|
| |
XV.
‘Calmez-vous, madame. Surtout beaucoup de calmte. Je vous assure, je suis innocent comme l'agneau. Il faut vous tenir bonne, madame. C'est parce que monsieur Lesage....’
Bijlman kwam er niet uit. Die vervloekte artisten ook! Dat ze enkel Fransch spraken! Eiglijk te gek. Wie betaalde hier, hìj of zij? Nu, lieten ze dan zorgen, ook 'n fatsoenlijk mondje Hollandsch te verstaan. Verdoemd, als-ie dat niet in de nieuwe contracten zou stipuleeren! Hij brak den hals over die pourparler's. Zìjn taal was er toch oòk een? Maar nee, zìj verstonden alleen 't geklink van z'n rijksdaalders.
Bijlman was opgestaan, één hand plechtig op z'n schrijfbureau, de ander achterwaarts aan z'n stoelleuning. Er was iets waardigs in z'n houding, 'n kiem van theatraalheid, alsof-ie studeerde voor aanvoerder der koren. Er kwam, zooals de artisten 't uitdrukten, muziek in z'n buik. 't Kon ook haast niet anders. Dag en nacht zat-ie in die opera.
Ditmaal had Bijlman zich wat opgewonden. Ze zeurden ook zóó om z'n hoofd! Alsof er niet poot-aan gespeeld moest worden, om den boel te laten mar- | |
| |
cheeren! En nu klaagden ze, dat er te hard gewerkt werd. Maar, o wee, als eens de gages er niet op tijd waren! Dan zou je wat hooren! Sacré bleu, dachten ze, dat-ie 'n opera hield voor z'n liefhebberij? 't Was nogal 'n pretje! En vooral met zoo'n compagnon als Lesage, die den artist uithing, altijd met de handen in 't haar zat, den boel in 't honderd zou sturen, als hìj er niet bij stond, de hand vast aan 't roer. Als-ie maar 'n halven dag niet kwam, liep alles mis. Maar nu moesten ze niet denken, dat ze 'm nog op z'n kop konden zitten òòk! Hìj was hier de man. En daarmee uit!
Even kon Bijlman z'n gedachten bij elkaar zoeken, wijl madame de Patapouffe, wier stormig optreden 'm zoo juist uit 't veld dreigde te slaan, zich 'n oogenblik inhield, nablazend van den woordenvloed, welke 'r rappen mond zoo lawinig ontstroomde. Hij wist, dat-ie van die stilte profiteeren moest. Straks zou ze opnieuw losbarsten met versche kracht en de hemel mocht weten, wanneer er dan weer gelegenheid voor 'm zou zijn, er 'n woordje tusschen te krijgen. Ze stond daar als 'n bom, die dadelijk springen zou of liever als een, die ten tweede maal gevuld werd, 'n herhaling van explosie te geven. Bijlman moest zich dus haasten. O, hij wist wel, waar 't haar om te doen was. Ze vlaste op 'n cachet, 't surplus waarop ze recht had voor elken keer, dat ze mèèr zong in de maand, dan waartoe ze volgens contract verplicht was. De eerste maand nu van 't seizoen had de directie 'r niet één avond geschonken, 'r daarbij zóó laten repeteeren, dat er 'n schijntje van vermagering bij 'r waar te nemen viel. Echter, van 'n
| |
| |
cachet was geen sprake. Bijlman, als zuinig beheerder, draaide 't altijd zóó, dat-ie die zwarigheid precies op 't kantje ontliep. Liever nog was-ie 'n avond zèlf voor 't voetlicht getreden, desnoods in travesti, dan dat-ie op de toch al hooge gages suppleeren moest. Waar moest 't vandaan komen? De opera stond de laatste twee jaren telkens op springen!
