Mien leef lui

[p. 74]

Antonius

Antonius stoond achter in de kèrk tegen 'ne pileer. In zien hand heel heer 'nen tak lelies en veur häöm, aon zien veuj, waor 'nen iezere bak mèt pinne, boe de lui hun boezjies in zatte. Mèt e sjeif köpke loerden heer nao d'n oetgaank, es of heer ziene kans berekende um devaandoor te goon.

Dat waor netuurlek neet woer, want Antonius waor e beeld.

Iech zègk mèt opzat ‘Antonius’ en neet ‘Sint Antonius’. Op de ierste plaots umtot de gooje mins zelf bij zie leve noets ‘Sint’ veur z'ne naom hej dörve zètte. Vermoedelek heet heer ziech toentertied gewoen mèt Antoon, Toon of Ton laoten aonspreke en es heer in Mestreech had gewoend zouw heer Twajn höbbe geheite. En op de twiede plaots umtot de köster vaan de kèrk noets spraok euver ‘Sinte’. Kösters goon noe einmaol mèt heilege um wie mèt hun femilie.

Euze köster maakde dao-op gein oetzundering. Heer spraok gemeinzaom vaan ‘Anna’, ‘Antonius’, ‘Franciscus’, ‘Berreb’, ‘Kristoffel’ en allein veur Slevrouw en Sint Joezep maakde heer 'n oetzundering. Dat waore hendeg hoeg heilege en dao kós heer begrip veur opbringe. Meh wijer waor heer in staot veur tege de pestoer te zègke: ‘Geer moot ins nao Anna laote kieke. Iech geluif tot ze houtwörm heet,’ of ‘Kristoffel begint aof te sjölvere. Veer mote Zjèrke weer ins laote koume.’

Noe zouw Antonius noets houtwörm kriege, want heer waor vaan gips. Neet tot d'n heilege dao-euver oonkontent waor, 't waor 'ne besjeie mins zoonder pretenties, meh toch beveel häöm zie beeld neet.

Geine wis 't, heilege sjrieve neet ‘ingezonden stukken’ in de gezèt, meh heer had ech zien bezwoere. Die lelies, alloh, dao wouw heer nog vaan aofzien, al had heer de loch devaan noets good kinne verdrage. Gipse lelies ruke neet Goddaank. Wat häöm evels riechteg zjeneerde, dat waor dat sjeif köpke. Edere kier es heer in de kèrk kaom mós heer weer denao kieke. Daan knoterden heer:

‘Wie kin 'ne mins miech noe zoe sjeif köpke geve? Sjus of iech 'n zenuwoontsteking in m'ne nek höb. Dat zuut toch neet oet! Es iech eine zoe zaog roondloupe sjikden iech häöm direk nao d'n dokter.’

Noe meint geer mesjiens tot Antonius neet zoe dèks in die kèrk kwaom. Meh daan verget geer toch get.

Kiek, es - um mer ins get te neume - tant Sefie 'ne boezjie veur zie beeld kaom opsteke, daan doog dat mins dat neet veur niks. Zoe'ne boezjie kós me oet 'ne bak hole dee neve Antonius stoond, of neve Franciscus aon d'n euverkant tege ziene pileer. Fiefteg cent veur 'ne kleine en 'ne gölde veur eine dee oonderhave kier zoe groet waor. Dat waor eigelek neet gans ierlek en sefierlek, meh de pestoer had gezag: ‘'ne Boezjie vaan viefenseveteg cent da's niks. Geine mins heet drie wöllemkes in z'ne portmenee. Maak mer 'ne gölde devaan.’ En dat had de köster daan ouch gedoon.

Wee 't in de smieze had koch ziech twie boezjies vaan fiefteg cent. Dat waor eve

[p. 75]

väöl es 'ne gölde, meh de hads mier boezjie veur de geld. Meh de mieste dachte tot 't de kwalliteit wel zouw zien die de boezjies vaan 'ne gölde deurder zouw make. Ze vertèlde tot die vaan 'ne gölde wel drei kier zoe lang brande es die vaan fiefteg cent. En zoe waor ederein kontent.

Ouch Antonius. Want geer meint toch neet tot zoe'nen heilege mèt 'ne centimeter of 'n stopwatch roondlöp veur te kieke wee de bèste boezjie veur häöm opstik? Zoe'n lui stoon daobove en zien eve daankbaar veur e klein sjitsboezjieke es veur 'ne groete knojs.

Meh good, dat heet eigelek niks demèt te make! Veer waore bij Tant Sefie.

