De geschiedenis van het huis. Een verhaal van vele avonturen

[p. 33]

VII.
De Architect en de Uitgever.

Van dezen dag af hebben de Bouwheeren niemendal meer met het Huis te maken.

Het is hun onderneming niet.

Talrijke lieden bemoeien zich ermee met de vrijmoedigheid, waarmede men over eigen goed beschikt. Zij teekenen, rekenen, veranderen, keuren af, bedisselen, bespreken, veranderen, komen nog eens bij elkaar, schrijven brieven, trachten elkander vliegen af te vangen.

Gij, Bouwheer, kijkt toe bij dit spel, als een blinde in een schouwburg, waar niet gespeeld wordt.

Drie ernstige heeren zitten examen. Aan de hooge overheid ontleenen zij het gezag om te onderzoeken, of datgene wat ge bouwen gaat, voldoet aan eischen van Schoonheid, Welstand, Bewoonbaarheid, Deugdelijkheid en nog veel andere -heden. En of het fraai is op zichzelf en of het springen zal in het landschap, of daarbuiten.

Inmiddels hadt ge gaarne een dak boven het dakloos hoofd.

Ge vraagt:

[p. 34]

‘Hoe zit het er nu mee?’

Maar iedereen heeft het te druk om te antwoorden.

Eigenlijk moest ge ook niet vragen. Het gaat u niet aan. Gij zijt een failliet of een overledene, uw eigendommen zijn ‘boedel’ geworden, iets abstracts waar andere menschen over regeeren.

Gij zijt in de positie van een schrijver, en die heeft zijn boek voltooid en aan den uitgever gebracht, en de uitgever zegt:

- Goed! zegt de uitgever, die van ontvangen houdt.

Hij laat nu zetten, proeven trekken, drukken, hij loopt achter den binder aan, hij stuurt zijn reiziger naar Venlo en Veendam om in de hoofden der arme boekverkoopers, tuitende van alle boeken die hun worden vertoond en aangeprezen, dat boek bijzonderlijk aan te praten.

Het gaat niet slecht en de schrijver krijgt een brief:

- Ons boek gaat er vrij goed in....

De schrijver leest nog eens over, hij heeft het niet goed begrepen:

‘Ons’ boek....

En, ja zeker, zoo is het. Hij heeft een gevoel of een ander dat boek moet geschreven hebben, lang geleden, en dat boek is nu een handels-object.

Natuurlijk, zoo is het: de zetter, de drukker, de binder, de papierfabrikant, de uitgever ook en de reiziger, de hotelhouder, die den reiziger logeert en eindelijk de hopelooze boekverkooper met zijn bediende, die

[p. 35]

aan alle dames verzekert: ‘dat wordt tegenwoordig veel gevraagd’, - zij allen hebben dat boek, zij moeten het verkoopen, zij zijn de ware belanghebbenden, het is hun waar en hun broodje.

Wat zouden al deze menschen, wanneer het boek ‘hun’ boek niet was?

En als het groote opperhoofd van een handelshuis is daar de uitgever, die alles heeft uitgegeven om het zoover te brengen: zijn zolders kraken, zijn pakknechts pakken, zijn expediteurs verzenden, iedereen rent, draaft, doet wat, maakt zich dik - en al de gezinnen die daar annex aan zijn, en de sociale wetgeving, en de Vereeniging van Letterkundigen, en dan nog de tallooze critici, die zoo'n boek weer critiseeren en die daar ook weer van leven moeten - goddeloos, wie zag ooit zoo'n bende!

De heele wereld is tollende van dat boek, dat boek, dat boek dat niemand geschreven heeft, want hij, de schrijver, wat verbeeldt hij zich wel! Hij is hoogstens een kraamheer en die maar rondloopt met verkeerde handen en alles is zoo lang geleden, en als het nu maar afgeloopen was!

Doch de argelooze, de Bouwheer, wil ik zeggen, heeft zooveel houvast nog niet eens.

Hij tracht zich voor te houden, wat er eigenlijk gaande mag zijn en slaagt er nauwelijks in te begrijpen, waarom anderen drukte maken om een Huis, dat niet meer is dan een droom.

[p. 36]

Ja, hij moet gedroomd hebben van een huis. Maar nu is hij wakker, hij herinnert zich dien droom zoo precies niet meer. Het ging over een huis, maar alle droomen zijn bedrog en huizen, de huizen, alle huizen van de wereld, zijn huizen van anderen. Zoo is het altijd geweest en zoo zal het blijven, en hij, hij heeft niemandal meer met huizen te maken en nooit gehad.

Neen, niemendal.

Wanneer men hem in de soos ernaar vraagt:

- Hé, Van Dommelen tot Hoevelaken, vertel eens, hoe gaat het toch met je nieuwe huis?

Dan, vaagjes, zegt hij:

‘Och....’

En praat over wat anders.

Op zekeren dag komen twee menschen opgewonden in zijn woning.

- De plannen zijn goedgekeurd, hoera, wij mogen beginnen!

Het zijn de Architect en de Aannemer, die zich ergens over schijnen op te winden.

Maar de Bouwheer, neutraal als een giro-nummer, weet al lang niet meer waar ze het over hebben.