Spraakkunst van het hedendaagsche Spaansch. Deel 1

[p. 19]

Vijfde les
De regelmatige werkwoorden op -ar

Er zijn in het Spaans drie hoofdgroepen van werkwoorden. Men onderscheidt ze naar de uitgang van de onbepaalde wijs (infinitivo), comprar, vender, vivir. Elk van deze groepen heeft zijn eigenaardigheden in de vervoeging, bepaald door de a, e, of i. In het gebruik van de werkwoordsvormen maakt de Spaanse taal een fijner onderscheid in tijden (tiempos) en wijzen (modos) dan het Nederlands. Een toelichting op de namen is daarom wel nodig.

Een werkwoord vermeldt een handeling of een feit met betrekking tot het heden (presente), verleden (pretérito) of de toekomst (futuro). Elk van deze tijden kan enkelvoudig (simple) of samengesteld (compuesto) naar vorm zijn. Verder maakt het Spaans een subtiel verschil in de verleden tijd, zodat de pretérito in drie phasen is te verdelen, de pretérito imperfecto, de pretérito definido, en de pretérito indefinido, welke wij zullen noemen presente perfecto. De pretérito imperfecto duidt een toestand, een gewoonte, een herhaling aan, de pretérito definido geeft een zakelijke mededeling omtrent een voltooide handeling uit een afgesloten verleden, of het begin van een handeling. De pretérito indefinido vermeldt een feit, een resultaat van een handeling die binnen de sfeer van het heden wordt betrokken. De handeling en de gevolgen ervan worden als nog heden doorwerkende voorgesteld en gevoeld. Vandaar ook de naam presente perfecto voor het pretérito indefinido. Het gebruik van deze tijden zal nader besproken worden

Ook in het gebruik van de wijzen, modos, is het Spaans subtieler en fijner geschakeerd dan het Nederlands. Werkelijke feiten en handelingen, of die welke zo worden voorgesteld, worden uitgedrukt door de aantonende wijs (indicativo). Iedere door een werkwoord uitgedrukte denkbeeldige toestand of handeling wordt door de aanvoegende wijs (subjuntivo) aangegeven. Een werkwoord, dat afhankelijk is van een ander werkwoord of een voegwoord dat een wenselijkheid, noodzakelijkheid, mogelijkheid, onzekerheid, of ontroering uitdrukt, staat in het Spaans doorgaans in de subjuntivo. Het gebruik van de subjuntivo, in de verschillende tijden, zal nader worden behandeld.

De vervoeging van de regelmatige werkwoorden op -ar luidt in de enkelvoudige tijden van het actief aldus:

[p. 20]

Infinitivo

comprar kopen

Presente

INDICATIVO	SUBJUNTIVO
compro ik koop^1)	que compre dat ik kope
compras jij koopt	que compres dat jij enz.
compra hij, zij, u koopt	que compre
compramos wij kopen	que compremos
compráis jullie, gijlieden koopt	que compréis
compran zij, ulieden kopen	que compren

1) In het Spaans gebruikt men het pers. vrnmw. slechts als de nadruk er op valt of om misverstand te voorkomen.

Preterito imperfecto

compraba ik kocht enz.	que comprara of comprase dat ik kocht enz.
comprabas	que compraras of comprases
compraba	que comprara of comprase
comprába mos	que compráramos of comprásemos
comprabais	que comprarais of compraseis
compraban	que compraran of comprasen

Preterito definido

compré	ik kocht (ik heb gekocht) enz.
compraste
compró
compramos
comprasteis
compraron

Futuro

compraré ik zal kopen enz,	si comprare indien ik zal (mocht) kopen enz.
comprarás	si comprares
comprará	si comprare
compraremos	si compráremos
compraréis	si comprareis
comprarán	si compraren

[p. 21]

Condicional

(Soms als een derde vorm van de subjuntivo van het imperfecto te beschouwen).

compraría	ik zou kopen enz.
comprarías
compraría
compraríamos
compraríais
comprarían

Imperativo

compra	(tú) koop (jij)
compre	(usted) koop (u)
comprad	(vosotros) koopt (gijlieden)
compren	(ustedes)
no compres	koop niet enz.
no compre
no compréis
no compren

Gerundio

Comprando kopend, door te kopen. Deze vorm wordt hoofdzakelijk bijwoordelijk gebruikt, is dus onveranderlijk. Hij treedt ook vaak in de plaats van het in onbruik geraakte tegenwoordig deelwoord. Zie les X. Het verleden deelwoord is comprado, gekocht.