Es die dus 'ne boezjie aonstaok veur Antonius, of veur Franciscus al nao tot 't häör oetkwaom of al nao tot ze vertrouwe had, daan doog ze dat neet veur niks. Ierstens kosden 't häör fiefteg cent, Tant Sefie waor nogal nej, meh twiedens verwachde 't mins get trök. En dat hèlt in tot Antonius, um 't mer bij dee te hawwe, op de huugde mós blieve. Ederen daag mós heer dus effekes koume kieke wee wat veur häöm offerde. 'n Hèls werk veur 'nen hiemelsen heilege, zouw me dinke. Meh die lui zien raozend gaw! Dao is 'ne racewagel mer e klein keend bij en 't lökde daan ouch altied um 't bij te hawwe.

Meh edere kier es heer in de kèrk kwaom, Antonius, en dat sjeif köpke zaog, had heer e bitteke de pes in. Daan keek haar nao Franciscus aon d'n euverkant, dee z'n veugel mer bleef vore, en mopperde: ‘Iech staon hei toch veur gek eigelek. Zoe höb iech noets debij geloupe.’

De köster waor 't noets opgevalle, vaan dee sjeive kop. Edere mörge doog heer nao de mès de runde langs alle heilege mèt zien sjeunsdoes. Dao goejden heer daan alle stumpkes in die heer oet de boezjiebek haolde. Al bekans tien jaor gebruukden heer die does daoveur. Zien vrouw had ins 'ne bon veur e paar sjeun gewonne in de fancy-fair en dat waore hiel gooj sjeun gewees.

't Mins pótsde nog altied demèt, nao tien jaor! Kint geer dinke wie sterk tot die waore. En de does boe ze hadden in gezete waor eve solied. Ze waor noe gans vètteg vaan binne en hei en dao zelfs doorgeslage, meh veur de stumpkes op te hole waor ze utermaote geëigend.

Daobij gaof heer op dinsdag en op zaoterdag de plante vaan alle heilege water. De meiste stoonte stèllekes te krepere umtot ze neet genóg leech kraoge in die duuster kèrk, meh de köster heel vol mèt zie water tot ze gans kepot waore.

En d'n ierste zaoterdag vaan de maond kwaom heer daan ouch nog mèt 'ne groete plumeau en stöbde alle heilege partikleer aof vaan kop tot tien.

Ederen heilege zouw daan ouch mote touwgeve tot de service vaan de köster niks te winsen euverleet.

Meh 't sjeif köpke waor häöm noets opgevalle es oonnetuurlek. Heer loerde trouwens zelde hoeger es de bloete tiene vaan de rechtervoot vaan d'n heilege, die effe oonder de pij oetkwaome. E fien trèkske vaan de beeldemeker um te laoten oetkoume tot Antonius ouch brojne paoter waor gewees.

Meh dat heet eigelek niks demèt te make tot Antonius zelf dat köpke neet beveel. Of jeh, dat köpke góng nog wel, de mins had in ze leve noets väöl in de spiegel gekeke, meh dat nekske, dat waor 't 'm.

[p. 76]

[p. 77]

Noe zien heilege oet d'n aard vaan de zaak nogal mètgaond. Ze kinne hiel get höbbe. En toch, op d'n doer woord Antonius wie langer wie mier geïrriteerd.

Heer heel 't neet mie op 't lèste!

En op 'ne gooje kier góng heer middenin de nach nao de kèrk en bij 't leech vaan ze krenske, wat häöm sinds tot heer heileg verklaord waor altied bove zien kroen zweefde, zat heer z'ne kop rech op z'n sjouwers.

Eine vaan us zouw dat neet hove te perbere mèt e gipse beeld, meh veur 'ne groeten heilege wie Antonius is zoe get mer e klein kunske. Die kinne nog wel aander dinger!

Kontent stoond heer nog effe te kieke.

‘Hoof iech miech teminste neet mie te sjaggernere,’ zag heer en weg waor heer. Meh d'n daag denao, nao de mès, waor t'r duvel los!

De kwezel Merie waor, wie ze dat altied doog, bezeg mèt häör runde langs alle heilege vaan de kèrk en bij Antonius, de lèste in de rij, beide ze altied tot ze niks zouw verlere. Noe weit iech wel tot me Antonius eigelek moot aonrope es me get verlore héét, um 't trök te vinde, meh Merie had zoe häör eige filosofie. Zij góng op zeker. Boe ander meidskes vreuger beide tot ze 'ne gooje maan mochte kriege, had Merie altied indringend gevraog tot de heilege häör maagdelekheid zouwe besjerme. En dat hadde die daan ouch gedoon. Zoonder väöl meujte euvereges, want Merie had zoeväöl sex-appeal wie e meizäödsje.

