Fontana Marina

[p. 258]

XXX

Knuppels, in ruziestemming, had het kortweg verdomd. Hij hield ervan dat met de vereiste nadruk te herhalen. Er was niets met hem te beginnen.

‘Bang!’ trachtte Jaap hem te tarten. ‘Zó'n bek en als het er op aankomst...’

‘Waarop aankomt?’

Zijn alom behaard gezicht leek op een ruige wolvensnoet.

‘Vrienden,’ vermaande Arend Hobbe, ‘met slechte woorden komen wij er niet. Wanneer het niet eendrachtig kan, zoals wij eendrachtig onze fout begingen...’

‘Over welke fout heb je 't?’ viel de politieker uit.

‘Over ons gemis aan zin voor werkelijkheden. In werkelijkheid is de wereld die wij naar hier ontvluchtten nog aanwezig. Zolang zij er is, moeten wij rekening met haar houden.’

‘Wat dus wil zeggen, verdomme, dat je ze nog gelijk geeft ook. Leer dit van mij: de meerderheid heeft nooit gelijk.’

‘Je bent een slechte demokraat, kameraad Knuppels,’ merkte Jaap voor zijn doen snedig op.

‘Een moeilijk onderwerp!’ lachte Arend mee. ‘De demokratie heeft veel tegenstrijdigheden. Vooral wanneer het gaat om de practijk.’

Knuppels keek beiden om beurten aan, alsof hij in de val zat en een uitweg zocht. Meer dan ooit leek hij een roofdier.

‘Poeh! demokratie,’ schimpte hij. ‘Natuurlijk ben ik geen demokraat. Ik schijt op jullie demokraten. Zó!’

Zijn knoestig lichaam maakte een onstichtelijk grimas.

‘Wat ik dan zeggen wilde,’ hernam Arend Hobbe, de onbetamelijkheid negerend, ‘wanneer wij niet allen mee-

[p. 259]

gaan is de gemeenschap verbroken. Dan ga ik of iemand anders beter alleen.’

‘Wie heeft je daartoe aangewezen?’ maakte Knuppels ruzie.

‘Niemand,’ zei Arend rustig, ‘ik zei ook ik of iemand anders. Zonder volledigheid geen gemeenschap, men zal degene verdenken die ontbreekt. Dan is het naar mijn oordeel beter dat er één gaat.’

‘Ik zou willen weten,’ bracht Jaap onverhoeds in het midden: ‘waar is Ikse?’

Uit het huis kwam Toet. Was dat toeval of had de schilder door haar onverwacht verschijnen aan de dichter gedacht? - Zij leek hem in haar blauw katoenen kleed een heilige.

‘Op Ikse's gezelschap,’ zei Arend beheerst, ‘stel ik geen prijs.’

‘Hij kan doodvallen!’ deed Jaap er heftig bovenop.

Het meisje wachtte zwijgend. Zij was bijna een spiegeling in het bleke morgenlicht.

‘Moet ik er ook bij zijn?’ vroeg zij gedwee. ‘Vrouwen zijn hier zo weinig in tel.’

‘Behalve wanneer het blonde vrouwen zijn!’ bewonderde Jaap. ‘Je zult eens zien.’

‘Wat denk je, Arend?’ vroeg zij volgzaam, zonder op Jaap acht te geven.

‘Wij kunnen samen alvast op weg gaan,’ dacht Arend, de moeilijkheid ontlopend. ‘Je zou, terwijl wij bij de Sindaco binnen zijn, je boodschappen kunnen doen.’

‘Nu lui, ik groet je!’ snauwde Knuppels ineens, alsof iemand hem beledigd had. ‘Doe wat je moet doen, mij zie je niet terug.’

‘Zal me een zorg zijn!’ schold Jaap oprecht.

Arend vroeg niets. Hij had de man niet erger kunnen krenken.

‘Ik ga,’ zei Knuppels wrokkig. ‘'t Heeft me hier lang

[p. 260]

genoeg geduurd in dit zoetekoeksland. Vóór jullie de dienders op me loslaten - want dat doe je - ben ik 'm allang gesmeerd.’

‘Doe wat je niet laten kan,’ was Jaap's bescheid. ‘Maar snij niet op.’

De wolf keek hen allen om beurten aan, zijn harde ogen glurend uit de wilde beharing.

‘Nu wil je zeker,’ giste hij achterdochtig, ‘ook weten waarheen?’

Allen zwegen, zich schamend over dit onwaardig afscheid. Ook Jaap bedwong zich: niets zeggen, dan was het gauw voorbij.

‘Zie jullie ginds die berg?’ speelde Knuppels de marqué. ‘Die met die graat van scherpe punten? Daar is de grens, daar gaan de smokkelaars overheen. Wereldje wel dat zoiets uitlokt! Want het is gevaarlijk.’

