basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
De Baptisten
spelwijze in bron(nen):
'Tgeselscipe ende tytele van Onrusten geseyt Baptisten' (1517); 'Baptisten' (1517); 'Onrusten in genougten' (1517)
varianten:
'Geselscipe ende tytele van Onrusten geseyt Baptisten' (1517); 'Baptisten' (1517); 'Onrusten in genougten' (1517)
zinspreuk:
gebruikte code:
SINW1
patroonheilige:
H. Johannes de Doper (1517)
vroegste bronvermelding:
1500
gedoopt:
11-01-1517
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
Sint-Winoksbergen/Bergues
(stad/dorp/vrijheid):
Stad
district:
gewest:
Vlaanderen
korte geschiedenis
Op 27 mei 1457 kwamen in Oudenburg 'den ghesellen van der Rethoriken van tien steden' spelen, waaronder 'die van Berghen'.
'Mijn heere van Onrusten met zijnen gheselscepe' trad op bij de viering van de geboorte van Karel V in 1500, 'den tytle van Onrusten' bij de blijde intrede van Filips de Schone in hetzelfde jaar. In de stadsrekeningen van 1507 is sprake van de 'Retoryk van Onrusten', in die van 1512 van 'mijn heere van Onrusten in ghenouchte'. In 1516 nam de 'tytle van Onrusten' deel aan een wedstrijd in Veurne. Op 11 januari 1517 n.s. werd ''t gheselscipe ende tytele van Onrusten gheseyt Baptisten' gedoopt door Alpha et Omega uit Ieper. Een tweede erkenning volgde op 9 augustus 1517. In hetzelfde jaar nam het gezelschap samen met de twee andere Bergse rederijkersgezelschappen deel aan de wedstrijd in het kader van de Heilig-Bloedprocessie te Brugge in 1517.
In de stadsrekeningen van Sint-Winoksbergen uit het begin van de zestiende eeuw worden nog heel wat 'heren', 'bisschoppen', 'pausen', 'kardinalen' en 'titels' vermeld, maar slechts 3 groepen zijn uitgegroeid tot echte rederijkerskamers.
documenten
reglementen:
ledenlijsten:
rekeningen:
inventarissen:
processtukken:
rekwesten:
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
historische nota's:
andere nota's:
verantwoording
broncitaten:
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamers nr. 37644, stadsrekeningen Oudenburg 1457-1458, 9v:
[Sacramentsprocessie, 27 mei 1457]
‘Item aldoe ghesconcken den ghesellen van der Rethoriken van tien steden die allen quamen verchyeren de processie ende spelen om prijs, te wetene die van Ghend, die van Brugghe, die van Berghen, die van Veurne, die van der Nieupoort, die van Dixmude, die van Ghistele, die van Leffinghe, die van Oostende, die van Ettelghem elken 2 k. wijns val. 18 lb. par.’
Archives municipales de Bergues, CC 155, stadsrekeningen Sint-Winoksbergen 1500-1501, 30v:
[viering geboorte Karel V]
'Ten welken daghe zo was ghepresenteert den tytlen ende ghezelscepen hier naer verclaerst van gheviert, ghebatementeert ende andere ghenouchte ghemaect thebbene alzo hier naer volght:
Den heere van Roye met zijnen ghezelscepe vier kannen wijns, wint 18 s.par.
Mijnen heere van Wilt van zinne met zijnen ghezelscepe drie kannen wijns, bel. 36 s.par.
Mijnen heere van Onrusten met zijnen gheselscepe vier kannen wijns 48 s.par.
Mijnen heere van Ghebreke metten zijnen drie kannen wijns, 36 s.par.
Mijnen heere van Plattebeurse metten zijnen twee kannen wijns, 24 s.par.'
31v [blijde intrede Filips de Schone]
'Den tytlen van Roye ende van Wilt van Zinne, tsamen drie kannen wijns, 36 s.par.
Den tytle van Onrusten twee kannen wijns, 24 s.par.
Den tytle Misseghelt twee kannen wijns, 24 s.par.'
33v ''t Sondaechs 7en in sporkle 1501 [n.s.] ghepresenteert der tytle van Onruste bij laste van poortmeester ende scepenen, omme dat zij ghespeelt hadden voor de stadhuus een schoon miracle van Onser Vrouwe twee kannen wijns, bel. 30 s.par.'
Archives municipales de Bergues, CC 156, stadsrekeningen Sint-Winoksbergen 1507-1508, 19v:
'Der Retoryk van Onrusten spelende een spel twee cannen wijns, 32 s.par.'
Archives municipales de Bergues, CC 157, stadsrekeningen Sint-Winoksbergen 1512-1513, 21v:
'In maerte 1512 [n.s.] mijn heere van Onrusten in ghenouchte spelende een spel van mijn heere Sint Winnoc, hem ghepresenteerd 3 kannen wijns ten huuse van Jacob van Eywerfve te 7 s. de stoop, 42 s.par.'
Archives municipales de Bergues, CC 158, stadsrekeningen Sint-Winoksbergen 1516-1517, 20r:
'Den tytle van Onrusten commende met eenen prijs van Veurne...'
Archives municipales de Bergues, CC 158, stadsrekeningen Sint-Winoksbergen 1517-1518, 20v:
'Mijn heere van Royen ende Wilt van zinne commende van Brugghe met prijsen van der Retoryke, die zij daer ghewonnen hadden, te wetene de heere van Royen 3 kannen, Wilt van zinne 2 kannen, Onrusters ooc 2 kannen, comt tsamen van 7 kannen te 7 s. den stoop, comt 4 lb. 18 s.par.
Den zelven van Onrusten als zij achternaer quamen met hueren prijs 2 kannen, 28 s.par.'
Diegerick 1859, 146 (naar het nu verloren register van de Ieperse kamer Alpha et Omega):
'Ten voorn : 11e in lauwe 1517 [n.s.] soo waeren gebaptiseert 't gheselscipe ende tytele van Onrusten gheseyt Baptisten van Berghe Saint-Winnocx, in Sint-Pieters kercke, in deser manieren dat sy mueghen voeren in huerlieder standaert ende parure, een sinte Jan-Baptiste in de wildernesse, contemplerende op zyn knyen, ziende ten hemelwaert, ende eenen heyleghen gheest uuter wolke dalende, boven Sint Jan. Ende was gheimpetreert by d'her Philippus de Brydts, d'her Jacop Hooft ende d'her Adriaen Stuite.
Den 9e in oost 1517 gheconfirmeert de Baptisten een tytel van Rhetoryken te Berghen ende tytele ghegheven van Onrusten in genougten volghende zekere blasoen eenen Sint-Jan cnielende, eenen gheest uter wolke dalende op zyn hooft met rayen'.
literatuur:
Schotel 1871, 292; BB 1891-1923, 14-15; Van Elslander e.a. 1944, 12; Van Elslander 1968, 48.
Blommaert 1838 (a); Debaecker 1849, 68; De Baecker 1850; Diegerick 1855; Diegerick 1859; Carnel 1860; Harrau 1906, 376-78; Chocqueel 1920.
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd