Mien leef lui

[p. 34]

Begraffenis

Wie de köster ze broor, dee de begraffenisoondernummer vaan 't dörp waor, tillefoon kraog tot heer sebiet nao ‘D'n Hoof’ mós koume umtot Harieke doed waor, goejden heer ziech op slaag in de zenewe.

Heer gaof 'ne keek op z'n vrouw, trok in de keuke, in 't bijzien vaan zien kinder notabene, z'nen euveral oet, leep wie 'ne raozende roelant in zien lang oonderbrook door 't hoes te sjendaole, woord nog ins good gifteg wie zien vrouw zag tot heer nog nao de mèstem stoonk en tot heer dus iers oonder de douche mós, kraog bekans e beslaag wie heer z'n zwarte krevat neet dalek voond, bedach ziech op 't lèste nipperke tot heer z'ch sinds zaoterdag neet gesjore had, in ei woord: Heer waor in zien illemint en voolt ziech heerlek.

Dit waore de mominte boe-in heer ziech prippereerde um strak gans rösteg en begriepend mèt de femilie te praote euver al die akeleke dinger boe geine mins gere euver sprik: De pries vaan de begraffenis, 't graaf, de doedskis vaan volhout of fineer, de advertentie en de doedsbreve, de printsjes en zoe wijer. En neet te vergete: De koffietaofel nao aofloup.

Mennege mins zouw dao döl vaan weurde es heer dat allemaol mós regele, meh Bèrke de begraffenisoondernummer kuurde ziech altied oet vaanteveure thoes en es 't daan zoe wied waor, straolden heer zekerheid en rös oet. En, 't moot gezag zien, heer had zien zakes altied good in orde.

Meh dit woord gein gewoen begraffenis, dat kós heer op zien vief vinger oettèlle.

Dit woord get gans apaarts, boe de lui nog lang euver zouwe spreke.

Want Harieke vaan D'n Hoof waor get gewees in 't dörp.

Of liever: Wat waor Harieke vaan D'n Hoof néét gewees in 't dörp?

Ajdste lid en iere-veurzitter vaan de boereboond.

Ajdste lid en iere-veurzitter vaan de hermenie. Begonne es trommelslegerke, euvergegaange op de dikke zjiem wie heer in de fleur vaan ze leve waor, veendeldreger nog later en veurzitter viefentwinteg jaor laank. Tèl mer op!

Kèrkmeister. Nog altied in functie. Veer pestuurs had heer verslete.

Aajd-lid, noe Tere-lid vaan 't zangkoer.

Keizer vaan de sjötterij.

Enfin, bij alles wat ziech ripde in 't dörp waor Harieke vaan D'n Hoof betrokke gewees, sjus wie die vaan D'n Hoof altied väöraon hadde gestande.

En noe waor heer eindelek doed. Dat moch me wel zègke: Eindelek. Heer waor ach-en-negeteg gewoorde!

Wèrke doog heer de lèste jaore neet mie. Meh D'n Hoof had heer nog altied en dao woord ouch nog geboerd. Neet door eine vaan de èlf kinder. Dat had heer noets gewèld. ‘Twie haone op eine mèstem, dat gief mer ruizing,’ zag heer. En heer dirizjeerde zien knechs en meeg nog wie heer dat wouw en 't leep gesmeerd.

Sinds e paar jaor gebruukden heer 'ne stek es heer oetgóng. ‘Neet tot iech dezoonder neet kin loupe,’ zag heer, ‘meh um miech de jong vrouwlui vaan 't lief

[p. 35]

te hawwe.’ En heer keek daan of heer 't meinde.

Edere mörge trok heer bijtijds nao de kèrk veur de ierste mès. Zomer en winter door. Sjoen weer, hagel, snie en kaw, 't maakde Harieke niks oet. Es 't glad weer waor drejden heer get aw lomele um zien kloompe en waor 't werm daan kaom heer in z'n hummesmouwe. Kale sjiet had heer neet, al waor heer de riekste boer in d'n umtrèk.

‘Kiek,’ zag heer, ‘zoelang es iech nog kin loupe, gaon iech. Kin dat neet mie, daan is 't gedoon. Meh daan is dee maan daobove 't zelf sjöld. En dat wèt heer. Iech höb 't häöm gezag.’

