|
| |
| |
| |
Bladwijzer,
Bevattende al wat in de aenteekeningen onder een tael- of spraekkundig opzigt aenmerkelijk is.
A.
| A vervangt o in impf. plur. (vanden, vonden), blz. 121-22. Zie Vokaelverwisseling. |
| A oude partikel (voorzetsel), 273, 431. |
| Ab, aba, af, ave, of, enz. 275. |
| Aber, adv., 99. |
| Abolghe, afleiding, genus, enz. 438-439. |
| Absolute spreekwijzen 23, 323 (onwetens mij, enz.), - naemvallen, 339. |
| Abstrakte subst., declin., 69. |
| Abulkî; âbolgig, enz. 272-73. |
| Accent, verplaetst, 147, 151, 239. - op het eerste deel, in zeker composita, 277. - in langsteertige woorden, 317. - in woorden op -heit, -like, -inc, 318. - aensách, 457. |
| Accusativus, 8. - adverbiale, 31, 65. - der eigennamen, 53. - van 't pron. pers. fem. plur., 40-41. - met de praepos. na, 78. - met voor, 27. - met overmits, 156. - onverbogen 489, (misschien een ware nominat. uit zijne plaets verschoven, voor: als wi aensien hoe dat si, de goede Kerstine, so grote pine leet, enz. Vglk. r. 1736 een desgelijk hyperbaton). - Acc. en dat. verward, 395. |
| - achtig, beteek. van dien uitgang, 431. |
| Achten, constr., 139, 277. - Achtet = acht dat, 295. |
| Ackers, Achone, 49. |
| Ademachtich, 430-32. |
| Adjectivum, praedicatief en attributief, 279. - als praedicatum, vervangt eene geheele propositie: iemand schoon kennen, 376. - Constr. en plaetsing, 32. - van volheid (hoeveelheid), 122. - meerdere bij een subst. (asyndeton), 223, 412, 416. - Declinatie, 202. - onverbogen 23, 56, 130, 219, 232, 237 (plur.), - attributivum achter 't subst., 415, - op -lec, 255, 342, 368, 414, 475. - op -n (stoffelijke), 353. - op -sch, zeldzaem in onze tael, 344. - praedicativa verbo- |
| |
| |
| gen, 160, 164. - Attributiva verbogen achter hun subst., 161, 163. - attribut. verbogen en onverbogen naest elkander, 478. - Adj. en adv., soms moeyelijk te onderscheiden, 241, 481. - Adj. en adv., gebruik, 214-15. Zie Adverbia. |
| Adom, adem, asom, enz. 313, 431. - Ademachtig, Aêmborstig, enz., 430-432. |
| Adverbia, uitgang, 23, 60. - op -e, 361. - op -n, 128, 219 (ontbreken bij Geraert) - aerd, vorming, 41. - demonstr.: so. - van tegenstelling, 99. - Adverbiale genitivi, 65, 132, 248, 323, 470. - adv. dativus, 473. - adv. accus., 65, 248, 158, 323. - Adv. van plaets en tijd, verwisseld, 64, 127, 158, 279, 313, 454. - van plaets vervangen het voorwerp zelf, 441-42. - van tijd met pleonasm., 435. - Adv. van onzijdige adject., 31. - Constr., plaetsing, 33. - verschillig in 't Hoogd., 442. - meerdere zamen, 442. - adv., adj. en subst. moeyelijk te onderscheiden, 237, 249, 289. - Adverbiale comparativi, ingekort, 215. - zamenstelling (luttelgoed), 275. - spreekwijzen (in dietsce, enz.) 14; (in genit.) 158; 246, 364. - Omschrijving van 't adv., 490. |
| Aelmoese, genus, 235. - Aelmoesene eten, 231. - leven, 220. - Alamuosan, âlmes, aelmysse, 215. |
| Aen = op, in, ten opzigte van, enz., 55, 151, 162, 216, 235, 257, 259, 485 (in, bij, van), 500. - Aen en in verschillen, 395. - Aen en bi, verwisseld, 281, 495. - Aen en van, verwisseld, 495. - Aen 't Scheld, 133. - Aen de deur kloppen, 236. - Aen eene wonde overlijden, 152. - Aen iets liggen en gelegen zijn, 269. - Oorlof bidden, enz. aen iemand, 459. - Aen in zamenstellingen, 212. |
| Aendraghen, beteek. en gebruik, 208. |
| Aengaen, aenvallen, met dativ., 409, 439, 493-94. - ondernemen, met accus., 418. - beginnen, intrans., 418. Zie Ingaen. |
| Aenheven, verheven, infin. praes., 244. |
| Aenkeeren, beteek. en gebruik, 208. |
| Aenleuning (inclinatie), 283, 355, 361 (met inkorting van 't wkw.). |
| Aerste, 175. |
| Aertsbiscop, enz., 173. |
| Aeverheven, aentijgen, 244. |
| Af, van, over, enz., 240-41, 327, 346. |
Afdinken, impers. met den genit., 194. - Afdochte, impf., 358 (vglk. de laetste citatie onder r. 621 en mijn fragment van Gwidekijn van Sassine, vs. 71:.. Mamet deser mort
moet u afdinken en̅ ontfermen. |
| Affirmatie (algemeene), 61. |
| Afgaen, constr., 91. |
| Afgebroken constr., 497. |
| Afhankelijke constr. Zie Indirecte. |
| Aflaet, absolutie, 391. |
| Afleiding (derivatie): Oven, 146. Zie verder ieder woord zelf. |
| Afschrijvers, hun vervaren, 453. |
| Afsteken, afstooten, 51. |
| Ak, akei, 99. |
| Al, deszelfs aerd, betrekk. en constr., 8, 9, 124-25, 147, 307, 342-43, 355-367, - adj. of adv. (?) 96, 155 (al recht, al slecht). - adv., 118 (pleon.), 149, 203, 227, 485. - Al adj., 192, 437. - Al, alle, declin., 351. - Al onverbogen, 355. Al de poirter (poirters), 478. - expletief? 148. - met omzetting (inversie), 119, 446, 476. - Al, alles, onbestemd, gevolgd door dat of wat, 4. - Alle wat er was, 261. - Al voor als, 124, 256, en omgekeerd, 434. - Al bedende en droevende gaen, 433; (gerundiv.) 458. - Alle, onverbogen (alle den zin), 355. - herhaeld met nadruk, 357. - Alle gadre, 362. |
| Alcoeps, 248. |
| Al daer hi was = overal waer hi was; thans nog Truiersch. Misschien echter
|
| |
| |
| had ik het beter verbonden met in sinen paleise, dat volgt, en waer het door bepaeld schijnt te worden. |
| Alder, aller, 152, 404. |
| Al dicst, allerdekst, deksterwijl, enz., 405. Lees aldaer: in een relativen zin. |
| Aldos, aldus, aldusdaen, aldosten, alsosten, enz. 214, 422. |
| Algemeene affirmatie of negatie, door tegenstelling der uitersten: vroegh en̅ spade, groot noch clein, enz., 207, 279, 294, 352, 390, 401, 402, 405, 439, 468. |
| Alhier, aldaer = langs hier, enz., 125. |
| Alleene, adj. of adv. (?), 99. |
| Allen voor aller, 202. |
| Allengskens, 227. |
| Aller, genit., 148. |
| Alleezins, geenszins, afleiding en beteekenis, 353. |
| Allettel, allettel so..., 420. |
| Alleweghe, 46. |
| Alliteratie, 148, 157-8, 265, 467-8, 473 (maer 133 lees: attractie). |
| Almaenghen, Aelmaenghen, 335. |
| Alneen, altenen, enz., 154. |
| Al omme, geheel om, 307. |
| Al rene, 387. |
| Alretiere; alretieren, 321. |
| Al saen, gansch spoedig, 317. |
| Als, alse, also, 39, 124, 274, 478 (wanneer), 495 (indien). - onderscheiden van toen, 83. - bevestigend (: als hi dede) 221, 274, 452 (als.... oec = en waerlijk). - vergelijkend, 499; alse die boude, alse die vroede, (stoutelijk, wijzelijk); als de domme (dommelijk), sing. of plur. (?), 490-91. - Als voor al, 124, 238, 295, 383, 444, 457; Als was dat sake, 355. - Als voor alles, genit., 188. |
| Also, alsdan (?), 415, 416. |
| Also... als, gelijk, zoo haest als, 371, 406. |
| Also wile als, zoo haest als, 371, 414. |
| Alstille, gansch stil, 383. |
| Alst, als het, gelijk het, 450. - Alst noch soude, t.w., geschieden, 485. |
| Alsus, also, enz., 49. |
| Alte, aerd en beteek., 203. - Alte, alten, alter (?) 201, 301. - Al te (sic), 364. - Alte, zeer, 305, 416 (merkwaerdig gebruik). - Al te hant, thans, 233. - Van alter claren olien, 201, 301. |
| Altemale, deszelfs betrekking, 431. |
| Altemets, 156. |
| Altenen (altene?), gedurig, (it. althenen = allent-henen?) 502-4. - Altenenmale, 316. |
| Altoes, altoos, afleid. en beteek., 505, 506. |
| Alzuges, Mhd., altoos, 506. |
| Amachtich (kwalijk Almachtich gedrukt), amechte, 430-32. |
| Analogie (valsche), 136. |
| Ana, âne, zonder, 99-100. |
| An haren danc, d.i., zonder, tegen hunnen dank, 99, 152, 241. |
| An scine, in scine, blijkbaer, 457. |
| An stukken, in stukken, 189. |
| Anacoluthon (veranderde constr.), 55, 59, 150, 221, 232, 264, 276, 305, 381, 488-9. |
| Anastrophe, 435, 495. Zie Omzetting. |
| Andar, ander, 33. - beteek. en constr., 30, 33-37, 397. |
| Anderwerf, enz., 246, 452, 470. |
| Ane, aen, 500. - Ane, bi (pi), von (fona, fram), enz., 394. |
| Anegaen, beteek. en constr., 418. |
| Aneroepen, met dativ., 381. |
| Anetrecken, aenranden, 494. Zie Aengaen. |
| Angst (anxt), gevaer; anxstlec, enxtlec, 412-13. |
| Ansehende leit, klagende leit (Hgd.), 110. |
| Antecedens (voorgaende woord) achter het relat. herhaeld, 338. |
| Antwoord, antworde, femin., 116. |
| Aô of å in plaets van a (Limb.), 436. Aphaeresis, 73. |
| |
| |
| Apocope, 5, 9 (bis), 105 (elisie?); 138, 282, 320, 342, 498. |
| Apostrophe (toeroeping), 401. |
| Appositie, 287, 294, 353, 380. |
| Ar-, partikel, 174. - Arimanni, arascild, 174. |
| Arbeit, moeyte, 191. - penitencie, 283. - Arbeit, pine en̄ torment doen, 418. |
| Arcualia, 174. |
| Arlaubjan, galaubjan (Ohd.), 460. |
| Arnen, hoeten, 107. Z. Van der Meulen, Van den Levene Ons Heeren, Gloss. Aldaer v. 2367 te lezen arnede of arnde. Z. ook, hier achter, Erarnen. |
| Ars, artes, arsivus, ἄρχων 173-74. |
| Arsena, arsenal; arsitium, 175. |
| Arsis (heffing), 411, 430, 454-55, 469, 489 (aen síen); 506. |
| Artatus, licencié, 173. |
| Artificiarius, artificium, 173. |
| Artikel, 73-4, 240. - bep. en onbep., verwisseld, 137. - onbep., declin., 141. - tusschen het adj. en subst. ingevoegd (zoo diep een water), 143-45, 146. - aenleunend, 24, 341 (ind=in die). - geëlideerd, 83, 88, 421, 464, 499. - zamengetrokken, 135-36. - als rijmwoord, 172. - uitgelaten, 14, 65, 104, 148, 155, 189, 380-81, (in latine); 389, 404. - constr., 64, 397, (merkw. gebruik). |
| Artillaria, artillator, artista, 173. |
| Artzet, artzier, enz. 172-73. |
| Arzatwurz, arzattuom, arzinjan, 175. |
| Asem, aessem, enz., 313. |
| Aspiratie, onderdrukt, 360. |
| Assimilatie der consonanten, 283. |
| Assonantie(rijm door-) bestaet niet, 63. |
| Asyndeton, 403. |
| Attractie, 75, 220. - van t en s in 't begin der woorden, 134. |
| Attributief adj., constr., 19, 117, 143, 161, 163, 363. Zie Adjectivum. |
| Atum, átem, átim, åssom, enz., 313. |
| Auxiliaria (conjugatie der-), 10, 42. - constr., 27, 60, 61, 259. - met transit. en intrans., 240. - hebben en zijn, 265. - blijven, 454, 474. - comen, 318, 480. - doen, 120, 125, 322. - doghen, 102. - gaen, omschrijvend, 85, 318 (gaen singen), 343, 423. - vervangen elkander, 218. - Wat hebdi gaen (sidi comen) jaghen, 283, 286. - Zullen, moeten, enz., 386, 407, 439. |
| Avar, 99. |
| Ave es thoochste wort van groeten, 366. |
| Avoir en faire une rencontre, 365. |
| Awake, aware (Engl.), 184. |
| Away, weg, eweg, fr. envoie, 81, 184. |
| Aweerd, amechte, 273. |
| Awiggi, âwikki (Oudhd.), 184. |
| Az, zi=te, constr., 502. |
| |
B.
| B en V in de hss. verwisseld, 490. |
| Baey, Bayen, baden, 286. |
| Boerscherbeen, baerderbeen (?), blootsvoets, 247. |
| Baghelic, 416. |
| Bant, impf., wkw. binden, 121. |
| Baren, wkw., beteek. en gebruik., 298, 323-24, 436, 439. |
| Barnen, bernen, enz., 343. |
| Barsch, 247. |
| Bastaerdwoord (proper), 359. |
| Bat, bet, beter, 66, 214, 354 (dan els engheen), 476. - Baz, batiza, paz, betr, adv., 214. |
| Bate, nut, 367. |
| Beatrisen, acc. van Beatrijs, 465-466. - Beatrisoen, diminut., 449. |
| Bede, subst., verzoek, 473. |
| Beden, wkw.; it. bidden, 161. |
| Bedarf, impf. van bederven, 217. - |
| Bederven, beteek. en constr., ibid. |
| Bedevaert, 103. |
| |
| |
| Bediende, subst., 115. |
| Bedrůves haer, bedroefde zij haer (zich), 105. |
| Been, subst. plur. indecl., 112. |
| Been ic voor ben ic, 118. |
| Beggaer, beggher, begghinen, 134, 135. |
| Begheert en̄ wilt, gradatie, 466. |
| Begheven, wkw., const., 28, 333. - particip., 115. |
| Begin eener handeling in plaets van de volvoering aengewezen, 497. |
| Begonsten, begonst hen, 409. |
| Beid, beide, pron., gebruik, 62, 123. |
| Beide, subst. fem. (?), 419-20. - Beiden, biden, wkw., transit. en intrans., wachten; imperat. beide, 419. |
| Bejagh, subst., genus en beteek.; it. bejaghen, wkw., gebruik, 284-85. |
| Behouden, wederhouden, 400. |
| Belghen, 273. |
| Beluiken, rondom insluiten; it. Bijloke, subst., 478. |
| Benemens oec, benemen zij ook, 105. |
| Bereet, gereed, 26. |
| Berichten, beschikken, enz., 392-393. |
| Berruerde voor beruerde, 369. |
| Berste, borste, derving, 490. |
| Besetten, opleggen, 418. - Die renten besetten, ibid. |
| Besien, overwegen, 329. |
| Besmitten, gansch bijzondere beteek., 326. |
| Bestaen, partic., aengevallen, 306. |
| Betrekking (dubbele), 220. |
| Bi, praep., bij, van, door, met, 395. - Bi nietwet el, 447. - Bi, om, 231. - adv., nabij, 386, 443. - van nabij (?), ibid. |
| Bidden, constr., met dativ., 9, 27, 32. - en genit. van de zaek, 484. - door, om, op, enz., 44, 386, 446-47. - Oorlof bidden aen iemand of te (ze) iemanne, 459. |
| Binnen dien dat, 468. |
| Bispel, beteek.; aen iet bispel nemen, 362. - it. declin., 507. |
| Blasen, transit. en instrans.: de bosine blaest. Ik kon er bijvoegen dat, wanneer wij den hooren steken zeggen, steken op zijn ouds voor stooten, blazen, staet. |
| Blasfemeert, partic., geblasfemeerd, 362. |
| Blijven, afleid. en veelvuldig gebruik, 335-36. - als verbum auxil., zijn, worden, 305, 474. - absoluet, sterven, ibid. - met partic. praes., 358, 454. - partic. bleven, voor ghebleven, 73. |
| Bloets hovets, 248. |
| Bollen, bogelen, wkw., 308. |
| Boot, 72. |
| Born, bron, 343. |
| Borste, berste, gebrek, enz., 490. |
| Bosine, bazuin, 420. |
| Bottelinck, adv., 90. |
| Boude, adj. en adv., 90, 357-58. |
| Bout, boutique, fr., 72. |
| Boven, constr., 351-52. - adv. in plaets van op, 449. - Boven iet gaen, overtreffen, 351. - Boven af doen (dubbel betrekk.), 478. |
| Brabantsch Dialekt, 40, 52, 74, 117, 131, 133, 147. |
| Bracht, part., voor ghebracht, 387. |
| Brachten, bracht den of bracht hem, 283. |
| Breken, intrans., vervallen, 433. - Brekende waren, 110. |
| Bremisch dialekt, 35. |
| Broeken, broken, breuken, wkw., buigen, 257, 312. - Broecksam, broksam, ghebroecsaem, ibid. - Broekesse, brookte zij, 469. |
| Brouch (Engelsch), 257. |
| Brusthem, Bruestheim, 79, 98. |
| Buik, schoot (zijnen - vol weenen), 98. |
| Buten, buiten, in plaets van uit, 448-49. - Buten weghs, buten tijds, 158. |
| |
| |
| |
C. (Zie ook K.)
| C in de hss. met r verward, 326. |
| Casus absolutus, 6, 313, 339. - Instrumentalis, 151, 199, 203, 344. - Genitivus objectivus, 287. |
| Catachresis, 39. |
| Ch voor f: ocht, gracht, enz. = oft, graft, 43, 416. - voor s: lachter = laster, ibid. en 295. |
| Chevaliers, 39. |
| Chineesch (Het) omschrijft het pron. pers., 142. |
| Claghen met den acc. (iet), 435. |
| Claghe, subst., 445. |
| Clam, impf. van Climmen, 121. |
| Clauselen (ὁμοιοτἑλευτα), 353. - in een gedicht (clausula), 381, bis; 410. |
| Cledekijn, pl. clederkine, 241. |
| Cleine, adv., 277. |
| Cloet, cloot, cluut, subst.; cloeten, clooten, wkw. 308. |
| Cloester, clooster, masc. en neutr., 277, 475. |
| Cloppen (aen, op), 236. |
| Clusenerse, Mhd. klosnaerinne, 338. |
| Coit voor cout (koud), 147. |
| Columpne, 182. |
| Collectiva, 182 (dinc); 219. |
| Comen, constructie, 144, 318, 455, 480. - Scheghen iemanne gaende comen, 240, 454. - Comen en̄ wenden, 257. - Comen, geschieden, 131. - Vóór iemand gekomen zijn, geleefd hebben, 507. - Comen, partic., gecomen, 73; it. geschied, 294. - Comet, comt of comt het (?), 376. |
| Comparativus, 76. |
| Complement, dubbel, 240. - uitgelaten, 241. |
| Compositum in placts van 't simplex, 126. |
| Conditionalis, 264, 277, 315 (were), 387, 407, 408 (door 't praes. indic. vervangen); 447 (sterven soude = stierf); 452 (eerde=eeren zou); 456, 484, 485, 486 (wort, ware). |
| Conjugatie, ongelijkvloeyende wkw. met gelijkvloeyend partic. praet. (ghesint=gezonden), 146. - wkw. connen, 353. - doghen, 102. - du bist, 488. - ghescieden, impf. ghescach, 300. - ghewaghen, partic. insgelijks ghewaghen, 436. - Imperativus op e: lide en̄ beide, 419; vare, 463. - opheffen, impf. plur. ophoeven, 475. - wkw. sellen, seltu, saltu, enz., zonder flexie, 421. - singhen (ic sanc, wi songhen) 313. - staen, impf. stoet, enz., 473. - werden, 13. - willen (ic wille), 396. - Imperf. ingekort (minnet, levet, enz.), 138, 190, 462. - Plur. ingekort bij inclinatie (seelwi), 320. - IIe pers. plur., 236. - Passivum, 10. - Subjunctivus, 9. |
| Conjunctie, 13. - copulative, 122. - en̄ herhaeld, 332. - in plaets van 't relativum, 493. - sonder, 99. |
| Conde, consto, impf. van connen, 158, 353. - Consten, conste hem, 352. - Constes, const des, 329. - Cont, bekend, comparat. conder, 56. |
| -conne, -slachte, -hande, -lei, in zamenstellingen, 16, 321. |
| Con-sid-ero, de-sid-ero (zoo te lezen voor de-si-dero), 352. |
| Constructie, merkwaerdige, 100, 118, 120, 121 (confusio duar. locut.), 148, 189, 206, 215, 228, 237, 240, 258, 261-62, 268, 273 (vglk. Maerl., Sp. Hist., III, bl. 66: Daerna quam hem in den moet, dat sijn sin te lande stoet.), 283, 300 (uitlat. van 'f subst.), 311, 322, 327, 329-30 (negative), 353, 358 (negative), 363 (attributum tot praedicat. geworden), 374 (met waer), 381 (veranderde), 386, 391, 424, 445-46, 485, 488, 491 (imperson.). - directe en indi- |
| |
| |
| recte (regtstreeksche en zijdelingsche), 5, 48, 55, 261, 264, 293, 315, 333, 372, 397, 407-8, 438, 448. - elliptische, 69, 190, 445. - twijfelachtige, ingewikkelde, enz., 144 (met praepos.), 238 (door ellipsis), 247, 257, 279, 296, 299 (miskende), 312, 313 (absolute), 333, 346, 392, 393 (met want), 403-4, 410 (met volgende subjectum), 422, 446, 507. - Latinismus, 23, 449. - Hellenismus, 126, 489 (misschien slechts een hyperbaton, zoo dat Kerstine een ware nominat. zij: Als wi aensien dat si, de goede Kerstine, so grote pine leet. Vglk. r. 1736), 498. - Hyperbatische, 400-1, 402 (half de stad, enz., 435. - Constr. der collectiva, 237, 317. - der pronom., 76. - van 't person., 113. - van 't relat., 183, 201. - der praepos. in, 104, 123, 189, 209, 402 (in midden); op, aen, met, 209. Z. wijders elke praepos. in 't bijzonder. - conditionele, 241. - Constr. der wkw. van zeggen, antwoorden, zweren, loonen, enz., 74. - der hulpwerkwoorden, 27, 226, 286. Z. Auziliaria. - van 't wkw. achten, 139, 277. - van 't wkw. aengaen, zie Aengaen. - it. Aenroepen (Aneroepen). - it.