Bij Antonius beide ze dus altied 'n tiensje um niks kwiet te rake. 'n Tiensje waor genóg voond ze, want ze had neet väöl te verlere. Oonder 't beie keek ze daan altied hiel devoot nao d'n heilege. En of 't noe kaom doordat Merie ouch gein achtien mie waor of tot ze 't doog oet solidariteit mèt Antonius, zeker is tot ze altied opkeek mèt e sjeif nekske. Sjus wie Antonius zelf had.

Dat doog ze noe ouch weer. Meh kint geer uuch veurstèlle wat 't mins oondergóng wie Antonius häör obbins rech in de ouge keek, mèt z'ne kop zoe rechop wie 'ne jonge vent? Merie kraog bekans 'n appelflawte! Ze keek d'n heilege iers oongeluiveg aon, góng neve zien bloete tiene stoon en keek nog ins good en sjravelde toen, zoe gaw wie häör aw kneuk häör drage kóste, nao de sakkerstij.

Boeten aosem, mèt ein hand op häör hart of naoventrint, kwaom ze dao aon.

De köster waor nog bezeg mèt de mèskleier in de kas te haange en de pestoer zaot nog op z'ne stool get te beie. Meh Merie trok ziech dao niks vaan aon en keekde: ‘E woonder! E woonder!’

Noe zien pestuurs en kösters op 't gebeed vaan woondere deskundeg vaanzelf. Daobij kinde ze Merie. Ze waore dus neet direk euverstuur.

De pestoer zag vruntelek: ‘En Merie, wat veur woonder?’

Merie mós effe bijkoume ietot ze kós vertèlle vaan 't sjeif köpke vaan Antonius, wat door e woonder obbins rech stoond.

‘Daan zalle veer mer ins goon kieke,’ zag de pestoer rösteg.

Mèt Merie en de köster achter ziech aon leep heer de kèrk door nao de pileer vaan Antonius. Heer bekeek lang en aondechteg d'n heilege, meh heer kós eigelek niks apaarts aon häöm zien. Noe moot gezag tot de pestoer neet zoe'ne ferventen aonhenger vaan Antonius waor en tot heer häöm daan ouch noets tot in de details

[p. 78]

had bekeke. Heer had niks tegen häöm, meh heer heel ziech liever bij de kopstökker, wie Slivvenier zelf, Slevrouw en Sint Joezep. De topdrei zoegezag.

‘Wètste zeker, Merie,’ vroog heer, ‘tot heer iers z'ne kop sjeif had stoon?’

Merie knikde tot häör kouf haos de kèrk in vloog.

‘Hiel zeker, menier pestoer!’ zag ze. ‘Hielekes zeker!’

De pestoer keek de köster aon.

‘En dieche?’ vroog heer. ‘Ouch zeker?’

‘Jewel menier pestoer,’ zag de köster. ‘Iech kiek miestal neet zoe hiel nej nao hun, meh dee hei steit al zoe lang es iech weet bij dee pileer. En z'ne kop stoond vreuger ech sjeiver. Zoe.’

Heer góng in de hajding stoon die heer meinde tot huurde bij 'ne fetsoundeleken Antonius: In ein hand, bij wijze vaan lelie, 'ne kleierhaok dee heer nog oet de sakkerstij had mètgenome, de ander op zien hart en ziene kop benkelek sjeif.

‘Neet euverdreve?’ vroog de pestoer.

Merie voond vaan wel. Ze buigde de köster z'ne kop e bitteke rechter, toen weer get sjeiver, leep e paar peskes achteroet en zag: ‘Zoe. Zoe had heer z'ne kop.’

De pestoer keek vaan de köster nao Antonius en vaan Antonius weer nao de köster. Heer zaog dudelek 't versjèl. Op de ierste plaots waor de köster väöl lieleker, al had dat niks demèt te make, en op de twiede plaots heel Antonius ziene kop rechop en laog dee vaan de köster bekans op zien sjouwer.

‘Laot mer,’ zag heer. ‘Dalek höbste nog 'ne stijve nek.’

't Laog doemedik op ze geziech tot heer niks devaan snapde.

‘Hool miech ins 't trepke,’ zag heer tege de köster.

Effe later stoond heer Antonius ziene kop en nek te bekieke wie 'nen taxateur dee 'ne pries moot make. Heer voolt mèt zien vinger roontelum d'n hals, keek door 't leesstökske vaan z'ne brèl vaan kortbij, loerde euver de glazer vaan op aofstand en kaom oeteindelek weer nao oonder.

‘Niks te zien,’ zag heer. ‘Gein boors te bekinne, gei stökske verf traof, niks. Hiel w...’

‘Woonderlek’ had heer wèlle zègke, meh wie heer aon Merie dach maakden heer gaw ‘weigenaordeg’ devaan.

Noe zien pestuurs vaanoet hun functie dèks veurziechteger es leke, es 't um woondere geit. Ze wete wie lesteg tot de paus kin doen soms. Daobij kós de pestoer gein inkel reie bedinke veurwat tot 'nen heilege e woonder zouw doen veur zoeget oonnuzels wie 'ne sjeive nek.

Es heer 't Antonius zelf had kinne vraoge, zouw dee häöm gezag höbbe tot e woonder gaaroet neet in zien bedoeling had gelege, en tot 't mier 'n kwestie vaan frustratie waor. 'n Frustratie die op d'n doer bekans tot e komplex waor oetgegreujd. En tot woondere mesjiens de wereld nog neet oet zien, meh tot ze in eder geval neet gedoon weurde oet zoe'n minderwierdege motieve wie ingebeelde oontstekinge en zoe.

Meh de pestoer stoond nog mèt z'n twie veuj in zien eige kèrk en gesprekke mèt heilege had heer zelde of noets.

‘Merie,’ zag heer eindelek, ‘de hèls diene moond treuver! De zègks tege geine

[p. 79]

get. Ouch neet tege Fien!’

Heer wis wel tot dat preke veur t'r duvel waor, meh me moot alles perbere, neet? Dat had Paulus al gezag.

En tege de köster zag heer: ‘Veer zallen 't nog wel ins treuver höbbe. Zwiege dus veurluipeg. Sleet noe mer aof.’

In gedachte góng heer trök nao de sakkerstij um nog get te beie.

‘Iech moot nog nege weesgegroetsjes doen,’ zag Merie tege de köster.

‘Nou alloh daan,’ zag dee. ‘Iech gaon de sleutele hole, dus maak get väöraon.’ Heer góng de pestoer achternao en Merie goejde ziech in 't kemood um in de kortsmeugeleken tied häör nege weesgegroetsjes dedoor te drejje. Neet umtot ze bang waor tot de köster häör zouw inslete, meh umtot ze Fien veural neet wouw laote wachte.

Wie de köster de deur achter häör op sloot had gedrejd en trökkaom in de sakkerstij, zag heer tege de pestoer:

‘Iech bin 't toch neet gans mèt uuch eins, hier pestoer. Kiek, hei is in eder geval get... eh... oetzunderleks gebäörd. Dat mage veer toch neet vergete. Geer en iech kinne dao gein verklaoring veur vinde. Mesjiens koume veer nog drachter mèttertied, mesjiens ouch neet. In eder geval, liekent miech toch, moot me 't feit acceptere. En boeveur mote veer daan dreuver zwiege? Kin 't neet de bedoeling vaan d'n heilege zien tot de lui hei speciaol tot häöm koume beie? Wèt geer zeker tot dat neet zoe is?’

Noe waor de köster 'nen invoudege mins, mèt 'n vrouw en twie kinder en e stök of tien pianolèsse in de week, en wijer mèt e klein inkoume vaan 't kèrkbestuur, zeker es gein begraffenisse of broelofte veur get extra's zörgde. Zien vrouw klaogde dèks genóg tot ze neet kós oetkoume, meh heer zaog geine kans um mier in te bringe es wat de kèrk, de lèsse en de stumpkes boezjie, die heer aon e febrik verkoch, opbrachte.

Hei zaog heer evels 'ne kans. Heer waor neet dom en oondertösse tot heer de deur op sloot doog had heer daoneg gefantazeerd euver doezende en doezende lui die nao zien kèrk zouwe koume um 't woonderdaodeg beeld vaan Antonius te zien en um bij d'n heilege te beie. In gedachte had heer zien inkoume zien oploupe tot astronomische getalle: Antoniuswater, e kräömke mèt souveniers die zien vrouw kós verkoupe, doezende en doezende stumpkes boezjie, mèsse aon de loupende band, intenties...

