steekt hier diep.

....graaf - worp....

Uit den gebroken zonnedooier vloeide het licht bleekig uit. Deze aarde kwam raar te drijven in een zielige romantiek, waarin de figuren van den graver en den Bouwheer tragisch aandeden. Men kon erbij gaan huilen, of dichten, of roerende gravures maken. De Bouwheer voelde zich ontroerd van mensch tot mensch, gelijk liefdadige landgenooten, die hulp inroepen voor een arme weduwvrouw. De edelste gedachten weefden zich tot een oerwoud door zijn brein.

- Ziehier, meende hij ongeveer, en zijn keel schoot vol, ziehier dezen eenvoudigen man, hij graaft van den ochtend tot den laten avond en graaft maar door en heeft hij den eenen put voltooid, dan begint hij weer aan den andere. Hij verricht het eerste werk aan de woningen der menschen en hoe slecht loonen zij zijn

[p. 40]

dienst! Is 't niet als groef deze man zijn eigen graf?

In zulke overpeinzingen werd de wereld het tranendal van een Engelsch prentje. Complaisant als zij is, werkte de natuur aan de voorstelling mee, zij verzorgde het decor, zij temperde het licht.

Zwarte vogels verschoten door den laten hemel.

- Ziezoo, da's weer een dag! zei de man met de spade. Hij had van de stemming eigenlijk niets begrepen. Hij groef omdat hij graven moest, moest, diep en onverdroten en als 't zijn tijd om op te houden was, dan hield hij op.

Meteen was hij nu ook den kuil uit, schraapte zijn spade met een houtje schoon en schouderde dezelve.

Even nog stond hij te poseeren voor het grauwe licht.

- Dat zit er alweer op! zei hij nog eens, zich in beweging zettend als een optocht. - Goeienavond!

- Goeienavond! wenschte hem de Bouwheer.

Groote verlatenheid kroop over hem heen. Het leek hem of nu niemand meer met hem te maken wilde hebben en of hij het beste deed, zich maar te werpen in zijn eigen bouwput.

Doch deze stemming manmoedig overwinnend, schreed hij naar huis en sprak verheugd tot zijn gade:

- Ziezoo, dat is begonnen!