Hij nam een pauze om het effect te zien. Niemand zei wat of gaf van belangstelling blijk.

‘Je denkt zeker dat ik alleen wil gaan,’ sloeg hij op zijn eigen praatlust door. ‘Zo gek zal ik niet zijn. De smokkelaars weten de weg daar boven. Ik ga met mijn pak als een van hen. Loopt het mis, dan kan het me zes weken kosten. Gaat het goed, dan ben ik met een duitje aan de andere kant.’

‘Ieder moet weten wat hij doet,’ meende Arend Hobbe gelaten. ‘Wij voor ons hebben jouw redenen niet.’

Hun onverschilligheid prikkelde de politieker. Hij had toch iets van bewondering verwacht. Hij raasde:

‘Mijn redenen, dominee? Omdat je sullen bent, knullen, prullen! Nullen, als je het weten wil. Voor kluizenaar in het afgebrande dorp is Knuppels niet geschapen. Eindelijk weer beweging, vrijheid, avontuur, gevaar! - Mijn complimenten aan de Sindaco en de rest.’

Niemand roerde zich.

‘Krijg ik geen hand?’

[p. 261]

‘O jawel,’ zei Arend Hobbe en kwam verzoenend op hem toe.

‘Jij, schilder?’

‘Misschien heb je gelijk,’ erkende Jaap, de hand uitstekend. ‘Wat mij betreft, ik ben hier ook de langste tijd geweest.’

De politieker wendde zich als een cavalier de quadrille tot het meisje. Eerbiedig buigend bracht hij haar hand aan de lippen.

‘Al mijn respect!’ zei hij potsierlijk. ‘Ik ken de vrouwen, niet één die zo weinig notitie van mij nam. - Mijn respect, nogeens.’

Met grote stappen liep Knuppels het poortje uit, fier van zijn gelijk en zijn ongelijk. De anderen zagen hem stijgen naar de bidkapel, daar waar de Duitser zijn voorlopig graf gevonden had.

Het zittinglokaal van de Sindaco was een kamer in zijn grote huis. Men zag van de straat af hem daar zitten. Met hem achter de groene tafel zat een klerk, bezig in zijn map met paperassen. Een vrouw en haar dochter gingen juist naar binnen.

Terwijl Arend, Toet en Jaap buiten wachtten, voegde de dichter zich bij hen. Met een grote rode zakdoek veegde hij het zweet over de druipende globe van zijn hoofd. Hij scheen onverwonderd dat zij hem niet hadden afgewacht. Hij sprak geen woord, tegen geen van hen. De schilder, onaangenaam gestemd, meed zijn nabijheid.

De vrouwen kwamen naar buiten, die van Fontana Marina gingen alle vier naar binnen. Daar vonden zij tot hun verbazing reeds de Dorpsgek aan het smalle einde van de tafel. Hij leek daar op zijn plaats te zijn, een bijzittend magistraat. Zijn handen lagen op het groene laken als dieren in rust. Hij had met de Sindaco de familienaam gemeen. De Sindaco was als hij een Pedrini.

[p. 262]

‘Si accomodi, Signori!’

Een handgebaar noodde hen allen plaats te nemen. Wie zij waren en wat zij begeerden?

De klerk schreef moeizaam hun vreemde namen op, zat dan afwachtend boven zijn papieren.

Arend Hobbe, opgestaan, ging op een wenk van de Sindaco weer zitten. Hij kon zich voldoende redden in de landstaal. Zij kwamen aangifte doen, zei hij, van een ongeval, een hunner kameraden boven overkomen. Ongeval met dodelijke afloop.

‘Si, si...’ kwam de Sindaco hem vriendelijk tegemoet, als wist hij alreeds alles. Hoe was de naam van de verongelukte?’

De klerk schreef krassend met zijn spitse schoolpen.

En wanneer had dit ongeval plaatsgevonden?

Drie dagen geleden, de magistraat scheen niet in het minst verbaasd. Het leven had de ruimte, het wies. Zijn kippen, die bedachtzaam-aan hun eieren deden rijpen, de orde van zijn keuken en zijn huis, het langzaam groeien van zijn welstand, kenden geen haast. In het dorp eerde men hem als een kalm arbiter. Hij regelde geschillen, legde, vriend van beide partijen, twisten bij, in goede verstandhouding met de heer Pastoor, die de rest deed. Er viel naar de hoge overheid weinig te rapporteren en dat was goed. Zonder twijfel zag hij telkens zijn herverkiezing tegemoet, die hem, de klerk telde de briefjes, vanzelfsprekend weer werd thuisgebracht. Dan was er des avonds wijn bij hem aan huis, Giulia la bella bediende en de enige verwondering was, waarom haar niemand tot vrouw genomen had, haar met haar schoonheid, haar huishoudelijke gaven, haar bruidsschat, die de heer Sindaco haar zeker ruim toeleggen zou.

