Het boek der bijzondere genade van Mechtild van Hackeborn

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Het boek der bijzondere genade van Mechtild van Hackeborn van Gertrudis van Helfta, in een editie van R.L.J. Bromberg uit 1965. Het betreft zijn proefschrift. Het oorspronkelijke werk dateert uit de dertiende eeuw.

 

redactionele ingrepen

p. 199, nootnummer: ‘c1.’ → ‘c.’

p. 190-463: In deze digitale versie is elke Nederlandse kop bij het Latijnse equivalent tussen vierkante haken toegevoegd. Vanaf p. 293 staan in het origineel de uitsluitend Nederlandse koppen ook tussen vierkante haken; dat is in deze digitale versie ongewijzigd gebleven.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. VIII, 3 en 470) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

HET BOEK DER BIJZONDERE GENADE VAN MECHTILD VAN HACKEBORN

 

[pagina II]

Promotor: prof. dr. w.j.m.a. asselbergs

 

[pagina III]

HET BOEK DER BIJZONDERE GENADE VAN MECHTILD VAN HACKEBORN

uitgegeven naar een Nijmeegs handschrift

alsmede een beschrijving van haar mystiek en een onderzoek naar de geschiedenis der middelnederlandse vertalingen

I Inleiding en tekst

II Partituur en bijlagen

PROEFSCHRIFT

TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR IN DE LETTEREN AAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN, OP GEZAG VAN DE RECTOR MAGNIFICUS DR. W.J.M.A. ASSELBERGS, HOOGLERAAR IN DE FACULTEIT DER LETTEREN, VOLGENS HET BESLUIT VAN DE SENAAT IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN OP 5 MAART 1965 DES NAMIDDAGS TE 4 UUR

DOOR

RICHARD LOUIS JEAN BROMBERG o.p.

GEBOREN TE 'S-GRAVENHAGE

N.V. UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ W.E.J. TJEENK WILLINK ZWOLLE

 

[pagina V]

INHOUD

WOORD VOORAF	1
Hoofdstuk I. HET KLOOSTER VAN HELFTA	5
Stichting te Mansfeld (5) - Verplaatsing naar Rodherdstorp (7) - Vestiging te Helfta (8) - Einde van het klooster (9) - Geestelijke leiding van het klooster (10)
Hoofdstuk II. MECHTILD VAN HACKEBORN	12
Geboorte en intrede (12) - Haar zuster, de abdis Gertrudis (13) - Functies van Mechtild van Hackeborn (13) - Geertruid de Grote en Mechtild van Maagdenburg (14) - Ziekte en dood (15) - Mystieke ervaringen en openbaringen (16) - Het Boek der bijzondere genade (19) - Mechtilds plaats in het klooster (19) - Literaire activiteit (20)
Hoofdstuk III. DE MYSTIEK VAN MECHTILD VAN HACKEBORN	22
Betekenis van mystieke visioenen (22)
§ 1. Achtergronden (22) - De taal van Mechtild (23) - Bronnen (23) - Invloed van Mechtilds functies op haar visioenen (26) - Duits karakter van haar mystiek (27)
§ 2. Devotie tot het Heilig Hart (28) - Symbool van liefde in overwinning en verheerlijking (30) - Het Hart van de Vader (31) - Unio hypostatica (33) - Verschil tussen Mechtild en Margareta Maria Alacoque (33)
§ 3. Devotie tot Christus' Mensheid (34) - Jezus' Lichaam symbool van het goddelijk mysterie (35) - De navolging van en de vereniging met Christus (37) - Aandacht voor het aardse leven van Jezus (39) - Jezus' deugden (40) - Jezus' Lijden (41) - De passie als een bruiloft (43)
§ 4. Bruidsmystiek (44) - Bijbels van inspiratie (44) - Realistische beschrijving (46) - Bruidsmystiek verbonden met het Heilig Hart (47) - Samenhang met het praktische leven (47) - Mystieke vereniging (48) - Geen pantheïsme (49)
§ 5. Devotie tot de heilige Drievuldigheid (50) - Bron van alle goed (51) - Vereniging met de Drievuldigheid door gelijkvormigheid aan de goddelijke wil (52) - De ziel draagt in zich het beeld van de Drievuldigheid (52) - Geen quiëtisme (53) - Dankbaarheid en lof (54) - Mechtilds openheid op heel de gemeenschap der heiligen (54) - Lofprijzing in vereniging met Christus (56) - Drievuldigheid en Heilig Hart (56)

 

 

[pagina VI]