Vreuger leep heer vaan D'n Hoof nao de kèrk in 'n klein tien menute, noe doog heer wel e good kerteer dreuver. En 't trök nao hoes goon doorde nog langer, want daan maakden heer mèt ederein dee häöm tegekaom e präötsje euver vaan al en nog get.

En noe is heer vemörge veur de lèste kier gegaange, dach Bèrke, wie heer in z'nen oto en ze zwart pak nao d'n Hoof rijde. Veer zallen 'm misse. Meh dat weurt 'n begraffenis...!

In z'n eige zaot heer al zoe get oet te rekene wieväöl maan tot op de koffietaofel zouwe koume, wieväöl bruudsjes, sjink, kies, druug weurs, boter, koffie, mèlk en sókker tot nudeg zouw zien. Want heer voond tot 't bij zien taak huurde um te zörge tot alles in de puntsjes waor. Neet teväöl vaan alles, meh zeker neet te wieneg.

Volgende week waore ouch nog de kruuspercessies. Wee mós noe veurbeie? Dat had Harieke sinds jaor en daag gedoon. Mèt 'n stum, die langsaam vaan broons nao teen en bleek waor euvergegaange, meh die nog altied te hure waor tot achteraon. Enfin, dat waor zien zörg noe ins neet. Dat mós de pestoer mer oetmake.

Op 't erf veur D'n Hoof stoonte al versjeie oto's. Heer zat de zijne deneve, vreef zien haore nog ins glad, zat ze begraffenisgeziech op en góng nao binne. Belle of kloppe waor neet nudeg: De deur stoond wiegelwagel ope en 't waor binne al drök vaan femilie en naobers.

Heer zeukde d'n ajdste vaan de zäöns, meh dee waor nog neet dao. Wel e paar jongere, die get korterbij woende.

‘Wel gecondoleerd, wel gecondoleerd,’ góng heer roond.

‘Kom effe in de väörkamer,’ zag eine vaan de jonges.

Nog twie zäöns en de pestoer gónge mèt.

Ze zatte ziech roontelum de mahoniehoute taofel mèt d'n oetgestoke rand. Ze bloonk wie 'ne spiegel.

‘Koffie?’

‘Jao gere.’

‘Of liever 'n dröpke?’

‘Jeh, eigelek, es 't kin...’

Alles kós bij Harieke zaoleger.

Eve later lufde ze hun gleeskes op.

Euver de rand keke ze nao-ein.

[p. 36]

Kós me noe, wie de geweente waor, ‘gezoondheid’ zègke?

Meh de jongste, dee 't mieste op z'ne pa liekende, zag: ‘Pap, totste good maags aonkoume daobove.’

Dao knikde ze allemaol op. Dat waor 'ne sjoene wins en ze droonke mèt instumming hun ierste klukske.

‘Wie is dat eigelek zoe obbins gekoume?’ vroog Bèrke. Dat hoort zoe bij zien meneer vaan doen. ‘Me moot de lui laote vertèlle,’ zag heer. ‘Laot ze mer vertèlle. Dat deit hun good en 't hölp hun’.

Dee Bèrke! 'ne Psycholoog, al wis heer 't zelf neet.

Jeh, wie waor dat zoe obbins gekoume? Geine waor debij gewees es Fieneke, 't meegske. E joonk dink nog wat Harieke zien hoes zuver heel en kookde veur häöm en de meeg en knechs.

Heer zaot 'n tas koffie te drinke in de keuke en inins zag heer: ‘Iech geluif tot iech doed gaon.’ En toen had heer 't gedoon ouch. Fieneke had häöm nog sjus kinne snappe ietot heer veel. Ze had häöm op de tegels laote sjievele, waor nao d'n tillefoon gerend, had de pestoer, d'n dokter en de zoon dee 't kortstebij woende gebeld, in die volgorde, en waor neve Harieke blieve zitte beie tot d'n ierste kaom. E flink meidske, die Fieneke. Gaaroet neet in paniek geraak. Veur 'n dink vaan amper twinteg, neet?

Mèt d'n dokter had ze häöm op ze bèd gelag.

