Fontana Marina

V

De Dorpsgek had zijn lied voor Toet gezongen. Haar uitdagend blond magnetiseerde hem.

Hij was een jongeling van omtrent veertig jaar, overhuifd door een hoogopgaande zwarte bullekuif, waaronder als een gesteven schoorsteenvalletje zijn lage blikken voorhoofd hing, geperst in drie horizontale en boven de neus, die formidabel was, twee vertikale plooien. Dat gaf iets ondoorgrondelijks aan zijn gezicht, benevens de zekerheid dat er niets te doorgronden viel. Neus, mond en kin waren welbesneden. Zonder mankeren was hij een fraai nummer voor ieder ethnografisch museum.

Toet, die een primitief instinct voor zulke dingen had, keek niet onwelgevallig. Op het eerste gezicht bevielen zij elkaar.

Hem, Arend Hobbe, door de verschijning onaangenaam

[p. 40]

verrast, ontging dit element hunner ontmoeting. Hij stond tegenover een mededinger, niet zozeer in Toet's genegenheid, waaraan hij nimmer reden had te twijfelen, als wel in de heerschappij over het dorp, de omgeving, de berg, de wereld.

Op deze dorpsgek was niet gerekend. Klaarblijkelijk een arme van geest, stond hij daar niettemin vóór hen als een koning. Minzaam, verheugd met het aangenaam schouwspel dat de uit zijn lied verrezen ‘bella bionda’ hem bood, alsof zij de burgemeestersdochter ware met de ruiker, boog hij zich hoofs over haar klein handje om het eerbiedig te zegelen met een kus.

‘Treedt binnen!’ nodigde de Dorpsgek, terzijde tredend.

Achter hem aan kropen zij in de lage resten van een huis, veeleer een in onbruik geraakte geitenstal, en door het huis heen naar een in de blauwe hemel omhooggetild terras, waar rond een ijzeren tafel houten stoelen stonden. Bijwijs van sieraad hingen aan het opgaand metselwerk, eenmaal pergola, nog dorre maiskolven van de vorige oogst.

De gastheer nodigde hen plaats te nemen en verdween. Het duurde lang. Zij hoorden hem gedurig bezig, tot hij weer eensklaps vóór hen stond met wijn in een grote aarden kan en de bijbehorende boccalini.

Guller had de ontvangst niet kunnen zijn. Er kwam ook brood aan te pas en harde, zure kaas. Arend schaamde zich voor zijn gevoelens. Ik ben toch geen roofdier, bedacht hij - terwijl de Gek hem noodde toe te tasten - dat in zijn jachtgebied geen andere roofdieren duldt. Doch deze voorstelling maakte onaangename vragen in hem wakker, de aloude vragen van het wereldveroverende mensdom, waarbij het nimmer raadzaam is te toeven.

‘Alla salute!’ De Dorpsgek hief zijn beker op.

‘Salute!’

‘Salute!’ zei ook Toet een beetje verwonderd achteraan.

[p. 41]

Zij dronken alle drie elkaars gezondheid, zetten de bekers op de verveloze blikken tafel. Tierig als een aap, voerde de Dorpsgek het gesprek.

Hij was - dàcht ik wel, vond Arend grimmig zijn vrees bewaarheid - hij was een patriciër en dit alles hier rondom behoorde hèm. Dit rondom beschreef hij met een wijde schramaai zijner lange armen, omvamend zowel de hemel als de berg, het meer en de lange toppentekening aan de overzijde, de dorpen daar als witte eieren genesteld in het donker groen, waar waterlopen de harde grond bevruchtten, en de kleine passagiersboot, die langzaam in een scherpe voor het water van oever naar oever open ploegde.

Dit was zijn huis. Dit waren zijn tuinen. Dit was zijn stad, la sua propria città.

‘En de bewoners?’ vroeg Toet voorzichtig, met een schuwe blik op Arend.

‘Dood!’ triumfeerde de Gek, en de deur viel dicht. ‘Dood! dood! dood!’ herhaalde hij, alsof het zijn persoonlijke overwinning was. Zo voelde hij het ook, wijl hij alleen nog leefde.

Arend zei niets, en het was even stil. Toen vond Toet, om hem af te leiden, goed, de Gek naar zijn naam te vragen.

Guiseppe heette hij. Maar zijn familienaam was Pedrini. Pedrini, die naam herhaalde hij vele malen. Pedrini, Pedrini, hij nam er pauwehoudingen bij aan, als bracht hij zichzelf het eresaluut.

Arend begreep de bedoeling, het bijzondere van die naam aan hen op te dringen.

‘Ah zo, Pedrini!’ bevestigde hij. En zich richtend tot Toet, bezig haar wijn te slurpen:

‘Il signor Pedrini!’

Waarop signor Pedrini ceremonieel zijn gastheerlijke beker hief om op zichzelf te drinken en al zijn voor- en nageslachten:

[p. 42]

‘Pedrini!’

‘Pedrini!’

‘Pedrini!’

‘Ginds ligt het camposanto.’ De gastheer wees, al inschenkend, met de vrije hand naar een vage verte. Pedrini, Pedrini... alle Pedrini's lagen daar. Zijn vader was een Pedrini, zijn grootvader, de stamheer van zijn geslacht. Allen die daarvóór en daarnevens leefden, en huwden met Pedrini's en togen Pedrini-kinderen.

‘Alles Pedrini hieromtrent!’ Zijn handen graaiden het schamele huizenhoopje saam. ‘Dood! dood!’ herhaalde hij in triumf. Als tevoren richtte hij zich daarbij tot de ‘bionda, bella bionda’ Toet en al zijn tanden blonken als de witte dorpen aan de overoever van het meer.

Toen begon hij, al inschenkend zodra zij leeggedronken hadden, te vertellen van de stranieri, die in Fontana Marina hadden gewoond. Op zijn grond, in zijn stad. Hoe hij had goed gevonden dat zij de huizen betrokken en, voorzover zij zelf niet handig waren, lieten bijlappen door de ambachtslieden van benee. Zij plukten zijn vruchten, hij had er veel te veel, zij plantten mais en groente in zijn tuinen, zij oogstten zijn wijn, hij liet dat alles in genade toe. Op een dag kwam de Postino naar hen vragen. Zij gingen samen zoeken, van huis tot huis. Alle stranieri waren opeens weg!

Arend Hobbe lette weinig op zijn radde gepraat, waar Toet plezier in scheen te vinden. Het recht der mensen op hun zogenaamd bezit - wijl zij erop zitten - is een merkwaardig recht. Zij hebben het verdiend, geërfd, verworven of gestolen, het ligt in de papieren vast, staat ingeschreven in de boeken, bij banken, notarissen, kadasters; men mag het verhandelen, verkwanselen, verschenken aan weer iemand anders, die wordt dan koper en rechtverkrijger, alles bij handslag, zegel en getuigenis bekrachtigd. Uit welken hoofde stamt dit recht? Hier deze gek

[p. 43]

beriep zich op zijn vaderen, de vaderen zijner vaderen en dier vaderen weeraan. Hoe dieper geworteld, te vaster stond de olijfboom van zijn bezit.

Arend voelde zich bedrogen en teleurgesteld. Naar Fontana Marina opgaand, had hij gedacht een eerstebezitter te worden, heer van bezit dat niemand bezat. Hij rekende op geen vroegere aanspraak of verweer. Hij zocht een schuilhoek voor zijn sociale opstandigheid, die hem zodra hij in de mensenwereld op weerwerk stiet, de koortsen op het lijf joeg; hij wilde op die door elkeen gemeden plek in vrede van zijn mensenvrees genezen. Hem ergerde het bestaan van die rechthebbende gek Pedrini, al zag hij reeds thans wel dat hij weinig last met hem hebben zou, behalve dan als praatzieke buur.

De Dorpsgek was met zijn verhaal zover gevorderd, dat het gestalte begon aan te nemen. Het stond als een agave ineens in bloei. Uit de eerste Pedrini, die een avonturier, een eenzame of een boef geweest moest zijn, misschien een heilige of een arme van geest, waren die eindeloze Pedrini's voortgesproten en in de loop van zoveel eeuwen als men denken wilde vermeerderd tot een stam van honderd koppen. Het smalle rotsplateautje, waar zij woonden, huis aan huis, was buiten staat hun leeftocht naar behoefte op te brengen, al ploeterden zij de lange hete dag. Een goed deel van de ruimte ging ook verloren aan gebouwen, zij veroorloofden zich als goede katholieken een eigen camposanto, een eigen kapel. De gek wees naar een groeiseltje van alle eendere ijzeren kruisen, waaruit een vierkant torenspitsje piekte, er was daar in de loop der eeuwen mulle grond verzameld. Hun geiten en schaarse, schamele koeien gingen op avontuur de berg op, onder de hoede van kleine speelse knapen, ze voerden al schommelend met hun gezwollen lijven een avondlijke import aan van melk en mest uit de verre niemandslanden boven. Volwassen knapen zochten in de wijde wereld avontuur

[p. 44]

of dwaalden achter vreemde vrouwenrokken aan, men hoorde nimmer meer van hen. De wrok om zulke afval bleef onder de achterblijvenden hangen als een kwade mist, ook dan wanneer geruchten aangedreven kwamen van hun slagen. Ook voor dit slagen moesten zij boeten met een vormloze, nimmer beleden afgunst van hen, die in hun koppige armoe achterbleven.

Hoe nu de Pedrini's per slot uit Fontana Marina verdwenen waren, viel uit de onsamenhangende zinnen van de Dorpsgek niet op te maken. Een ziekte, honger en een vlucht? ‘Dood! dood!’ juichte de Dorpsgek, de borst opzettend ten bewijze dat hij althans niet dood was. Al zijn tanden lachten in zijn gebeeldhouwde gezicht.

‘Ga mee!’ beval Arend Hobbe, tegen zijn wil geërgerd. ‘Ik denk dat wij geen last met deze kerels zullen hebben.’

Hij nam Toet bij de hand, zij volgde onwilliger dan anders. De laatste der Pedrini's schoot hen voorbij om hen als een volmaakte gastheer uit te laten. Bij de deur, die op zijn scharnieren kermen bleef, drukte hij weer zijn klassieke lippen op Toet's kleine hand. Nog vele malen buigend, bleef hij achter.

Toet waagde het niet om te zien, maar onrust leefde in haar onverzadigd bloed.