Wacht, hij zou madame de Patapouffe nu toch eens eventjes precies vertellen, waar 't op neer kwam. Maar liet-ie 't in de voorzichtigste bewoordingen doen. Anders dupeerde ze 'm nog met 'n voorgewende schorheid of zoo'n artisten-foef. Zoo akelig gauw als dàt mensch op 'r teenen was getrapt! Elk oogenblik had je er spektakel mee. En zóó'n ster was ze nu ook niet. Neen, de muziek-recensent van ‘Het Journaal’ had 'r zelfs 'n paar keer leelijk op de vingers getikt. Hij zou.... Wat was ook weer in 't Fransch....? De dictionnaire! Die stond altijd op z'n bureau, voor de zware gevallen. Hij trok 't boek naar zich toe, sloeg op. Maar vóór-ie 't gezochte woord nog had, was madame de Patapouffe weer slagvaardig. 'n Fiksche ademstoot ging 'r explosie vooraf. Dan ratelde ze, de handen afwerend bewegend:
‘Laissez, monsieur, laissez. Je vous comprends très bien. Mais c'est voùs qui ne me comprenez pas. Ou plutôt qui ne veut pas me comprendre. Oui, c'est ça. Je me plaigne, monsieur, je me plaigne. Une répétition au jour d'excursion! C'est honteux. Jamais de ma vie, ça m'est arrivé. C'est pour tomber malade. A Aix-les-Bains, Trouville, Paris, Toulon, Bordeaux, Nancy,
| |
| |
Algérie, enfin partout où j'ai été engagée, on ne répète pas ces jours-là. Ce théâtre de Hofstad m'étouffe. Et quelle répétition! Une répétition infinie. Et ce monsieur Chantefort, qui m'offense. Oui, oui, oui, qui m'offense. C'est un homme sans manières, mal élevé. Et gueuler qu'il fait, gueuler! Il chante tout forto. C'est tuant pour le duo. On ne m'entend pas. Je ne suis pas une dame des Halles, quoi?’
Madame de Patapouffe had weer wat adem noodig, stopte dus. 'r Gevaarten deinden op de golf van beroering, welke in 'r woelde. Bijlman keek er tegen aan, zooals 'n scheepskapitein bij zwaar weer 'n rotsgebergte in den kijkerd houdt. Zulk 'n vergelijking uit 't zee-leven was 'm niet vreemd. Noemde-ie z'n bureau niet schertsend de ‘stormkajuit’, wijl er altijd wolken aan den knikker waren, hij er nooit 'n kwartier kon zitten, of van allen kant klepperde 't noodweer weer los? Hij kon 'n briesje velen. Maar dat madame de Patapouffe nu over Chante-fort begon, die zich juist beklaagd had over hààr, leek 'm toch wat al te mal. Ook, de alt mocht dan wezen wie ze wilde, die toon stond 'm niet aan. Dus sprak Bijlman, z'n brandweermannenhoofd nu eenigszins karmijnig en hij hakte brutaalst in 't Fransch, alsof-ie bij 'n kermiskoek-kraam naar 'n prijs dong:
‘Madame, pardon, vous êtes trop forte, beaucoup trop forte. Vous....’
‘Quoi?’
‘Oui, oui, ne me parlez pas contre, madame. Beaucoup, beaucoup trop forte! Tout a ses limites, ses bornes.
| |
| |
Mais chez vous, madame, ça ne finit jamais, ça va toujours plus loin. J'en ai plein jusqu'au nez, madame, oui, jusqu'au nez!’
Even hield Bijlman hier in. Madame de Patapouffe, welke-ie ‘trop forte’ had genoemd, zwòl, als wilde ze 'm 't tegendeel bewijzen. Daarom was ze 'm, oogfonkelend, zoo dicht genaderd, dat 'r bastionnig corsage tot vlak onder z'n neus zwiepte, zoodat-ie zich omtrent 'r ‘grenzenloosheid’ nader vergewissen kon. Hemel, had-ie zich weer onjuist uitgedrukt? Wat zei-ie ook weer? ‘Qu'elle était trop forte’? Ja maar, dàt bedoelde hij niet. Hij wilde zeggen....
‘Madame, ce n'est pas la chose. Pas voùs, mais c'èst trop fort, c'est trop fort, vous comprenez? Vous vous plaignez, que notre bariton fait tout trop forto et c'est lui, madame, qui dit, que vous.... que vous... comment le dire? Oh, il parle très flatteux de vous, oh, énormement. Seulement, pour le duo, il vous trouve trop.... trop.... oui, c'est le mot.... trop légère, trop....’
‘Monsieur! Ah!’
