Een weekje Dodesluis

[p. 43]

v Het huis

De man belde aan. Het benedenhuis was donker, maar boven brandde licht. Hij belde nog eens. Toen kwam er enig leven in het huis. Iemand stommelde langzaam de trap af, bleef voor de deur staan en keek door het getraliede deurvenster naar de vreemdeling. Hij was doodsbleek. Zijn haar plakte in slierten aan zijn gezicht, dat overigens nog niet goed zichtbaar was.

‘Bent u dominee Lagestein?’

Hij antwoordde niet. Hij hijgde zwaar als na een lange ren. Zijn ogen schoten heen en weer.

‘Bent u dominee Lagestein?’ herhaalde de man.

‘Wat komt u doen? Wie bent u?’ stamelde de predikant.

De man hoorde hoe zijn stem echode door de gang.

‘U bent vandaag de tweede die dat vraagt. Doet de naam er iets toe wanneer iemand u om hulp vraagt? Bent u geen dienstknecht van God?’

De predikant zweeg beschaamd. Hij werd nieuwsgierig. De angst week. Hij opende de deur en de man trad binnen. Hij tastte naar een schakelaar en deed het licht aan. Daarna nam hij de verbaasde predikant bij een schouder en voerde hem dieper het huis in.

‘Daar is de keuken zeker?’ vroeg hij alsof hij het type huis kende.

Lagestein knikte en bleef staan.

[p. 44]

‘Niet daarheen,’ fluisterde hij.

‘Ze doen niets als ik bij je ben. Ze zijn bang voor me,’ antwoordde de man.

Uit een soort van zelfrespekt nog tegenstribbelend volgde Lagestein. In de keuken was niets ongewoons. Lagestein gluurde naar de kelderdeur. De man zag dit. Hij opende de deur en ontstak licht. Hij onderzocht de kelderruimte nauwlettend. Hoofdschuddend wendde hij zich tot zijn gastheer.

‘Ze zijn verdwenen, maar kom.’

Hij nam een glas van het aanrecht, vulde het met water en liet Lagestein ervan drinken. Deze begon te beven. Hij liet het glas vallen en verloor het bewustzijn. De man ving hem op en droeg hem naar de kamer. Daar legde hij hem op de ouderwetse sofa. Niet lang daarna kwam Lagestein bij.

De man had inmiddels wat eten voor hem klaargemaakt. Soep en een uitsmijter.

‘U zag eruit of u in geen week gegeten had. Tomatensoep. Er stond nog een blik goelasj in de keukenkast, maar dat leek me te veel voor u.’

Lagestein keek hem opnieuw verbaasd aan. Was het toeval, zoals de vreemdeling over goelasj sprak? dacht hij. Hij stelt me op mijn gemak. Er gaat rust van hem uit. Of spint hij me langzaam in zijn web van vriendelijkheid in en gaat hij daarna tot de aanval over? Toont hij niet zijn ware aard?

De man keek hem aan, waardoor Lagestein een kleur

[p. 45]

kreeg.

‘U ziet gelukkig niet meer zo bleek als daarstraks. Maar nu hebt u me nog niet eens verteld of u werkelijk dominee Lagestein bent.’

Lagestein vond de vraag overbodig. Bedoelde de man iets anders? Had hij het woord dominee ekstra benadrukt? Wil hij dat ik mezelf onderzoek? Ik moet op mijn hoede zijn.

‘Ja, die ben ik. En ik ben u erg dankbaar voor uw goede zorgen. Ik ben overspannen. U moet me maar niet kwalijk nemen, dat ik eerst zo onvriendelijk tegen u deed.’

De man haalde zijn schouders op.

‘Daar had u ook wel redenen voor. Ik heb gehoord dat u een moeilijke tijd achter de rug hebt.’

Lagestein reageerde niet op deze opmerking. Hij wachtte tot de man verder zou gaan. De man stond op uit de fotui en liep naar de schoorsteenmantel om de twee ingelijste portretten te bekijken, die daar aan weerszijden van een namaak-oudhollands klokje stonden. Het waren twee vrouwen. De rechtse en kleinste foto vertoonde een tengere jonge vrouw, een meisje eigenlijk. Ze stond geleund tegen een berk. Daarachter lag een meertje, een ven, omgeven door struikgewas. Ze was niet mooi. Ze glimlachte zenuwachtig alsof ze bang was voor de op haar gerichte lens. Haar blote armen hingen slap langs haar lichaam. Waarschijnlijk had ze haar handen bewogen, want die vormden samen een onduidelijke, witte vlek. De man keek ook naar de andere foto: een knap gezicht, don-

[p. 46]

kere, spottende ogen. Onmiddellijk daarna vestigde hij zijn aandacht weer op het bleke meisje. Hij nam het fotootje in zijn hand en wendde zich naar Lagestein, die, in elkaar gedoken, aggressief naar zijn rug had zitten loeren. Nu richtte hij zich op. Er kwam een verkrampte glimlach op zijn gezicht.