Het lijdend voorwerp, of het onmiddellijk voorwerp van de handeling uitgedrukt door het werkwoord wordt in het Spaans vaak aangeduid door het voorzetsel a ter nadere, persoonlijke bepaling. Dit taalverschijnsel zal nader behandeld worden. Juan pega a Pedro, Jan slaat Piet.

Het onderwerp staat in het Spaans zeer dikwijls achter het werkwoord, voornamelijk als de nadruk op het werkwoord valt.

Van een aantal werkwoorden die op -iar, en -uar eindigen, zoals confiar toevertrouwen, enviar zenden, resfriarse verkouden worden, fluctuar schommelen (van koersen en prijzen), exceptuar een uitzondering maken, worden resp. de i en u geaccentueerd in de drie personen enkelv. en de derde pers. meerv. van de tegenw. tijd, indic. en subj. en de imper., bijv.: confío, fluctúan, envíe.

Werkwoorden op -ar

dar	geven
hablar	spreken
aquietar	tot rust brengen, geruststellen

[p. 22]

bajar	naar beneden gaan, afstappen, uitstappen
evacuar	ontruimen
doblar	verdubbelen
doblar la esquina	de hoek (v.e. straat) omslaan
descorchar	ontkurken
cortar	snijden
tomar	nemen
tomar asiento	plaatsnemen
tomar parte en	deel nemen aan
publicar	publiceren
estallar	ontploffen, losbarsten
fundar	stichten
llegar	(aan)komen
engañar	bedriegen
escuchar	luisteren naar
callar	zwijgen
pisar	met de voet drukken op, betreden
anunciar	aankondigen
bailar	dansen
cantar	zingen
alabar	prijzen
armonizar	overeenstemmen
estudiar	studeren, bestuderen
pintar	schilderen
trabajar	werken
viajar	reizen
limpiar	schoonmaken
hallar	vinden
contestar	antwoorden
llevar	dragen, wegbrengen, meenemen
representar	(iets) voorstellen
ganar	verdienen
gastar	verteren, uitgeven
marchar	gaan, lopen
notar	optekenen, opmerken
cobrar	innen
formar	vormen
peinar	kammen
consagrar a	wijden aan
estrechar la mano	de hand drukken
mandar	gelasten, zenden
enseñar	onderrichten, aanwijzen
arreglar	in orde brengen, regelen
pasar	doorkomen, voorbijkomen
llamar	roepen, noemen
lavar	wassen
planchar	strijken
almidonar	stijven
llenar	vullen
dejar	laten, achterlaten, verlaten
regalar	ten geschenke geven
telegrafiar	telegraferen

Woordenlijst

pasar de una mano a otra	van hand tot hand gaan
la entrada	de toegang, het toegangsbewijs
el concierto	het concert
el orador	de redenaar
en volandas	vliegensvlug
el anillo	de ring
la muchedumbre	de menigte
cargado de	belast met
la piedra tallada	de gehouwen steen
fuerte	sterk, krachtig
rudo	ruw, hard
la seguridad	de zekerheid, de veiligheid
la casa de socorro	wijkgebouw voor eerste hulp bij ongelukken
el carro	de kar

[p. 23]

debajo de	onder
el aparato	het apparaat
el aparato de radio	het radiotoestel
el puente	de brug
la lavandera	de wasvrouw
el vaso	het glas
la canción	het lied
la cofia	de (boeren)muts
el delantal	het schort
la ventanilla	het raampje
rayado	gestreept
rayado de negro	met zwarte strepen
los zuecas	de klompen
el pañuelo	de (zak)doek
el zapato	de schoen
el maletín	het koffertje
la ruta	de weg, route
la suma	de som
la rodilla	de knie
luego	vervolgens, daarna
la pista	de (dans)vloer
mientras	terwijl
el brazo	de arm
el duro	geldstuk ter waarde van vijf pesetas
el abuelo	de grootvader
el gusto	de smaak
la edad	de leeftijd
parar	stoppen (bijv.voertuig)
delante de	voor (v. plaats)
olvidar	vergeten
mi	mijn (bezitt. voornaamw.)
ordenar	gelasten
el pariente	het familielid
el banquero	de bankier
un rato	een ogenblik, een poosje
el relato	het verhaal
el héroe	de held
el cuello	de hals, de boord
la camisa	het (over)hemd
en honor de	ter ere van
la botella	de fles
la champaña	de champagne
el juego	het spel
la noticia	het bericht
la dimisión	het ontslag
la resignación	de berusting
la estancia	het vertrek, verblijf
el portal	het portaal
el acelerador	de gaspedaal
el diario	het dagblad
la bailarina	de danseres
la gorra	de pet, de muts
el paño	het laken
un traje de paño	een lakens pak
el promedio	het gemiddelde
la velocidad	de snelheid
el nombre	de (voor)naam
el apellido	de familienaam
el extranjero	de buitenlander
precioso	kostbaar
atravesar	oversteken
el palco	de loge
el comerciante	de koopman
el cuadro	het schilderij
precioso	kostbaar

