Fontana Marina

XXVII

Toet kon die nacht niet slapen.

Naast haar lag Arend Hobbe in zijn zware rust. Zij had hem vaak zo een heilige gevonden. Over zijn kaak lag het scherpe schamplicht van de maan, zijn neus en mond stonden in grote schaduwen gebeiteld. Onder het kalkig verlichte grote voorhoofd hadden ratten de zwarte cavernen der oogholten geknaagd.

Zo vond zij hem afschuwelijk - waarom?

Als vroeger wel had zij hem willen aanbidden, dan strengelde zij in de slaap haar armen om hem heen. Zij bleef stil liggen om hem niet te storen.

Waarom niet thans? Om welke reden had haar schutspatroon zijn glans verloren en stelde zich vergeefs aan in de wilde plooien van zijn dek? In dit uitbundig barokverval had hij haar zelf de weg gewezen, en nu, was alles

[p. 243]

aan Arend Hobbe zelf niet vals, onecht en onwaarachtig? Was hij geen comediant in de gewaden van zijn eigenwaan?

Zich omkerend op de slaapbank, begon zij zachtjes te huilen.

Toen zij bij kwam was alles als tevoren. Naast haar lag Arend Hobbe, haar man. Maar in haar was de stelligheid, dat zij zou opstaan om te ondergaan wat zij niet kon vermijden.

Behoedzaam gleed zij uit de deken weg. - Jaap? Wat had Jaap haar te bieden, de goede jongen? Een mannebeurt en het zou als altijd zijn. - Waarom Jaap niet, de goeierd, waarom wel de ander? - Was het zo? sloop zij eerlijk van Arend weg omdat hij in zijn slaap, en gisteravond, lelijk was? Hij lag daar, zij vond hem niet lelijk meer. Zij meende hem als een dochter lief te hebben.

Uit welke begeerte, uit welke afschuw ging zij avontuur zoeken in de nacht? Haar kleren lagen in de maanplas op de vloer, de rok, die zij opgeraapt had, liet zij weer onbesloten vallen. Zij wist niet of zij zich kleden of ontkleden moest. Huiverend in haar dunne nachthemd, trad zij naar buiten. Zij sloot de deur behoedzaam achter zich, een gipsen engel in de klaarte van de maan. Zo schreed zij blootvoets over het tegelpad, van steen tot steen tussen de schimachtige decoratiestukken der gebouwen.

Zijn huis was niet ver - wat moest zij bij zijn huis? Werd zij getrokken of duwde een geheime drang haar van Arend weg? Welke boodschap had zij? Geen dezer vragen verlangzaamde haar tred. Zij was er, zij opende de deur.

Geschrokken, greep de dichter zich aan de leuning van zijn stoel. Groot stond zijn dikke lichaam in de nimbus van het kaarsje, waarbij hij, uit zijn slaap geschoten, had gewerkt. Log, afstotend, een verrast beest, stond hij tegenover haar.

[p. 244]

‘Wie is dat?’ Zijn bijziende ogen zochten in het duister. En haar herkennend:

‘Toet? ben jij dat, Toet?’

‘Ik ben het’ - had zij dat gezegd? Neen, zij had niets gezegd, haar wassen lippen gestolten om de woorden. Hij vroeg:

‘Is er iets? Onraad? - Is er iemand ziek?’

Waarom, als hij niets begreep, had hij haar gelokt? Zij was gekomen, hij wist niet eens waarom. Hij had haar gevraagd te komen, geroepen, gedrongen, daar was zij nu, hij sprak van dingen die er niet mee te maken hadden.

‘Is er wat, Toet?’

‘Er is niets.’

Zij rilde. Als hij nu komen zou en haar omvangen, wat zou zij doen? - Jaap - Jaap - hij zou haar in zijn armen sluiten en haar nemen. Zijn arme kleine lieve, lieve Toet! - Begeerde zij het verlangen op te wekken van deze dikke, walgelijke man?

Hij viel terug in de rufterige stoel, die kraakte. Daar wachtte hij haar boodschap als een verstoorde koning.

‘Kom eens hier, meisje,’ zei hij gereserveerd. ‘Ik was aan het werk, begrijp je dat? Ik werkte. Die uren zijn kostbaar, dan mogen geen kleine meisjes komen storen. Misschien een beetje mal, het is nu eenmaal zo.’

‘Maar laten we even praten,’ ging hij voort, ‘kom dichter bij, dat ik je beter zien kan.’

Toet bewoog zich niet, bevroren in haar witte hemd. De nacht was koud, zij had aan geen kou gedacht. Een zomernacht vol sterren, zoals ze alle waren, weken achtereen. Ook hier in de grote, stalachtige ruimte was het kil. Zij rilde.

‘Wat sta je daar, ik zal je heus niet bijten. Wat ik verwachtte, zeker niet jouw bezoek. Maar nu je er bent vind ik het prettig, versta je dat? - Kom dan maar even zitten, hier, op mijn knie. - Maar lieve kind, je bent niet eens gekleed. Arm kleumig schaap!’

[p. 245]

Zij deed wat hij verlangde, zette zich op zijn dikke, afwachtende knie als op een stoel. Zijn arm lag om haar rug bijwijs van leuning. Zijn zware lichaam had de bevrorenheid van wasdoek. Zij snikte.

