Jellen en Mietje
(1992)–Karel Broeckaert–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 75]
| |
Vierde Hoofdstuk.
| |
[pagina 76]
| |
hem nog den bal van onder de voeten, zou geloopen hèn. In 't eerste van hulder hauwelyk, 't was al dà ge wilt, en zoo lange a's de speelman op 't dak zat, 't was Nelleken alhier, Nelleken aldaer, en van heuren kant van gelyke, 't was Siesken alhier, Siesken aldaer, en de steenen waeren te koud, daer Sies passeeren moest; maer dry weken daer naer, 't was een g'heel ander dyngen: ten waeren de zelve menschen niet meer; Nelleken van haer eygen, was uytnemendekoppig, en noyt wilde ze van huer sentiment afgaen, al zag-ze heur ongelyk veur heur oogen; zy was daer by nog duymken in d'hand. - T'huys, en was Sies niemand, en hy en kreeg geen oortjens om uyt te gaen, mê een woord, Sies moest staen daer den bessem staet; g'hêt da verstaen? en - dat en stond hem nie veel aen. Nelleke was nie misdeelt, verre van daer, en 't waere misschien beter geweest, haê ze wâ min verstand g'had, want ze maekteger maer een slegt gebruyk van: ze keef g'heele grondige daegen, tegen den aermen Sies, die niemendalle meer en koest van passe doen; - verzette'g hy 'nen stoel, 't was, staet dië stoel in uywen weg? sneed hy hem 'nen boteram, 't was, wa zitte nuy aen het brood te viggelen? nam hy een beetje kaes, 't was moete dië kaes aldaer bebeginnen? en 't was azoo, van alles dat hy dé. - Nelleke was een opregte kinderagie, dâ zeg ik, zey Mietje, - stil, myn dogter, en laet Tone voortsvertellen, rîep de moeder, en beval haer te zwygen. ‘In 't eerst, hernam Tone, had hy patientie ge- | |
[pagina 77]
| |
noeg, en hier in toonde hy, dat hy den wysten was, maer 't gink op 't laeste te verre, en Wete, wat dat hy dé? En wat déed hy, vroeg Jellen, die geluysterd had, als eene vink, ‘Zekere keer, vervolgde Tone, da't al te vele schol, en dat hy 't niet meer en koest opkroppen, hy gaet my ten huysen uyt; Nelleke greep hem by zyne slankaert vast, en waer loopte nuy weêr naertoe? dat es pas t'huys gekomen, en da gae wéer uyt! - 'k gae elders, antwoordde Sies, aesser geen plesier meer t'huys en es, men moê g'het op een ander, gaen zoeken = zoo mynheere gaet elders zyn plesier zoeken! - jae hy, = en zoènme meugen weten, waer da mynheere naer toe gaet? dat zyn zyn affairens. = Gae maer op, loop weer naer den contentast, daer zilde plesier genoeg hen..... - en daer mê geraekte Sies weg. Nuy was'er 'nen jongen die geregeleert was en die hem noyt zat en dronk, in 't begin van zyn hauwelyk wel verstaende, 't was wel Sieske Peutereere, en den Contentast,Ga naar voetnoot(1) daer ze van sprak, da was ên treffelyke herberge ontrent de vrydagmort met een schoone rollebaene, en daer Sies somtemets 'nenkeer, 't sondags, naer het lof, gink om een partytje te bollen.  | |
[pagina 78]
| |
‘Da was nuy al oogenblikken te doen; Sies die tot nuy toe nèn braeve man geweest was, haê nuy wel beginnen slegt worden, hy was goed en me een enkel stroytje was hy om verleen. Nuy, wa gebuerdeger? hy viel in slegt handen; hy wierd opgemaekt, maekt, ze verweeten hem dat hy in de vrauwestracte en hy, gelyk 'nen snul, om te toonen dat hy de broek droeg, bleef halve nagten uyt zitten, en keerde de helft van den tyd, zat naer huys. As 'nen mensch begint te dompelen, het gaet veur goed; Sies was nuy veel slegter geworden a's zyn vrauwe; zy zag hem geire: heur herte was goed, maer heur hoofd en dogt niet, en hy Sies en dogt het alle twee niet; hy en koest zyn vrauwe niet meer zien a's hy peysde op zyn meesterschap dat hy kwyt was, en hy en sprak maer van da meesterschap, sedert dat hy verleet was. 