‘Dat is een zuster van me.’

‘Inderdaad,’ antwoordde de man, ‘maar ze lijkt niets op u.’

Hij bracht de foto dichter naar zijn ogen. Keek nog eens naar Lagestein.

‘De ogen misschien,’ zei hij aarzelend.

Lagestein stond ook op. Zijn bewegingen kregen iets gehaasts.

‘Nu hebt u mij te eten gegeven, terwijl ik uw gastheer ben. En u hebt nog niets gehad.’

Hij liep naar de man, nam hem het fotootje af en duwde hem in de richting van een stoel.

‘Ik vergeet mijn plichten. Als u me wilt ekskuseren. Daar is lektuur’, hij wees naar de boekenkast.

Jachtig verliet hij het vertrek, waarvan hij de deur liet openstaan. De man stond weer op en drentelde door de kamer. Het vertrek was ruim en hoog. Het gelige plafond vertoonde ouderwetse ornamenten. Hij liep naar het raam. Voor het huis stonden een lantaarn en een paar forse bomen. In de gracht lag een witte woonark. Het water golfde zacht als de regelmatig ademende borst van een slaper. Het ruisen van de kastanjebomen werd krachtiger.

[p. 47]

Hij draaide zich om. Achter deze kamer lagen twee andere. De eerste daarvan scheen nog dieper te zijn. Het achterste vertrek was een serre, gemeubileerd met een rotan bankstel. Het middelste was de eetkamer. Ook stond er een klein buro. De man drukte zijn neus tegen de suitedeuren. Op het buro stond een foto van de mooie donkere vrouw.

Het was stil in het huis. Het huis bezat zelfs geen geur. De meubels glommen. Nergens lag stof. Nergens lag speelgoed of een krant of verstelwerk. De boekenkast met in hoofdzaak ontspanningslektuur, tussen de suitedeur en de schoorsteen, toonde een volmaakte orde. Zoveel mogelijk waren de boeken naar formaat gerangschikt. De man nam een glimmende peperbek, bladerde er even in en legde hem toen op een rij boeken van een andere plank. Daarna nam hij weer plaats en wachtte zonder ongeduld.

‘Hier heb ik wat voor u te eten. Ik heb het blik met goelasj maar voor u opengemaakt. Ik zal het hier voor u neerzetten op het tafeltje. U vindt het toch niet erg, dat ik niet voor u dek? Ach, maar het is misschien toch gemakkelijker als we even in de kamer hiernaast gaan.’

Hij nam het dienblad weer op. De man schoof de suitedeuren voor hem open.

‘Wilt u misschien het tafelkleed even omslaan, dan leg ik er een servet onder.’

Nadat de man achter zijn maaltijd had plaatsgenomen, verwijderde Lagestein zich. Hij schoof de deuren achter zich dicht. De man hoorde hem in de andere ka-

[p. 48]

mer heen en weer lopen. Even stond hij stil en verschoof wat tegen de tussenwand. Daarna liep hij weer. Hij scheen de man nauwlettend in het oog te houden, want zodra deze klaar was, stond Lagestein naast hem om op te ruimen.

‘Afwassen doe ik vanavond maar niet,’ zei hij uit de keuken teruggekeerd. Ze gingen in de zitkamer. De man zag dat het boek weer op zijn oude plaats stond. Ze keken elkaar zwijgend enige tijd aan. De man blijkbaar zonder bijbedoelingen; Lagestein voorzichtig takserend. Hij wilde erachter komen wie de vreemdeling was, wat zijn plannen waren, waarom hij hier was. Hij bood de man een sigaar aan. De etenslucht verdween door de tabaksgeur. De klok tikte.

Tijdens zijn korte verblijf in de keuken had Lagestein zich opgeknapt.

Door zijn haar liep nu een kaarsrechte scheiding, zijn mager en glad gezicht vertoonde enige kleur. Hij had grote, dunne oren, die tamelijk ver van zijn hoofd afstonden. Hij was klein door zijn in verhouding te korte benen.

Hij begon zacht te lachen.

‘Dat is nu ook wat. Er belt iemand aan, ik snauw hem eerst af, laat hem binnen, val flauw, laat me door hem bedienen. Al met al bent u hier al meer dan een uur zonder dat ik weet wie u bent en wat het doel van uw bezoek is. En het merkwaardige is, ik ben er niet eens zo vreselijk benieuwd naar. Het is een tijd geleden dat ik

[p. 49]

zo op mijn gemak met een, hoe zal ik het noemen, een vriend mag ik haast wel zeggen, een sigaar heb zitten roken.’

‘Ik ben blij dat u zich beter voelt.’