Anders zei madame de Patapouffe niet. Doch uit die kreet sprak 'n wereld van smart en beleedigdheid. Geheel wijs worden uit Bijlman's gebrabbel kon ze niet, doch duidelijk was 't tot 'r doorgedrongen, dat men eerst aardigheden verkocht over 'r figuur en vervolgens nog 'n aanmerking maakte op 'r zeden, men 'r, niettegenstaande al 'r zwaarten, nog te licht vond. Misschien ook meende de ‘taureau,’ gelijk ze 'r directeur altijd noemde, iets heel anders - meestal toch drukte-ie zich verkeerd uit -, doch voor 't oogenblik kwam 't goed in 'r kraam
| |
| |
te pas, de beleedigde te spelen en dus trok ze zich 't gezegde vreeslijk aan. Met 'n plof liet ze zich op 'n stoel vallen - Bijlman schrok zeer. 't Meubilair was niet over-sterk -, 'r armen hingen slap langs 'r lichaam en de oogen hield ze toe. Daar had je 't spektakel!
‘A l'eau, à l'eau!’ riep Bijlman, nu als was-ie waàrlijk bij de brandweer. God, dàt was altijd z'n vrees, dat madame de Patapouffe 't op 'r nerven kreeg - en ze had 'n zeer uitgestrekt veld van die fijngevoeligheid, was 'n schìjf voor prikkelingen - en nu wàs 't zoo laat. Straks moest ze de stad uit. Wat begon je er aan? Gelukkig, daar stond 'n karaf water. Gulzig klokte 't nat in 'n glas. Ze moest drinken, gauw!
‘Buvons, madame, buvons’ drong de ontstelde directeur en vaag herinnerde hij zich 't drinklied uit 'n grand-opéra, dat-ie, in goede luim, wel eens neuriede, als-ie zich 'n derde bittertje permitteerde voor 't eten. Goddank, madame de Patapouffe sloeg de oogen weer op. ‘Prenez quelques gouttes, madame. L'eau est pure et fortifiante.’ De alt liet zich tot 'n slokje bewegen. Nu moest Bijlman aanhouden; dan kwam ze weer geheel op streek. O, hij had wel willen knielen - hij moest oppassen, waarachtig, of hij werd nog 'n acteur. Nu zag-ie den ténor léger weer voor zich, die altijd knie-boog met 'n bijzondere gratie -, om 'r toch maar vooral aan 't verstand te brengen, dat 't z'n bedoeling niet was geweest, 'r te beleedigen. En, zich weer moedigst in 't struikgewas der Fransche taal wagend, stotterde-ie, en hij hield madame de Patapouffe bij den pols, in houding van uitersten deemoed:
| |
| |
‘Ma-da-me, je vous assure, je vous.... supplie.... sur mon coeur.... sur mes genoux.... Oui, sur mes genoux, je vous supplie....’
Toèn sprong madame de Patapouffe op als 'n gewonde slang (echter, als een van 't boa-constrictor-soort, die te digereeren lag van 'n vraatzuchtig opgeslokt varken). Ze keek Bijlman aan met 'n oogenpaar, dat stroo direct in brand zou doen geraken. Wat? Eerst 'r beleedigen en nu fleemen, of ze op z'n knie.... Werd de ‘taureau’ gek? Waar zag-ie 'r voor aan? En, zich niet langer bedwingend, opeens al 'r gramschap te uiten van de laatste dagen over de vele repetities, Chante-fort en andere ergernissen, gaf ze haar directeur - ze schrikte er zelf van, zoodra ze 't gedaan had - 'n klap recht in 't gezicht, snelde dan, als 'n schip dat met volle zeilen bravourig zee kiest, 't bureau uit, lucht te krijgen, doch ook om 'n ernstige explicatie te ontloopen. Mon Dieu, alles bij 'r was zóó in spanning om ‘L'Hercule,’ dat ze op 't laatst zèlf Hercules-neigingen kreeg!