Nou, dee had 't gaw gezeen. 't Hart netuurlek. Op dee leeftied. Meh, 'ne sjoenen doed. Zoe zouw ederein 't ziech winse.

Mèt en mèt waore de drei ander zäöns debij gekoume. D'n ajdste 't lèste.

Dee woende op 't Belsj en 't had lang gedoord ietot ze häöm aon d'n tillefoon hadde.

Op d'n Hoof waor 't noe e leve wie in 'n Joedekèrk. Alles praotde en kwetterde doorein en, al heel me ziech get in ter iere vaan d'n doeje dee nog op ze bèd laog, toch kloonk zoe noe en daan get wie 'ne lach door 't hoes.

En de kinder späölden al naoluiperke roontelum de oto's en in de hoeswei.

Bèrke pakde z'n begraffeniskelbas, haolden 'ne bloknot troet en 'n balpen en zag: ‘Noe zalle veer ins kieke...’

De zäöns keke ziech ins aon en toen naom d'n ajdste 't woord.

‘Pap heet dat allemaol al zoe dèks mèt us besproke,’ zag heer, ‘iech kin 't wel druime. Op de ierste plaots wèlt heer hei op D'n Hoof euverierd ligke.

Iech bin hei gezoge en getoge, zag heer altied, iech bin noets 't hoes oetgewees, iech wèl hei ouch op me gemaak ligke. En örges anders zouw iech miech neet thoes veule. Daan, op de twiede plaots: De pestoer moot de mès doen mèt alle preesters vaan de femilie debij. Dat zien 'rs zeve, menier pestoer, Vief kleinkinder en twie achterkleinkinder.’

‘Concelebratie,’ zag de pestoer. ‘Dat weurde ach maan aon d'n altaor. 't Is netuurlek good, meh 't zal ing weurde.’

‘En vaan hei-oet wouw pap mèt de zerk op de platte wagel, sjus wie dat vreuger waor, nao de kèrk gebrach weurde. Iech höb 't zoe dèks geloupe, tot iech dee lèste kier gevare wèl weurde, zag heer. Meh op boeremeneer, neet in zoe'nen oto. Op

[p. 37]

de kaar mèt de peerd deveur.’

Bèrke ze begraffenisgeziech woord wie langer wie tristeger.

Heer sjreef alles iefereg op, es vakmaan zeende hoort dat zoe, meh heer zaog ziene stoet gans in 't water valle.

‘Dus gaar gein oto's debij?’ vroog heer. ‘Ouch gein volgwagele?’

‘Nein, nein, dat wouw pap neet. En daan had heer nog gere tot 't zangkoer, de hermenie en de sjötterij häöm hei kwaomen aofhole. En tot de hermenie op 't kèrkhof “Blijf mij nabij” späölde.’

‘En de mès in 't Letien,’ kwaom eine nog. ‘Pap zag: Die zwarte mès höb iech zoe dèks gezoonge, die kin iech vaan boete. Kin iech nog mètdoen.’

‘Jaojao,’ zag de pestoer, ‘aon dat Hollands kós heer noets good wene.’

‘En es iech vraoge maag,’ Bèrke zag 't zoonder väöl hoop, ‘nao de mès... gein koffietaofel? Iech mein, veur de femilie en de lui die vaan wied koume? Me kin die toch slech zoonder get weer laote vertrèkke, neet?’

‘Nein, dat geit neet, meh pap had toch 'n ander idee,’ zag eine.

Bèrke sloog gans wit oet. Dàt zouwe ze häöm toch neet aondoen? Wat bleef dao nog veur ier mèt in te lègke, mèt zoe'n begraffenis?

‘Bèrke, pap heet gezag: Diech moos 't allemaol regele,’ zag d'n ajdste. ‘Bèrke kin zoe get good organizere, heet heer gezag. Meh 't moot geinen tristege boel weurde. Dat in gei geval.’

‘Nein,’ veel de jongste häöm bij. ‘Pap zag altied: Iech höb e good leve gehad en e sjoen leve. En dee maan vaan hei bove zal z'ch hendeg mote peerse um 't miech dao eve good te make es hei-oonder, meh iech geluif tot iech 't bij Häöm nóg beter zal kriege. En daorum vin iech tot mien begraffenis e fies moot weurde. Neet allein veur de femilie, meh veur 't gans dörp. Veur de groete en de kleine. En Bèrke moot dat organizere. Dee kin dat. Zoe heet pap 't dèks genóg gezag.’