Afgaen. - it. Bederven. - it. Beghoven. - it. Behooren. - it. Beiden. - it. Bejaghen. - it. Bidden (Beden). - it. Bliven (Blijven). - van 't wkw. comen, zie Comen. - it. Claghen. - it. Cloppen. - it. Denken. - it. Dienen. - it. Doen. - it. Dunken. - it. Dwinghen. - it. Gaen (Gaggan). - it. Ghelooven. - it. Gherinen. - it. Ghesellen. - it. Ghetruwen. - it. Gheven. - it. Ghewaghen. - it. Gruwelen. - it. Hebben. - it. Heten (Heeten, Heiten). - Constr. der verba impersonalia, 18, 105, 122, 152, 188, 381, 491, 497. Z. Impersonalia. - van 't wkw. Langhen, z. Verlanghen. - it. Leeren - it. Lien (belijden). - it. Ligghen. - it. Manen. it. Merken. - it Micken. - it. Mistrouwen. - it. Naken. - it. Onderwinden. - it. Onnen. - it. Ontfarmen. - it. Ontsien. - it. Pinen. - it. Pleghen. - it Roeken. - it. Scamen. - it. Sien. - it. Setten en Sitten. - it. Smaken. - it. Spreken. - it. Staen. - it. Sweren (Zweren). - it.
Toespreken. - it. Twivelen. - it. Utgaen (uutgaen). - it. Verbilden. - it. Vercrighen. - it. Verden. - it. Verdienen. - it. Vergheten. - - it. Verlanghen. - it. Vermanen. - it. Vermoghen. - it. Verwerven. - it. Verwonderen. - it. Vinden. - it. Vloeyen. - it. Voorstuiten. - it. Wanen. - it. Wonderen. Zie verder Infinitivus, Subjunctivus, Gerundium, enz. - Vrije en losse construct., 55, 101, 150, 164 (harde), 207-8 (kunstige), 221, 234, 294, 306, 338. - zachtere, 295. - levendige, 328. - afhankelijke, 31; z. ook Directe constr. - afgebroken of veranderde, 232, 497-98; z. mede Anacoluthon. - van 't onbepaeld artikel, 64, 143. - van artikel en attribut., 32. - met adj. attrib. achter 't subst., 19, 415. - met appositie, 380. - met herhaling van 't subst. achter het pron. pers., 399. - Constr. bij vragen van tijd, 131-32. - met omzetting, 192; zie Inversie. - Negative constr., 64. Zie verder Negatie, Nomin. absolutus, Partikel, Superlativus, Sing. en Plur. enz., als mede de woorden Al, Ander, Boven (daer boven), El, Emmermeer, Ghelijc, Hoe, Lettel, Yeghelijc, Menschte, Menig, Met (voor mede), Na, Naer, Nie, Nooyt, Nochtan (conjunctief), Over, Proper (eigen), Self, So, Te, Te male, Tusschen,
Wiedewijs, enz. |
| Contractie (zamentrekking), 72, 80, 83, 145, 192. |
| Convent, afleiding, beteck. en genus, 316. - = voorwaerde, 228. |
| Cordelier, 38. |
| Core, coor, masc. en fem., 110. |
| |
| |
| Cornike (cronike), 343. |
| Corps, mon-, ton-, enz., = moi, toi, 141. |
| Coym, coyme, cume, kuym, enz., 403, 404, 433-34, 479. |
| Crang (dood), cringan (sterven), 94. |
| Cranc, 249. - Cranken, wkw. intrans.: cranken en̄ swaren beghinnen, d.i., ziek worden, 433-34. |
| Crayeren, criten, enz., 232. |
| Cruus, cruce, neutr. en fem., 292. - declin. genit., dies crusen (in de noot, bl. 470, voorbij gezien). |
| Culc, subst., kussen, 378. |
| Cure nemen, met den genti., zorg dragen, 347. |
| Cussen, subslant, neutr. = een kus of zoen, 419. |
| |
D.
| D voor t, als slotletter of aenlennend (d en t='t, dat, het of die), ook tot het volgende woord gebragt, 2 (dbegin); 22, 133, 146, 165, 265, 397 (dlieghen); 404, 467 (danscijn); 476 (dghestichte; it. daerd = daer het); 499 (dure = de ure). - D voor s (des: dGraven = 's Graven), 371. - D ingeschoven (mendse = men ze), 396. |
| Dabt, die of de abt, 405. |
| Dachte, impf. van dunken? 139. - impf. subjunct.? 448. |
| Dactylische en spondaïsche voeten, 410-11. |
| Dade, deed, subjunct., 502. |
| Daer, gebruik, 104. - Daer, er, onbepaeld, 146, 270. - Daer, hervat en stipt nader aen, 314, 402 (expletief?). - Daer, alsdan, 313. - daerdoor, 279. - terwijl, 454, 464. - toen, 127, 209, 279, 344, 381, 408, 468, - waer, 399; it. wanneer, 407-8. - met attractie, 269. - Daer af of ave, daer door, daer van, daer over, waer over, 279, 366, 412, 423, 432, 468. - Daer aen, daer in, daer omtrent, 500. - Daer bi, daer door, 438. - bovendien, 412. - wanneer, opdat, waerdoor? 424. - Daer buten, daer inne, hoe te verstaen? 497. - Daer boven, als adj. tot een subst. betrokken, 316. - Daer enteghen, enz., 150. - Daer... daer; doen... doen, 404, 467, 471. - Daer met, daer mede, 153, 258, 283 (daerenboven). - waer mede, waerdoor, 366, 423, 452. - Daer na dat = na dat, 473. - Daer om, omdat (herhaling) 220. - Daer omme, dat = opdat, 362. - Daer toe, daer bij, bovendien, 252, 410, 412, 475. - Daer weder... ocht; weder dat... ocht, 149-50. - Dar (daer) hi stoet, daer hij stond, gebruik van díe spreekwijs, 417. - Dar dikwijls verward met dat, 493. |
| Dagheraet, beteek. en afleiding, 407. - In der dagheraet of dagherade, ibid. |
| Dan voor toen, 360. - Dan na een' comparat.; it. Sere dan, 494. - Selden dan als, behalve wanneer, 400. |
| Dan = dat en, 72, 390. |
| Danig, adj. en adv., 423. |
| Dankesse, dankte zij, 469. |
| Danta, 153. |
| Darren, derren, dorren, durven, enz. 318. |
| Dat = het, 23. - Dat, pron. rel., 31. - Dat, neutr. op een subst. fem. of plur. volgende (: de maniere dat, met al de cracht dat, enz.), of als conjunct. na een naemw. van tijd (de ure dat), 118, 389, 404, 418, 425. - Dal, pron. of conjunctie (it. algemeene conj.), 13, 192, 207, 228, 241, 249, 470. - Dat, constr., 69. - soms overtollig, 149, 279. - Dat meermaels herhaeld (: dat... dat), 107, 207 (it. 268, pron. en conjunct.); 339, 406, 407, 415. - Dat, zoo dat, opdat, 5, 300, 314. - Dat, omdat (in een voortgaenden zin), 286. -
|
| |
| |
| Dat, indien, 18, 221. - Dat, zulk, 198, 383. - Dat, wat aengaet dat, 222. - Dat, toen, wanneer, 165, 237, 289, 361, 381, 355, 404, 412, 474 (den doch dat...), 493. - Dat, soms overtollig, 149, 279. - Dat, datd, datte, 104, 300, 403, 404, 461. - Dat, uitgelaten na wanen, denken, enz., 456. - Dadt wet, weet dat, stoplap, 461. - Dat in de hss. verward met dar (daer), 245, 251, 493. - Dats, dat des, zoo dat des, 409, 446. - Dats waer - dat es (is) waer, 151. |
| Dativus, uitgang, 143. - op-e, 96, 130. - op-en (schijnt soms een verloop van de tael te wezen), 310. - Dat. van 't pron. rel. fem. sing., 10. - onverbogen, 48, 221. - Dat. plur. ingekort, 219-20. - Dat. bij voorzetsels, 3, 5 (te en tot); 78 (na); 80 (op); 123 (in). - bij wkw., 74, 91. - bij Bidden, 9, 27, 32, enz. Zie ieder wkw. - Dat. communie, 19, 237. - Adverbiale dat., 473. - Dat. en acc. in het Ouddietsch soms verward, 144. |
| De, die artikel, 7. - De sake waerbi, 294. - De ure, de maniere dat, 118, 404, 424. |
| Declinatie: der subst., 5, 7. - der subst. op-heit, 270, 287, 309. - der abstracta, 69. - der eigennamen, 53, 67, 185, 449, nom. en acc. op-e, 80. - Dat. op-e, 96. - Dat. op-en (aschen, miraclen), 148. - Cruus, enz., genit. crusen (crucen), 470, doch aldaer uitgevallen. - Cuer, 349. - Dieren-tijt, 300. - Dinc, 128. - Hulpe, 417. - Knecht, plur. indecl., 366. - Letter, plur. letteren, 355. - Linde (lende), pl. linden (lendenen), 149. - Nature, 75. - Poerter, plur. indecl., 477-78. - Rise, plur. riser, risere, 161. - Schrifture, 340. - Voghel, 124. - Water, 143. Zie verder elk ander woord, alsmede Genit., Dat., Acc.; it. Plur. Indecl., enz. - Decl. der Adject., 9, 12. - der praedicativa, 363. - der attributiva, 202. - der adj. op-ec, eke, 342, 414. - onverbogen (Scone), 376. - Decl. der pronom., 10, 106. - van 't pron. person. 5, 39-41, 165, 185, 409. - van 't pr. pers. femin., 138, 197, genit. haers); 306, van 't pron. plur. van den 2den pers., 422. - van 't reflexivum, 60, 276. - van 't possess., 418, 421 (dijn). - van 't poss. fem., 417. - van 't demonstrat. (die), 353. - van 't onbep. lidwoord, 141. - van 't woordje al, alle, 351. - van 't telwoord twee, 83. - van self, selve, 127, 315. - Sterke en zwakke decl.,
202, 219, 222, 232, 321, 327, 341, 366, 454. |
| Dedens = deden ze, 101. |
| Deel, een deel, 377. gedeeltelijk, eenigszins? ik twijfel thans daeraen, en meen eerder dat het zeer, grootelijks, grootendeels, beteekent. Vglk. alleen Limborch VIII, vs. 223, 434; IX, vs. 65; X, vs. 341. XII, vs. 372, alsmede de zegging een stic of stuk, d.i. veel, ibid. VIII, vs. 524; X, 519, 1159, enz. |
| Dees, deze, 121, 407. - Van dezen, absol., dat. plur., 88. |
| De ghene, de gone, gebruik, 266-67. - De ghene die..., hi..., 406. |
| Dekken, subst. (Limb.), 478. - Deksel, ibid., beteek. en genus. |
| Αηλοῖ, t.w., ἑαυτόν, 323. |
| Demoisel, 38. |
| Demonstrative kracht van de t, 307. |
| Den = dien, demonstr., 423. |
| Donken, constr. (aen iet), 274, 447. |
| Der, dere = daer, dare, 127, 263-64. |
| Der = dier, demonstr., 199. |
| Der, dere = de her, de here, 374. |
| Derde = de erde, 402. |
| Derdewerf (waerf), 470. |
| Derre, dergherre, 275. |
| Derivatie (afleiding) van self (zelf), 141. |
| Des, dies, daervan, 269. - gen. partitivus, 20-21. - Des pron. demonstr., dies relat., 269. Zie Dies. |
| |
| |
| Des diû mêr (deste meer), 203-4. |
| Des ingekort tot s, 136; ook, ds, 412. |
| Des ghelijcs, dies ghelijcs (Hoogd. desgleichen), constr., 199, 412. |
| Deste, alte, 204. |
| Dghelijcs = 's gelijks, dGraven, 371. |
| Dghestichte al = al dat gestichte, 476. |
| Di en die, verschil, 410-11. - Di voor die, in 't rijm, 171. |
| -di verzwakking door inclinatie voor ghi, 114. |
| Dialekt (volks-of streekspraak), 118. - tot nog toe te weinig onderzocht en gekend, 295. - Limburgsch, 101 (Loonsch); 110, 119, 124, 125 (Truiersch); 139 (id.), 158 (bassen); 160 (mikken); 161 (beên = bidden); 170, 176 (sterk); 182 (dinc); 184, 189, 191, 194, 204 (kundsel); 214 (bis: Hasseltsch); 232, 250, 271, 273, 309 (wenkelen); 313 (åssom; och); 313-14 (naes, fem.); 325-26 (snoedel; snul; smet); 328, 333 (vertreksel); 343 (djerren, djaîren); 361, 364, 365, 376, 385, 390, 396, 398 (over anderen dag); 405 (aller dekst, enz.); 415 (ich sé = zei, zeide); 422, 423 (danig);430 (gaer; geer, mann., lees vrouwelijk); 436, 442 (ieverans anders); 451 (gestån = toelaten en bekennen); 457 (aensách); 459 (vreùghen = vragen); 466 (sproot = sport); 468-9 (zegchenen); 478 (de deksel, masc. en het deksel, neutr.). - Brabantsch dialekt, 117, 125 (Leuvensch); 131, 147, 252, 320 en 367 (lezen = bidden); 365, 403 (coym); 414 (inde = einde); 493. - Vlaemsch dialekt, 104 (datte); 421 (vlaemsche y). - Hollandsch, 398. - Guliksch, 243. - Rijnlandsch (amechtig) 430. - Limb. en Brab., 133, 233, 487-88 (du deugeniet!). - Brab. en Vlaemsch (hoot = hoofd. Limb, húèt), 156, 371. - (top, dol, tol, Limb, dop), 306. - Holl. en Guliksch, 423. - Noord-Holl. en Limb., 239. - Geraerts dialekt komt in veel opzigten
met het Angelsaks. overeen, 158. |
| Dichten, beteekenis, 42. |
| Die, dat, daer, doen, rel.-dem., 3. |
| Die, acc. sing. masc. voor dien, 353. |
| Die = zulk, zulke, 74, 198. |
| Died, die het of die dat, 329, 452. |
| Diederic, Theodoricus, enz., 132. |
| Dien, diene = die en, of die hem, 190, 313. - Dien: tien, staende rijm, 446. |
| Dienen, constr. (dativus), 328. |
| Dienre, dire, dirre = dijner, 421. |
| Diere = dier, pron. dem., 421. |
| Dijn, pron, poss., decl., 421. |
| Dik, dicke, dicken, beteek., 31. |
| Dikwijls, afleiding, 414-15. |
| Diminutiva, 227, 241, 449-50. |
| Dies = des (: dies vader; dies eens daeghs, enz.) 7, 398, 438, 470. - Dies, daerom, waerdoor, daervan, diens, van wien, enz., 9, 294, 380, 411, 444. - Dies onbepaeld neutr., 507. - Dies = die des, 484. - Dies = die ze, 105. - Dies voor dier (pron. rel. fem.), 201; (of onzijdig?) 314. - Dies ghelijcs, gebruik, 198. |
| Dier = wier, pron. (of die er?) 259. |
| Dier, subst., pl. indecl., 112. |
| Diertijd, dieren tijt, enz., 300, 301. |
| Dinc, subst., beteek., genus (fem. en neutr.) en declin. (plur. onverbogen), 110, 128, 182-84, 305, 385, 436. - Die dolende dinc, de ketterij, 342. |
| Dinde, dat inde (einde), 265. |
| Dire en parler (zeggen en spreken), onderscheid, 373. |
| Directe en indirecte constr., 488-89. Z. verder Constructie. |
| Dit, neutr., kondigt het volgende aen, 246. - Dit, dat, op elkander slaende. 301. |
| Diu, diû, Oudhd., ons te, 203. Zie Deste. - Diû huuidarû, 150. |
| Dijn, dine, pron. poss. sing., zie Du. |
| Do, doe = doen (toen), 41, 486, 488. |
| Doch, adv., 41. - imperat. van doghen, ibid. |
| |
| |
| Docht, ducht, wkw. duchten, 192. |
| Docht, impf., vierderlei beteek., 138. |
| Doe, dan, alsdan, 360, 441. - Doe slechts in 't rijm bij Geraert, 486. |
| Doe voor du, 488. |
| Doeghde, impf. van doeghen (doogen), 366. |
| Doeme, subst.; doemen, wkw., 269. |
| Doen = toen, 308, 438, 454. - demonstr. en relat., 301. - Doen, wanneer, 447. - voor als, bij een' op zich zelven niet bepaelden tijd (vlgk. r. 1323), 342. - Doen... doen, op elkander slaende, 301, 311, 406, 415. - Doen = dan; verschil, 155. - Doen (toen) soms aen te vullen, 322. |
| Doen, subst, handel en wandel van iemand, 167. |
| Doen, wkw., gebruik in 't algemeen, 41-42. - Doen, ghedoen, maken, zich gedragen, waervan ghedane (gedaente), so ghedaen, enz., 423. - Doen, partic. ghedaen, geeindigd, 407. - als auxiliare (: Hi heeft hem doen of ghedaen vallen), 120, 125, 322. - Doen ter vervanging van een ander wkw., 158, 194-95, 206, 274, 391, 418, 452, 499, 508. - Iet aen, met of door iemand doen (werken, bewerken), 198. - Lof en commendacien over iemand doen, 460. - Zijn hand aen iemand doen, 381. - afwisselend met werken en maken, 281. - (iemand) troest en̄ vrede doen, 41. - Doen voor beletten, 148. - Te doen hebben, 23. - Doen aen, 400, enz. Z. Aendoen. |
| Doep, doepe, subst., doop, fem., 212. |
| Doer, door, praepos., gebruik, 27, 387. - Doer hen = voor hen, 299. - Doer haren wille = om h.w., 300. |
| Doer, dore, doere, deur, subst., 497. |
| Doet, dood, adj. in een zedelijken zin, 499. - Doet of ghevanghen bliven, z. Bliven. |
| Doghe, subj. van doghen, deugen, 97. |
| Doghen, wkw., lijden, 418, 327. |
| Doghet, deugd, beteek., 102. |
| Dol, subst., z. Dop. |
| Domesdach, doemsdach, 412. |
| Doon, adv., spoedig, 90. |
| Doorslepen, partic., doortrokken, enz., 58. |
| Dop, top; dol, tol; topf, 306-7. |
| Doppen, toppen, toben, 307. |
| Dorstse, durfde haer, 401. |
| Draghen (hem draghen van iet = ophouden), 419. - Rouwe draghen, 257. |
| Drie: vrie; drien: sien, staende rijmen, 446. |
| Driven (drijven: bliscap, seer of rouwe -), 96, 399. |
| Droeven, intrans., treuren, 433. |
| Dronken, bedronken, 315. |
| Droogmolder, droogscheerder, 277. |
| Drukken, rukken, rughen (?), 332. |
| Du en ghi, pron. pers., gebruik, 330-31, (ib dijn, dine, poss.); 487-88 (uitspr.) - Du sout = du sals of sels, 421. |
| Dubbelrijm, 189. |
| Dubbel regimen (: In weet van u niet, wie ghi sijt), 498. |
| Dubbele betrekking (boven af, van boven af, enz.), 478. |
| Duet voor doet, wkw. doen, 295. |
| Duldelick, 458. |
| Dunken, constr., 18, 166, 454 (met part. praes.). |
| Dure, de ure, 499; elders door, praep. |
| Dus, dos, sus, sos, enz., 49. - Dusdaen, dusghedaen, dusdaneghe, aldusdaen, enz., 422. |
| Duwen (?), doewen (?), tutoyer, Kil. tuissare, 114, 331. |
| Duzen, Hoogd.; it. irzen, wirzen, 331. |
| Dwinen, verdwijnen, 433-34. |
| Dwinghen, constr. met dat, en 't wkw. moeten, 100, 231, 400. |
| |
| |
| |
E.