Bijlman stond, in dubbelen zin, geslagenst. In z'n gezicht, z'n gezicht! Hij moest.... Hij zou.... Nee, nee, liet-ie kalm blijven, kalm. Vóór alles moest de voorstelling van hedenavond doorgaan. Later zou-ie.... Ja, maar, hij kon toch niet permitteeren, dat een van z'n sujetten zich zóó ver vergat, hèm, Bijlman, te slaan. Wacht, hij zou.... Reeds was-ie aan de deur, madame de Patapouffe te achterhalen, toen, na 'n bescheiden ‘tok tok’, Titri van de corypheeën eenigszins schuchter binnentrad. Ze kwam met 'n verzoek, dat 'r lichtelijk bezwaarde. 't Was duidelijk aan 'r te zien.
| |
| |
‘Va-t'en, va-t'en’ zei Bijlman al in z'n drift en hij trad weer terug, den klap nog op z'n wang voelend, die brandde. ‘Va-t'en, je te répète. Tu ne me comprends pas? On n'entre pas ici. Compris? Je n'ai pas le temps.’ In z'n opwinding vergat-ie half, dat Titri 'n volbloed Keutellandsche was.
Titri, hoewel op den drempel, verwijderde zich nog niet. Meneer had meer van die driftbuien, doch die zakten gauw. En wat mankeerde 'm nu? Anders deed-ie zoo aardig tegen 'r! Ja, toen ze de laatste maal op z'n bureau was, ook met 'n verzoek, was 't 'r zelfs voorgekomen, alsof-ie haast àl te aardig deed. O, ze kon er best tegen, zìj, de vroolijke Titri! Maar die overgang opeens! Ze moest 't toch even aanzien.
‘Eh bien, qu'est-ce que tu veux?’ vroeg Bijlman wat kalmer en hij keek 'r aan. Verduiveld, 't wàs 'n aardig ding. En hij bekende zich, dat-ie zich dikwijls zwak jegens 'r had gevoeld, zwakker dan 'n gehuwd man betaamde. Ja, als je ook altijd tusschen artisten zat! Maar wat wilde ze nù van 'm? Ze kwam op 'n slecht oogenblik.
Titri, na 'n laatste aarzeling, 'n stapje naderbij tredend, zei, waar 't 'r om te doen was. O, Bijlman had 't al kunnen begrijpen. Die eeuwige voorschotten! Maar, goeie hemel, begrepen ze dan niet, dat hijzelf dikwijls zoo krap zat, dat-ie niet wist, waar 't vandaan te moeten halen? Ze dachten, moest-ie gaan veronderstellen, dat die opera 'n goudmijn was. Nu, maar dan hadden ze 't bij 't verkeerde eind. En leelijk! Ze zouden nog wel eens zien!
Titri hield aan. Ze zat zóó in de klem, dat ze 't niet gauw opgaf. Die ziekte van Keereweer ook! Hij had
| |
| |
'r niets gestuurd. Dàt had-ie dan toch waarachtig wel kunnen doen!
Bijlman aarzelde. Au fond was-ie goedig. En dan, die Titri, waarlijk, hij mòcht 'r, hij.... Haast had-ie weer toegestemd. Doch zich op eens 't schandelijk optreden van madame de Patapouffe weer herinnerend en al de ergernissen van dien dag, verzette-ie zich tegen z'n eigen zwakheid. Alles, àlles vroegen die sujetten van 'm, maar als zìj zich eens moesten inspannen, was 't mis. Nee, nee, hij zou voet bij stuk houden. Op 't laatst gingen ze zich anders nog verbeelden, dat ze met 'm doen konden wat ze wilden. En, niets van z'n waardigheid te verliezen, weer in 't Fransch sprekend, barschte-ie:
‘Non, non, je refuse. Je refuse avec toute force. Et maintenant, va-t'en! Tu ne me comprends pas? Va-t'en! On parle pourtant le français ici. Voilà la porte!’
Nu begreep Titri toch, dat 't mis was. Ze trad al terug. En toen meneer Lesage daarop binnen kwam, bevend, wit van agitatie, wist ze niet, hoe gauw de plaat te poetsen. Als die samen waren, viel er niets meer te hopen.