‘Nu moet je mij goed begrijpen, lieve kind,’ begon hij, een beetje gehinderd, haar te troosten. ‘Ik had dit niet verwacht, je stoort mij eigenlijk in mijn werk. Wanneer ik zeg: ik heb naar je verlangd, vaak, dan is dat geen leugen. Mijn warm, lief lammetje, dat zo kleumend tot me komt. Zeker, het is heel lief wat je doet, ik had er niet op durven hopen. - Laat me je iets aandoen, je rilt, je hebt het koud.’

Voor haar plaats makend, wikkelde hij een kledingstuk om haar kleine zieligheid.

‘Zo - zo is het beter, nu zit je op mijn stoel. Waar moet ik nu zitten?’ zocht hij rond. ‘Ik kan onmogelijk, met mijn gewicht, op jouw knieën. Nee, blijf daar maar.’

Hij drukte haar op de stoel terug, er was geen tederheid in zijn voze handen. Niets van een man, een minnaar, een vriend, een vader. Een kille zorgzaamheid, waarin de ergernis om de storing voelbaar bleef. - Wat ging hij zeggen?

‘Je moet mij goed begrijpen, Toetje,’ hoorde zij hem zeuren ergens in de kamer. ‘Ik kan dit niet ineens aanvaarden. Ik kan het niet. Op ieder ander uur misschien, want je bent mooi en ik vind je lief. Wanneer je wil, begrijp je, ik was nu met dichten bezig. Het ging heel goed, zulke ogenblikken moet je gebruiken. Die dingen komen onverwacht.’

‘Ja, juist,’ zei ze star, nauwelijks een geluid. ‘Ik begrijp het, ik ben niet op jouw uur gekomen. Je was, als ik het zo noemen mag, bezet.’

De dichter daarginds in de kamerruimte werd boos. Zijn stem zakte. Zij hoorde hem in de verte, maar hij naderde, naderde.

‘Op die manier kan ik onmogelijk doorgaan. Er is een

[p. 246]

tijd voor alles, dat heb je minder goed beseft. Misschien moet ik je dankbaar zijn voor je bedoeling...’

‘Ik had geen bedoeling.’

‘Destebeter, dan heb ik mij vergist. - Op een ander uur graag, er zal van mij niet gezegd worden dat ik een lieve, mooie vrouw...’

‘Lààt dat,’ weerde zij, zijn nabijheid voelend, af.

‘Ik meen ieder woord dat ik uitspreek,’ bezwoer hij. ‘Nu goed, jij bent niet in de stemming om het aan te horen. Je bezoek, in elk geval, was, laten we zeggen vleiend. Toch, behalve dat het ogenblik slecht gelegen kwam, is er iets - iets anders.’

‘Ik zal wel gaan!’ fluisterde zij in dodelijke schaamte.

‘Doe niet zo ongeduldig,’ ging hij dringend verder. ‘Blijf zitten. Er is, begrijp dat goed, nog dit, dat het initiatief voor zulke aangelegenheden...’

‘Aangelegenheden - initiatief’ - weerde zij, ternauwernood begrijpend. ‘Is dat een dichterlijke manier van zeggen soms?’

‘Ik meen,’ soebatte hij, nader komend. Zijn adem was dichtbij. ‘Ik meen,’ legde hij uit, ‘de man...’

‘O ja - de man.’

‘De man is zo geschapen’ grapjaste hij: ‘de liefde die hem wordt aangeboden begeert hij niet.’

Een golf van schaamte en drift woedde in haar op. Haar ogen braken in tranen.

De dikke dichter was vertrouwelijk gaan zitten op de tafel bij haar. Nu leek hij in het kleine licht op Arend, zoals hij sterk kon zijn in zijn beredeneerd mannegelijk. Of Knuppels, die er nooit van op kon houden. Of Jaap met zijn bewerende schildersduimen. Waren dan alle mannen verstandelijke wezens, bezeten van hun eeuwig eendere hobbies? Soms, in hun vrije tijd, waren zij ook verliefd. Wanneer hun dat zo schikte. En deze - was zo'n man een dichter?

[p. 247]

Zijn dikke kop glimlachte lelijk en smalend, als ried hij iedere gedachte die in haar rondging. Had zij de naam Hortense uitgesproken?

‘Hortense... wat zou jij weten van Hortense?’ drong hij aan. Zijn stem was als het dreunen van een hommel, aandringend en ineens verweg. ‘Hortense was niet eens een sprookje, en jij, Toet, bent jaloers van haar? Schaam je, kind. Weet je, ik zou je kunnen zoenen voor je jaloezie. Je was zo groot, zo zelfverheven in het offer dat je brengen kwam. Nu ben je in je afgunst weer zo aanbiddelijk klein!’

‘Raak mij niet aan!’ weerde zij zich. ‘Raak mij niet aan!’

‘Daar dacht ik niet over,’ wees hij zoetelijk af. ‘Verbeeld je niets, kind, ik lust geen aangeboden aas.’

‘Dank je!’ brak Toet in woede uit, zich gereed makend heen te gaan. ‘Dank voor de les - en voor de jas.’

Het kledingstuk afrukkend, stond zij wit in haar witte hemd. De dichter was van de tafel gesprongen. Hij greep haar hand.

‘Laat mij - ik stoor je inspiratie.’

Toen overviel haar zijn zware lichaam, de armen in wild geweld om haar heen. Al worstelend voelde zij zich dragen naar het bed.