‘Vertelt u eens, hoe komt u hier zo?’

Met uitzondering van enkele details, zoals de naamsverandering op het bord, deed de man uitvoerig verslag van zijn belevenissen sinds hij pech had gekregen. Tijdens zijn verhaal scheen Lagestein weer onrustiger te worden. Hij deed echter geen moeite dit te verbergen. Het was de vraag of hij zich ervan bewust was.

‘Natuurlijk kunt u hier blijven slapen. Wat mij betreft zo lang u wilt. Dit huis is groot en leeg. Blijft u in ieder geval tot er enig bericht omtrent uw auto is.’

Alsof hij niet merkte dat Lagesteins angst teruggekeerd was, sprak de man verder.

‘Ik ben u erg dankbaar,’ zei hij, en na een korte stilte: ‘het vreemdste wat me vandaag is overkomen was die verandering met het bord.’

‘Wat was er met het bord?’ riep Lagestein gedempt.

Hij scheen onmiddellijk te begrijpen welk bord de man bedoelde.

‘Ik was er vast van overtuigd dat de tekst luidde: Bezoekt Dodesluis, terwijl nog geen tien minuten later de naam veranderd was in Oudezijl.’

Hij sprak zacht voor zich heen, tegen zichzelf.

‘Natuurlijk moet het verbeelding geweest zijn,’ besloot hij.

[p. 50]

‘Verbeelding? Verbeelding? De naam Dodesluis komt me bekend voor, is eigenlijk nog niet eens zo'n gekke aanduiding voor dit stadje. Het kan - het kan verbeelding zijn, maar die autodiefstal erbij genomen - 't is raadselachtig. Wie zou daarachter steken? Hier is bij mijn weten nog nooit gestolen, in ieder geval geen auto. Iemand heeft op u zitten wachten, of een van zijn handlangers.’

‘Handlangers van wie? Verdenkt u iemand?’

Lagestein schudde zijn hoofd, maar hij kreeg een kleur.

‘Ach, zomaar. Ik dacht zojuist: het is net of iemand u gedwongen heeft hier te blijven.’

Hij had snel gesproken, opgewonden. Hij scheen de man te willen overtuigen. Heel langzaam en zó zacht, dat het leek of de man het niet mocht horen, voegde hij eraan toe: ‘En ik ken wel iemand die tot zoiets in staat is.’

De man begon te lachen.

‘Dat lijkt me een onhoudbare stelling. Men zou dan immers op de hoogte moeten zijn van mijn komst naar deze streek. Bovendien, als dat zo zou zijn, welke garantie heeft die Grote Onbekende dat ik blijf? Ik kan vanavond toch nog met de bus vertrekken?’

Lagestein moest dit beamen. Toch was hij niet overtuigd. Hij bleef een tijdlang zitten nadenken. Toen stond hij met een ruk op.

‘Wat wilt u drinken, meneer? Ja, maar nu moet u me toch eens vertellen hoe u heet.’

[p. 51]

‘Alfred, de achternaam doet er niet toe. Als ik weg ben, vergeet u die toch weer.’

Inmiddels was hij opgestaan en had hij de arm van Lagestein gegrepen, die opnieuw door een duizeling werd bevangen.

‘Ik stel voor dat we niets meer drinken, maar gaan slapen. We hebben beiden een vermoeiende dag achter de rug.’

Lagestein was zichzelf inmiddels weer meester. De man had hem losgelaten.

‘Och, het overkomt me wel vaker als ik een tijd heb gezeten. Stilstand in de bloedsomloop,’ mompelde hij, en wat luider: ‘Goed, ik zal u voorgaan naar de slaapkamer.’

De man volgde Lagestein naar boven. De trap leidde naar een kleine overloop, waarop vier deuren uitkwamen.

‘Deze eerste deur is van mijn studeerkamer. Hier is onze - mijn slaapkamer. Díe kamer was bestemd voor de kinderen, maar dat geluk was ons helaas niet gegund. En dit is de logeerkamer, gaat u maar binnen.’

Het was duidelijk dat Lagestein moeite moest doen om zichzelf te beheersen.

Hij opende de deur, liet de man voorgaan en ontstak licht.

‘De werkster heeft gisteren de bedden verschoond. Ik sta daar op.’

De kamer was klein en had één schuine wand. Er stond een tweepersoonsbed. Aan de wanden hingen

[p. 52]

kleurige platen van een of andere kalender. De man ging op de rand van het bed zitten en keek naar Lagestein, wiens magere vingers licht beefden.

‘Ik hoop dat u goed slaapt,’ zei hij stotterend.

‘Welterusten,’ antwoordde de man, ‘en gaat u vooral niet liggen piekeren. U hebt veel slaap nodig op het ogenblik. U bent vermoeid.’

Lagestein knikte en verliet de kamer.