‘Monsieur.... Bijlman’ kwam 't er langzaam bij Lesage uit, die moeite had, niet in driftigste woorden uit te barsten. Doch hij bewaarde, zoo goed en zoo kwaad als 't dan ging, nog z'n deftigheid van kaartenkoning, wist nog 'n schijntje van z'n notaris-manieren ten toon te spreiden. ‘Monsieur.... Bijlman. Ah, je suis tout énervé. Vous savez que nous sommes tous très emballés par L'Hercule. Et à présent vous vous permittez des blagues, des plaisanteries.... Ah, je ne
| |
| |
m'occupe pas de vos affaires intimes. Mais, vu l'intérêt du théâtre, je me sens obligé... Madame de Patapouffe a absolument perdu la tête. Elle m'a dit... je viens de la rencontrer dans le corridor.... que vous.... que vous...’ Lesage zocht naar woorden. De arme man was weer zòò gansch slachtoffer van z'n zenuwen, dat-ie zich 'n onwel-zijn nabij voelde. Als in verbijstering staarde-ie Bijlman aan. Hij wilde nog iets zeggen, had 't op de lippen. Daar ontwaarde-ie de verdacht roode wang van z'n compagnon. Ha, 't bewijs! 't Ontstelde 'm nog eens extra. Hij bleef staren.
Bijlman, die weer plaats genomen had, was bijna opgesprongen, geërgerdst. Ook dàt nog. Na al die herrie, weer 't gezeur van Lesage! Vóór 'n half uur had die 'm nog om z'n hoofd gezanikt over Hoving, die maar niet gauw genoeg opschoot met de nieuwe décors. En nu kwam-ie wèer, nog wel met praatjes over madame de Patapouffe, alsof-ie met dat mensch iets had uitstaan. Neen, 't was moòi zoo, 't moest uìt zijn. Lesage, die iets van de drift-koking bij z'n compagnon gewaar werd, wou 'n woordje plaatsen, 'm nog te kalmeeren. Doch de ander was 'm voor. Hij sloeg met de vuist op z'n schrijftafel, dat 'n portret omkantelde en de artist-directeur kantelde haast mee. Bijlman opende den mond, stiet 'n geluid uit, dat met 't geloei des stiers wel eenige overeenkomst had. Dan, in 'n plotse vondst, sprak-ie gebiedend en wederom was z'n houding van 'n imponeerende theatraalheid:
‘Le dictionnaire! Donnez-moi le dictionnaire! Et bien vite! Le dictionnaire, je vous dis!’
| |
| |
Lesage was geheel onthutst, ontredderd. 't Boek lag vlak voor Bijlman. Die had 't dus zóó voor 't grijpen. Toch, als in hypnotischen dwang, gehoorzaamde de compagnon, gaf 't boek aan. Daarop bladerde Bijlman gehaast, zocht. Wat was er hèt woord voor in 't Fransch?
‘Vous êtes un homme de... de...’ zei-ie reeds. Hij wou zeggen ‘flap-vent’, kon dat echter in de dictionnaire niet vinden. Hij werd al razender.
‘Eh bien, comment est-ce que vous nommez en français homme de flappe, de...’
‘Flappe, flappe? Quoi?’
‘Mais oui, oui, sacré nom! Vous êtes sourd? Eh bien, c'est comme du chocolat à la crême, poché dans un habit de nègre, qui se promène dans les jours de chien-enragé dans les chaleurs du Sahara! Oui, du chocolat, du chocolat fondant! Va, va! Ou je....’
‘Il devient fou, absolument fou!’ huilde Lesage, handen ten hemel en hij verwijderde zich snelst. Bijlman was in 'n toestand, om iemand te vermoorden.
‘J'étouffe!’ zwaar-azemde die en hij trok z'n boord los. Er was nog water, gelukkig. Twee glazen dronk-ie achtereen. 't Kalmeerde wat. Dan begon-ie te loopen, altijd maar heen en weer, snuivend. Ze deden 'm nog 'n beroerte aan, ces gens de flappe! Bah, bah!
Na tien minuten zat-ie weer voor z'n bureau, schrijvend. Hij moest nog 'n communiqué zenden aan den recensent van ‘Het Journaal’, die in de muziekwereld 'n invloedrijk persoon was. En honderd andere dingen verdrongen zich in z'n hoofd. 'n Opera was 'n gruweling.
|
|
Auteursrecht onbekend