Bèrke zaot verslage veur ziech oet te kieke.

‘E fies?’ vroog heer ten lèste. ‘E fies? 'n Begraffenis en e fies? Iech kin 't neet rijme. 't Is... 't is...’

‘'t Is 'n sjoen gedachte vaan Harieke,’ zag de pestoer. ‘Iech vin 't e sjoen idee, jao. Sjink nog ins in, Sef.’

Dat gebäörde, en ze nipde weer aon hun gleeskes.

Allein Bérke zaot, get weggetrokke, veur ziech op de taofel te kieke.

‘Alloh, Bèrke,’ braok eine de stèlte, ‘loer noe neet ofste d'ne lèste gölde neve dien tes höbs gestoke. De höbs al zoeväöl georganizeerd hei in 't dörp. Dat moot veur diech toch 'n kleinegheid zien.’

‘Es begraffenisoondernummer,’ piepde Bèrke bekans, ‘es begraffenisoondernummer regel iech begraffenisse. Dat is me vak. Es partikleer organizeer iech vaan alles. Meh dat steit daoboete. Dat is leefhöbberij. Wie zit iech hei noe? Es begraffenisoondernummer of es partikleer?’

‘Es allebei, Bèrke. Es allebei. De regels de begraffenis es begraffenisoondernummer en 't fees es partikleer. Zoe is dat. Zègk diene pries mer. Pap heet genóg en heer heet 't neet mie nudeg. 't Waor ziene lèste wins. Nou, wat deiste?’

‘En... en wienie moot dat plaots griepe?’ vroog Bèrke.

[p. 38]

‘Zaoterdaog. Vendaog is 't goonsdag, zaoterdag begraffenis. Iech geluif vas tot pap ziech dat zoe geregeld heet. Zoe waor heer wel. Zaoterdag dus. Dat kump veur ederein good oet. Allemaol kinne ze koume en d'n daag denao kinne ze oetröste.’

‘Iech laot de vreugmès vaan zoondag vervalle,’ zag de de pestoer. ‘Daan kin me nao de hoegmès koume en dao maak iech 'n stèl mès vaan. 't Zangkoer moot zaoterdag al zinge en de wèts 't mer noets...’

‘Zuuste Bèrke,’ zag eine, ‘zoe gemekelek is dat. Noe diech weer.’

‘Meh wat geit dat neet koste? Geer moot ins dinke...’

‘Niks te dinke! Diech zörgs tot genóg te ete en te drinke is veur ederein, tot de kinder weurde bezeg gehawwe, alles watste wèls. Iech hoof diech dat neet te vertèlle. De rekeninge zien veur us en veur d'n eige maakste, wie gezag, mer 'ne pries. Nou, wat weurt 't: Jao of jao?’

‘En boe moot dat plaots griepe?’

‘Op D'n Hoof. In de hoeswei. Die is groet genóg.’

‘Jaojao, meh es 't noe ins regent?’

‘'t Regent neet Bèrke. Daan kinste pap nog neet. Dee heet dat vas al allemaol geregeld daobove. Zaoterdag is 't sjoen weer.’

Zeve paar ouge keke Bèrke aon.

‘Iech daon 't!’ zag dee obbins gedecideerd. ‘'t Is e raar idee veur miech, iech hink zoegezag op twie gedachte, meh iech daon 't. Veur Harieke zaoleger daon iech 't. Nondedjouw, dat kin get weurde.’

Heer verloor ziech al in gedachte euver wat allemaol te doen waor veur häöm.

‘Nog effe ter zake,’ zag d'n ajdste. ‘De mès um èlf oor, menier pestoer? Good. Daan nog de zerk, Bèrke. En iers de rouwkamer netuurlek. En de breve...’

‘Maak uuch gein zörg,’ veel Bèrke häöm in de reie, ‘da's werk vaan 'n haaf eurke. Iech zal zörge tot Harieke sjoen debij kump te ligke. En daan zalle veer noe de res ins aofspreke.’

