Als ge niet.... dan!

[p. 288]

Hoofdstuk XXXIV

De onderhandelingen, door het corps diplomatique inmiddels aangeknoopt, namen een eigenaardig, door niemand verwacht verloop.

In een groot aantal exemplaren vermenigvuldigd, was de nota der gezamenlijke mogendheden de kolonie aangeboden, men had daar beminnelijk toegelaten haar aan alle huizen aan te plakken, en er behoefde niet aan te worden getwijfeld: alle mannen moesten haar hebben gelezen.

Het effect echter bleef uit. Niemand scheen zich verder om het schriftuur of zijne afzenders te bekommeren. Uitgezonden spieders rapporteerden: iederen morgen begon, als vroeger, zingende het werk, en elken avond werd het zingende gestaakt; harmonie en eensgezindheid bleven ginds als veldbloemen bloeien. Dichterlijk, zei een der beloerders: het geluk groeide daar in de lucht! Men lachte om hem, blozende ging hij heen, verbergend de schaamte om zijn wonderlijk aangedaan hart.

Het gewichtige document, waarvan de avondwind de laatste verregende flarden van de houten muren rukte en met straatjongensmanieren honend sleurde door de ruimte, tot het slik van den weg de sidderende vlinders vasthield, - dit document scheen in de hoofden geenerlei aandacht te vinden.

Ervaren advokaten, lieten de diplomaten de tegenpartij haar termijn. Zij werden niet ongeduldig. Hunne maaltijden waren goed, hun siesta verliep voorspoedig, geen droom stoorde hun sluimer, geen meeningsverschil hun dag. Zij hadden bijna

[p. 289]

geleerd het gezelschap van den Japanner, druk en bewegelijk als een kamervuurwerkje, te verdragen, en lieten den journalist aan zijn lot over, dat hij zocht te verzachten door hard werk aan zijn reisverhaal. Meer moeite gaf de omgang met het militair element, doch dit was, nu het alvast de civielen in hun kamp te bewaken en dus een taak naar z'n goesting had, tot een wapenstilstand bereid bevonden gedurende den tijd die de kolonie voor haar antwoord was gesteld.

Toen na een week geen bericht binnen gekomen bleek, zond men een boodschapper uit. Hij keerde terug: die ginder hadden hem beleefd ontvangen, maar op zijn verzoek om antwoord alleen gelachen.

Met verbazing werd het rapport aangehoord en protocollair vastgelegd. Doch men zou juist aan tafel gaan, dus kon er voorloopig over de verder te nemen stappen niet worden beraadslaagd.

Nog bij het dessert, dat traineerde, kwam de kolonel de samenkomst storen. Met gepaste bescheidenheid wilde hij zeggen, dat het nu tijd werd op te treden, en wat de heeren thans dachten te doen. Het werd even stil. Men hervond echter z'n houding. De koffie was goed, de pousse was goed, de heeren dachten niets te doen. En grimmig dronk de kolonel mee van de goede koffie en de goede chartreuse, en verdween met een dramatisch gezicht.

Dien avond slaagde men er niet in, het met elkander eens te worden. Sommige gezanten bleken tot krachtiger maatregelen geneigd: men moest een ultimatum zenden, maar bedachtzamer andere

[p. 290]

sponnen fijne redevoeringen af, die alvast de verdienste hadden de zaak zwevende te houden tot den volgenden dag.

Men ging laat naar bed; niemand droomde onrustig.

't Werd een dag van hard werken, de volgende. Een nieuwe, moeilijke vraag werd door de gezanten der Vereenigde Staten en van Rusland gezamenlijk aan de orde gesteld. Of het namelijk mogelijk zoude zijn, het aanbinden van onderhandelingen te vergemakkelijken door een gepast gebruik te maken van het burgerlijk element? Met een verwijzing naar de bekende pogingen... de vredesidee... regeling van internationale geschillen langs den weg van het recht... betoogden elk op hun beurt de beide vertegenwoordigers, dat zij zeer ongaarne tot krasse maatregelen hun toevlucht zouden nemen, zonder vooraf elk middel te hebben aangegrepen om alsnog zich met de tegenpartij te verstaan. Natuurlijk mochten de officieele vertegenwoordigers der mogendheden niet worden voorbij gegaan, en het kon uiteraard niet op den weg van deze vergadering liggen een maatregel in dien geest in overweging te nemen, maar nu eenmaal de eerste stappen in de richting van rechtstreeksche onderhandeling niet tot het gewenschte doel hadden geleid, verdiende het beraad of... enz.

Waarna de Engelsche gezant fijntjes tusschen z'n perkamenten lippen ventileerde: dat de pogingen tot vredesbemiddeling door het recht, waarop de eminente confraters zich beriepen, inderdaad alle aanmoediging hadden gegeven, om van hun voor-

[p. 291]

stel veel te verwachten, - evenals de expeditie welke het burgerlijk element reeds op eigen gezag zich veroorloofd had te ondernemen!

De vergadering vond veel pleizier in deze bedaarde leukheid; het overtuigendst lachte de Japansche Maecenas, die de hem gracelijk verleende gastvrijheid loonde door telkens wanneer een spreker geëindigd had zijn goedkeurend masker naar alle richtingen rond te laten glanzen. Hij was het eens met alle geachte vorige redenaars, en begon het welgeslaagde van zijn expeditie nu eerst waarlijk te voelen.

In stemming gebracht, kon het voorstel der vredesvrienden slechts een geringe minderheid vinden. Doch men kwam overeen: de tot de kolonie te richten dringend gestelde nota mocht niet den vorm van een ultimatum aannemen. Er zou met zachte vermaning te verstaan gegeven worden, dat men de positie der kolonisten, allen immers leden der vroegere legerscharen, liever niet van den militairen kant wenschte te bezien, - mits zijzelven daartoe door hunne houding geen aanleiding gaven.

De redactie der nota werd opgedragen aan twee leden der illustre vergadering; zij zou den volgenden dag worden overwogen en vastgesteld.