‘De aangifte had vlugger gekund,’ meende de Sindaco met een blik van verstandhouding naar de Dorpsgek. Pedrini van Fontana Marina gaf zijn instemming in een

[p. 263]

welvoldaan grimas. Hij scheen iets te willen zeggen, maar kreeg geen kans.

‘Eerst de signore aangever. Waar was het stoffelijk overschot gebleven? Voorlopig begraven, heel verstandig met die warmte, maar voorlopig. Misschien, bij wat meer spoed, was het niet nodig geweest. Men had de Pastoor kunnen waarschuwen, of hem, Sindaco. - Wat wilde signor Pedrini?’

Signor Pedrini, de Gek, kreeg zijn hunkerig verlangde beurt om te vertellen hoe het was toegegaan. Hij had de haastige begrafenis gezien en de Eerwaarde gewaarschuwd. Het gaf geen pas te begraven in ongewijde aarde.

Zijn getuigenis en zijn mening werden door de klerk opgeschreven.

‘Dus de Rector wist er van?’

‘Si! - si!’

Dan was alles de goede weg gegaan, vreemden waren met 's lands gebruiken minder vertrouwd.

De Sindaco deed aangever en getuigen getuigenis geven van hun onbekendheid met 's lands gebruiken. En of de overledene behoorde tot de Heilige Moederkerk? Geen hunner wist daar met zekerheid iets van.

Wijdlopig schreef de klerk dit alles op, nu moesten allen ondertekenen met hun naam. En wijl daarmee de zitting afgelopen was - voor de rest zou zorg gedragen worden - hoopte de Sindaco dat de Signora en de Signori hem het genoegen zouden doen, een glas wijn met hem te drinken. Een zeer eenvoudige Nostrano uit zijn eigen tuin, maar prima.

Zo vriendelijk verkozen mevrouw en de heren wel te zijn, en allen bewogen zich in een stoetje naar de loggia, Toet, dame, voorop, Pedrini, de Dorpsgek, achteraan. Buiten de alreeds heet opgestoken zon en ten overstaan van het heerlijkst denkbare landschap stond daar een tafel van zwaar notenhout reeds aangericht met flitsende glazen.

[p. 264]

Eerst toen de gastheer zelf ingeschonken had en zijn illustrissimi gasten het welkom toegedronken, kwam de Sindaco in hem boven, in een verwondering, die tot aller geruststelling gemoedelijk bleef. Waar waren de overige Signori? Er moest ook nog een dame boven zijn geweest, la bella Polonesa.

Arend Hobbe gaf onverwijld bescheid. De dame was na het ongeval vertrokken. U begrijpt...

‘Zijn vrouw?’ vroeg de Sindaco met sympathie.

‘Zijn vriendin.’

Zij dronken nog eens. De Sindaco scheen niet in een stemming het erg te vinden. Ieder zijn landaard en zijn zeden. En wat zo ruim was lieten zij in de ruimte. Toch...

‘En Signor Knuppels?’

Arend Hobbe beduidde Jaap, het woord aan hem te laten. Zij kenden Signor Knuppels niet.

‘Verwondert mij toch,’ zei de Sindaco. Doch wijl het tegen de beleefdheid ging zijn gasten naar dingen te vragen, die zij blijkbaar niet weten wilden, liet hij het erbij, in een vermoeden dat de politieke vluchteling de wijk genomen had. En wijselijk ook, zij zouden genoodzaakt zijn naar hem te zoeken. Al zulke dingen waren een onaangenaam karwei, een schande voor de gemeenschap. Het leek hem verstandig, alles zoals het was te laten. De man was weg, uit eigen beweging, basta.

Bij al zulke overwegingen werd de wereld wijd en ongerept. Ook de mensen werden wijd en ongerept onder de goede werking van de wijn. In allen was een welbehagen, gelijk de Eerwaarde wel bedoeld zou hebben.

En waarlijk, daar was de Eerwaarde zelf, die een glas mee kwam legen omdat hij het niet weigeren kon, en allen waren goede vrienden. Ook de Dorpsgek zwom in ongekende harmonie.

Alleen de dichter kauwde op een rijm, dat niet banaal mocht zijn en zekere eeuwig eendere dingen nog weer eens

[p. 265]

op ongekende wijze voelbaar maken zou. Het kleefde in zijn gebit als kauwgom. Eindelijk meende hij het gevonden te hebben en schreef het tersluiks in zijn blokje. Maar toen hij thuis kwam bleek het woord zonder klank en vaal als een vulgaire steen, die ergens voor briljant had moeten spelen.