E paar oor later laog Harieke, gewasse en gesjore, mèt z'ne noster in zien han, in de rouwkamer ‘sjoen debij’. Ederein dee kwaom kieke waor 't dao-euver eins. En 't waor sjus of heer get lachde roontelum zien moondheuk.

Boeveur zouw heer ouch neet?

De res vaan d'n daag, tot laat in d'n aovend, rende Bèrke mèt zien begraffeniskelbas door 't dörp: Nao de hermenie, 't zangkoer, de sjötterij, de joonkheid, de sjaolmeister en de juffrouw vaan de bewaorsjaol en wie heer thoes kaom waor z'ne blokpot bekans vol. Drei daog is genóg veur 'n begraffenis te rangere, meh e ties veur e gans dörp? Daan is 't kort daag.

't Wóórd get apaarts, wie Bèrke verwach had. Neet sjus wie heer 't ziech had veurgestèld, meh gans anders es anders.

Um haaf èlf vertrok de stoet vaanaof D'n Hoof.

Veurop góng de hermenie, die de twie percessiemarsje die ze kinde um de beurt späölde. Dat waor op speciaol verzeuk vaan de jongste zoon, want netuurlek hadde ze d'n treurmarsj ‘Zo gaat Jantje naar de bliksem toe’ wèlle speule, wie ziech dat hoort bij 'n begraffenis.

[p. 39]

Eigelek had Sefgere gehad tot ze gewóén marsje späölde, meh dat had d'n dirigent häöm oet z'ne kop kinne praote. Op de ierste plaots umtot ze allein mer ‘Alte Kameraden’ kinde, en op de twiede plaots umtot de ganse begraffenis daan had mote marsjere. Allein dat lèste had Sef euvergehaold. Ze woorten 't toen eins euver de percessiemarsje.

Dao-achter leep 't zangkoer. Die zónge neet. Dao waor geinen tied veur en ze kóste toch neet al beginne mèt de mès te zinge. En ‘Trink, trink, Brüderlein trink’, wat ze ouch nog kóste, waor toch neet zoe aongekaart veur 'nen doeje.

Dao-achter kaome werechteg de sjaolkinder en de kleine vaan de apesjaol.

Dat hadde de juffrouws en de meisters zoe oetgemaak. ‘Es ze mètdoen aon 't fies, mote ze ouch mètdoen aon de begraffenis,’ hadde die gezag.

En daan kwaom de platte wagel, dee Bèrke mèt de zwarte deuk oet de rouwkamer had behaange in alle vreugde, getrokke door twie opgepótsde trèkpeerd, en mèt Harieke in zien zerk bovedrop en de sjötterij roontelum.

En daan de femilie en 't groetste gedeilte vaan 't dörp. Degene die neet mèt kóste stoonten allemaol aon de deure. De hun waoren opgeslote, zoetot die niks doorein kóste goeje. Bèrke had aon alles gedach.

En Harieke leet euver alles de zon sjijne, wie aofgesproke.

In 't kèrkske waor lang neet genóg plaots veur allemaol, zoetot e groet gedeilte vaan 't publiek boete mós stoon. Meh dat waor noe einmaol neet aanders.

De pestoer heel 'n prachtege preek, boe-in heer de persoen vaan Harieke nog ins good beliechde en boebij väöl vrouwe begóste te kriete.

Meh de mieste traone kaome toch op 't kèrkhof, wie aon 't graaf tot slot de hermenie späölde ‘Blijf mij nabij’ en 't zangkoer en ederein dee mer kós mètzóng en de sjötterij nao eder koeplèt 'ne salvo euver 't graaf aofgaof.

Mèt zien sjoenste begraffenisstum bedaankde Bèrke ‘namens de talloze familie’ ederein ‘voor het betoonde medeleven’ en verzeukde, ouch naomes de femilie, ederein zoonder oetzundering um ‘op spesjaal verzoek van den dierbaren overledenen’ nao D'n Hoof, Den Hof zag heer meh dat begreep me wel, te koume um dao ‘de hemelvaart van den dierbaren overledenen’ te koume... eh, viere.

Bij die ‘hemelvaart’ loerde de pestoer get bedinkelek, meh zelf had heer ouch neet zoe gaw e woord bij de hand um oet te lègke wat me noe góng viere. En me moot neet kinderachteg zien in zoe'n umstandeghede. Bèrke had lang treuver mote dinke en noe stoond 't eimaol zoe op 't pepèrke in zienen hoege zije.