| E en a verwisseld, 273, 363 (mere, subst., maer; dere, daer, enz.). - E-klank bij Geraert gewooner dan de a-klank, 334. - E in plaets van i, 32. |
| E (scherplange-), 19. |
| E in de verbuiging, 42, 80. - in dativ., 48, 130, 143. - in dativ. onderdrukt, 96, 276 (te beteringh en te beteringhe); 378. - in infinit. (gerund.) onderdrukt, 501-2. - in den uitgang geëlideerd, 101, 105, 117. - niet geëlideerd, 339. - e uitgang der adv., 60. - uitgang van 't impf., 146. - e van 't impf. geëlideerd, 92-93. - e bindvokael uitgelaten. 164, - ē met een in schijn overbodig schreefje, 469. - -ec, -eke, -ike, uitgangen naer de maet en het rijm gewijzigd. - Decl. der adj. op -ec, enz. (meestal onverbogen), 475. |
| Ecuyers, schildknapen, 39. |
| Een, lidw., ingekort tot en tusschen adj. en subst., met een voorgaende so (: so hoofschen cnaep), 145, 344 en 45. - Een = zulk, iemand, 381. - Een of twee, een dag tien, twaelf, enz., 157. - Een cleine, adv., een weinig, 277. - Een deel, grootendeels, enz., Z. Deel. - Een enghel op de aerde, hoe te verstaen? 402. - Van een, aen stukken, 189. |
| Eengher (eenigher), om de maet, 345. - eengherand (eenigherhand), 314. |
| Eenpeerlec, eenpaerlijk, afleid., 439. |
| Eenwerf, un jour, 378, 407. |
| Eer = ener, eenr (sic), 248, 408. |
| Eersameleke, adv. (hyperbat.), 361. |
| Eert, eer dat, 385. |
| Eest, is het, 381. Z. Eist. |
| Eet (oed), overal masc., 280. |
| Eigennamen, declin., 53, 67. |
| Eist, eest = es of is dat (het), 72. |
| El, els, derzelver aerd en gebruik: om el; el negheen; nietwet el, enz., 33-37, 354, 447-48, 354. Zie mede Els. |
| Elies, elles, Oudhd. en Angelsaks. (genit. adverbial.), 33. |
| Elisie, van 't lidwoord, 83 (voor gedeclineerd aldaer te lezen geēlideerd); 88, 464, 499. - van de praepos. te (teren, toneren, thant, enz.) 5, 133, 136, 293. - van de e in den uitgang der wkw., (praes. Ie pers.: bid ic), 42; (impf.: Visenteerd = visenteerde), 92. - van 't aenleunend pron. pers. (dedens eten = deden ze), 93, 101, 105. - van de e des verbogen infinit. (gerund.), 487. - van de slot e der naemw. (: der ridder'een; questi', tierst'), 111, 117, 448. - Elisie door de rust vermeden, 339. |
| Ellef, elf, epenthesis, 390. |
| Ellende, afleiding, 33. |
| Ellipsis, 3, 17 (van 't wkw. spreken); 18 (wezen); 21, 22 it. 158, 206 (doen); 28, 33, 39, 42 ( van 't w. tijd); 69; 118, 125, 134 it. 443 (kerk, elders huis aen te vullen, als in Rein., vs. 1513: Tote des papen van Vianois); 137 it. 386 (van een partic.); 139, 146 (daer?); 148, 170, 190, 205 it. 264 (van 't subject.); 222 (wat aengaet); 237 it. 485 (met zullen, moeten, enz.); 238 (van 't regimen); 256 it. 456 (der conjunct.); 269, 305, 314, 316, 319 (van een subst.: Er tegen vliegen; it. het ute bringhen; het lied uit de keel? of is het eindigen, ten einde brengen?); 323 (van 't w. peerd); 336-37 (van 't relat.); 357, 381 (: iemand aendoen, bij Geraert: zijn hand aen iemand doen); 398, 403, 420 (bis), 438 it. 445 (bij een indir, constr.); 442, 462, 482, 485 (van of); 488, 495. |
| Els, anders, 345. - Els leven, van iets anders, 220. - Els ieweren, ieweren els; nieweren el, 442. - Els met, met iets anders, 448. |
| Emmer, z. Ommer. - Emmermeer en nemmermeer, constr., 66. |
| |
| |
| Emphasis, 100, 425. |
| En of ne voor niet, in sommige afhankelijke voorstellen, 452. Z. Negatie. |
| En (hen) voor het en, 121-23, 360. |
| En voor een, zie Een, lidw., ingekort tot en. |
| -en, -em, -er, -et, aenleunend voor hem, ken, hoer, het, 352, 409. |
| En̄ criant (al roepende, touten criant), 458-59. |
| En̄ niet op te lossen in ende, 117, 451, 499, 505; it. 292 (en̄ of ende; en̄t of beter ent, en̄ dat). |
| En̄ esplicatief, 437. - En̄ met nadruk, bij 't vragen, enz., 236. Vglk. Limborch, I, vs. 1499, 1636; II, 1536; III, 567, 577; IV, 352; V, 341 en 801; Hoffmann, Horae Belg., VI, bl. 95, vs. 132. |
| Enbinnen, enboven, enteghen (hier-, daer-), enz., 132, 150. |
| End, entie, enten en niet en̄d, en̄tie, enz., voor en̄ die, en̄ den, 450-51, 499. |
| Ende voor en̄, op duizend plaetsen strijdig met de maet en de welluidendheid, is ook historisch onkundig, 451. - Soms gebruikt uit hoofde van de maet, 189, 438, 478. - op veel plaetsen door de afschrijvers ingeschoven, 245. |
| Eneghertiere, 321. |
| Enerwaerf (sic), 470. |
| Engheen (negheen), engheensins, 75. |
| Engelsche spreekwijze, 118. |
| Enich dinc el, 354. |
| Engin, engien (werktuig), 173. |
| En mitten, en almitten, z. In midden. |
| Ent-, ont-, partikels. 184. |
| -ent platduitsche uitgang van 't meerv. der wkw., 319. |
| Envoie, Walsch: evoye, zie Ewech. |
| Enwec, Mdhd.; enweghe, z. Ewech. |
| Enxtlec, enxtleke vlaghe, 412; zie ook Anxstlic. |
| Ἐπἰ, bij eene voorwaerde (op), 115. |
| Epenthesis (ellef= elf, ghevueret, gheclotet, enz.) om de maet, 308, 390. |
| Εφίεμαι, lat. peto, Oudhd. sinnan, enz., 352. |
| Epiphonema, 164. |
| Epitritus terlius, 420. |
| Er, eer = ener, 135. |
| Er = daer, 260. - Er van hebben, krijgen, er kael van afkomen, enz., ellipsen, 319. |
| -er, uitgang van 't meerv., 161. - aenleunend voor haer, 431. |
| Erarnen (arnen), misgelden. Vglk. Limborch, VIII, vs. 1390 en 1574, onghearent, onvergolden; zoo ook in Walewein, vs. 5008, en vs. 9533 ghearnen. De heer V. d. Bergh wijst het nog elders aen. Z. mede Arnen. |
| Erbarmen, irbarmen, Oudhd., 114. |
| Erdersch, erdersche, aerdsch, 344, 427. |
| Erdom, erscap, 162. |
| Erese, eerde zij, 360. |
| Ermoede, armoede, z. reg. 321. |
| Erren, stooren; it. erre, adj. en subst., 162. |
| Ersetere, arts, 171-75. |
| Erwt, erwet, 175. |
| Es (is), praes. indic., waer anders ware (sic, niet was) kon staen, 408. |
| -es, -s, in plaets van hem, enz. (?), 120. |
| Essende und trinkende waare, 110. Z. Part. praes. |
| Et voor het, 23-24, 73, 121-22, 491 (Et sal comen die dach, enz.). |
| Eu en o wisselen ondereen af, 100. |
| Eunt lacrymoe, 131. |
| Euphemismus (: hinderwert varen = sterven), 463. Z. Te Godewert. |
| Evenkersten, 489. |
| Ewa, Limb.; ewat, Hgd. etwas, 184. |
| Ewech, eweg (weg), 81, 184. |
| Ewelec, adj., onverbogen, 414. |
| Expletive partikelen, zie, Al, So, Daer, enz. |
| |
| |
| |
F. (Zie ook V.)
| F. en Ch vervangen elkander (after = achter, enz.), 43. |
| Fame, maer (haer Fame vloech), 363. |
| Feen of ghefeen, impf. van finen, ghefinen, eindigen, 427. |
| Fijn, subst., einde; it. adject., volmaekt, 415, 427. Z. Feen. |
| Filu, oudhd. veel, 259. |
| Flikwoorden (hoort hoe, enz.), 252, 400. |
| Fotta, follo, Oudhd. subst. (volheid), 96. |
| Fona, fram en andere oude praep., 394. |
| Foule, fr., ons volle, 17. |
| Frequentativa, 213, 307, 309. |
| Frist, fristen, z. Versten. |
| Fuchsswänzer (sic), pluimstrijker, 170. |
| Fulle, eigennaem, bij Maerl. voor Phul, koning van Assyrie, 97. |
| Für den tac, für disen tac, mhd., 398. |
| Futurum anterius, 114. |
| Fysicijn, heelmeester, 173. |
| |
G.
| G, aenvangsletter in dietsche woorden, gevolgd van e of i (ge, gi), zoek onder Gh (ghe-, ghi-). |
| Gader; te, alte, altenen gadere, 6. Zie Gaer. |
| Gaen, als auxiliare, dient ter omschrijving vooral van 't impf., 85, 171, 192, 318, 343, 423, 426, 444 (gaen ligghen = ziek worden); 506. - Gaen, vloeyen, 131. |
| Gaer, gaderen, enz.; it. gaerd, 430. |
| Gaggan, Goth., constr., 144. |
| Gansen, genezen, part. gegenst, r. 586. |
| Garde, Fr. (warde, waerde, Kil.), bij onze Ouden ware, 154. |
| Gars = gras, 343. |
| Gasindi, Oudhd. = gezin, 414. |
| Gast, subst., 74; it. 499 (vreemde). |
| Gat, gader, enz., 7. |
| Gawar, giwar, Ohd.; gevoere, Ags., 176. |
| Gearzenôn, Oudhd., 175. |
| Gebruik en spelling van ons hs., 164. |
| Gheestelec vermaect, in den geest, 427. |
| Gelijkvloeyende wkwoorden, 73. |
| Genitivus, verbuiging der subst. (dies vader, enz.), 7. - van 't prou. pers. fem. plur., 41. - in plaets van den acc. (?), 124, 127. - absolutus, 248. - bij wkw., 20, 66, 73, 74. 91. - bij adj., 20. - Genit. adverbialis, 65, 158, 470. - causalis, 9, 238. - objectivus, 28, 165-6, 294, 506. - partitivus, 30, 35, 74, 119, 120, 132, 146, 220, 226, 329, 359, 446. - privativus, 23. - van afstand, 72. - siere verden gaen, 95. - Gebruik van den genit., 199. |
| Genus (geslacht) van sommige subst., zie Abolghe, Aelmoese, doch in plaets van 235 lees 232; Antwoord, Cloester, Cruus, Cussen, (kus, zoen); Dinc, Deksel (478), Ghebare, Ghelove, Ghemoet, Ghere, Harte, Melk, Miracle, Nacht, Nood, Oorbaer, Persoon, Scheld, Sin, Sonnescijn, Stat, Stond en Stonde, Strec, Tijd, Toeverlaet, Vorme, Water. - Verwisseling van genus, 70, 83, 314 (neutr. voor fem.). |
| Germanismus, 85, 210, 224, 370, 381. |
| Gerundium, 1o verbogen infinit, met voorafgaende praeposit. (in, met, te, om te, van smekene, enz.), 24-27, 61 (na pleghen, beghinnen, enz.), 109, 147, 381, 396 (activ. en pass. beteek.), 408, 437 (met het lidw.: in den sturtene); of 2o partic. praes. vergezeld van al (: al badende, enz.), 433, 455, 458-9. |
| Gezworen, gezworene (een-), 115. |
| Ghe-, voorzetsel, 9, 44. - Ghe- in de
|
| |
| |
| wkw., vooral in particip., meermaels onderdrukt (aphaeresis), 73, 287, 362 (bastaerdwkwoorden), 481. |
| -ghe, enklitiek, pron. pers., voor-se (-ze: deedghe, soudenghe, sachmenghe = deed ze, enz., 98-99, 100, 101, 104, 108, 122, 138, 139, 158. - Thans zegt men mij dat dit -ghe in 't dialekt van Dixmude alsnog bestaet; is dit zoo, zoo moge mijn vriend, onze dichter Van Duyse, die te gelijk een taelkundige is, het zijner aendacht waerdig achten. |
| Ghebare, ghebere, ghebaerde, subst., (fem.), ghebaer (neutr.), 236, 3l5 (plur.), 326, 333. |
| Gheberde, gebeerde, impf. van gheberen, 332-33. |
| Ghebidden, wkw., bidden, z. reg.48. |
| Ghebreid, partic. van breiden, uitbreiden, 363. |
| Ghebroecsam, buigzaem, 312. |
| Ghebruken, genieten, 414. |
| Gheclanc (edel gheclanc), zang, 344. |
| Gheclotet (ghecloot), gerond, 308. |
| Gheclunlert, geklonterd, 146. |
| Gheconde, impf. van gheconnen, 389. |
| Ghecri, geschreeuw, 332. |
| Ghedachte en Sin, onderscheid, 207. |
| Ghedaen, geëindigd, volbragt, 213, 393, 407, 460 (gesproken). - Hi heeft mi ghedaen vallen, 120. |
| Ghedane, subst., gedaente, 96, 236, 484. |
| Ghedincken, met den gen., melding maken, 52. |
| Ghedooghen, 102. |
| Gheer, ghere, begeerte; it. breeder en hangend deel van een kleed, 428-29. |
| Gheeren, begeeren; gerne, gaerne, 475, 493. |
| Gheerve (gheërve), erf, 216. |
| Gheghenst, z. Gansen; de Aent. viel uit. |
| Ghehaven, geheven, van heffen, 244. |
| Ghejaegd zjn, ongerust, enz., 284. |
| Ghelaet, gebaer, 436. |
| Ghelaten, voor laten, 329. - si waren ghelaten wederkeeren, 120. |
| Ghelaten, en hem (zich) ghelaten, impf. gheliet, zich gedragen, 458. |
| Ghelden, betalen, 299, 396. |
| Gheliden, liden, lien, belijden, 333, - partic. gheliet, van ghelieden? 458. |
| Gheligghen, liggen, 269. Mi ghelegt grote rust daer aen, 463. |
| Ghelike, gelijkenis, 484. |
| Ghelijk (ghelijc), partikel, adject. en subst., constr. (genit., dativ. en met of of dat), 119-20, 430, 479-80. |
| Ghelijksem, ghelijcsenen, ghelijksenaer, enz., 383. |
| Ghelijct, partic. van gheliken, vergelijken, 120. |
| Gheloeven, beloven, 387. |
| Ghelooven, met genit. partit., 66. |
| Gheloten, door inkorting cloten, 308. |
| Ghelovo, geloof, fem. en neutr., ook masc.? it. Gheloven, infin. als subst., 484. |
| Gheluw, geel, 405. |
| Ghemac (wel te ghemake), 238. |
| Gemaed (met, na, jeghen iet of iemand), gematigd, gewijzigd, 209. |
| Ghemeene, ghemeine, subst., gemeente, 484. - it. adj. of adv. 437. |
| Ghemeinlec, adv., in 't algemeen, 452. |
| Ghemic, van pas, gevoegelijk, 208, 416. - ook subst., 417. |
| Ghemict, (jegen iet) vergeleken, 417. |
| Gheminde (die Gods-), subst., 366. |
| Ghemissen, missen, derven, 496. |
| Ghemoet, en ontmoet, met eenerlei |
| dubbel beteek., 365. - Ghemoet, fem.? 231. - Een ghemoet doen, ten ghemoete riden, enz., 365. |
| Ghemoetst of ghemutst, goede moets (muts), enz., volkstael, 229. |
| Ghenade, afleid. en beteek.; ghenade ghewinnen (tot iemand); op ghenade, door ghenade, 364, 439. |
| Ghenant (genaemd), genoemd, 210. |
| Ghenede, genade (rijmwoord) 473. |
| Ghenoech ingekort tot gnoch, 416. |
| |
| |
| Ghenoech doen, voldoen, 369. |
| Ghenoeghe, ghenoechte, verschil? 96. |
| Ghenoeghelijc, 377. - verward met ghevoeghelijc, 208. |
| Ghenoot, ingekort tot gnoet, 416. |
| Gheprijst, geprezen, 118. |
| Gheraen (ghereen), spoedig, 90. |
| Gheraect, wel gheraect, wel gemaekt; gheraecter; geraectheid (van zeden), 253-54. |
| Gheraken, komen, bereiken, 143. |
| Ghereet (bereet), 26. |
| Gherene, gheere, fr. giron?, 429. |
| Gherinen, impf. ghereen, raken, aenraken, enz., constr., 170, 404. |
| Ghering (cranc), 94. |
| Gheringhe, adv., spoedig, 90. |
| Gheringhe, begeering, 428-29. |
| Gherne, gaerne, afleid., 493. |
| Gheruechte, gerugt, dativ., 332. |
| Ghesaect, getrokken, 81. Z. Tsaken. |
| Ghescienesse, voor- of uitval, 293. |
| Gheseed, van zeden (goede of kwade), gemanierd, lat. moratus, 213. |
| Ghesellen, constr., met en aen, 413. |
| - Gheselt, vereenigd, ibid. en 421. |
| Gheselnede, vrouw, echtgenoot, 413. |
| Ghesinde, huisgesinde, afleid., 414. |
| Ghesien ghescien (nooyt werd zulks -), 120; d.i. nooytzag men zulks geschieden. |
| Ghesind, partic., gezonden, 52, 146. |
| Geslacht, herte femin., 106. Z. Genus, en voort ieder woord in 't bijzonder. |
| Gheslepen, slim, afgerigt op-, 58. |
| Ghesmaect, geproefd, 426. |
| Ghestaden, toestaen, 451. |
| Ghestaedt sijn, beteek., 451. |
| Ghesunde (ghesonde), gezondheid; it. andere dergelijke subst., 96, 484. |
| Ghetrahijnt, gepijnigd, 56. |
| Ghetrouwen, constr., 28. - Ghetrouder, getrouwde haer, 431. |
| Ghetrouwich, adj., 28. |
| Gheuveght, geëeuwigd? of gevoegd (ghevueght)? 462. |
| Ghevaen, infin., vangen, 170. |
| Gheven (een geluid, enz.), 408. - sine herte tot iet; sine sinne te lerene gheven, d.i. toeleggen op, 441. |
| Gheversten, z. Versten. |
| Gheviel of Ghevielt (geviel het), 276. |
| Ghevlieghen, vliegen, reg. 203. |
| Ghevoegh, onghevoegh, subst., 376. - it. adject. ghevoeghe, onghevoeghe, it. ghevoechsam, 377. |
| Ghevůed, gevoed, 488. |
| Ghevueght, vervoegd, 411, 462. |
| Ghevuelen, gevoelen, 479. |
| Ghevueret, gevoerd, 306. |
| Ghewach doen, gewag maken, 505. |
| Ghewaghen, melding maken (partic. ghewaghen?), constr., 436. - Ghewaghen, wagen, durven, 436. Z. Gheweghen. |
| Gheware, Ghewarech, waer, 176. Vglk. Bild., Geslachtl. onder Wareld. |
| Gheweghen, beteek., 9, 436-37. |
| Gheweten, weten, kennen, 313, 403. |
| Ghewindelt, z. Gheclotet. |
| Ghewinnen, winnen, 147, 225 (bekomen); constr. met van, 394. - minne en̅ ghenade ghewinnen tot iemand, 364. |
| Ghewijet, onderwezen, 213. |
| Ghewone, subst., gewoonte, 484. |
| Ghewracht, part. van werken (ghewrocht), 55. |
| Ghi en du, pron. pers., gebruik, 330-31, 463-64. |
| Ghi, door inclinatie -di, 114. |
| Ghichts, gifte, nichte, nifte, enz., 43. |
| Ghien, = ghi en, ghi ne, 329, 500. |
| Ghier, gierig; gheren, begeeren, enz. 430. |
| Ghinc loven, loofde, z. Gaen, auxil. |
| Ghorsam, gehoorzaem, z. Gnoch. |
| Ginada, Oudhd., z. Ghenade. |
| Giwari, Oudhd., z. Gheware. |
| Gleichsam, Hgd.; gatîhsam, Oudhd., 383. |
| Gloed, lont, enz., 230. |
| Glorificeert = geglorificeert, 481. |
| Gnoch, genoeg; gnoet, genoot, ghoppenbaert, enz., 416. |
| |
| |
| God weet (sic), stopwoord, 151. |
| Goeder dinghe sijn, 130. |
| Goedertieren, goedertierenheid, enz., 320-21. |
| Goeds moets, met goeder mesten, beteek., 365. |
| Goere, gore, geur, masc.; goer, goor, slijk, neutr., Oudhd. gor, 480. |
| Gore (goner), gener of van gene, 275. |
| Gore, (gare?), Engelsch, ons ghere of geere, 430. |
| Goren, wkw., 116. |
| Gothische constr. bij quiman, comen, gansch verschillig van de Oud- en Middhd., 144. - Gothismus, 213. |
| -gouw (Haspegouw, enz.), gebruik, 80. |
| Gracht en graft, 43, 416. |
| Gradatie, 446. |
| Graef, grave, greve, lat. comes, 362. |
| Graft, z. Gracht. |
| Graven, wkw., begraven, impf. groef (: Groefmen, begroef men hem), 475. |
| Grieksche omschrijving van 't pron. pers., 142. |
| Groet, groete, beteek. en genus; groete bieden, 365-66. |
| Gronden, vergronden, doorgronden, wkw., 435. |
| Groot noch neder, niemand, 400. |
| Gruwelec van pinen, 266. |
| Gruwelen, impers., met acc., 382. |
| Guellen, Wellen, dorpsnaem, 212. |
| |
H.
| H ontbreekt in 't begin van sommige woorden (et = het, enz.), 23, 72, 73, 121. |
| Habiller quelqu'un, 101. |
| Habit, abijt, 37. |
| Haer, hoer, hare, hore of hoere, pron. pers., 163. Vglk. r. 638-39, 727, enz. - Haer in: si begaf dat haer was, possess.? of genit. pron. pers.? 333. - Haer tot er verkort (aenleuning), 352. - Haers genit. sing. fem., 173. - it. genit. plur. fem., 41. - Hare, dat. sing. fem., 395, 444. - Haren om de maet verkort tot haern, 489. |
| Haeveliek, platd., hovelijk, 243. |
| Hagghen, kijven, 234. |
| Haleineux, haleteux, 431. |
| Halen en roepen, gebruik, 508. |
Half voort, voortaen? 196. Voeg bij de aenteek. aldaer Limborch, VII, vs. 1718:
Van allen soudic u maken vrouwe,
Want ic u vort blive ghetrouwe
Ende wille bliven met live ende met goede,
Dochtic nochtan dat in onspoede
Es algader dat ic ghewaghe,
De plaets is ellendig bedorven; lees met veranderde punctuatie:
Van allen soudic u maken vrouwe.
Want ic u vort bliven ghetrouwe
wille, met live ende met goede,
duchtic nochlan dat in onspoede
es algader dat ic ghewaghe;
en gheven mi, duchtic, u niet, enz.
De rest ziet er niet beter uit. |
| -hande (uitgang op-): allerhandle, enz, 16, 321. |
| Handhaven, 243. |
| Harde, adv., zeer, 425. - Harde bi, zeer kortbij, 381. - Harde sere, pleon., 467. |
| Harst, herdst, 175. |
| Haspe, vlies, fr. toison, 80. - Haspegouwe, Hespegouwe, ibid. |
| Hasseltsch dialekt, 22, 35, 81. |
| Have, goed, wat men bezit, 31, 475. - Have ende goed, 243. |
| Havelick goed, roerende goed, 243, 475. |
| Haven, lat. portus, 244. |
| Haydi, hebdi (hebt gij)? 233-34. - Hayen of Haeyen, ibid. |
| |
| |
| Hebbelijk, 243. |
Hebben, gebruik en constr., 213, 399 (hem hebben, reflex., zich bevinden); 424 (een leven hebben). - Verkorte vormen van Hebben, 233. - IIe pers. sing., hefstu, 381; IIIe pers., hi heft, 371; ingekort door aenleuning: heves = heeft des, 146; IIe pers. plur., hebdi, 286. - Hebdi gaen iaghen; heeft gedaen verdoemen, ibid.; vglk. Limborch, X, 133:
Die tafelen waren doen maken;
daer sijn beide toegeseten.
|
| Heeten of heiten, heet maken, 163. |
| Heffen (haffen, haven), impf. hief, partic. ghehaven; daervan have, havelijk, 243, 371-72, 475. |
| Heffer van den stride, 244. |
| -heid, -heit, -hede (declin, der subst. op-), 309-10, 444. |
| Heien, wkw., 234. |
| Heimelec, zonder getuigen en ook vertrouwelijk, 73, 306, 381, 387. - Heimeleke, adv., 361, 364 (in cursiefschrift te stellen). |
| Heite, hitte, 147; heetelec, adv., 462. |
| Helegeest (sic) voor Heilige geest, 7. |
| Hellenismus, 213, 323, 481, 489, 498. |
| Helpe, hulpe, hulp, 417. |
| Helpen, wkw., gebruik, 395. |
| Hem, pron. pers., dat. en acc. sing. masc., ook acc. sing. neutr., 276, 409 (reflexief). Vglk. Limborch, VIII, vs. 825-26; dat. plur. fem. 41. - Hem voor haer in Ferguut, enz., als fout te beschouwen? 205. - Hem (zich) gheven dat..., inwilligen, fr. se soumettre à, 276. - Hem, hen door aenleuning -en of -ne, 329, 352, 409. - Heme oude dat. sing., 366, 394, 395. |
| Hen voor haer, dat. plur. fem., 39, 306. - Hen, acc. plur. masc. en fem., 138, 165. - Hen, reflex., acc plur. neutr., 157. |
| Hen, ook en, = het en, 72, 121-22, 360. |
| Hendiadys, 206, 406, 408. |
| Henegouwen (op -), 80. |
| Henen, adv. van plaats, beteek. en gebruik, 84, 452. |
| Hens, het en es, 72, 391. |
| Her-, partikel, alsmede ver-, beteek., 174, 452. |
| Here Her! Here her Grece! 373. - Heren, landsheeren, 370. |
| Herescild, herimanni, 174. |
| Herhalingen van woorden (: baden in haren ghebede; dat, dat, dat,... omdat, enz., 66-67, 74, 150, 158, 163, 170, 209, 221, 256, 264, 268, 293, 342, 344, 386, 424, 468, 473. - van eensluidende klanken, 267 en 268, 316. - van een subst., door appositie, na het pron. pers., 391. |
| Herte, hert, hart, bij de Ouden fem., soms ook neutr.? 133. - Herte, zin, gedachte: hem stont er op sijn herte, 441. |
| Hervachtichede, welligt te lezen erachtichede, 216. |
| Hezetter, arts, 175. |
| Het, z. Artikel en Pronomen pers. - Het, pron. pers., 74. - als subjectum bij impers. wkw., 94, 141. - Het sat een man, enz., 492-93. - Onderdrukt, 18, 117, 120, 148, 249, 260, 396. - Gebruik dienaengaende in andere talen (il est, il y a, enz.), het was er, daer was, enz.), 260. - Ik ben het, het ben ik, enz., 83, 403. - Het lang laten hangen, het leelijk laten liggen, 319. - Het waer, het weer, het ware, condit., 339-40. - Het, pron. pers., als subjekt, enklitisch d, en tot de volgende liquida gebragt, 397. - Het, enklitisch et, 409. |
| Heten (heeten, heiten, niet hielen, hgd. heisssen), impf. hiet, 444. - Constr., 336-37, 406, 443 (die hiet Beatrijs, vglk. Limborch VIII, vs. 199; X, 971, 1218, enz. |
| Heve, hevel, hevich; it. heven, wkw., impf. haf, 243-44 (hief, 371). |
| Hien = hi hen, hi ne. 190, 485. |
| |
| |
| Hier, daer, enz., gebruik, 104. - eenigszins expletief of nader bepalend, 402-3, 420. |
| Hier en̄ dere, harentare, 364. |
| Hier enbinnen, 132. |
| Hiertoe, daerop, enz., 442. |
| Hinderwert varen, voor sterven, 463. |
| Hine = hi hem, 265. - Hine = of hi (zoo dat hi niet), 330. |
| Hinweg, Nhd., 184. |
| Hijt = hi dat (hij het), 241. |
| Hoet, hoed, hoot, hoofd, dativ. hode, 371. |
| Hoe, constr., 190. - Hoe dat = dat, ὅπως = ὃτι, 374. |
| Hoeden, wkw.; hem (zich) der dolender dinc (van ketterij) hoeden, 342. |
| Hoeker, napkruiper, enz., 72. |
| Hoer = haer, hoeren = haren, enz., 147. |
| Hoerdi, hoort gij, 374. |
| Hoert hoe, stopwoord, 252, 371, 466. |
| Hoeren, hueren, ons huren, fr. louer, 166. |
| Hoghe (hooghe), hoogte, subst., 484. - Hoghe, adv., luid (roepen), 316. |
| Hoogduitsche omschrijvingen der pron. pers., 142. |
| Hoogtijd, 301. |
| Hongher, lust, begeerte, 223. |
| Horen (hooren, hoeren), ons hooren, absolutè, voor biechten, 445. |
| Houtijn, houtine, silverijn, stalijn, enz., 353. |
| Huëarfum, Anglsaks. adv., 246. |
| Huer, alle vergelding voor diensten, 167. |
| Hûèt, Truiersch, hoofd, 74. |
| Hugues de Pierrepont, 271. |
| Huik (op de huik zitten), 72. |
| Huisraed, Honigraed, enz., 407. |
| Hulpen, wkw., helpen, 418. |
| Hulpwkwoorden, 226. Z. Auxiliaria. |
| Hun, pron. pers. en poss., in de volksteel zoowel fem. als masc., 40. - Hun, pron. poss., den Ouden onbekend, 107, 140. |
| Huren, wkw., beteek., 166-169. |
| Huulde (hs. ulde), huilde, impf. van hulen; it. huyl, uul, uil, 158 en 458. |
| Hwarba, Oudhd., beweging; hwerban, wkw., enz., 470. |
| Hypallage, 192, 298, 390. |
| Hyperbaton, 138, 147-48, 155, 163, 164, 294, 306, 327, 338-39, 341, 365, 369 (Hoe dat si wekkende woorde hadde, vglk. bl. 374: Hoe dat si u so sere prijst); 371, 387 (anastrophe); 399, 400, 400-401, 402 (gewoon bij adj. van maet, enz.); 423, bis; 435, 441, 447, 449, 481, 485, 497, 500, 501. |
| Hysteron proteron, 101, 206-7, 257, 371, 425, 465. |
| |
I, J, IJ.
| I am he, of it is I, Engl., ik ben het; 83. |
| I do go, Engl., ik ga, 125. |
| Iaer, indecl., 112. - Jaergetallen in cijfers, hoe te lezen? 474-75. |
| Iaghen, begeeren, enz., 283-86. |
| Jammer, 89. |
| Idelre, ijdeler, dat sing. fem., 498. - Ideleke, adv., r. 1499. |
| Ie, en i (ij) verwisseld, 172. |
| Ie, ye, nie, nemmer, enz. afleiding en gebruik, 66, 471. |
| Ieghen of jegen, verschillige beteek. en gebruik, 382-84. - Ieghen sijn, beletten, werderstaen, 404. Zie verder Scheghen. |
| Iegheren els, plaetselijke adv., 441-42. - Iegheren els toe, iegheren om el, ibid, en 447. |
| Iegherincs, yegherinc, ieweren, nieweren, enz., 442-43. |
| Iemand levende, eenig mensch, 312. |
| Iemand aendoen (aenvallen), ellipsis? 381. |
| Ierstwerven, 470, 473. |
| |
| |
| Iet, adverbialiter (eer iet lanc), eenigszins, ens., 95, 404. |
| Ievers, ieverans anders, Limb., 442. |
| Ihre Majestät, Hgd., = ihr, 142. |
| Ihtes iht, Mdhd., 34. |
| IJ voor i, in den uitgang, met versterkten accent, 239. - uitgesproken als ie, 421. |
| Il est, il y a, Fr., hoe in andere talen uitgedrukt, 260. |
| Immer, emmer, enz., Z. Ommer. - Immermeer, ommermeer, gebruik, 471-72. |
| Imperativus op-e (:lide, beide, enz.), 420. - plur. en sing. verschillen, 463-64. |
| Imperfectum met of zonder e, 146. - ic ran, wi ronnen, 159; ic rein of reen, van rinen. 170; ic scincte (schonk), 163; ic vlacht, wi vlochten, 157; ic ward, wi worden, 163; ic warp, wi worpen, 147. - door omschrijving uitgedrukt, 455, 506. Z. Gaen. - Impf. ontsteld en ingekort bij aenleuning van 't pron. pers., enz., 20, 95, 140, 190, 220 (levese = leefde zij); 241, 255, 256, 257, 258, 270, 282, 300, 355, 361 (erese = eerde zij, enz.); 399, 447, 462 (ghi minnet = mindet, enz.); 468, 505, 506. |
| Impersonalia, constr.: zonder pron. subjecti (het), 117, 120, 122, 140, 396, 486. - met pron. subjecti, 276. - met acc., Verwonderen, 159. - Sceamen, Anglsaks, schamen, 165. - Mi wondert, 184. - Mi gheeft onwert, wonder, vreemd, 187. - Afdunken, afdinken, 194. - Wie comet dat, enz. 376. - Het langhet mi, 381. - Het gruwelt mi, 382. - Ontfarmen, 394. - Voorsluten: hen is voorgesloten, 497. |
| Importunité, onghebadicheit, 286. |
| In, praep., constr., 15, 123, 189, 395. - Verschillige betrekk. van in, 143. - In, aen, met den dativ. 209. - In en aen bij 't wkw. comen, 144. - In voor aen, 193, 223. - In, op, door aen vervangen, 151-52. - In = door, met, 276. - In, en op, verschillig gebruik, 80. - In voor op, 140, 190. - In, ten aenzien van, 425 - In = tot, 298. - In, op, binnen, bij vragen van tijd, 131. - In arbeid gaen van kinde, 151. - In den sturtene, in, door, met het storten, 437. - In der selver uren, 393. - In dere (in die ere) en in den naem, verschillen, 476. - In doren, in de ooren, 464. - In goede, fr. en bien, 222. - In haer doet, bij haer sterven, 452. - In iet sijn, met iets bezig zijn, 5. - In inne werden, merken, 5. - In latine, in dietsce, enz., adverbiale zegging, 14, 380-81. - In midden, constr. met acc. (in midden thuus, enz.), 156, 378, 402. Ook met den dativ.? ibid. - In sinen moet, in sinen sin, enz., 313. - In stâpe, sona in stâpe, Angls., = staphans, 505. - In swaere sîn, Mhd.; in wage, in smaehe, enz., 288. - Int iaer dat..., 474. - In vare, in hoghe, in anxte, enz., 288. |
| Ind = in dat (in het), 404. - Ind stat, ind selve stat, 133, 341. - Inds = in des, 412. |
| Inne = in, uit hoofde der maet of des rijms gebruikt, 454. - in plaets van aen of door, 223. |
| In = ic en of ic ne (in bens niet, ik ben het niet), 375, 485. |
| Incgle (ingle), engelen, 85. |
| Inclinatie (aenleuning; z. dat woord), 24, 66. - derzelver invloed op den uitgang der wkw. (wonderet = wonderde het); verlengt ook de vokael (eist of eest = es het), 72, 95, 140, 190, 320. - Inclinatie van 't pron. pers. (-di = ghi; -en, -er = hem, haer, enz.), 114, 138, 146, 352. - van 't onbep. artikel tusschen adj. en subst., zie Een, lidw. - van 't bepaeld artikel of aphaeresis: s = des; t = dat of het, zie de letters D, S, T. |
| Inde, einde, 414. |
| Indeclinabel adject., 23, 56, 117,
|
| |
| |
| 126 (plur.); 130 (dat. sing.). - Subst., 110 (dinc); 123 (voghel), enz. Z. Onverbogen. |
| Indien, indien dat, 42. |
| Indirecte constructie, 166, 333. - bij want en met ellipsis, 445. - wordt direct, 264. Z. Constructie. |
| Indoen, drinken, 227. |
| Infinitivus op -e (gerundium), 24-25. - bij auxiliaria, 61. - bij raden, scinen, vernemen, vinden, weten, enz., 322-23. - als subst. gebezigd, 225, 310, 418, 484 (dijn gheloven = dijn gheloof). - door 't partic. praes. vervangen, 60, 454, 455. - vervangen door dat, 407. - vervangt het part. praeteriti, 120. |
| Ingaen, beginnen, 493. Z. Aengaen. |
| Ingekorte plur. der wkw. bij aenleuning, 320. |
| Ingenium, enghien, fr. enjin, 173. -inghe (uitgang op-), 15. |
| Inghedompte, inghewand, ingheweude, 232-33. |
| -ings (uitgang op-), 15-16. |
| Inkortingen (syncope), 20. |
| Inne, zie na In. |
| Innechleke, adv., 137. |
| Inschnifsels (interpolatie), 44, 63, 210. |
| Instrumentalis, 220. Zie ook Casus. |
| Intransitive wkw., 114. - met of zonder pron. reflex., 263. |
| Intransitivisch-passive beteek. van 't part. praes. van transitive wkw., 109. |
| Inversie, bij want, 397. - met al, 119, 148. - met el, 447, - met sere, 189. - gemeen bij de gerundia, 147. - en bij negativa, ibid. en 86, 192. Z. nog Omzetting. |
| Jonkheer (ioncheer) en jongvrouw, (ionfrou), beteek., 38; ionfr., nonne, 460. |
| jou voor u, uw, 488. |
| Ipsissimus, 292. |
| Irsezan, arsezun, 175. |
| Juete, Jutta, eigennaem, 336. |
| juppon, fr., rok, 37. |
| |
K. (Zie ook C en QU.)
| Kael (kaluw), geel (geluw), 405. - Kaelkop, 278. |
| Kallen, keelen, enz., 432-33. |
| Kamere, gen. en dat. kameren, 448. |
| Kατ' ֨εξοχήν, 424. - Kατὰ τὸ σημαινόμενον, 276 (l. Πρὸς τὸ σ.). |
| Kaum, coym, enz., 89, 147, 403. |
| Keeren, keren, 18-19, 307 (zenden). |
| -ken, -kijn, uitgang, 227. |
| Kelder, dat. keldere, reg. 564, 599. |
| Kerchof (opten-), reg. 1372. |
| Kersten, evenkersten, 489. |
| Keur, keus, genus, 110. - Keur, kůer, coer, core, cure, enz., 346-50. |
| Kindekijn, pl. kinderkine, 241. |
| Kieren, kiren, keeren, 88. |
| Kinlec scinen, duidelijk blijken, 404. |
| Kinnese, kende zij, 355, 469. |
| -kijn, -kine, aen 't meerv. gehecht, 241. |
| Klaghe, subst., klagt, 484. |
| Klank en geklank, 344. |
| Kloet, 230. - Klotteren, 164. |
| Klont en lont, 230. |
| Kluyte, kloot, 308. |
| Knape, schildknaep, 362 |
| Knecht, plur. onverbogen, 366. |
| Knien: ghescien, staende rijm, 446. |
| Knoten, wkw., 308. |
| Knuiven, kluiven, 308. |
| Kommer, 89. |
| Kortborstig, 430. (Te St.-Truiden dempig, verwant met dempen of met damp? Althans niet verbasterd uit ademachtig). |
| Koudsmid, 277. |
| Kraem, winkel, 72. |
| |
| |
| Krasis, 136. |
| Kreng, fr. charogne, 94. |
| Krenken, 250. |
| Krijgen, beteek., 292. |
| Krijten, impf. kreet, zie onder Crayeren, maer lees daer 332, in pl. van 232. |
| Kuimen, 89, 403. |
| Kûm, kûmig (Oudhd.; Limb. kuimig), ziekelijk, en kümjan, klagen, 403. |
| Kunden, kundselen, kuyndsel, 204. |
| Kunst bij de oude schrijvers, 332. |
| Kureyt (Kiliaen), 154. |
| Kwantiteit, 317. Z. Maet. |
| Kweken, kwikzilver, enz., 89. |
| Kwelen en kwellen, verwant? 432. |
| Kwijtschelden, kwijthouden, constr., 132. |
| |
L.
| L en r verwisseld, 273. |
| Lachter, laster, 43. - Laster doen, verwijt, schande, doen, 416. |
| Lamkijn, plur. lammerkine, 241. |
| Lanc so mee, hoe langer hoe meer, 215. |
| Lanc lijf, lang leven, 291. |
| Land van over zee, 295. |
| Langbeen, 277-78. |
| Langhen, impers., verlangen, constr. (na, om, te), 381, 467, 475. |
| Langsteertige woorden, accent, 317. - derzelver spelling, 469. |
| Laten, constr., 120. - Laten loopen, gebruik en beteek., 323. - Laten uitgaen, uiten, zingen, 423. - Laten of doen verstaen, 435. Thans ben ik genegen van der werelt state met meer te verbinden en een hyperbaton te erkennen. |
| Latine, in latine, z. onder In. - Latinen, adj. (latinen sanc), 353. |
| Latinismus, 23, 30 (comparat.); 148, 190, 191, 222, 256, 262, 292 (die selve dach = de dag zelf); 293, 311-12, 314, 323, 359 (proper, eigen, met genit.); 380, 449, 476. |
| Lede, acc. plur. van lid, 157. |
| Ledech, los, onbelet, reg. 660. |
| Leden, partic., geleden, 73. Z. Liden, |
| Leed (leet), adj. hatelijk, enz., comparat. leeder; it. subst., 286, 439-41. - Leed of te leeder hebben, haten, verachten, ibid. - Leed zijn, spijten, 444. |
| Leeden, wkw., leed doen, 287. |
| Leenen, leunen (leynen, Kil.), 369-70. |
| Leeren en lezen, oorspronkelijk eenerlei, 367. - Leeren aen en uit, verschil, 319-20. |
| Legghen met zijn composita behoort tot de bouwkunst, 476. |
| -lei (uitgang op-), 16. |
| Leid (reg. 122) van twijfelachtige afleiding, 68. |
| Leiden, wkw., gebruik (bliscap, den tijt, een leven, eene werelt leiden), 421-22, 495. - verschilt van liden, ibid. |
| Leider, leidsman, plur. leidere, r. 240. |
| Lekkertand, 278. |
| Lende, enkelv. weinig gebruikt, 196. Z. Linden. |
| Leresse, impf., leerde zij, 506. |
| Lesen, voorlezen, leeren, 367. - Lesen, bidden, 320. - Lesen en̄ hoeren lesen, gewoone zegging, beteek., 76. Lesere du, gij lezer, vocat. sing., 487; ib. leserse, lezeres. |
| Lesse (iemand zijn lesse lezen), 367. |
| Lettel, constr., 227. Z.Allettel. |
| Letten, beletten, 475. |
| Letter ingeschoven om der zachtheid wille, 266. - it. uitgeworpen, 192. |
| Letteren kinnen, geleerd zijn, 355. |
| Letterverschuivingen in de hss., 71. - in zekere woorden, vooral van de r (terden, treden, enz.), 343. |
| Letterverwisseling, 273 (Katlinen =
|
| |
| |
| Katrinen); 308 (kloten = knoten, enz.); 367-69 (verdubbeling van der). |
| Leuvensch dialekt, 125. Z. Dialekt. |
| Leven, wkw., constr., 220 (ook gheleven, r. 332). - zijn leven inrigten, 364. - Levet (ghi) = levedet, leefdet, impf., 462. = Ieman levende, 312. - Levende werden, r. 1784. |
| Lîch, lîcham, lîchnam, enz., 290. Lichame, masc., 112. |
| Lichamelec, in tegenstelling van geestelec, 197. |
| Lichtervele, omzetting, veel ligter, 351. |
| Lide, (lijde, Kil.), subst. fem., gang, doorgang, 453. |
| Liden, drijvoudige beteek., 68. - Liden, voorbijgaen, impf. leed, 289, 408. - lijden, verdragen, imperat. lide, 419. - belijden, 333, 475. |
| Lidwoord, 2, 7, 23. - uitgelaten, 15, 205. Z. Artikel. |
| Lief of lect, beteek., 61, 241. |
| Lieflec, met liefde, 418. |
| Lien, liden, gheliden, belijden, 74, 333. |
| Lier, plur. indecl., wangen, 112. |
| Liete, subj. impf., 452. |
| Lieve, subst., liefde, 96, 484. |
| Lieven, onpers. wkw. bestaet niet, 287. |
| Ligghen, ziek zijn, 258. - te rotten ligghen, 426. |
| Lignée, ligne, fr., 16. |
| Lijf, gebruik, beteek. (zoowel leven als ligchaem), en genus in de verschillige oude dialekten, 290, 345, 486. |
| Lijflec, adj., tot het lijf of ligchaem behoorende (lijflec daet), 197-98. |
| Lijken, hoe bereed bij onze voorouders, 96. |
| Lijksem, subst.? Lijksam, adj.? 382. |
| Lijksene, lijkteekenen, 382. |
| Lijns, lijnse = lijse? 315. |
| Lijnwaed, lijnwand (lijvet, Limburgsch dial.), 232. |
| Lijsachtich (lijnselick, Kil.), 315. |
| Limborch (de Hertoghe van-), r. 1408. |
| Limburgsch Dialekt, 17, 22, 31 (negatie); 37, 40, 52, 59 (kent geen zich); 59-60, 69, 72, 74, 80 (uitspraek); 81, 82 (tjop = top); 98, 102, 110, 119, 124, 133, 139 (tau = toe); 156 (overmits); 158. Z. Dialekt. |
| Linden, nom. plur.; lindenen, dativ., 149. Z. Lende. |
| Line (lijne, Limb.), vlasch (de line lesen), 235. |
| -linghe (uitgang op-), 221. |
| Lîp, lijf, omschrijft het pron. pers., 141. |
| Lis, wortel van lise (leise, Hgd.), 315. - Lise, zachtjes, adv. en adj.; it. liselike, ibid. |
| List en lust, verwantschapt, met lezen en leeren, 312. |
| Liub, lief, enz., 460. |
| Loedwic, Lodwic, Lodewic, 364. |
| Loestense, verlosten haer, 205. |
| Lof (love, Kil.) aenbeveling, enz. (lof doen over iemand); verwantschap, 459-460. |
| Loonsch dialekt, 22, 101. Z. Dialekt. |
| -loos (uitgang op-), 495. |
Loot, spruit; it. kloot; gheloten, cloten, enz., 308. Moeyelijk behoort daer toe Gwidekijn van Sassine, fragm., vs. 99:
Van den Schichten, van den lode.
