Fontana Marina

[p. 57]

VIII

De Dorpsgek bleef hinderen als een teek in zijn pels. En waarom? Hij, op zijn jaren, deed toch Toet de eer niet aan jaloers van haar te worden? Gaf ze hem reden, zij met haar blinde volgzaamheid? Zo lang zij samen waren had zij hem nimmer reden gegeven. En indien, wat dan nog? Was hij zo klein, zelfzuchtig, zo de eerste de beste Man, zo'n Qualunque, dat hij aan zulke achterlijkheden toegaf? Wat was hem Toet, wat betekende zij voor hem? Een tweede persoon, met wie je praatte wanneer je niet praatte met jezelf. Zonder gelijkwaardig weerwerk overigens... al kwam zij vaak verrassend snedig uit de hoek. Eigenlijk was ze niet meer dan de stoel waarop je zat, het kussen waarop je luierde. Evengoed kon ieder ander, vrouw of vriend, hem met tegenspel dienen.

Wàs dat zo...

De zin bleef onvoltooid, de vraag zonder vraagteken. Ze was toch, zó als ze daar met de dingen in- en uitliep, mooi en lief.

‘Toet.’

‘Jongen?’

Zij bleef, half in beweging, wachten.

‘Nee, niets.’

En als het nu, in alle eerlijkheid, zo was? Aan een vriendin gewent men als aan een kamerjas, die goed past, die gemakkelijk zit. De plooien zijn gewende plooien, de vlekken zijn gewende vlekken, zelfs kreuken en vlekken worden dierbaar en vertrouwd. Maar Toet was meer dan een oude kamerjas, eerder een hond, zo'n trouw lief beest, dat je onder je liefkozing hebt zien groeien. Dat bij je komt om een lik of een aai, en je zegt: ‘best beest!’, ‘brave hond!’, je hand beklopt haast zonder dat je het weet zijn schouder, dan voel je je beiden zielsgelukkig aan elkaar. Dan moet de hond weer koest gaan liggen op zijn

[p. 58]

eigen kussen, geen drukte alsjeblieft, hou je gemak. Dat met zo'n hond was dan weer voorbij... ging het zo ook met Toet?

Op een avond was zij niet meer weg gegaan. Sinds trok zij met hem op, ze reisden, wandelden, deelden hun armoe. Zij zorgde voor hem, ving zijn nukken op en zijn vertogen. Soms was ze zijn schrijfblok, soms zijn vloeimap, waarop hij het geschrevene droogdrukte met een vage handrug, dan bleef het, in onleesbaar spiegelschrift, daar achter. Hij sliep met haar, ontwaakte met haar, zij bleef te alle tijde glimlachend van bereidzaamheid aanwezig. Zij had ook een fijn vermogen, wanneer hij haar niet goed hebben kon, uit de weg te zijn.

Was dit nu meer... en anders... dan gewoonte?

Toen zij hier zouden heengaan, had hij er van gesproken. Een dorp waar niemand woonde. Een rots. Een uitzicht. Niets.

‘Lijkt het je, Toet?’

‘Zal afhangen,’ meende zij, ‘van je rots en van je uitzicht.’

‘O, alles wat je begeren kan. Maar het alleen zijn?’

‘Met jou!’ had zij kunnen uitroepen, hij zou haar zeker weggezonden hebben. Om zulke dweperigheden had hij vrouwen willens van zich afgewezen, vrouwen die hij beminde, die hij meende niet te kunnen missen. Dweepzucht verdroeg hij niet.

Het was een heksenproef, die Toet doorstond.

‘Het alleen-zijn zal een afwisseling geven.’

Toch, in zijn ijdelheid getroffen, ging hij door:

‘Afwisseling? Wij blijven toch altijd met z'n tweeën.’

Zij gaf geen antwoord. Zij vroeg alleen vaag-weg:

‘Denk je?’

‘Bedoel je dat wij met z'n tweeën niet alleen zijn?’

[p. 59]

‘Misschien alleen niet met z'n tweeën,’ gaf zij lachende terug.

‘Anders gezegd, ik verveel je,’ viel hij uit.