§ 6. Eucharistie (58) - Veelvuldige heilige Communie (58) - Gewetensonderzoek voor de Communie (59) - Christus' Lijden en liefde (60) - Eucharistische vereniging voorsmaak van hemelse unio mystica (61) - Liefdemaaltijd (62) - Communio sanctorum (63) - Elevatie (63) - Vruchten van de Eucharistie (64) - Geen behoefte aan volkstaal (65) - Eucharistie en Heilig Hart (65)
§ 7. Devotie tot de heilige Maagd (66) - Logische consequentie van de devotie tot Christus' Mensheid (66) - Maria's vreugden (67) - Geen Onbevlekte Ontvangenis, zelden Mater Dolorosa (68) - Het Ave Maria (69) - Maria's Moederschap diepste grond van haar voorrechten (71) - Maria niet aan Jezus gelijkwaardig (72) - Haar deugden (72) - Het Hart van Maria (72)
§ 8. Deugdenleer (73) - Nederigheid, geduld en liefde (73) - Gehoorzaamheid (76) - Zelfverzaking (77) - Wel platoons van inspiratie, maar geen eenzijdige afwijzing van het aardse (79) - Apostolische bekommernis (80) - Liefde (81)
§ 9. Heiliging (85) - Door Christus (85) - Predestinatie (86) - Verdienstelijkheid der goede werken (87) - Rechtvaardiging uit genade en eenheid met Christus (89) - Ascese (90) - Bijzondere waardering voor positieve voorschriften (90) - Het concreet telbare (91)
§ 10. Zonde en biecht (92) - Zonde maakt onbekwaam tot goede daden (92) - Vergevende kracht van het berouw (94) - Noodzakelijkheid van de biecht (94) - Dagelijkse zonde (95) - Positieve waardering voor het tekortschieten (95) - Haar voorstelling van hel en vagevuur (96)
§ 11. Devotie tot engelen en heiligen (98) - De negen koren (98) - Menselijke activiteit afschaduwing van die der engelen (99) - Weinig belangstelling voor de engelbewaarder (101) - De hiërarchie der heiligen (102) - Afzonderlijke heiligen (103) - Gemeenschap der heiligen (104)
Hoofdstuk IV. TEKSTGESCHIEDENIS	105
§ 1. De latijnse teksten (105) - Groep A, volledige teksten (105) - Groep B, verkorte teksten, verdeeld in twee families (108) - Stemma (112) - Groep C, florilegia (114)
§ 2. De middelnederlandse vertalingen (118) - Handschriften van tekstvorm I (119) - Handschriften van tekstvorm II (122)
§ 3. Samenhang der middelnederlandse handschriften (127) - Tekstvorm II bewerking van een middelnederlandse tekst (128) - Alle middelnederlandse handschriften gaan terug op één oervertaling (129) - Partituur (129) - 1. Bespreking van I 1b (130) - Eerste stemma (137) - 2. Bespreking van I 19a (138) - Tweede stemma (140) - 3. Bespreking van V 30 (140) - Derde stemma (143) - 4. De hss. Berlijn, Oxford, Bonn en Brussel II 1302 (boek I) (146) - Vierde stemma (147) - 5. Samenhang der hss. van tekstvorm II (148) - Vijfde stemma (152)
§ 4. De latijnse bronnen van de middelnederlandse vertalingen (153) - 1. De latijnse bron van de oervertaling (153) - De oervertaling (153) - Gegevens (154) - Waardering dezer gegevens (158) - De bron van het eerste boek (160) - De boeken II-V (160) - Gegevens (161) - Waardering dezer gegevens (167) - De bron van

 

 

[pagina VII]

de boeken II-V (169) - 2. De latijnse bronnen van de bewerkingen (169) - Samenvatting (173)
Hoofdstuk V. TEKSTVORM II DER MIDDELNEDERLANDSE VERTALING VAN HET BOEK DER BIJZONDERE GENADE. DE NIJMEEGSE CODEX	175
Redenen voor de uitgave van het Nijmeegse handschrift (175) - De volgorde in tekstvorm II niet willekeurig (176) - Beschrijving van het Nijmeegse handschrift (179) - Wijze van uitgeven (183)
NOTEN behorende bij hoofdstuk I, II, III, IV en V	185
TEKST	189
ZUSAMMENFASSUNG	464
LITERATUUR	466
PARTITUUR EN BIJLAGEN
Partituur van I 1b	3
Partituur van I 19a	14
Partituur van IV 56	20
Partituur van V 30	27
Bijlage A. Vergelijkend inhoudsoverzicht van handschriften der latijnse groepen A en B en van de middelnederlandse tekstvorm I	41
Bijlage B. Vergelijkend inhoudsoverzicht der handschriften van de middelnederlandse tekstvorm II	59
Bijlage C. Overzicht van de inhoud der Nijmeegse codex volgens de telling van Solesmes	67
Bijlage D. Handschriften waarin fragmenten voorkomen uit het Boek der bijzondere genade	71