|
| Loquet, fr.; a lock, Eng., verwant met luiken, 478. |
| Los en̄ quite van..., 189. |
| Loven, beloven, 475. |
| Loz, Looz, Loon, Los-castrum, 334-35. |
| Ludeke, Luik, Liége, Lüttich, Leodicum, afleiding. 132. |
| Luden, luiden (die bosine lud = luidt), 420. |
| Luet, geluid, 353. |
| Luken, luiken, sluiten, 478. |
| Luttel, constr., 275. |
Luttelgoed, adv., weinig, 275, 277, 289. Vglk. nog uit Limborch, V, vs. 1116:
Die ammirael achte luttelgoed
werwaert dat sijn ors gheet.
|
| |
| |
| |
M.
| Macht hebben, constr. (alles of van allen), 6, 188. |
| Maegh, gramschap (lat. stomachus), 283. |
| Mael, male, keer, 355 (doch z. de Collatie); 462. |
| Maenden = maende hem, 461. |
| Maerct, merkt, handel, 497. |
| Maes, rivier, 137. |
| Maet, versmaet (metrum, rhythmus); bijzondere aenmerkingen daer omtrent, 5, 9, 16, 18, 24, 27, 108, 115, 117 (en̄ en niet ende, enz.); 120, 121, 133, 143, 148, 156, 157, 164, 183-84 (meestrien, tweesylbig); 189 (ende voor en̄); 206 (cnien, eensylbig); 219, 224, 227, 232, 240 (eengher wijs voor eenigher wijs); 245, 246, 247, 251, 252, 256, 258, 261, 266, 267, 272 (tweemael kunstig veranderde maet); 276, 287, 293, 300, 306, 308 en 309 (ende voor en̄; ibid. rijm en kunst); 311 (ende voor en̄); 312 (syncope); 314 (to voor toe); 315 (oppe voor op); 316, 317, 323, 339, 345 (maet; drukfeil); 346, 366 (sterk geslagen maet); 369 (ende voor en̄); 375, 378, 381 (clausula); 410, 420, 429. 430, 431, 438, 443, 452 (sulc voor sulke, plur.); 454-55, 463, 469, 470, 474 (maet door de uitspraek te helpen); 481, 489, 495, 500, 505, 506. |
| Maer, subst., z. Mere. - Maer, adv., slechts, alleenelijk, 127. |
| Maet gheven, naer de maet afrigten, 209. |
| Maght, maghet, maegd, plur. maeghde, reg. 19, 164, 1072, 1314-15, enz. |
| Maisniede, z. Meisniede. |
| Maître-ès-arts, 173. |
| Manen, vermanen, bezweren, fr. sommer; it. constr., 269 (met, op) 461, 506. - Manese = maende zij, 361. |
| Manier, maniere, soort, vorm, 87. - gevolgd door een rel. neutr. (de maniere dat, enz.), 118, 314, 425. - Vamaniere, van kunst, schoon, 88. |
| Maken, dichten, enz., 15. |
| Mat, matten, 209. |
| Medewerde? 376. |
| Mὴ οὺ, μή τι, 31. |
| Mehr, eher, min, wers (worse, Engl.), lanc, ingekorte comparativi van adv., 215. Z. Bat. |
| Meer, beter, duidelijker? meer zaken? 435. - Meer vele, omzetting, veel meer, 351. - Meer vort, verder, in 't vervolg, 476. |
| Meeren, part. ghemeert, vermeerderd, Z. r. 758. |
| Meerre (meerdere) = grootere, 64, 494. |
| Meervoud, z. Pluralis, Indeclinabel, Abstracta, enz. |
| Meeste, grootste, 64, 407. |
| Meester, geneesheer; meesteren, heelen, 172. - Meesterleke, adv., r. 1310. |
| Meestrie, kunst, heelkunst, 188. |
| Meisniede, gezin, 414. |
| Melde, mild, ook zeker moeskruid, 32. |
| Melc, mleko, lac, enz., genus, 131. |
| Melkkoe, melkende koe, 110. |
| Men, fr. on, subject, uitgelaten, 385. - voor menne = men hem, 324-25. - Men geapostropheerd; it. constr., 250-51. |
| Menech (menig), adj. (als subst. of adv. gebruikt?), constr., 418. - met subst. in sing., 289 (ibid. onmenech). - menech suchten en̄ carmen gheven, 408-9. |
| Meneghe, subst., menigte; it. gebruik daervan, 67, 193, 484. |
| Menegherand, reg. 968. |
| (Meneghertiere(n), 321. |
| Menechte, superl., voor menigste? 70. Vglk. Stouten (voor stoutsten). |
| |
| |
| Menechwerf, 452. |
| Menne = men hem, 190. |
| Mens = men des, 339, 402. |
| Mensch, Hgd. ook neutr., 215. |
| Mere, mare, faem, subst.; it. adj., 363, 404. |
| Merken, constr. (om iet), 447. |
| Merkwaerdige constr., 150. Z. Constructie. |
| Merghínghen: bringhen (accent), 318. |
| Merren, marren, 60. |
| Mes- en miscomen, z. Mesquame. |
| Mesprise tale of mesprisetale? 377. |
| Mesquame, subst., onheil, 112-13. |
| Meswende, subst., 225. |
| Met, praep., bij, door, naer, volgens, 119, 207, 364. - Met zoo veel als in weerwil van, 192. - Met Gods helpen (hulp), 417. - Met kinde werden, d.i., zwanger, 223. |
| Met, adv., mede, 127, 308 (deszelfs plaetsing); 314 (noch oec met). |
| Metaplasmus (lachter = laster), 416. |
| Metathesis, 498. - van de r, 343. |
| Metonymie, 55, 344. |
| Mettesen, mettien (met dezen, met dien = daerbij, enz.), 235. |
| Mi voor men (me?), 250-51. |
| Micken, beteek. en constr., 160. |
| Midden, z. In midden. |
| Middernacht, 428. |
| Mids, mits (overmits); mittunt, mittundes, Mhd., 156, 338 (constr.). |
| Mie voor mi, 172. |
| Mielen (klooster van-), 38. |
| Mikmak, hikhak, enz., 160. |
| Min = minder, gebruik, 67. |
| Minder, kleinder, 64, 351 (minder vele = veel minder, veel geringer). |
| Minnet (ghi), impf., = mindet, 462. |
| Minsche, (een-), een bedelaresse, 2l5. |
| Minste, kleinste, 64. |
| Mire (miere, mijnre), mijner, 466. |
| Misraect, 253. |
| Misslag van Geraert, 296, 327, 399, 427, 477, 498. - van Hoffmann v. Fall., 127. |
| Mistrouwen, wkw., met genit., 481. it. met of en dat, ibid. |
| Mitten, tô middes, enz., 95. |
| Moechwi, mogen wij, 320. |
| Moed, gemoed, staet dikwijls pleonastisch, 419. - it. grootmoedigheid, dativ. moede, bij Maerl. Sp. Hist., II, bl. 15, vs. 23; doch verder te verbeteren: van meerren moede. |
| Moeden, wkw.? 228. |
| Moer, muer, 189. |
| Moesten = moest hem, 329. |
| Moet = mond? 230. |
| Moete, subst., lat. otium (met goeder moeten), 230-31, 365. |
| Moeten voor mogen, 13, 473, 508 (met ellipsis van een ander wkw.). |
| Moghen, gebruik en beteek., 396-97, 500-1. - part. ghemoghen, reg. 924. |
| Moneghen, moenghen (muyneghen, Kil.), de H. Communie geven, 445. |
| Monster, munster, masc. en neutr, 475. |
| Morari, lat., actief en neutr., 152. |
| Morgenrood, 407. |
| Morw, teder (eener morwen vrouwen name, eene teedere vrouw), 140. |
| Moten, moeten = mogen en zullen, 311, 499. |
| Moyen, impf. moyde, vermoeyen, 212. |
| Mudh, Angels., mond; Engl. mouth, Ouddietsch ook moet? 230. |
| Músón, mútón. verwisselen; daervan ghemoeten, ontmoeten, 365. |
| |
| |
| |
N.
| N, uitgangsletter van vele adv., 128. - soms moeyelijk om te verklaren, 153. |
| Na en naer, onderscheid, constr., enz., 76, 78, 138, 279, 289 (na met dat. en acc.), 395. - Na, als uitneming, behalve, 131. - Na dat, volgens hetgeen, 392. - comparat. nader, z Naer. - Nader heeft niets gemeen met neder, 273. |
| Nacht, masc. en fem., 428. - Nacht en̄ dach, en omgekeerd: bi daghe en̄ bi nachte, 207, 269. |
| Nadien dat, dewijl, 375. |
| Nadruk (dat = zulk), 198. |
| Naer = nader, comparat., 76, 78. - Te naer gaen, 78. |
| Naerder, monsterwoord, 78. |
| Naerdien en na dat, 395. |
| Naerre, nader, afleiding en gebruik, 477. - Te naer gaen, 78. |
| Naersen, naersten, naesten, 79, 491. Z. Versten. |
| Nageven (zich iemand-) voor navolgen (?), 501. |
| Naïve zeggingen, 135. |
| Naken, Z. Neken. |
| Nalmitten, inalmitten (Mdhd.), 95. |
| Name, masc. en fem., 363. - dient ter omschrijving, (maeghdomlec name, vrouwen name, d.i. maegd, vrouw), 140-43. |
| Nase, nese, neus, enz., 314. |
| Nau, Limb. dial., voor nu, adv. en nieuw, adj., 488. Z. Nouw. |
| Nauw, nauwe, smal, eng, 160. |
| Naúhdan (Goth.), nochtans, 56. |
| -ne, aenleunend voor hem, 409. |
| Ne, en, oude negatie, 482. Z. Negatie. |
| Ned, nid (?) positivus van neder, 270. |
| Neder, comparativus; verwant met erde, νέρθε (?), 401, - adv. (geen praepos.), zelden adj. ibid. - Nederste, superl., ibid. |
| Nederligghen, ziek worden, 289. |
| Neecte, naekte, impf., 439. |
| Negatie (ne, niet, nien, enz.), 17, 31, 34. - met omzetting, 333, 500. - verdubbeld, 75, 131. - niet altijd verdubbeld, 339. - Oud gebruik, 64, 345. - meerdere naest elkander, 313, 421, 471. - algemeene negatien, 61, - Negative spreekwijzen, 232, 238, 329, 476-77, 482. - in 't Fransch, in 't Spaensch, 64-65. |
| Neken, naken (met dat. of acc.?). 444. |
| Nemen, aennemen, 227. - man en te manne nemen, II. - Orlof nemen, constr., 459. Z. Bidden. |
| Nese (nase), neus, masc. en fem., 313-14. |
| Nemmee, nemmeer, nimmer, nommer, nemmermeer, enz., 310-311. - Verder onderscheid, 471-72. |
| Neutrum sing. in plaets van masc. plur. of fem., 70, 83, 260. |
| Ni peu ni prou; ni plus ni moins, 353. |
| Nichs net, niets niet, enz., 35. |
| Nidar, nidana (Oudhd.), neder, 273. - praep., 401. |
| Nie, constr., 66. - Nie, noyt, affirmatief, 375. |
| Nief, nieve (Limb.), nieuw, 239. |
| Nieman, accent, 227. - nieman goeder (door Grimm. zeer wel verklaerd), 30. |
| Nien, niet en, 31, 361, 499-500. |
| Nienweren el, 442. |
| Niet, subst., 31, 34. - uitgelaten bij zekere wkw., die zich met een bloot en of ne vergenoegen, 258. - niet el, nietwet el, 447. |
| Niets, niets niet, 34-5. |
| Niewers, niewerines, nieuwergin, 442. |
| Nikskes ne (Limb.), 35. |
| Nimare, tijding, 440. |
| Nimeê, niet meer, 139. |
| Nimmer, enz., zie Nommermeer. |
| No meer no min of noch meer noch min, enz., 352-53, 405, 468. |
| Nochtan, 56, 126. - Nochtan, noch- |
| |
| |
| tan dat, conjunctief,zelfs dan of waneer, 192, 361. - Nochtan so, 381. - Nachten..., nochtan (tamenetsi, tamen), 415. |
| Noe voor nu, 487. |
| Nomen proprium in plaets van 't pron. posess., 369. |
| Nominat. absolutus, 83, 150, 339. |
| Nominaelellipse, 319. |
| Nommeer, 421. - Nommermeer, enz., afleiding en gebruik, 471-72. |
| Nood (noet), femin., 204. - Nooddruft, enz., 218. |
| Noode (noede), adv., 91. |
Noordsch (ijslandsch), art, kunst, 173. Vglk. Maerl. Sp. Hist,, II, bl. 99:
Indien (l. In dien) aert, dien men heet liberale; waer het een on verbog. plur. is (kunsten). |
| Nouw, nouwe, nieuw, nieuwe, 52, 239, 488. |
| Noyt, nooyt, gebruik daervan, 354. |
| Nu, interject., welaen! 316. |
| Nu sus, nu so, 50. |
| Nube (Ohd.), conjunctie, 99. |
| Numerus (verandering van-), 318. |
| Nutten en nuttigen, onderscheid, 218. |
| |
O.
| O (lange -), 65. - O door u vervangen, 52. - door eu, 100. |
| O wi! o wach! 103, 457. |
| Ob (Mhd.), boven, 352. |
| Occasoen, ocksuyne (Kil.), fr. ochoison, enz., 264. - Ocsuen en̄ sake soeken, 294. |
| Och, ocht, oft, indien, 313. - Ocht... ocht, verschillig gebruik, 147, 403. - ocht voor noch, na eene negat., 375. |
| Oe voor oo, 23, 146. - wisselt af met u en ue, 52, 166. |
| Oec, wijders, trouwens, 246. - Alsi oec, hyperbaton, voor oec als ei (?), 400. |
| Oerboer, orber, enz., afleid., beteek. en genus, 298. - oorbaren, wkw., ibid. |
| Of, ofschoon, beteek., 125. - Of en zoo... of, vervangen door eene elliptieke of negative wending, 358, 456-57, 485. |
| Offeres (offerese), offerde zij, 282. |
| Oide, oit, oyt, voor oude, out, enz., l47. |
| Οἰόζωνος, μονόζωνος, 141. |
| Oingnies, 50. |
| Om, constr., 16. - Om, aen, op (denken om el), 447. - Om, na bidden, vraghen, enz., 446. - Om mijnentwille, 22. - Om te, 25, 147, 216, 408. - Om vóór te uitgelaten, 381. |
| Om dat, dat..., 228. |
| Omdat, indien, 447. |
| Omgaen (met sonden, enz.), 265, 390. |
| Omkeren, als subst. (op omkeren van den rade), 156. |
| Omkeering, Z. Omzetting, Inversio, Hyperbaton, Anacoluthon, enz. |
| Omoet, oetmoet, ootmoet, enz., 91. - Omoedechte, superl., oetmoedigste, 90. |
| Ommer, 397. - Ommermeer (nommermeer), 339. - Ommertoe, 486. |
| Omschrijving, 294. - van 't pron. pers. in verschillige talen, 142. - van 't impf., door 't auxil. gaen, 171, 192. - met willen, 237. - met zullen, 287. - met comen, 480. - door 't partic. praes., 455. - van 't futurum, 378. |
| Omtrint, omtrent, afleid. en beteek., 476. |
| Omzetting (Inversio), 2, 95, 154, 192, 197, 220, 232 (bis), 274, 294, 307, 454, 459, 461, 468, 497. - met al, 318, 446, 476. - met el (els), 354. - met ghelijc, 479. - met want, 299. - met toe, 280. - met adv. van tijd, van kwantiteit, enz., 33, 275, 277, 291, 294, 330, 351, 411, 507. - met het possess., 30. - met art. en attributief, 32. - van de
|
| |
| |
| negatie, 239, 306, 308, 333, 423, 426, 444. - uit hoofde der maet, 266. - Oec dat = dat oec, 259. |
| On-, deszelfs aerd, enz. 114, 211, 225, 265, 384. - On in't fr., oudtijds homs, 251. |
| Onbehende, onbehendig, 328. |
| Onbenden voor ontbinden, 357. |
| Onbepaeld artikel, z. Artikel. |
Onberaden, partic. praet. pass. met active beteek., 114, 315. (Bij't geen in die aenteekk. over onberaden gezeid is, voeg nog dat hot in Walewein inderdaad voor wankopig of onzeker staet, vs. 471.
Hi bleef allene en̄ onberaden,
hem ne stont nimen te staden.
En zoo ook hem (zich) beraden, voor zich helpen, raed vinden, vs. 559:
..Al waric sterker dan si vive,
sone mochtic mi niet beraden.
|
| Onbezield en ontzield, 455. |
| Onde, Ondaed, Ondadig, ondedig (niet ondeugdig), 225-26. |
| Ondanke (te-), 100. |
| Ondedech (ondedeghe man), z. Onde. |
| Onder, wederkeerige beteek. (onderminnen, enz.), 221, 397. |
| Onder hebben, meester zijn; Onder doen (iemand en voor iemand), 405. |
| Onderlagchen, onderminnen, onderslaen, enz., 397. |
| Onderlinghe, adv., 221. |
| Ondersceden (geen-), subst., 268. |
| Onderliden, onderwilen, van tijd tot tijd, 397. |
| Onderwinden transit. en reflexief: hem (zich) onderwinden, met genit. 359. |
| Ondier, adj. en subst., 265. |
| Ongelijkvloeyende wkw., 73. |
| Onghebadechheit, fr. importunité, 286. |
| Onghepayigh, onghebadigh (Kil.), afleiding en beteekenis, 286. |
| Ongheraect gemaect (sic); it. ongheraecter, compar., 254. - ongheraect en leed verschillen, 440. |
| Ongherast, ongerust, 214. |
| Onghestreden, die niet gestreden heeft, active beteek., 316. Z.Onberaden. |
| Onghetemperd, 209. |
| Onghevoech, subst.; onghevoechlec, adj., 376-77. |
| Onlanghe, onlangs, onna, onmenech, 211, 289. |
| Onmenech dach, collectief en in een woord: onmenechdach, 277, 289. |
| Onpersoonelijke constr. (eigentlijke en oneigentl.), 492. |
| Onnen, constr.; impf. onste, enz., 72. |
| Ontbinden, verklaren, 357. |
| Ontbraect, partic.(?), 82. |
| Ontbliven, d.i. ontbreken, en niet overblijven, 496-97. |
| Ontdoen, intrans., zich openen, 325. |
| Ontfaen, ontvangen, constr. 281, 500. |
| Ontfarmen, drijderlei constr., 104-06, 114, 194, 394, 409. - Ontfarmeke voor ontfarmeleke, 333. |
| Ontfaerme, subst., ontferminge, 484. |
| Ontladen (van iets), verlost, 484. |
| Ontlicsenen, ontlicsemen, ontveinzen, enz.; it. ontlijcsaem, adj., 382-83. |
| Ontlijven, van 't leven berooven, 291. - part. ontlijfd, 455. |
| Ontluiken, zie Ontpluken. |
| Ontmoet, subst. gemoed; ook strijd, 365. |
| Ontpluken, trans. en intrans., ontsluiten, zich-; impf. ontploec; afleid. en gebruik, 325, 478. |
| Ontsien, constr., 118, 489. |
| Ontraect, mishandeld, 254. |
| Ontreken, beschadigen, 255. |
| Ontspanen, ontwennen, 434. |
| Ontroeste (te haren-), 99. |
| Onverbogen subst. plur., 29. - pronomen, 106. - adjectiv., 117, 120. - Zie Indeclinabel, Pluralis, enz. |
| Onverdeldeleke gelaten, zich ongeduldig toonen, 458. |
| Onversienleke, adv., onverwachts, r. 1132. |
| |
| |
| Onverveerlec, adv. 381. |
| Onvoorziens, onverwachts, 323. |
| Onvrede, onrust, tweedragt, 485. |
| Onwert, onwerde, verschil, 184-88. - Onwerden, wkw., 188. |
| Onwetens, genit. adv., 323. - Onwetens mij, ibid. |
| Onwille (sinen onwille hebben; den onwille hebben), 383-84. |
| Oorbaer, adj. en subst., masc. en fem.; ook neutr.? 298. |
| Op, praep., gebruik en constr., 80. - Op, in, door aen vervangen, 151-52. - Opt, op de, 133. - Op ghenade bidden, 27, 279. - op de stede, dadelijk (?), 138. - Op iets achten, micken, enz., 139. - Op uver, op see, op reis, enz., 155. - Op omkeeren, 156. - Op sulc convent, op zulke voorwaerde, 228. - Op trouwe, opoetmoet, enz. 386-87. Zie Op ghenade. - Op en̄ weder, enz., 390, 402. Zie Algemeene zeggingen. - Op derde, op de aerde, 402. Vglk. Op uver. |
| Opbevelen (?), opleggen, 494-95. |
| Opdat, indien, 50. - Opdat (op dat), op deze voor waarde, 228. |
| Opdragt (van gedichten), 44. |
| Opgheven (zinen gheest), 454. |
| Opheffen, impf. plur. ophoeven, 475. |
| Opherstaen, z. Opverstaen. |
| Oppe, voor op, 315, 387. Zie ook Maet. |
| Oppenbaer, 52. - Oppenbaerre, genit. plur., 232. - Oppenbaren en hem oppenbaren, wkw., 325. - Afleid., spelling en beteek., ibid. - Oppenbaerdi, intrans., openbaerde hij zich, 395. - Oppenbaer en oppenbare, adv., ib. en 498. |
| Optativus, 4. |
| Opstaen, impf. opstoet; it. Opverstaen, verrijzen, 451-52. - Opverstennis, opverstandenisse, ibid. |
| Orlof, afscheid; orlof nemen, bidden, enz., constr. (aen, van, te), bl. 459. - Orloven, toestaen, 460. |
| Ors, ros, 343. |
| Other (Agls.), 33. |
| Ὅταν, ὅτι, 83. |
| Οὐ μή, οὕ τι, 31. |
| Oude, subst., ouderdom, 96, 326, 484. |
| Οὕχςτι (sic), 139. |
| Οὕτω, too maer aen, regt toe, 493. |
| Oven, afleid., 146; pl. ovene, ibid. |
| Over, praep., beteek. en constr., 143, 144, 189, 397-98. - Over andren dach, ibid. - Over iemand comen, verrassen (?), 371; of in plaets van voor, gelijk over haer, 460 (?). - Over der heiden (of heide?), 144. - Over een, duistere zegging, 321. - Over een ure niet lanc, omzetting, d.i., niet veel meer dan, enz., 423. - Over lanc, na langen tijd, 398-99. |
| Overdraghen, verdraghen, uitstellen, 491. |
| Overgang van plur. tot sing., bij het aenspreken van iemand, 330, 411. - van 't neutr. tot het masc., 409. - van 't impf. tot het praes., 387-89. |
| Overliden, voorbij gaen of zijn, 497. |
| Overmidden, 156. - Overmits, aerd, beteek. en constr., 156, 270, 338, 362, 473. |
| Overmoet, fem.? 231. |
| Overwaden, impf. overwoed, 140. |
| Owi!, z. O wi! |
| Oyngnes, Oignies, 46. |
| |
P.