In d'n tied dee heer nudeg had um eine kier vaan väör tot achter door de kèrk te loupe en trök, waor heer veranderd vaan 'nen ermoodzejjer in get wat heer ziech gaar niet kós veurstèlle zelfs.

De pestoer keek häöm ins euver ze beibook aon. Heer begreep häöm gans good. Meh kós heer get traon doen tot de kèrk erm waor en tot 't toen vaan de köster dus neet kós weurden opgetrokke? Heer zouw 't toch nog mer ins mèt de kèrkmeisters bespreke. Heer had kompassie mèt häöm. Meh heer heel z'ne poet stief.

‘Gei woord Wöllem! Gei woord, versteiste?’ zag heer.

In de gezinsmès 's aoves waor 't entans väöl drökker es anders en väöl lui hadde sjijns get verlore of hadde behoefte traon um bij Antonius get te goon beie. Veur ze

[p. 80]

beeld waor 't 'n drökte of 't ziene verjaordaag waor en 't aontal boezjies leep oongekind hoeg op. Me mós ze op 't lèste zelfs in de bak vaan Franciscus zètte. Mèt de oetdrökkeleke kemissie debij tot ze veur Antonius bedoeld waore.

De pestoer mèrkde 't wel en heer naom ziech veur tot heer Merie, es ze weer kaom beechte, 'n flinke pinnetentie zouw geve boe ze häör han aon vol zouw höbbe.

Heer zouw die liere, de klappej.

En wie waor 't mèt Antonius? D'n echte daan, dee z'ne kop had rech getrokke? Dee zaot hendeg in de pits! Kint geer 't uuch veurstèlle?

Heer wouw vaan geine kant tot de lui gónge dinke tot heer e woonder had gedoon. Dat waor noets zien bedoeling gewees.

Meh wie kós heer dat de minse noe dudelek make?

Zoe op 't ierste oug had heer gedach, wie heer al deen ambras zaog dee heer veroerzaak had: ‘Iech zèt häöm weer sjeif. Daan is 't oet.’

Meh wie heer dao ins wijer op door dach... Nein! Dat góng vas neet!

Merie, de pestoer, de köster en al de lui die in de kèrk gewees waore hadden 't gezeen: Z'ne kop stoond rech! Es heer mörge weer sjeif stoond... Höllep, heer mós neet traon dinke!

Daan woord 't 'n dobbel woonder en zouwe ze nog goon vertèlle tot heer mèt z'ne kop ‘nein’ sjöddelde! Merie zouw neet mie te bendege zien!

Nein, heer mós get anders vinde.

Nao lang, lang prakkezere kaom heer tot e besluut.

Middenin de nach stoond heer weer veur ze beeld in de kèrk.

Heer bekeek 't nog ins good en toen zag heer: ‘Gips.’

En mèt 'ne variant op asselegoonsdag:

‘Van gips biste gemaak en gips zatste weer weurde.’

Toen duiden heer 't beeld vaan de consol aof!

Dat gaof 'nen hendege slaag in de stèl en duuster kèrk.

Meh 't laog noe wel in alle kertere.

‘'t Doel heileg de middele,’ zag Antonius op ze zezjwiets.

Veur alle veurziechtegheid houwden heer hei en dao nog get stökker draof, zoetot geine op 't idee kós koume um te perbere wie de kop gezeten had.

‘Deh!’ zag heer toen. ‘Dat zal miech noets mie euverkoume. Al zètte ze m'ne kop echtersteväöre: Iech blijf devaan aof.’ Toen góng heer trök nao d'n hiemel. Meh heer zörgde in de gawwegheid nog deveur tot e paar rieke lui in de parochie druimde tot ze 'n flinke gif aon de kèrk móste doen. Heer wouw neet tot de pestoer nog mier leid kraog es tot veur 'ne pestoer normaal is.

Wie de köster de volgende mörge de ravaasj zaog, renden heer naor de sakkerstij um de pestoer debij de hole.

‘Sterrek!’ zag dee. ‘Iech dink tot veer us gistere höbbe verdaold. Vraog miech neet wie, meh es iech dat zoe zeen zouw iech zègke tot de consol sjeif is goon haange. Daodoor is netuurlek ouch 't beeld sjeif koume te stoon en daodoor meinde veer tot de kop rech stoond! Jaomer vaan 't beeld. Dat geit weer cent koste.’ ‘Dao hej iech aon mote dinke,’ zag Antonius wie heer häöm zoe hoort. ‘Consol sjeif? E klein kunske!’