‘Zolang ik jou niet verveel... nee,’ zei ze ernstig. Even zweeg ze. ‘Laat ons proberen,’ liet zij volgen.

En met die afspraak zaten zij in de trein, het omnibusje, sjouwden zij de hete heuvel op, dampend onder de zwaarte van hun pakken.

De verdomde gek! De driemaal verdomde gek van 'n gek!

Kwam het nu al zover, dat hij van een gek jaloers werd? Dan zou het tijd worden Toet af te stropen, een te benauwd geworden vel, dat de slang belemmert in zijn groei.

‘Toet...’

‘Ja... Blijf zo even zitten.’

Wat was dat nu weer. Zij had er slag van telkens, als ried zij zijn gedachten, zijwegen te vinden.

‘Waarom? Wat moet je?’ vroeg hij korzelig.

Opstaande, trok zij het gebreide stuk van de trui over zijn schouders uit.

‘Meten, jongen. Houd je armen naar voren dat de rug zich spant... Zo... Ik denk er nog tien steken bij te nemen. Zo rond als je wordt!’

‘Toch zeker niet dikker,’ zei hij schamper.

‘Nee. Ronder. Je rug wordt krom van het voorover zitten. Meer beweging, veel wandelen zal je goed doen.’

‘Ben je klaar?’ Ongemoedelijk rees hij uit zijn gebukte houding op. Hij kon niet hebben dat zij over zijn aftakeling grapjes maakte. De trieste waarheid zat hem dwars: zestig, hij begon oud te worden. Haar, Toet, scheen daar niemendal aan gelegen. Verwonderlijk zo jong, zo onbezorgd zij was.

‘Aan beweging zal het ons hier waarachtig niet ontbreken,’ mopperde hij. - ‘Waar denk je aan?’

[p. 60]

‘Aan niets,’ zei ze vaag. En nogeens, peinzend: ‘Aan niets!’

‘Dertig jaar,’ begon hij, zonder wil of weet vertederd, ‘heb ik ernaar verlangd weer hier te zijn. Fontana Marina.’

‘Weer?’ vroeg zij licht verwonderd. Hij had haar nooit daarvan verteld. Maar zulke nieuwsgierigheid verdroeg hij slecht. ‘Waren er toen ook al Pedrini's?’ leidde zij luchtiger af.

‘Wij waren hier toen bij vrienden op bezoek,’ las hij uit zijn herinnering op. ‘Ja, inboorlingen moeten er ook geweest zijn. Ik weet niet meer. Wij dronken een glas zure wijn en gingen verder.’

‘Wij...?’

Hij keek haar onderzoekend, toen met plagende ogen aan.

‘Natuurlijk: wij.’

De vraag viel haar, tegen haar wil, uit de mond:

‘En wie was, behalve jij, dertig jaar geleden: wij?’

Ja, wie was wij? Hij zag een vrouw met een grote witte stroohoed, die met klaprozen gegarneerd moest zijn geweest. Zij was lang en voortvarend, jong, een echte bergenklimster. Nu zag hij haar levend voor hem staan, de rugzak hoog op de rechte rug. Wie was zij geweest, toen dertig jaar geleden? Een naam hoorde er niet bij, maar alles zag hij duidelijk terug.

‘Dertig jaar is een hele tijd,’ ontweek hij. ‘Ik weet het niet, eerlijk, ik weet het niet.’

Toet was nooit jaloers van het verleden vóór zij in Arend Hobbe's bestaan bestond. Instede van zich boos te maken, lachte zij. Ze was een schat in die dingen, vond hij. Nieuwsgierig en toch onbenieuwd. Nee, werkelijk, het scheen haar niets te kunnen schelen.

‘En over dertig jaar,’ plaagde zij, ‘hoe zal ik heten?’

‘Jij? Maar jij bent immers Toet, dat is heel wat anders.’

[p. 61]

‘Ben je daar zeker van, over dertig jaar?’

‘O ja, zeker. - Dertig jaar!’ realiseerde hij ineens.

‘Zie je wel!’ lachte het meisje. ‘Over dertig jaar ben jij negentig of zoiets en ik, laat kijken, een ouwe dame van vijfenvijftig. Wat zal ik 'n schat van 'n ouwe dame van vijfenvijftig zijn!’