'Nenkeer, hy kom t'huys: 't was een van den nagt, - wel gedaen - hy verwagtte hem halvelynge aen iets, want de roê lag in de pisse al van 's morgens, hy haê g'et gezeyd, aen alle die 't hooren wilden, en azoo en wierd hy nie verraerellynge geslegen. Nelleke zat nog op. - T'es ên fraeye ure, om naer zyn huys te komen! En dat en kan op zyn beenen nie staen! Zit gy daer g'heele grondige nagten, te wagten naer dien schoonen cadé! Zit gy daer alleene te koekeloeren! Trauwt gy daer veure! Kruyp gy in uy bedde, mê die zatte beeste! Ligt gy daer by!....  | |
[pagina 79]
| |
‘Sies had, en glas te veele in, en was onbeleéfd, staè g'et uy niet aen, zeyd hy, kruypt elders, hy blaesde de lamp uyt, keerde g'hem om, en sprak geen woord meer. 'T was azoo alle daegen wade - dat en moek hulder nie zweeren - 's noenens zaeten ze aen taessel, en beklaegde Sies hem van de kost, 't was agtereens: hy es nog veel te goed voor uy,’ en van die ander dyngen, de liefde was voorby, en Sies ging van 's anderdags alleen op 't upperste, op 'nen slegten kafzak, slaepen. Aesge da pyst, twee menschen die zoo wel te gaere waeren, in 't eerste van hulder hauwelyk, waeren nuy zoo ongelukkig geworden! Nelleke die alleene lag, zat g'heele nagten te krysschen en och heere! z'en wist niet dat-ze alleene d'oorsaek van heur ongeluk was! Het was een eerlyke vrauwe, - da moeme zeggen, t'heurder eere - z'haed occasie genoeg, en da vinde altyd, maer ze bleef heuren Sies geern zien, en ze gink'er 's nagts differente keeren by zitten met heuren brey, aesse hem hoordege ronken, en - dat en heeft Sies maer geweten, twee jaeren laeter. Me zaken sentimenten, kunde wel denken da Nelleke da spelleke eerst moê wierd; maer zy was op heur point d'honneur, en ze wilde heur niet ten onderen geven; ze zey zelfs, dasse van heur leven, zoo veel plesir nie g'had en haê, a's sedert dasse alleene sliep - z'en meendeget niet, gelykge zilt gaen hooren.’ 'K ben curieus om te weten wa dat die zottinne  | |
[pagina 80]
| |
ging doen, riep Mietje, 'k ben zelve curieus zey de moeder - een oogenblikske, en ge gaet het al weten, maer ik worde eesch van te vertellen, antwoordde Tone Wyters. - Uy 't jumenisGa naar voetnoot(1) Tone! waerom en spreekte niet? néem, lapt'er dien kluts cavisse, in - Tone zig ververscht hebbende, ging voorts in dezer voegen: ‘Daer woonde, niet verre van heur huys, een waer zeggerige, een halve tooveresse, een lang mager vrauwmensch, de pannelatte, heette men haer, in de wandelynge, maer heuren opregten naem, was Godelieve. Vele wyven daer 't in huyshauwen scheef ging, liepen er naertoe en ze kreegen altyd goeën troost. Godelieve en was geene meerdere tooveresse a's ik, of gy, ten minsten en h'ek noyt g'hoort datze imand betoovert heeft, 't zy groote menschen, 't zy kleyne kinders, zelfs geen koeyen nog verkens, dà veel gemakkelyker is, - maer ik moe zeggen, z'had zy tog azoo iets, da niemand en haê, en al daze zey, viel ook wel uyt. Nuy Nelleke ging er ook heuren toevlugt nemen, en z'had zelfs wat lang gewagt, Godelieve zeyze, en voor aleer dasse gezeten was, ik ben d'ongeluk- | |
[pagina 81]
| |