| Paleis (des Graven van Loon), 367. |
| Papen, priestere, clerke, verschil, 360. |
| Pappen, onomatopoeia: Papa! roepen (?), of pap eten (?), 464. Ik voeg
|
| |
| |
daer thans bij dat, in de aengehaelde plaets van Maerlant, datgene wat voorgaet nauwelijks eene andere uitlegging toelaet dan de eerste; maer dat toch beide beteekenissen op het woord, in zich beschouwd, passen, zij het mij geoorloofd hier wat nader te bewijzen, en dat wel uit het gebruik der grieksche tael en der latijnsche. Men weet dat de woorden die tot de wieg en de haerdstede behooren (zie mijn Verslag, enz., bl. 523), waer de mensch het naeste bij de natuer gebleven is, schier in alle talen onveranderd zijn overgenomen en bewaerd geworden. Πάππα, vocativus van πύππας, was bij de Grieken wat het bij ons en de Franschen is, papa (Hom. Od. VI, 57), en παππάςειν was papa zeggen (Hom. Iliad. V, 408). Bij de Latijnen was het eensdeels ook zoo: pappas of papas, vader of voestervader (Juvenal. VI, 632.), pappus, ouderling (Varro de Ling. Lat., VI, 3.), en mede grootvader (Auson. Idyll. IV, 18.); later zelfs bisscop (Tertull. de Pudic., 13.) en, gelijk iedereen weet, opperbisschop, paus, bij onze Ouden pawes, in 't Hoogduitsch nog pabst. Maer in 't Latijn had het tevens de beteekenis van ons pap of kinderbrei (Varro ap. Non. 2, n. 97: cum cibum ac potionem buas ac papas dicunt, et matrem mammam, patrem tatam), en papare of pappare was pap eten (Plaut. Epid. V, 2, 62; Persius, III, 17). Papparium (Senec. Controv. II, 9.) was omtrent het zelfde met pappa:
Deque sono mandentis habent formabile nomen,
gelijk een oud Glossarium bij Barthius zegt (Advers. IV, 24). Dus zal ook wel ons pappen die tweederlei beteekenis kunnen gehad hebben. Te St.-Truiden spreekt men pappen, voor papa zeggen, papân, d.i. papaën of papayen uit. |
| Passive zin van 't gerund., 26. |
| Passief wkw., constr., 279. |
| Paragoge (oppe = op, inne, ane, ave, enz, 315. |
| Parenthesis, 163, 365, 397, 413, 444, 470. |
| Participium praesens, gebruik, 240, 335-36. - voor den infin., 60, 454-55. - met werden (worden), 455. - passief gebruikt, 109. - Partic. praeteriti, gebruik, 240. - zonder 't voorzetsel ghe-, 73, 481. - gelijkvloeiend, van ongelijkvl. wkw. (ghesint = gezonden), 146. - met active beteek., 114, 315-16 (dronken, enz.). - Partic. praet. pass. der reflexive wkw., 29. - in plaets van den infin., 120. |
| Partikel, ar-, her-, ver-, enz., 174, 298. - Ont-, ent-, 184. - privative, in zamenstell., 226, 273, 384. - Partikel ghe-, onderdrukt, 73. - expletive (so), 146, 151. - te, 203. |
| Partitive constr., 21. Z. Genitivus. |
| Payen, wkw., 286. |
| Peert, plur., indecl., III. |
| Periphrasis (eenre morwer vrouwen name), 140. - in plaets van 't pron. pers., 141, enz. Z. Omschrijving. |
| Persen (de coninc van Persen), 393. |
| Persoon, persone, masc., 234, 426. - Inds lichame persone, 412. - Persoon, pastoor eener stadskerk, 360. - Personne, fr., dient ter omschrijving van 't pron. pers., 141. |
| Pilec, pilic, pilecheit, enz., 206, 502. |
| Pine, piner, pijnder; met sire pinen, 502. - pine gheven, moeyte doen (aen iemand), 282. |
| Pinen, wkw., transit. en intrans. - (om iet-), zich moeyte geven. Item met den infin. (gerund.); it. reflexief, hem (zich) pinen, 501. - Pijndi, pijnt gij, plur., 236. |
| Pleghen, constr., 60, 226, 315, 485 (impers.?). - te ligghene, 455, 499. - wevens, etens, pleghen, 116. |
| Pleonasmus, 18, 19, 84, 88, 90, 94, 100, 104, 115, 118, 123, 126, 137, 138,
|
| |
| |
| 158, 165, 203 (des te meer), 208, 215, (ghedwonghen dat si moesl leven), 237, 241, 265 (van 't possess.), 273, 275, 294, 301, 313 (bis), 330, 349, 390, 391, 400, 411, 415, 419 (zeer gewoon met mond, moed, zin, enz.); 435, 461 (met tijd partikels), enz. |
| Pleurer son soul, 98. |
| Plien, plegen, 22. |
| Plomp (ruut), 44. |
| Pluralis onverbogen, 110-11, 112, 124, 272, 276, 366. - Plur. bij collectiva, 257, 317, 318. - voor singul., 255. - Plur. en sing. afwisselend, 265. |
| Poelment, 204. |
| Polen, fr. pêler, écosser, 205. |
| Poirter (poerter), plur. poirtere en porters, 477-78; it. indeclin., III. |
| Poort, poert, enz. Zie Poirter. |
| Polysyndeton, 332, 365. |
| Praedicative adject., verbogen, 160, 363. |
| Praepositie boven, constr., 351-52. - in, ana, 144. - on-, 211. - over, 143. - overmits, 156. - van, 3. - voor, 27. - Praepos. van onzekere constr., 144. - met acc. en genit. 461. - met genit., in adverbiale zeggingen, 158. - Met elkander verwisseld (in voor op), 140, 394. - worden adverb., 442. - met een complement als adj. gebruikt, of met ellipsis, 424. - meerdere naest elkander (van uitz, boven op, enz.), 420. - bij vragen van tijd, 131. |
| Praesens in plaets van 't impf., 387, 500. - met beteek. van 't praeterit., 497. - voor 't futur., 420. |
| Prise (van prise) 88, 177-82. |
| Prijs bejaghen (aen iet), 285. |
| Procureren (aen Gode), 281. |
| Prologhe, 76. |
| Pronomen, declin., 106. - Omzetting van 't pron., 30. - Pron. en eigennaem onderling verwisseld, 150. - demonstr. en relat., 7, 9. - Spelling (di, die), 171. - personale, 2. - Declin. van 't pron. pers., 5, 138, 165, 185, 306, 422. - Gebruik en uitspraek van du, 487-88. - Pron. pers. als subject., plaetsing, 408. - aenleunend, 506. - uitgelaten, 93, 117, 126, 205, 239, 376 (bij impers.), 405, 410, 508, 486 (bij impers.). - Omschrijving van 't pron. pers., 141-42. Pron. relat.-demonstr., en relat.-interrog., 3. - relat., 74. - Constr., 74, 201. - Overeenkomst met het antecedens niet onderhouden (de maniere dat, enz.), 314. - uitgelaten bij helen, enz., 336-37. - reflexivum, 60, 112. - Declin. (acc. sing. neutr. hem), 409. - possess. fem., decl., 417. - it. masc. (mine gheest), 418. - Pron. als suffix, 191. Z. Constructie, enz. |
| Pronominael praefix (so-, sus-, dus-, enz.), 423. |
| Proper, eigen, met genit., 359. - it. net, zuiver, ibid. |
| Πρὸς τὸ σημυινόμενον (constr. naer den zin), 234, 299, 317, 409. |
| Prosopopoeia, 498. |
| Prout, quatenus (daer weder?), 149. |
Prueven, proeven, onderzoeken, ondervinden, enz., 385. Voeg bij de voorbb. onder no 5 aldaer, Mel. Stoke, IX, vs, 1010:
Die hem wel proeveden inder noet.
|
| Punctuatie, onzekere, 443. |
| Pute, kikvorsch, 232. |
| |
Q. (Z. ook C en K.)
| Quadertieren, goedertieren, enz., 320-21. |
| Quale, Oudhd. quâla, kwael, ziekte, enz., 432, 439. |
| |
| |
| Quam gheronnen; quam ute varen, enz. 318, 480. Z. Comen. |
| Quec, quic; voc, subst.; it. queckenoot (queken hoot), 89. |
| Quelen, impf. ic qual; it. quelnesse, subst., 100. |
| Quellen, pijnigen, enz., 432. |
| Quelque deux-cents, 157. |
| Quic, adv., 90. |
| Quiman, comen, constr., 144. |
| Quite, ontslagen, met genit. (los en̄ quite), 189, 420. - Quite houden, 132. |
| |
R.
| R in de spelling verdubbeld; hare attractive kracht, 344, 369, 391. - verschoven, 343. - verwisseld mei s, 367. |
| Rad, dat. rade, dat. pl. raderen (opten radren), reg. 451 en 455. |
| Raden, reeden, bereiden, 407. - Raden, raed geven (impf. si riede, zij ried, subjunct.?) reg. 1460. |
| Râle (fr.) verwant met rogchelen, 332. |
| Raed (huisraed, honigraed, enz.), 407. |
| Raken, gheraken, 253. - Het raekt (roect) mij niet, 495. |
| Rast, raste, gen. en dat. rasten, rust, 466, 495, 499; it rastleker, 213. |
| Rayon de miel, 407. |
| Rechs, rechts, juist, 402. |
| Redene, verhael, 405. |
| Reen, rene, rein, beteek., 83-84, 343. Zie Rein. |
| Regtstreeksche constr., z. Directe C. |
| Reflexief pronom., 60. - declin., 276. - hen = zich, acc. plur. neutr., 157. - uitgelaten, 395. Z. Pronomen. - Reflexive werkw., 28-29, 115, 263. |
| Rein, reen, 83. - Rein uit spreken, 343. - Rein, reen, impf. van rijnen, 170. |
| Relativum, van later geboorte, 441. - Constr., 183. - met herhaling van 't antecedent, 338. - door de conjunct. dat vervangen, 493. - in plaets van 't demonstr., 293. |
| Reke, reecke, regghe, 254. - reken, hermaken; rekenen, 254-55. |
| Rendier; it. rennen, rinnen, ronnen, runnen, enz., 135, 478. |
| Rhythmus, dactylische, 478. - deszelfs invloed, 410. |
| Richt (hi), praes. of impf.? 387. |
| Ridder, plur. indeel., III. - Riddre en̄ cnapen, onderscheid, 362. Op deze pl. en even zoowel in de Collatie, heb ik vergeten aen te teekenen, dat het hs. duidelijk aen riddre heeft, wat toch wel aen riddren, (aen riddrē, sic), in dat., had moeten wezen. |
| Riden en varen, onderscheid, 279. |
| Rieken, intrans., impf. roec, 479. |
| Ries, dwaes, enz.; riesen, wkw.; rieslike, adv., 326, 482-84. |
| - rike (hemelrike, enz.), gebruik aengaende zulke subst., 65, 104. |
| Rind, rindsel, rendsel, rinden, rindelen, 307. |
| Rinde, rint, rent, Oudhd. rinda, schors, enz., 476. |
| Rinnen, impf. ic ran, wi ronnen, z. Rendier. |
| Rijm, deszelfs invloed, 201-3. - staende of mannelijk (van dien: achter tien; dien: drien, niet diën, enz.), 446. - Dobbelrijm, 474. Rijm, ook buiten het vers, in zekere spreuken, als: begraven en̄ verhaven, 475. |
| Rijmwoorden, 68, 75, 77, 78, 83, 140 (si de: side), 157 (bat: dat, dit laetste als conjunctie), 159 (vloten, inf. praes.: overgoten), 246 (toe, van zijn wkw. afgerukt), 251, 318 (op-ínghe, op -heit, enz.), 395 (welt in plaets van wilt), 443, 461, 480, 486 (do voor doe, d.i., toen), enz. |
| Rijs (rise?), plur. riser, dat. riseren, 161. |
| Roc, rokken, fr. rochet; it. rokkeling, 37. |
| Roec, roke, reuk, 215. - roec, bij Kil.