‘Dat denk ik ook, ik méén het,’ speelde hij het grapje mee, schoon ergens in zijn hoofd die negentig wrevelig een toegang zochten.

‘Maar nee,’ viel Toet, die alles merkte, in, ‘zo kom je er bij mij niet af. Wie veel leeft heeft veel te verantwoorden en ik ben immers nooit lelijk of boos. Dus jij bent vroeger hier geweest, vóór dertig jaar, een half leven geleden. Verder staat vast: in vrouwelijk gezelschap, wie droeg anders die grote strooien hoed met klaprozen? Hoe heette, Arend, je vrouwelijk gezelschap vóór dertig jaar? Was zij mooi? ja natuurlijk. Leeft ze nog? Ken je haar nog? Is ze net als ik mij voorneem over dertig jaar, een lieve oude dame geworden?’

‘Nonsens!’ wees hij af. ‘Katinka heette ze. Geloof ik tenminste.’

Zij ging daar verder niet op in, schoon zij hem niet geloofde. Wat deed het er ook toe. Maar zij drong aan:

‘Die Katinka met die mooie hoed uit Fiesole kon je dus hier niet houden.’

‘Uit Fiesole?’ verwonderde hij zich.

‘Waar komen die strooien flaphoeden anders vandaan. En nu, met mij, wil je wèl hier blijven. Tezamen met de Dorpsgek.’

‘Lààt die gek!’ wees hij bijna nijdig af. ‘Samen met jou, een zomer, een winter... ja. Samen met jou voor altijd misschien.’

‘Ik zou het haast geloven!’

‘Eerlijk, ik meen het.’

‘Natuurlijk, Arend, meen je het,’ lachte Toet. ‘En

[p. 62]

eerlijk erbij. En ik erbij en jij erbij, is dat geen mooie schilderij?’

Zij was erbij gaan zitten, nam haar breiwerk weer op.

‘Weet je, die trui is voor de winter bestemd. Voor hier of voor ergens anders. Nee, stil maar, ik droom geduldig met je mee. De winter hier tegen de berg zal prachtig zijn. En het meer, denk je, zal het meer bevriezen?’

‘Ben je dwaas, het meer is veel te diep.’

‘Als het meer diep is bevriest het niet?’

‘Het meer is zo diep dat het nooit bevriest.’

‘En dus dat lichtmeer van je...’

‘Wees niet dwaas!’

‘Stel je voor dat het licht bevriezen kon om ons heen. Dan zaten we stijf als ingevroren kikkers.’

‘Als je dat plezier doet.’

‘Ik zou alles willen beleven wat jij fantaseert. Sneeuwen doet het toch zeker in de winter?’

‘Ja, sneeuwen doet het, en niet zuinig ook.’

‘Een echte winter?’

‘Ja, een echte winter. Sneeuwen en waaien.’

‘Dan blijven we hier allebei dertig jaar. Tot ik een deftige dame geworden ben en jij krijgt grijze haren.’

‘Jij niet soms?’

‘Natuurlijk, ik ben een oude grijze dame, zei ik toch. En eerwaardig ook, op mijn manier.’

‘Maar Toet, hoe kom je dààr bij. Jij eerwaardig!’

‘Om die grijze haren... Niet eerwaardig soms?’

Arend lachte nu ook, een beetje zuur.

‘Wanneer het van de grijze haren afhangt...’

‘Waar anders van,’ zei Toet, opziende van haar breiwerk. ‘Ik moet ervoor zorgen degelijk grijs te worden, onverschietbaar grijs als een wollen borstrok. En de zon en de sneeuw, en de zon en de sneeuw... Grijze haren krijgen lijkt me iets als het aankomen met de laatste trein. Je bent er, je blijft er, je bent op je bestemming...

[p. 63]

Nog koffie voor meneer?’

‘Graag!’ zei hij gretig en goedgeluimd.

‘Ga ze dan halen; twee, voor mij ook... En niet struikelen over het stoepje... Niet goed, niet goed, verwend kind? Je moet voor beweging zorgen.’

Arend Hobbe haastte zich naar binnen en kwam eerst na geruime tijd terug met twee rijkelijk overgemorste koppen.