kigste vrauwe van de weireld, 'k hêt mislukt in myn hauwelyk: daer en es maer een dynge, dat'er nog ontbreekt, da zyn slaegen, die 'k nog verwagte’ dan begoest ze uytteleggen al wa dazze gedaen haê, om heuren man, op 'nen goeên voet te brengen = g'haed misschien beter gedaen, viel Godelieve heur hier, in de rede, mê niemendalle te doen; maer gaè voorts, en, wat hedde gedaen?.... - ‘Int eerste, ben ik begost mê goedheyd; k'zey in myn zelven, ge zilt voorder komen mê goedheyd a's mê kwaedheyd; da nie gaende, ben ik beginnen kwaed worden, en hoe meer dakker tegen uytviel, hoe erger dat hy wierd, en nuy, Godelieve, ben ik 't eynden raed.’ = K' geloove dak uy kwaele kenne en dak uy zal keunen helpen, zey Godelieve. - Kunde da gedaen krygen, 'k zal uy rykelyk beloonen, antwoordde dat arm schaep. = Ziede da slaske wel, dat op die schrapae staet? - G'heel wel. = Daer in es 'nen zekeren drank, die de kragt heêt, van al den twist en tweedragt in 't huyshauwen en alle krakeel tusschen man en wyf, te doen ophauwen, en al waer de man 'nen alven duvel, hy moet er mê veranderen: g'en zoud d'eerste nie zyn, Nelleke, die der mê g'holpen es. ‘Nelleken was g'heel bleye van da t'hooren, da kunde gemakkelyk afmeten, en - hoe moet da flasken gebruykt worden? = Ge zilt daer van nemen 'nen vollen lepel, zonder inswelgen, als uywen man t'huys komt; gy zilt, | |
[pagina 82]
| |
dat in uywen mond blyven hauwen, zoo lang als ge kunt, en hoe langer, dage den drank in den mond haud, hoe eer dage zult geholpen zyn; dat es pront. - 'K zal hem 'en g'heel ure, inhauwen. = Geen excessen, mynen vriend, begint mê 'en alf quartierke den eersten keer, en eer dat de flassche uyt es en gaede uywen sies nie meer kennen; hy zal precies worden gelyk 'en handschoene, en ge gaet weere te gaere leven, gelyk in d'eerste daegen van hulder hauwelyk; want ik hoore dat sies van geen kwae inborst en es - Da es waer, da moek ook bekennen, zey Nelleke. ‘Godelieve gaf heur vervolgens eene volle potflassche van dien kostelyken drank, en daer hedde, zeyze, veur een g'heele maend. Het gedagt alleen van heur leven, nog, heuren eygensten Sies te vinden, was genoeg om dat droef herte te verkwikken; ze droeg de flassche voorzigtig naer huys, slootze weg, haelde die wederom uyt, bekeekze alle oogenblikken voor de venster en verlong naer den avond, gelyk een visch naer het water, om den eersten lepel te gebruyken.
Sies kwam t'huys, raed wanneer? op het slag van den twaelven - Deze keer geen enkel woord, 't was g'lyk een doo-huys, en g'had een muyzeken keunen hooren krevelen. - wat es da te zeggen, riep hy, Trine, es uy suster dood? Nelleke was precies bezig met heuren lepel te pakken en met den zelven oogenblik, ze staet daer, en ze beziet heuren sies, sterlinge, en sonder een woord te spreken.  | |
[pagina 83]
| |
Sies en kon zyn eygen niet gelooven: wa komt 'er heur nuy over!.... De vrauw en sprak nog niet en bleef heuren Sies bekyken, het kalk uyt zyn oogen. Sies kwam agter eens by, en nam zyn vrauwens en arm vast “Nelleke, zeyd'hy, ge ziet 'er wel uyt van daege en da mutseke, da gaet uy fameus wel. Nelleke zwolg heur kloksken in zonder ievers op te peysen, en begost heur te laeten hooren; heur eerste woord was: “est van uy goeste sies? dan zal 't ik blyven aenhauwen,” en dat gezeyd zynde, gingen ze alle twee naer hulder ruste, en ze wierden wederom de beste vrienden van de weireld.
Da, moest 'nen drank zyn! riep Mietje, en da kwam van den eersten lepel, zey Jellen.