Oefening 5 A

El músico regalaba entradas para los conciertos. El orador hahlaba con voz fuerte y ruda. Bajó del coche una mujer elegante, con varios anillos preciosos en los dedos. Los transeúntes llevaron al enfermo en volandas a la casa de socorro. Los estudiantes descorcharon una botella de champaña en honor de su (= hun) amigo. Los niños tomaban parte en el juego. Un día (= op zekere dag) estalló una bomba debajo de un puente. El empleado escuchó la noticia de su dimisión con resignación, luego atravesó la estancia y bajó al portal. Pise usted el acelerador. Los diarios anuncian en grandes letras a una bailarina negra. Los jóvenes tomaron asiento en un palco mientras sus amigos bailaban en la pista. El mendigo cantaba una canción melancólica, su mujer llevaba un niño en brazos. En algunas provincias holandesas muchas

[p. 24]

mujeres llevan cofias blancas, delantales rayados de azul y zuecos, y muchos hombres llevan un pañuelo al (= om de) cuello, zapatos finos y una gorra de paño. El automóvil marchaba a cincuenta (= vijftig) kilómetros por hora, promedio máximo de velocidad por (hier = op) la ruta. El portero del hotel notó el nombre, el apellido, la edad, la naturaleza (hier = geboorteplaats) y la profesión de los viajeros. Los diez (= tien) duros que cobraba cada (= iedere) sábado formaron en pocos meses una suma respetable. Juan consagraba sus ratos libres a visitar a sus parientes. El niño estaba sentado (= zat) sobre las rodillas del abuelo y escuchaba muchas veces el relato de la hazaña (= grootse daad) del héroe nacional. El padre estrechó a su hijo contra (= tegen, aan) su corazón. La madre ordenó a la criada que (= dat) lavara y peinara a los niños. La joven arreglaba el cuarto con gusto. Los caracteres de Pedro y de Juan no armonizan.

Oefening 5 B

De Engelsen reizen veel (= mucho). Roep het dienstmeisje. Ik vind het boek niet. De wasvrouw wast, stijft en strijkt de boorden en de overhemden. De auto stopte voor het huis. Zij vulden hun (= sus) glazen. Hij verdient veel geld en geeft veel geld uit. De onderwijzers onderrichten de kinderen en werken met hen (= con ellos). De meisjes zullen de kamers in orde brengen en de jongens zullen hout hakken (= cortar leña). De kinderen zongen Spaanse liederen. De ouders prezen het kind. Hij antwoordt. Hij zal antwoorden. Vergeet niet. Zij vonden. Enige kooplieden van deze (= esta) stad verzenden radio-toestellen naar Spanje. Hij zal van mening (= opinión) veranderen. Zij kwamen een kar beladen met gehouwen steen voorbij. Mijn vader zal het vraagstuk bestuderen. De studenten kochten hun mondvoorraad (= provisiones) in de dorpen welke (= que) zij doorkwamen. Het schilderij stelt een landschap (= el paisaje) voor. Praat niet. De boeken van deze (= este) schrijver (= autor) gaan van hand tot hand. Ik zal zwijgen en zal gelasten dat de bedienden zwijgen. De auto verdubbelde de snelheid. Hij zong. Zij zullen veel geld verteren. Indien zij mochten komen. Zij zouden aankondigen. Hij gelast dat zijn kinderen studeren. Het dienstmeisje maakt de kamer schoon. De bevolking ontruimt de stad. Ik vertrouw het geld aan mijn bankier toe.