|
| |
| |
| roeck, zorg. - roeken, wkw., impers. (raken?), 495. roekeloesheit, ibid. |
| Roeren, transit. en intrans.; Roerende goed, 109-10. |
| Rohón, rohjan, rukjan; rógjan (Oudhoogd.), wroeghen; rogchelen, 332. |
| Roke, rots, fem., 100. |
| Romaensche talen, 118. |
| Rond, rand, 476. - Ronde, rondheid, 484. |
| Roué, fr., doorslepen, 58. |
| Rouw, beteek., 432. - Rouwe draghen, driven, 257. - Rouweleke, adv., 458. |
| Rucht, rughen; geruecht, subst.; Hd. rügen, rügebar, ruchtbar, enz., 332. |
| Rume, ruyme (Kil.), ruimte, 326, 484. |
| Rusten, ophouden van, 443. - begraven liggen, 476. |
| Ruten, wkw., 116. |
| Ruut, plomp, zwaer, enz., 44. |
| |
S. (Zie ook Z.)
| S, uitspraek, 80. - Korte en lange (of steert-) s, 101, 469. - S in superlat. en andere vormen uitgelaten (vifte = vijfste, enz.), 70. - in aenleuningen niet verdubbeld (alsi = als si), 238, 469. - S aenleunend voor des, 73, 93, 104, 136, 146, 446. - S verdubbeld (ss), 270, 293, 469. |
| -sse (subst. op-), 255. |
| Saccager, fr., afleiding, 81. |
| Saden, sadighen, 313. |
| Saelde, zaligheid; it. ghesonde, oude, enz., 405, 484. |
| -saem (adject, op-), 19, 382. |
| Saen, nu saen, spoedig, Engl. soon, afleid., 416, 454, 493. |
| Saghens = saghen hem? 120. - Sachmenghe = zag men ze (haer), 122. |
| Sake (zake), oorzaek, 451, 494. |
| Saken, wkw., twisten, aenklagen, 271, 491. Z. Tsaken. |
| Săkí, sěchí of setchí, walsch, trekken, 81. |
| Salahadijn, dat. Salahadine, 293. |
| -sam (uitg. op-), z. -saem. |
| Såquer, săcher, z. Saccager. |
| Sâr, Oudhd., 150. |
| Sarrau, fr., rok, enz., 37. |
| Sarrasine, 291, reg. 1060. |
| Soade, schaduw; it. schaye, sca, enz., 405. |
| Scalcheit, loosheid, boosheid, r. 1690. |
| Scamelheid, waerin tij bestaet, 94. |
| Scamen, constr., 165. |
| Sceep, plur. indecl. (schepen). III. |
| Sceghen = tegen; praep., 138; it. adverb., 307. - Tegen (Scheghen) iemand spreken, opstaen (uit eerbetuiging), 364-65. |
| Sceghenwerdigheit, gen. -heiden, 287. |
| Sceld, riviernaem, neutr., 133. |
| Sceppenisse, gedaente, 255. |
| Scerden, schreden, 343. |
| Scerken, screken (schrieben), schrikken, schriekschoenen, σϰιρτάω, enz., 343. |
| -sch, adjectief-uitg., zeldzaem bij ons, 344. |
| Schema pindaricum, 492. |
| Schrijven, zoo veel als tellen, van jaergetallen. 302. |
| Schroef (eene schroef los hebben), 328; ibid. schruif, enz. |
| Sciede, condit. van scheiden, = mogt scheiden, 452. |
| Sciere; scierre dan, snelder dan? 494. |
| Scinen (schijnen), tweevoudige beteek., 424. |
| Scincken, impf. scincte, schonk, 163. |
| Scone, acc. sing. masc. indecl., 376. - So sconen voor zoo schoon een, 145. |
| Scoon (schoon), adv. 125. |
| |
| |
| Scoren, scheuren, wkw., 424. |
| Scrikan, screccan, Oudhd., 343. |
| Scurs, schors, dat. plur. scursen, 247. |
| Se, pron. pers., aenleunend voor si, sing. en plur., 408, 430, 506-7. - Se en si niet onverschillig gebruikt, 251. - wisselt af met -ghe, 122. |
| Secret, oudfr., familier, 306. |
| Sede, zeide of zegde, impf., rijmwoord, 415; elders (r. 1585) ook seit. Z. Seitsi. |
| Seder (sedert), sider, enz., 507. |
| Seelwi, = zullen wij, 320. |
| Seer, smerte, 423. |
| Segghen, gebruik van dat wkw., 423. |
| Segghēnes sise, zegende zij ze, 468. |
| Seina, sis, sik, (sui, sibi, se), 60. |
| Seitsi = zeiden zij, 320. |
| Selc, selke, z. Sulc. - Selc... selc, selc die (fr. tel qui), 434. |
| Selden meer, 146. |
| Selen, zullen, conjug.: salstu, saltu, selstu, seltu; ghi selt, seldi, it. seelwi, 73, 320, 411, 421. - Saelt (zal het), r. 1095. - Selen, moeten, strenger noodzakelijkheid, 357, 450. Z. Solen. |
| Self, selve, afleiding, 113. - declin. en constr., 112, 127, 292, 315, 387. |
| Ser, Seren = des heeren, 374. |
| Sere, zeer, lat. valde; it. dringend, 461. - Sere met iemans rade leven, 364. - Harde sere, 467. - Sere dan? 494. |
| -sem, substantief- uitgang; deszelfs kracht, 382. |
| Semitische talen (omschrijven 't pron. person.) 141. |
| Si seiden = men zeide, 118. Z. ook Se. |
| Sich hân, sich gehaben, Mdhd., 213. |
| Sident, sedert, 92. |
| Sieke, ook suke, ziekte, 484. |
| Sien, wkw., constr. (met dat in plaets van den infinit.), 407. |
| Sien=zi en, 425. Z. Sijn. |
| Sijd, Hoogd. seit, sedert, 507. |
| Sijd = si dat, 451. |
| Sijd di, sijddi, sidi = zijt gij, plur.; sijtstu, sijstu, bistu, sing., 373. |
| Sijn en werden dienen ter omschrijving, 455. |
| Sijn, sien of soen = si en, si ne, 242, 348, 425. |
| Sijns, genit. pron. pers. van hem, 394. |
| Sijs = si (zij) des, 360. |
| Sijt=si dat (zij het), 241, 268, 300, 360. |
| Sijts ghewes en andere stopwoorden, 461. |
| Silentie, beteek. (meditatie), 415. |
| Similiter cadentia, 354. |
| Simplex voor composit., 475. |
| Sin, plur. sinne, afleid., beteek. en genus, 4, 75, 351-52 (Oudh. sind = gang, weg); 441. - Met sinne, met verstand, 76. - In allen sinnen, 182 (Vglk. r. 147 en 1599); it. 1813. |
| Sinden, ook ghesinden, 43-44. |
| Sine = si hem, 301, 369, 423. |
| Singhen, impf. ic sanc, 313. |
| Singularis voor plur., 183, 212, 261. - Sing. en plur. afwisselend, 263, 318. - Sing. neutr. op een plur. slaende, 314-15. - Sing. zoo veel als een plur. van algemeene beteek., 426. |
| Sinnen, wkw., bezinnen; it. sinnan, Oudhd., vertrekken, 352. |
| Sint Jacobs kerk, te Luik; it. S. Jans en S. Remigius, 137-38. |
| Sint, sinte, blijft verder onverbogen, 19. - De priester van Sinte Kerstolfels (sic), t.w., kerk, 134. |
| Sintruden (sic), 405. |
| Sire, mire, enz., 275. |
| Sitten, construct. en gebruik, 224, 425-26. |
| Slachte (menegher-), 16. |
| Slachtinghe, gevecht (slagting?), r. 975. |
| Slaen (vaste-), hechten, 193. |
| Slavisch (voda, water), 143. |
| Slecht, slechs, enz., adv., 65. |
| Slecht (slicht), adj., vlak, 155-56. |
| Sleepen, sleipen, beteek., 58. |
| |
| |
| Slot-e, onderdrukt, 227. |
| Smaeksel, smaek, Limburgsch, 427. |
| Smaken, transit. en intr., constr., 426. - Wel smaken, met smaek eten; de dood smaken, ent., ibid. |
| Smale, fr. svelte, als subst. (die jonghe smale), 83. |
| Smeken, smeecken, vleien; it. smeker, vleier, 423. |
| Smet, Limb., zweep, 326. |
| Smitten, wkw., beteek., 326. |
| Sneven, vallen, bezwijken, 358. |
| Sniemen, adv., spoedig, 90. |
| Snoedel, snodel, snuedel, eenvoudig, uitzinnig (Limb. snul), 325-27. |
| Snoode, snutten, snuiten, 326. |
| So, partikel, deszelfs aerd en gebruik in 't algemeen, 18, 32, 38, 126, 146, 151, 234, 261, 416 (lat. cumque). - So expletief, 294, 366, 373, 420, 421, 424, 486, 497, 505. - So = dan, dus, nogtans, toen, toch, enz., 366, 416 (also= alsdan); 443, 454, 463. - Nochtan so, 357. - So wel = nog zoo wel, 353. - So = daerom (soen = so en), 498. - So voor hoe, 189; so...so=hoe... hoe, 190. - bij 't vragen (waerom so, wat so? enz.), 412, 416. - So sere dat dad sceen, dat..., 424. - So een (zulk een) door een adj. gescheiden (so diepen water, enz.), 143, 344 en 345. - So tot s versmolten, 234. |
| Sodeneghe suptijlheit, 100. |
| Soe = zij, bestaet bij Geraert niet, 499 (noch soen=zij en, 242). |
| Soen = so en, 126, 399, 400, 416. Z. Sone. |
| Soeken, constr. (troost aen iemand-); it. verzoeken, 394, 485. |
| Sogs (du-), impf. van sughen, zuigen, gij zoogt,21. |
| Solen, selen, zullen, 214. |
| Some, sommige; somwile, soms, 401. |
| Sonder, praepos. 8, 116 en 387 (sonder merren = sonder te merren?); 455 (sonder ziele, onbezield); 459 (sonder orlof, d.i., afscheid). - Sonder, behalve, 159. - Sonder, adv. = maer, 99. |
| Sondern, Hgd., adv., 99. |
| Sone = so en, 416 Z. Soen. |
| Sonnescijn, genus, 134. |
| Sorchlec en̄ pine (dit is mij-), 121. |
| Sorghen, bekommerd zijn, 207. |
| Sos, sus, dus, 214. |
| Soud, soude (ic-), impf. en condit. van selen of solen, zullen, hulpwkw., = moeten, willen, gereed of voornemens zijn om..., 126, 155, 165, 394, 400, 407 (soude gaen = ging; 424, 439, 441, 447, 450, 467, 505 (souden varen, moesten vertrekken). - met ellipsis van 't volg. wkw., 485. - met ellips. van 't voorg. wkw.(indirecte constr. (: si soude = si seide dat si soud), 438. |
| Soulier, fr. (zolen), 38. |
| Souvent (le plus-), 31. |
| Spade (vroegh en̄ spade, altoos), 294. |
| Spelling: ghevůed, oppenbaer, 52, 295, 325. - Gincghen, 85. - van 't dem. en rel., 171. - Ge eten, ge eerd, (sic), 197, 362. - Zachte spelling (sulwile, enz.), 146, 148. - Oi voor ou, 147. - Ent of en̄t? 292. - Leven̄e (sic), 295. - Aen síen, aen sách, seghghēnes sise (sic), 457, 468-69, 489. - Kinleke niet kenlecke, 341. - Al te, edel man, gesplitst, 364. - dGraven voor sGraven, 371. - Prueven, 385. - End, entie, niet en̄d, enz., 450-51. - Liden en leeden of leiden, verschil, 422. - Orloven, orlooven, 460. - U en v, 462-63. - Werden niet weerden, 473-74. - Noe, doe, voor nu, du, 487. - Onstandvastige spelling: wie en wi, die en di, 410. - Moten voor moeten, in en buiten 't rijm, 499. - Spelling van 't hs., 506-7. |
| Speten, dat. plur. van spit of speet. spelde, 247. |
| Spreken voor dichten, 5. - voor zeggen, 117. - Derzelver onderscheid, 372. |
| Sprekers, zangers (fr. trouvères), 5. |
| |
| |
| Spreekwoorden, 351, 450. |
| Stade, stede, stat, 107. - Stade en̄ stede; met of te staden, enz., beteek. en onderscheid, 239. |
| Staen, impf. stoet, plur. stoeden, 473-74. - Staen en liggen, van plaetsen; gebruik, 337. - Staen en zitten, bij gesprekken, 426. - Staen te zien, 426. - Hem stoet er op sijn herte, 441. |
| Stoet, gesteltenis, 435. |
| Stap = staf, Hd. stab; it. sporte, 466. - Stapfes, Mhd., stapsgewijs, ibid. |
| Staphans, stappans, enz., adv., seffens, afleid., uitspr. en accent, ibid. en 505. |
| Starc, sterk, 176. Doch reg. 550 staet het voor strac = streng, wreed. Z. Strac. |
| Stat, plaets, 341; z. Stade. |
| Stede (de stede, plur.?), 398. Z. Stade. |
| Steken, stooten, 51. |
| Steps (-berg), beteek. en afleid., 271. |
| Sterven, impf. starf, sterf, storf (stierf), plur. storven en starven, 121, 258, 439. |
| Stoffelijke zin, laet het neutr. toe, 131. |
| Stond (stont), stonde, subst. fem., 265, 389, 461 (dien, lees die). - Stonde en̄ stat, enz., 495. |
| Stopwoorden, stopregels, 61, 156, 164, 265, 400, 424, 461, 466, 477. |
| Storen, constr. met uit (ute mire rasten), 466. |
| Stouten voor stoutsten, enz., 90. |
| Strac (etrack, Kil., struyff, Teuth.), stark, 176, 343. Z. Starc. |
| Strec, subst., strik, neutr., 176. |
| Strijdige uitdrukkingen, 315. |
| Strote, strot, 311. |
| Stuer, hevig, driftig, 461; stuerleke, adv., 308. - stuerheit, dat. plur. sturheiden, 309. |
| Sturten, storten (in den sturtene), 437. |
| Subjectum, achter het pron. pers. herhaeld, 424. Z. Appositie. - Subj. als praedicatum voorgedragen, ibid. - uitgelaten, 93, 117, 120, 126, 300, 385 (men). - Subject. pro adjuncto, 314. |
| Subjunctivus, 5, 20 (impf.); 76 (flexie); 103, 137, 162, 166, 190, 207, 263 (afwisselend met den indic.); 294 (thans verwaerloosd); 312 (aenmerk.); 353, 448, 459 (aenm.); 462, 482. Z. Conditionalis. |
| Substantiva op -te, oudtijds aen de adj. gelijk (ghemene = gemeente), 326. - subst. herhaeld na het pron. pers., 399. Z. Subjectum. |
| Suchten en̄ carmen gheven, 408. |
| Suetechheit, zoetigheid, 479; it. suetheit (van suetheiden), 314. |
| Suke (seuche, Hd.), ziekte, 81. - Sukkelen, ibid. |
| Sulc, sommig, zeker, 447. - sulc die plur.) of dat, 305-6, 452. |
| Sulcstont, sulcwile, soms, 427. |
| Sulwile, voor sulcwile, 148. |
| Sundelec, zondig, verloren adj., 361; elders sundech (sundeghen man), r. 774. |
| Sunder (sondaer), subst., z. Zondaer. - Sunder, Ohd. partik., 99. |
| Sunderlec, Sunderleke, adj., 345. |
| Sunderlinghe, adv. en adj., vooral, afzonderlijk, 424, 486. |
| Suns, Goth., = saen, spoedig (zoo aen?), 493. |
| Superlativus, constr., 64. - absolut., 148. - uitgang: -te voor -ste (menechte; vlgk. Limborch, V, vs. 1315: welghemaecte voor welghemaektste), 70, 90. |
| Supinum, Z. Gerundium. |
| Surgir au port, fr., 244. |
| Sus, dus, sos, (susteneghe, eoz.), 49, 100, 411, 422, 423 (verwantschap). |
| Sustre, plur., nonnen, 426, 468. |
| Syncope, van 't imperf., 21, 95. - Eengher = enegher, 240, 312, 345. - Alre, dergherre, enz., 275. - Heeft = heeft dat, 295. - Ghorsam, enz., 416. - Haern = haren, 489. - Meerre, 494. - Te vervulne (vervullene), 497. |
| Swaer, adj., adv. of subst. (te swaer, enz.), 287-88, 393-94. - Sware en swaerlec, adv., 277. - Swaer of sware
|
| |
| |
| doen, leed doen, 282, 289 (Vglk. Mel. Stoke, II, bl. 19). - Sware in moede sijn, 394. Z. Te moed. |
| Swaerlec nemen, adj.? 282; - swaerleke, adv., reg. 1792. |
| Swaren, wkw., bezwaerd zijn of worden, 433. |
| Swaz, Oudh., zoo wat, constr., 261. |
| Swinghen, zwikken, 191. |
| Swijn, zwijn, plur. indecl., 111. |
| |
T.
| T met demonstrative kracht, 307. - versterkt de s, 80. - T in plaets van te (tSintruden), ibid. - T voor dat of het, met eene andere tandletter versmolten, (want= want 't= want het, enz.), 393, 498. - T en ts, proklitisch, voor s of des, 371. - T uitgelaten der zachtheid halve, 65 en 67. |
| Tachter ('t achter of te achter?) hebben, onderliggen, 405. |
| Tale, gezegde, verhael, 375. |
| Tallen, ten allen, 294. |
| Tand (toet?), Engl. tooth, 230. |
| Tandletter uitgeworpen (levet = leefdet), 462. |
| Tau, Limb., voor toe, 139. |
| Tautologie, 407, 415. |
| Te partikel, 203. - praepos., ibid. - Gebruik dier praep., 24-25, 60. - bij namen van plaets, 293. - na pleghen, enz., 455. - met dativ. (ook acc.?), 502. - door elisie t ('), 293. - Orlof nemen te iemanne, 459. - Te bat, te bet, 66, 78. - Te broken, gebroken, aen stukken, 189, 336. - Te doene hebben, 135, 396. - Te ghenaden ontfanghen, 279. - Te ghesciene sijn, staen te gebeuren, 378. - Te Gode gaen, te Communie, 216. - Te Gode varen, sterven, 459. - Te Gode wert, tot, jegens God, 361. - Te Gode wert varen, sterven, 463. - Te hant, te hants, enz., 317, 382. - Te heme, tot hem, 366. - Te hope, tot hóóp, 7; te hope (zi houfe, su hauf), te zamen, 381. - Te hueswert, ter kerken wert, 407. - Te leeder hebben, verachten, 440. - Te lest, adv. acc.; te lesten, dativ.; it. te vollen, 170, 461. Te male, al te male, te male... al, aerd en constr., 8, 147, 311, 389, 446, 487. Vglk. v. Hass. op Kil. - Te dezen male, 462. - Te maten (bi maten), te rechte, 350. - Te mettenen gaen, 342. - Te mi, tot mij (om de maet), 316. - Te mits, altemets, 156. - Te moede (gemoed) sijn, 228. - Te naer (gaen), 78. - Te ontroeste, 99. - Te oren brenghen, 338. - Te rechte, enz., 407. - Te samen, met pleonasm., 100-1.
- Te sine, om te zijn, 430. - Te sinen ghemake, 378. - Te sinen onwille of ondanke, 241. - Te somertide, 378. - Te spade comen, 227. - Te spreken voor te sprekene (elisie), 487. - Te staden, enz., 239. - Te swaren veghvier, 393. - Te vervulne, om vervuld te worden, 497. - - Te vollen, ten volle, 97, 350. - Te voren eer, pleonasm., 435. - Ten = te of tot den: ten ghebode, 117. - Ten inden, 153-54. - Ten besten comen, gelukken, 228. - Ten ende en̄ mettesen, 235. - Ten nausten = nauwelijks? 360. - Ten ghemoete riden, 365. - Ten dien male = te d.m., 400. - Ten laetste strijdt met de spraekkunst, 461. - Ter = te of tot der: ter ander kerken priester, 135, 136. - Ter core, ter cure, enz., 177, 346-50, 341. - Ter erden, 412. - Ter neder slaen, 401. - Ter wile(n), 414. - Ter werder Kerstinen grave, 478. - Tes = te, tot des? 136. |
| Tecsel (sic Hs.), 't deksel, neutr., 478. |
| Teer, tere, te eener; tier of tijr, te dier, 248, 383. |
| |
| |
| Tegen, z. Sceghen; hoe gebruikt? 108-9. |
| Tegenstelling (onvolmaekte -), 270. |
| Tel qui, fr. (sulc die), 100. |
| Telgherkine, roedjes, 242. |
| Ten = het en, 121-2. - Ten, ter, tes, z. onder Te. |
| Tenden een, z. Tinden een. |
| Tenen cloppe, 158. |
| Terden = treden, 343. |
| Tere, teere, te ener, ook ter? 136, 145, 248-49. |
| Teyken, (teeken), voor teykenen, 324. |
| Tghelove en die ghelove, 133. |
| Thant, te hant, 133. |
| Therte... die, en die herte, 133. |
| Thê, thiû, thŷ, thrî = te, 203. |
| Thia werba (Oudh.), adv., toen; it. thësên warbôn, 246. |
| Thôat, thôtt (Oudnoordsch) = doch (docht?), 266. |
| Thomas, plebaen van St.-Truiden, 98. |
| Þäu (ἄν doch), 41. |
| Þandê, Þandei, Þenden, 153-54. |
| Tjakken, tjakkevoyen, Limb., 81. |
| Tieghen, jeghen, scheghen, 108. Z. Sceghen. |
| Tien pond zwaer, enz., met sing., 289. |
| Tien, wkw., tijgen, 22. |
| Tier, tiere, subst.; it. uitgang op -tiere, 16, 320-21. |
| Tier = te dier; it. tijr, z. Teer. |
| Tierst (te eerst) dat..., 464. |
| Tijr tijt dat..., z. Tier. |
| Tijt (tijd), masc. en fem., 257, 390, 476. - Vragen van tijd, constr., 131. |
| Til, tillen, tilbaer, enz., 174. |
| Tinden een, 152-54, 255. Zie Dr M. de Vries, in De Jagers Archief, bl. 66 vlg. In de zelfde aflev., bl. 50, reg. 1, voor sconen te lezen stenen. |
| To voor toe, om de maet, 314, 316. |
| Tô middes, 461. |
| Toch, adv., 41. |
| Toe, praep., beteek., in en buiten zamenstell., 182 (toegaen, aenvaerden); 206, 280 (merkwaerdig); 412 (toespreken, met dativ.); 441 (inversie). |
| Toet = tot, 65. - Toet dat, alsdan? 155. - Toet dier tijt, 476. Z. Tot. |
| Toevallige overeenkomst, 272. |
| Toeverlaet, beteek. en genus, 197, 367, 461. |
| Tongersch dialekt, 81. Z. Dialekt. |
| Tontmoete (te ontm.) comen, 365. |
| Tonsen Here gaen, enz., 135. |
| Toon, betooning (accent), 52-53. |
| Toonen, intrans., zich toonen, schijnen, 323. |
| Toornen, tr. (iemand op iemand -), 366. - Tornecheit, dat. sing., 272. |
| Tot, tote, 136. Z. Toet. |
| Tot iet comen, be willigd worden, 358. |
| Tote des papen, t.w., huse, 443. |
| Toten (niet totten) = tot den, 65, 412. |
| Toter selver uren dat..., 387. |
| Tout le monde, plein la main, enz., soort van omzetting, 402. |
| Toyen, touwen, toogen, 505. |
| Trahinen, traihinen, fr. traïner, sleepen, pijnigen, enz., 56-57. |
| Transitive en intrans. wkw., 114, 170, 323-24. |
| Trant, loop, gang, 476. |
| Trebuchet, trabucus, enz., 174. |
| Tree, Engl., ons tier, 320. |
| Trek, bedrog, 58. - Trekken, wkw., beteek., ib. - Vogel trekken, 124. |
| Tricher, fr. (tricari?), 58. |
| Troest, betrouwen; it. troesten, aenmoedigen, gevolgd van dat, 258. - Hem (zich) troosten op iet, de Clerc, VI, vs. 2246. Vglk. nog aldaer vs. 4659. |
| Truiersch dialekt, 4, 22, 35. 58, 82, 85, 89, 92, 125, 139-40, 152. |
| Ts door syncope: tser, tshertoghen, tSierixe, tsestigh, tsnachts, tsaghe, tsop, tsitteren, enz, 80-82; it. tselker, tsiere, tsonnescijn, enz., 134; it. tSintruden,
|
| |
| |
| 306; it. tslants, tsmenschen, enz. 371; it. tsinte Katrinen, 443. |
| Tsaken, trekken, enz., 80-82. |
| Tsier vormen, te zijner gedaente, 164. |
| Tsintruden, Sint-Truiden en te St.-Truiden, reg. 158, 673, 1544 en 1835. |
| Tunica, beteek. onderkleed, 239. |
| Tunstaken, tuinstaken, reg. 535. |
| Tuon, Ohd., ons doen, wkw. gebruik daervan, 41. |
| Turbare, lat., ons droeven, transit. en intrans., 434. |
| Tusewert (thueswert), 421. |
| Tusscen, praep., constr., 189. |
| Tutoyer, voussoyer; duzen, irzen; tuissare, enz, hoe te vertalen? 114, 330-31, 464. |
| Twe (twee), declin., 83. - Twe daghe ocht drie, 255. |
| Tweertiere, 321. |
| Tweewaerf, enz., 470. |
| Twi, twien, twivel, enz., 8. |
| Twivelen, constr. (zonder of), 485. - Twivelestu, impf., 21. - Twivels = twivel des (zoo te verbeteren), 485. |
| Twijfelingen van den schrijver der Aenteekeningen, of plaetsen waeromtrent nog zekere vragen voor den lezer op te lossen blijven: 1, 20, 28, 32, 48, 53-55, 61, 68-71, 74, 75, 76, 78, 91, 95, 98, 102, 104, 106-7. 111, 114, 115, 117, 118, 119 (drijmael); 124, 129, 130, 132, 133, 137, 138, 141-42, 143, 144, 148, 150, 151, 152, 154, 159, 163, 164, 171, 174, 182, 184, 185, 186, 188, 190, 193, 198-99, 204, 206, 208, 209, 216, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 228, 231, 233, 240, 243, 244, 246-47, 249, 252, 257, 258, 261, 262, 264, 266, 269, 270, 271, 272, 280, 283-84, 285-86, 287-88, 289, 290, 291, 292-93, 294, 298, 299, 305, 307, 308, 309, 316 (twijfel omtrent de lezing van 't hs.); 319, 320, 324, 326, 332-33, 337, 340-41, 342, 344, 351, 352, 353, 353-54, 355-57 (ik heb bij het onderzoek op r. 1307 uit het oog verloren dat Geraert zelf, r. 1305, al latijnsche tale gezeid had); 361, 368, 370, 371, 376, 383, 384-85, 387, 391-92, 395, 396, 397-98, 400, 401-2, 415, 422, 424, 425, 431, 435, 437, 439, 444 (bij r. 1722. Het overige van de Aent. is uitgevallen: Lev. v. Jhs., c. 135: Alse hi thueswert ghinc en̄ hus nakde, is een acc.; maer de plaets schijnt bedorven. Cap. 232 staet onverkenbaer de dativ.: alst den avonde naekde. In 't Oudhd. hadden nâhjan en nâhén mede den dativus); 448, 460, 462 onzekere lezing); 470, 473 (inden regel: maer overmids seidi tware, kan ook overmids door indien, met omzetting, verklaerd worden); 479-80; 480, 494, 494-95, 496, 498, 501-2. Ziedaer oefening voor u, o Lezer! ik kon noch mogt verder gaen. |
| Twijfelachtige uitdrukking, 372. |
| |
U.