't Waor tot Bèrke meinde tot 't debij huurde, die oetnudeging, meh nudeg waor 't in feite neet: Ederein wis allang wat stoond te gebäöre vaanzelf.

In de hoeswei vaan D'n Hoof waor 't daan ouch um 'n oor of ein flink drök.

Lang taofele op sjraoge stoonte veerdeg, belaoje mèt sjotele bruudsjes mèt vleis en kies en de Joonkheid leep ziech de kuut oet mèt de koffiekanne.

De kinder hadden hun apaarte aofdeiling in 'nen hook, boe de juffrouws en de meisters de wind troonder hele.

Nao de bruudsjes kaome de vlaoje, de sigare en sigrètte en um twie oor begóste in de kinderhook de späölselkes, boe ederein nao góng kieke. Zoe kraog de Joonkheid ouch de kans um get te ete en um get oet te röste.

[p. 40]

Um deen tied doog de kastelein vaan ‘de zaol’ ouch zien beertent ope. Heer had ziech iers kepot versjrik wie heer hoort tot de koffietaofel neet bij häöm zouw zien, meh Bèrke had häöm oetgelag tot heer niks te kort zouw koume, integendeil. Héér heel de koffietaofel en, gezeen 't feit tot dao nog get nao zouw kaome, had heer bij de brouwerij 'n tent gevraog mèt 'n teek en al wat debij hoort en rekenden heer ouch nog op get wins boete de koffietaofel. In stèlte bedaankden heer Harieke veur 't werm weer, want euver klandizie had heer neet te klaoge.

Um 'n oor of zès kwaome de kaw-sjotele op taofel en daonao móste de kinder nao bèd. Dat gaof effe get respiet um ins roond te loupe door de stalle vaan 't bedrief en um de boel get te laote zakke.

Um 'n oor of haaf nege waor praktisch ederein weer trök. De kinder laogen in bèd en hadden hunnen oppas.

En toen begós de begraffenis nog ins good op dreef te koume.

't Zangkoer zóng noe toch mer 't insegste profaan meziekstök wat ze kinde, ‘Trink, trink, Brüderlein, trink’ en de hermenie späölde ‘Alte Kameraden’ en nog ins 'ne percessiemarsj en toen de cramignon.

De pestoer had ziech opgestèld in de buurt vaan d'n oetgaank um te veurkoume tot ein of ander köppelke stiekem devaandoor góng, meh wie later tot 't woord, wie toleranter woord heer ouch. Of dat Harieke zienen invloed waor of de oetwèrking vaan de dröpkes, geine zal 't wete.

Tege tot 't toch langsaam tied woord um nao hoes te goon, góng Bèrke op de sjouwers en späölde de hermenie ‘Lang zal heer leve’. Get wat op 'n begraffenis neet zoe dèks veurkump, meh wat hei gans op z'n plaots waor.

Toen begós me te vertrèkke. De awwers 't ierste, de Joonkheid 't lèste en 't allerlèste Bèrke, dee nog ins alle femilie aofleep um te bedaanke ‘naomes de femilie’ wie heer oet geweente zag. Meh geine naom häöm dat koelek. Want Bèrke loerde al get oonzeker roond en zien zwarte krevat hóng op haaf èlf.

‘Kom jong,’ zag de pestoer, ‘veer goon samen aof.’

Dat voond Bèrke zoe'n goof tot heer bekans in z'n brook pisde vaan de lach.

‘Ie... iech bin nog noets samen aofgegaange,’ hikden heer. ‘En zeker neet mèt 'ne pestoer... Dat wèl iech mètmake.’

Zoe trokke ze same nao hoes.

In de hoeswei zaog 't oet of kèrmes waor gewees.

De femilie waor kontent.

‘'t Is 'n sjoen begraffenis gewees,’ zagte ze. ‘get gans apaarts. Pap zal kontent zien. 't Waor sjus wie heer 't wouw.’

Dat lèste prizzemeerde ze mer netuurlek. Wee zouw dao zeker in kinne zien?

Meh Harieke kinnende...