‘Die vreugd duerde eenigen tyd, hernam Tone, dat es te zeggen, zoo lank a's er iet in de flassche was; maer a's ze leeg wierd, adieu mynen muyzeleere! 't was wederom het zelve, 'nen taeter, 'nen ramel en 'en gekyf gelyk van te veuren, de flassche en was nog maer vyf daegen uyt, en t'huyshauwen stond nog eens, van onder te boven! Sies gink zynen auwen treyn, en 't kraemken gink nuy, veur goed, om seepe. Nelleken en wachte deze keer, zoo lange niet, ze liep al zeere, by Godelieve, om nog een volle potslassche; zy vertelde g'heur, hoe dat zy gevaeren was met d'eerste, en wat plesier dat ze g'had had met heuren Sies, zoo lang a's ze geduerd had. Godelieve had'er nu opregte deernis mede ‘sloore zey-ze, den drank die in de flassche was, en was | |
[pagina 84]
| |
maer enkel waeter, en hoe kunde ongelukkig zyn, a's ge mê zoo een kleyn dyngen, t'helpen zyt?.... Hoort naer my, ge zyt gewillig vierentwintig jaer, ge zyt frisch en vriendelyk en g'hen hêt niet dat uy let; ge komt eerlyk aen hulder brood en ge kunt op uywen tyd, een stik dyngen koopen; uywen man, en es geenen kwaeën vent en ge zegt zelve, dat den eersten slag nog te geven es. Hoe kom het nuy, da ge zoo ongelukkig zyt, da ge randen aen uy oogen krygt en dat uywen boessemGa naar voetnoot(1) smelt, g'lyk sneeuw veur de zonne?.... dat uywen Sies uy nie meer geern en ziet en geenen oogenblik meer en kan t'huys blyven?.... - Hoe dat da komt?... Dat en komt anders niet, geloof my vry, als by uy tonge, by dat droef lapken dat noyt stil en es.... Wilde g'holpen zyn veur altyd, ten es maer een kleyn dingen?.... en wat es da veur 'en dynge, vroeg Nelleke, = “A's de man t'huys komt, zyt hem vriendelyk en toont hem een bley gelaet. Daer in bestaet g'heel de kunste, onthaud-ze wel.” Nelleke volgde dien raed, kreeg heur vet weére, en wierd eene der gelukkigste vrauwen van de stad. Sies was ook 'nen g'heelen anderen mensch geworden, hy wierd wederom neerstig, paste zyn assairkens op, stak overal een handeken uyt en bleef t'huys zitten by de vrauwe. Ge zaegt de menschen opkomen, gelyk den dag veur de zonne. 'T zondags gingen ze te gaer naer het lof, en was't goed weêr, het deurken toe, en een  | |
[pagina 85]
| |
wandelynkske buyten d'een of d'ander poorte; zy g'lyk een blomme des velds, en hy, g'lyk den herder Coridon, met de waterhond veuren-uyt. 'T was een plesier om die menschen te zien. Daer kwam daernaer 'nen tweelink, en nog differente andere kinderen die al jong gestorven zyn, en de vrienden weten best wat datzer gevonden hèn’ - Tone hield hier op van spreken, en liet hooren, dat de historie ten eynde was.
Tone uy kele moet drooge zyn, van zoo lang te spreken; hedde nog geenen durst, vroeg Anne Mie, K'ben myn leven zonder durst, antwoordde Tone, en da gaet, voegde hy daer by, op de gezondheyd van het jong paer - 't was excellente kavisse, - zaken bier, zeyd hy, es eten en drinken.
Dat es 'en schoon historie die Tone daer komt te vertellen; k'en hope niet dage de lesse, zilt noodig hèn, kinderen, zey moeder Anne Mie, aen Mietjen en aen Jellen. K'en hope het ook niet, moeder, antwoordde Mietje. K'ben der zeker van, zey Jellen, en hy vloeg Mietjen, voor de eerstemael, aen den hals....
de moeder. Zoo zie kinders, da begint wel te gaen! en dat en kan nie wagten, tot da'ze getrauwt zyn!
tone wytens. Moeder, laet de kinders geworden, m'en ook jong geweest, ten zyn maer totjens. Hy had dit zoo haest niet gezegd, dat hy Anne Mie en de baezine | |
[pagina 86]
| |
Graete by de hand nam en met overig gezelschap waer onder freer Bros met Nelle Sproete zich wel willende vervoegen, eene ronde vormde, in het midden van welke, de jonge lieden geplaetst zynde, men al te samen, luydkeels begon te zingen, den ouwerwetschen rondeau:
Daer liep'ne paeter langs het land.
De welke gekent zynde van het meestendeel onser lezeressen, durven wy ons vleyen dat zy niet zullen weygeren korus te maken, tot meerdere eer en glorie van het jong paer.
EYNDE.  |
|