| U en v beiden als vokael en conson. gebruikt, 462. |
| U in plaets van o (sunden, enz.), 52, 139, 162. Z. Vokaelverwisseling. |
| U pron. pers. plur. num., 103, enz. Z. Ur. - U pron. poss. plur., reg. 1600; Z. Us. |
| Ue voor oe (suect, enz.), 52. |
| Ů, tweevoudige uitspraek (o of u), 52, 121, 295; (oe of ue) 346. |
| Ubar (Ohd.); ubar dag, ubar naht, ubar worolt, enz., 398. |
| Über mínen dank, 100. |
| Uffenen, oefenen, 94. |
| Uitgang, plur. op -er, 161. - afgelegd, 95. Z. Apocope, Indeclinabel, enz. |
| Uitlating van 't pron. subjectum, 282, 300, 317, 318, 410, 508. - van het artikel, van 't poss., enz., 155, 205, 389. - van harde consonanten, 258. - van
|
| |
| |
| de bindvokael e, 164. Z. ook. Ellipsis. |
| Uitspraek, 19-20, 68-69. - Limburgsche, 5, 7 (bis), 8 (bis), 52; Truiersche, 85, 152. - Loonsche, 101. Brabantsche (i voor e, u voor o, enz), 52. - Hollandsche (u), 326. - Engelsche, 8. - van 't pron. pers. du, enz., 487-88. - van f en ch, 43. - van ie en ye, 65, 421. - van ů 121, enz. (Zie boven). - van s, 79-80. - Opt zolder, opt straet, enz., 133. - tween, eensylbig, 17. - verzacht, 65, 67, 70, 371. - door de spelling aengewezen, 468-70. - zij komt der maet te hulp, 474. |
| Ulen, wkw. huilen; uul (wl), subst., uil, enz., z. Hulen. |
| Um, ummer (immer), enz., 139. |
| Umlaut, 313, 403. |
| Umpichirc, umpi inchirch (Oudhd.), rondom, 476. |
| Understunden, undermalen (Midhd.), 397. |
| Upsien, aengezigt, 366. |
| Ur, uwer, 422. |
| Ure, stonde, verschil, 265. - de ure dat..., 118. |
| Urwikki (Oudhd.), 184. |
| Us, uws (us levens), r. 271. |
| Ut, uut, wt, ute, 466. - voor buiten, met ellipsis van een wkw., 448-49. - Ut gheven, uiten (eene stem), 382. - Ut laten gaen, idem, 343 en reg. 1652. - Ut comen varen, uit iets opstijgen, 480. - Van der erden ut, 420. |
| Ute bringhen, eindigen (?), 100, 319. - Het ute bringhen, zingen (met ellipsis van 't subst.)? ibid. |
| Uten = uit den (uten latine), 14. |
| Utenemende suete vriendinne mijn, 109. |
| Utevercoren, utvercoren, reg. 880, 1115, 1304 |
| Uter, uit der (uter erden), 413, 420, 448. - uter quader maghen, met gramschap, 383. - van uter woestinen, 400. |
| Utermaten, utermaten sere, 330, 411. |
| Utrum, lat., weder, welk van tweeën, 149. |
| Uutgaen (afgaen), constr., 74, vglk. r. 1239. - Uut laten gaen, uitbrengen, 343. |
| Uutsteken, uitslooten, 51. |
| Uver, oever, 462. - Op uver, op den kant, 155. M. Stoke, III, vs. 1069, fragm. van Prof. Clarisse, up mere, op zee. |
| |
V.
| Vaen, vangen, 22. |
| Vaert, gang, loop, 408. Z. Verde. |
| Vallende, kwijnende ziekte, 110. |
| Van, praep., fon, fona, enz., 275. - Van, gebruik, 128, 216. - bij een verb. passiv., 121. - Van dien dat, van toen af, dat, enz., 390. - Van een, aen stukken, 189. - Van herten seer, 411. - Van prise, van love, van wensche, enz., 177-82, 350 (vglk. Grimm, IV, bl. 876, 9: ob dem prise). - Van ut, van uter.., met dubbele betrekk, 400, 420. - Van en aen verwisseld, 495. |
| Vare (varuwe), verw, verf, 405. |
| Varen, gaen, enz., 103, 189-90, 463, 480 (pleonastisch: ute comen varen of ghevaren). |
| Varentêr scaz, varnde guot, 109-110. |
| Vederen, wkw, 169. |
| Veghen, vaghen, reinigen, 65. |
| Veghvier (vagheviere, dativ.), 393. |
| Veel, vele, constr. (genit., it. omzetting), 75, 206, 259 (vglk. Limborch, VIII, vs. 75); 305 (Vele anders dincs); 351, 507. - Vele bat, veel eerder, 344. |
| Ver, verre, adj., r. 669. |
| Ver, vrouw, edele vrouw, 39, 373. |
| Ver-, partikel, 174, 476. |
| |
| |
| Veranderde constr., 92, 282, 305, 330. |
| Verba passiva, geconjugeerd mei sijn en worden, 437, 475. - Verba media en reflexiva, 263. - activa absoluet gebruikt, 499. |
| Verbaren, wkw., vertoonen, 324. |
| Verbliden, met genit., 108, 287, 294. - Verblides haer, verblijdde zij zich, 105-6. |
| Verbuigings-e onderdrukt, 172, 276, 378, 393, 476, 501-2. Z. Declinatie. |
| Vercleren (iemands zinnen-), 4. |
| Vercrighen, beteek., 292, 394; it. constr. met van of aen, 495. |
| Verde, subst., vaert, gang, 95, 103. |
| Verden, uitstellen, z. Verren. |
| Verdienen, constr., 30. |
| Verdonkert, verblind, 488. |
| Verdubbeling der negatie, 75. |
| Verdult (Oudh. farthult), geduld, subst., 458. |
| Verdumnesse, verdoemenis, 269. |
| Vererren, vergrammen, 162. |
| Verghelden, betalen, nakomen (Gods gheboden), 32. |
| Vergheten, constr., 73, 339. |
| Vergrunden, doorgronden, z. Gronden. |
| Verhalen, inhalen (den tijd), 495. |
| Verhaven, partic. (verheven), 244, 475. |
| Verkeeren, beteek., 208. |
| Verlanc, subst., verlangen, 468. |
| Verlanghen, constr. impers. met acc. pers. en de praep. na, om of te; it. = lang vallen, verveelen, 467-68. Z. Langhen. |
| Verledeghen, ontlasten, r. 362. |
| Verlegenheid van Geraert, 437-38. |
| Verlegghen, impf. verleide, herleggen, it. verloren leggen, enz., 476. |
| Verlenging der vokael, 72, 116 (waest, was het); 118 (been ic, ben ic); 320, 501. |
| Verlichten (iemand iets), ligter maken, reg. 1468. |
| Vermaken, herstellen, versterken, 427. |
| Vermanen, constr, 194. |
| Vermeert, vermaerd (Wonderlec vermeert), 481. |
| Vermoghen (iet aen iemand-), 462. |
| Veronwerden, verachten, 188. |
| Verploetsing van den accent, 147. |
| Verre en̄ wide, overal, 362. |
| Verreder, verrader, 382. |
| Verreiken, bereiken, 435. |
| Verren, wkw., 78, 411. Z. Versten. |
| Verriesen, uitzinnig worden, 483. |
| Verroekeloesen, 495, 499. |
| Verschruiven, wkw., z. Verscoven. |
| Verscieten, impf, verscoet, zich hertrekken, verschrikken, 464. |
| Verscoven en verscroven, part., verkeerd, enz., 327-28. |
| Versculden, vergelden, 32. |
| Versien, zien, 435. |
| Versoemt, verzuimd, rijmw., r. 933. |
| Verstaen doen (mi es-), 120. |
| Verste, virst, subst.; iet in versten legghen, uitstellen, 489, 491. |
| Versten, uitstellen, 448, 489-90, 491; z. Verren. |
| Verstennes, verstennesse, 119, 255. |
| Versuchten, zuchten, met bijzondere beteek., 464. |
| Versvoet van vier sylben, 470. |
| Vertier, aftrek, verkoop, 320. |
| Vertreken, vertrecken, verhalen, impf. vertrac, 333, 390, 407. |
| Vertreksel, subst., verhael, 333. |
| Verwanen, intrans., verwaend worden, 434. |
| Verwante denkbeelden, 308. |
| Verwect voor verdect? 5. |
| Verweend, verwaend, fier, enz., 370. |
| Verweeren, weeren (Limb. wieren) krijgen, it. verherden, 196-97. |
| Verworren, partic., verworren, 357. |
| Verwerven, conjug. en constr., 281, 285. |
| Verwisseling van genus, 10. - van praepos., 193. - van letters, 192. - van consonanten, 306. Z. Letter- en Vokaelverwisseling. |
| |
| |
| Verwonderen, constr., 138. |
| Verzachting door uitgeworpen consonanten, 402. |
| Vetren, ketenen, 123. |
| Veurwaerts, voerwert, voerwertmeer, 131, 341, 486. |
| Viant, vijant, duivel, plur. viande, 122, 166, 209, 268. |
| Vichte voor vifte (vijfde), 70. |
| Vichtiene voor vijftiene, 43. |
| Vidh, Oudnoordsch; ved, Deensch, praep. caus., enz., 395. |
| Vierendeelen, fr., écarteler, 57. |
| Vifte voor vijfde, 70; it. vichte. |
| Vinden, constr. met part. praes., 455. |
| Viquer, Walsch; fr. vivre, 89. |
| Virst, z. Verste. |
| Visenteren, 92. |
| Viseren, visieren, afleid., 86, 88. |
| Vite, levensbeschrijving, 14. |
| Vlacht, impf. van vlechten, 121, 157. |
| Vlaemsch dialekt (hoot, datte, enz.), 74, 104; z. Dialekt. |
| Vlaghe, afleid. en beteek., 413. |
| Vlau, impf. van vlieden (vlouw), 121. |
| Vliet, stroom, masc., 139-40. |
| Vloeyen van of met olien, 204. |
| Vloten, wkw., vlieten, rijmw., 159. |
| Voda, Slavisch, water, 143. |
| Voel voor veel, 17. |
| Voer, voere, voor, praepos., constr., 27. - Voor alle dinghe, d.i. boven alle d., 361. - Voer de liede, in de oogen van de l., 452. - Voer dat, voor aleer dat, 404. - Voer of over waer gheweten, segghen; it. voer wonder, 268, 312, 403, 466, 498. - Voere cloppen, buiten, aen de deur, 497. - Voersluten (hen is voerghesloten, impers.), 498. |
| Voerhevich, vurhevicheit, 244. |
| Voerwert, z. Veurwaerts. |
| Voghel, indecl.; it. voghelnet, 123. |
| Vokaelverlenging, z. Verlenging. |
| Vokaelverkorting (om de maet), 500. |
| Vokaelverwisseling, 192, 214, 225, 265, 273, 275, 295, 334, 363 (mere: dere voor mare: dare); 395, 404, 439 (neecte, naecte); 444, 462, 467, 468, 473, 475, 480. |
| Vol (vul), constr. met van, 166, 275, 402, 408. |
| Volle, subst., volheid, 96. |
| Vollec, adv., haest. dra, 90. |
| Vonden, partic., = gevonden, 73. |
| Voor, praep., z. Voer. |
| Voordeur, voorstad, enz., 497. |
| Voornaemwoord, z. Pronomen. |
| Voorraed, huisraed, enz., 407. |
| Voorslag (in een vers, anacrusis), 452, 317, 381, 410-11, 420, 469, 470 (uitgelaten), 506. |
| Voorsluiten, impers., 497-98. |
| Voort, voortaen, verwant met varen? 396. - Voert ane meer, 486. |
| Voort (vort) en̄ weder, overal, altemael, enz., 390. Vglk. Maerl. Sp. H., II, 98 en 103; de laetste plaets is ook om het rijm (weder: weder) aenmerkelijk. |
| Voorzetsels, z. Proepositie. |
| Vorme, subst. fem., vorm, 164. |
| Vorsten, voordsten, wkw., z. Versten. |
| Vreghen, vragen, 459. - Vreeghd hem, vroeg hem, 105. - Vreeghde de vreghe, 468. |
| Vreseleke, adv., reg. 1761. |
| Vreemd (het geeft mij-), 187. |
| Vroegan, Anglsaks., wroegen, 332. |
| Vri, vrijen, enz., 11. - De vrie, als subst., 13. |
| Vriendelec, adj.; Vriendeleke, adv., z. r. 281 en 1783. Zou de gewoonelijke onverbogenheid van de adj. op -ec wel daeruit outstaen zijn, dat men ze van de adverb. duidelijker wilde onderscheiden? Ik meen het, en denk het eens, ook voor anderen, te kunnen bewijzen. |
| Vrient, plur. indecl., 29. |
| Vrijgeest, 278. |
| Vroegh en̄ spade, altijd, 439. |
| Vro en vrolijk, gebruik, 294. |
| Vrome, subst., nut, gen. vromen, 275. |
| Vromen, wkw., voordeelig zijn, 238. |
| |
| |
| Vroude, vreugd, 423. |
| Vrost, vorst; vrosch, vorsch, enz., 343. |
| Vueden, impf. vuedde, z. Ghevủed. |
| Vuesten, vuisten, 410. |
| Vunte, doopvont, 212. |
| Vuren (voeren): uren, reg. 1466. |
| |
W.
| Wade, kuit, brade, 232-33. Z. Wand. |
| Waeg, wieg, verwantscap, 191. |
| Waen, twijfel, 457. Z. Wane. |
| Waer = dat daer, 374, 408. - Waer bi = waerdoor, 412. |
| Waer dat sake dat, indien, 494. |
| Waeren (Kil.), waernemen, enz., 154. |
| Waerom so, waeromme so, 416. - waeromme so dan, 418. |
| Waerf, werf, werve, beteek. en verwantschap, 470. |
| -waert, -waerts, 170. |
| Waes, verlengd uit hoofde der aenleuning, was des, 72. - Waest = was dat (het), 116, 320, 501. |
| Waeijende haerlokken, 110. |
| Waken, wkw. en wakker, adj., met verschillige kwantiteit, 500. |
| Wale, adv., wel, 400. |
| Wallen, koken, 148-49, 252. |
| Walsche tael (drâner), 56. - Zij vervangt het onbepaelde on (men) door den 3en pers. van 't meerv., 56, 118. |
| Wam, wambuis, enz., 233. |
| Wan, zamentrekk. voor wat en, 72, 391. |
| Wan, wanne, wanen, enz., van waer, 159. |
| Wane, subst., meening, twijfel, 434. |
| Wanen, wkw., meenen, twijfelen, met blooten infinit., 455-56. - Wanese, impf., meende zij, 447. |
| Wanneer = wan eer, 307. - Wanner, afgekort om de maet, 500. |
| Want, omdat, dewijl, immers, met omzetting, 5, 299, 397, 463, 500. - Wand, want = want't, want dat, 393. - met indirecte constr. en ellipsis, 445-46. - oorspronkelijk adv. van tijd: wan, 307. |
| Wand, waed, bekleedsel, z. Wade. |
| Wapenkreet van Limborch: Monyoie! 103. |
| Wara tuon, wara neman, Odhd., 154. |
| Warbe, Mdhd. subst., 246. |
| Warchte (wrochte), enz., 55. |
| Warde, waerde, warande, enz., 154. |
| Ware, toezigt; ware nemen (waernemen), z. Wara tuon. - Ware en wâra, Oudhd. subst., 123. |
| Ware, subj. impf., condit., 448, 486. |
| Warp, impf. van werpen, 408. |
| Was = werd, 165. |
| Wat, adv. of pron.? 285. - adv., constr., 190. - wat en wie, gebruik, 128. - Wat so, wie so, so waer so, enz., 234, 261, 416. - Wat nuwer wonder? 369. - Wat meindi, beteek., 413. |
| Wât, wâd, 233. Z. Wand. |
| Water, afleid. en genus, 143. |
| Weder, wederom, 317. (weder = wederom, is bl. 454, in de aent. op r. 1751, uitgevallen. De zin is niet: kwam weder, van wedercomen, maer quam wederom inne gegaen). - Weder, terug; wederdoen, vergelden, wedernijgen, tegengroeten, 361. - Weder, op nieuw, 391-92, 412-13. |
| Weder, het zij (utrum), constructie en gebruik, 287, 400, 404. - Weder... ocht, 149. - Weder dat... so, 149. |
| Weder en̄ voort, hier en̄ weder, 389-90. |
| Wedercomen, terugkeeren, (teruggaen), 412. |
| Wedersake (ook wedersaker?), 271. |
| |
| |
| Wederslaen (iemand), terug of achteruit stooten, verstooten, 465. |
| Wederspelen (jegen iemand), 465. |
| Wederweerdige, subst (een-), 271. |
| Wee! wi! wach! enz., 458. |
| Weer, ware, zou zijn, 407. Z. Were. |
| Weghen, wkw., gheweghen, enz., 9. |
| Weicde, impf. van weiken; weiket, weikte dat, 204, 255. |
| Weigereds, weigerde des, 190-91. |
| Wel, partikel, beteek., 33, 72-73, 75. - concess., 135. - trouwens, 447. - Wel komen, wel ghemoed zijn, 228. |
| Wela, wola, wel, wael, 19. |
| Welk, welke, rel., 4. - Welc Juete (Nomen propr. fem.), 338. |
| Welluidendheid, 13, 101, 122, 210, 345-46, 356. |
| Welt, wilt, rijmwoord, 395. |
| Werden, inf. praes., worden, 473. - Werd levende = wordt l., 463. |
| Were, geweest ware, 315. - impf. subj., 403. - Weren, indic. (?), 437. |
| Wereld (de-), de menschen, 422. |
| Werelec, adj., 255. |
| Werf, keer, mael. 246. - constr., ibid. |
| Werk (werc), daed, 361. - Werken, doen, 408. |
| Werkwoorden, constr., geuit., 74. - met dubbele betrekking, 121. - transitive, 240. - absolute, passief gebruikt, 241. Zie nog Auxiliaria, Reflexiva, enz. |
| Werpen (iet), al werpende treffen, 189. |
| Wers, warste, 215. |
| -wert, -werts, 170. |
| Werven, wkw., beteekenis. 281. |
| Wet (hs. wed), weet, rijmw., 461. |
| Whila, tijd, 157. |
| Wi (Wie) langhe of lanc, 410. |
| Wide, wijd, adv., verwantschap, 362. Verre en̄ wide, ibid. - Wide mare, adject., wijd vermaerd, 363. |
| Wider kiren is niet wijder keeren (!), 190. |
| Wie, wat, waer, wanneer, 3. - Wie, hoe, 228, 376. - Wie soms kwalijk verstaen, 347. - Wie dad, hoe dat dat, 459. - Wie mac, wie vert (Mhd.), hoe gaet het? 214. |
| Wiedewijs, wiedwijs, hoe, op welke wijze, constr., 102. |
| Wiele, draeykolken, 140. |
| Wien dat, 375. |
| Wies, wie zoo, 234. |
| Wiesch, waschte, impf. van waschen, r. 852. |
| Wievielte (der-), Hd., de hoeveelste? 70. |
| Wile, wijl, tijd, 31, 397, 414 (also wile als). |
| Wijf, plur. indecl., 111-12. |
| Wijlneer, sync. om de maet, 108. |
| Wijzen is niet wijzigen (!), 213. |
| Wildbraet, wildzang, enz., 277. |
| Wildi, wilt gij, 463. |
| Wille (ic-), 15. - Willen voor zullen, 75-76, 396. - beteekent de daed zelve, 237, 278. |
| Willens en wetens, 323. |
| Willechleke, gewillig, adv., 418. |
| Wirzen, irzen, enz. (Hd.), 331. |
| Withirseika, withersike, 271. |
| Wonder (het heeft of geeft mij-), 187. |
| Wonderen, impers., constr., 121, 184, 300. - Wonderet, wonderde het, 140. |
| Wonese, woonde zij, 299. |
| Woordschikking, z. Constructie., enz. |
| Wort, woord, zaek, 396. - plur. indecl. (woert), 276. |
| Word, condit., werd, wierd (wierd het?), 486. - Worde, 485. |
| Worden, partic., = gheworden, 73, 432. - impf., 437. - afwisselend met waren, 256 |
| Wortsi, inkorting, = worden si, 320. |
| Woude, condit., 387. |
| Wrachte, impf. van werken, partic. ghewracht en ghewrocht, 338. |
| Wroeghen, beteek. en verwantschap, 55, 332. |
| Wrugnesse, beschuldiging. 255. |
| |
| |
| Wuestine en wustine, r. 308, 1504, enz. |
| Wuet, 140. Zie hier achter, onder de schrijvers, Strickerus. |
| |
Y.
| Y, misbruik van die letter in 't Boec v.d. Houte, alsmede bij Meijer en bij Willems, 130. |
| Ye, ooyt, 479. - Ye lanc so meer, 190. |
| Yeghelijc, met den plur., 237. |
| Yets, yet, 34. |
| Yman, yeman, eus. Z. onder I. |
| |
Z. (Zie ook S.)
| Zamentrekking, 7. - van 't lidwoord, 135-36. - Dan, wan = dat en, wat en; hens = het en es, enz., 390. - In = ic en, ic ne, 375, 485. - Vaen, plien = vangen, plegen, enz., 22. Zie Contractie. |
| Zamenstelling, eigene en oneigene, 301, 344, 428. - met a, in, on, enz. 273. - met tiere, conne, slachte, hande, lei, 320-21. - van werkwoorden, 114. |
| Ze hant (Mhd.), 233. - Ze mâze, zi mëzze, 156. - Ze staten, ze unstaten, 239, 288. |
| Zeldzame verbinding van woorden, 121. - Zeldz. uitdrukk., selden meer, 146; - ocht... ocht, zonder betrekking tot elkander, 147; - daer dat vier meest was, d.i., het hevigste, 148; - twe daghe ocht enen, 157; - haer ligchaem ging, d.i., zij, 161, enz. Z. ook Name. |
| Zelf, afleiding, 141. - zelf, zelfde, zelfste, 292. |
| Zeugma, 247. |
| Zi mëzze, ze mâzze, 156. |
| Zich, pron. refl., hoe oud bij ons? 59, 108. - zich (hem) op sangverstaen, 353. |
| Ziel, dient ter omschrijving van 't pron. pers. (mijne ziel = ik), 141. |
Zitten, bij gesprekken, 306. - Zitten te wachten, 426. - Zitten en zetten, met de praep. boven, in plaets van op, 449. Voeg nog bij de aldaer aengehaelde plaetsen, Limborch, II, vs. 1086:
Die ridder, die des ors gherde,
vincker toe en̄ sprancher boven.
en X, vs. 654:
En̄ daer si es gheseten boven,
Vglk. opzitten dat in 't Lev. v. S. Franciscus absolutè staet, vs. 421:
Fransoys die zat up na dien.
|
| Zondaer, bij Geraert sundere, in 't rijm ook sundare (sondare), r. 741, 747, 807-8, 810, 916, 932, enz. |
| Zonder, praepos, en conjunct., 99. - Zonder... allene, ibid. - Zonder smaeksel (truiersch), 427. |
| Zuisk, tweeïsch, 189. - Zwiskêm, tusschen, constr., ibid. |
| Zulks, iets, niets, anders, enz., genit. partit., 359. |
| Zullen, met ellipsis van een ander wkw., 206, 237, 276, 287 (moeten); 386 (gereed zijn om...); - dient ter omschrijving, 407. Z. (ic) Soud. |
| Zuverlässig, zuversicht, 367-68. |
| Zwakke conjugatie (ghesint = gezonden), 146. |
| Zwanken, zwinken, zwikken, enz., 191. |
| Zweren, constr., 280. |
|
|
Auteursrechtvrij