De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 145]

De regten en de belastingen

Gysken.

'K vinde dade wel, maer mê spreekt nuy veel van eene nieuwe Belastinge? 'k hêd wel gepeyst, aesme zey dat al de Regten afwaeren, dat'er al gouw wat anders veur de lappen zoê gekomen hên.

Bitterman.

Dat is natuerlyk, het land kan niet bestaen zonder Lasten.

Gysken.

Waerom en hênze dan niet alles gelaeten gelyk of het was?

Bitterman.

Om dat de Republieke niet anders eene gelykvormige Bestieringe dulden mag.

Gysken.

En wat zyn dat nuy veur Belastingen?

Bitterman.

De bezonderste dier Belastingen die ons aengaen, zyn de fonciere, personnele en somptuaire Contributie, die voor het 5de Fransch Jaer, gezaementlyk

[p. 146]

moeten opbrengen vyf honderd Millioen, meer een vyfde van de contributiën van het 4de Jaer, om daer mede voor dit loopende jaer te betaelen, het gene de Boeren zeer wel kennen onder den naem van Binne-Kosten.

Gysken.

Ze keunen 't er veuren doen, wat zegde vyf honderd Millioen!

Bitterman.

Maer, wel te verstaen voor heel de Republieke.

Gysken.

'T es nog vele da 't veur ieder huyshouwen niet en es, wa zegde vyf honderd Millioen!

Bitterman.

Dit verwonderd u om dat gy niet en weet wat wy gewoon waeren van jaerlyks te betaelen, en gy zult verbaest staen, als ik den eersten keer dat wy te saemen komen, u eenen appercu zal geven van het gene deze Provintie jaerlyks in Regten en Lasten gewoon was op te brengen.

Gysken.

En wat veurdeel zal'er nuy komen uyt het afschaffen der Regten, en uyt die nieuwe Belastinge? Zal het brood daer veur wel een oortjen afslaen?

Deugdelyk Merte.

Ik geloove dat het Volk de veurdeelen van alle deze nieuwigheden zoo spoedig niet gevoelen zal.

Voorheen en wist den kleynen man schier niet dat hy eenige Lasten betaelde. Door middel van de

[p. 147]

Regten betaelde den Bakker, den Brouwer, den Stokker en andere over hem; hy voelde niet als hy een brood at, hoe veel hy voor ieder sné aen den Koning betaelen moest; hy vergat dat dit brood reeds Thienden, Landschoof, Maelgeld en veel andere Lasten gedregen had, die de grootste oorzaek waeren van zyne duerte.

Nu dat hy op den eersten dag geene zienbaere vermindering op de levensmiddelen zal gewaer worden, en de handen in de borze moeten steken om zyne persoonele Contributie te betaelen, zal het aen zommige misschien meer miskomen, van 't eener tyd eene geringe somme te betaelen dan een jaer lang duur brood te eten waer aen men gewoon was; want men weet wel dat'er in deze tyden menschen zyn, die, al komen zy treffelyk op straet, dikwils gene zes kroonen in huys hebben.

Gysken.

Wat zegde, zes kroonen, daer es zoo menigen Rentier die blyë es van tegenwoordig zes kroonen geleend te keunen krygen, op de Pagtjens die hy te Kerstdag trekken moet, - en nog rekenen 's hunder gelukkig die hun geld aen de Boerkens gegeen hên, want die op de Provintie goedvinden krygen zelfs geen belofte van betaelinge en krygenze, en niemand en wild'er uy op leenen.

En wanneer moet die nieuwe Contributie betaeld worden?

[p. 148]

Bitterman.

Heel kortelings, bezonderlyk het vyfde deel, dat dienen moet voor de binne kosten van 1797.

Gysken.

Dat es vriendelyk! zoo 'k zal dan de Lasten van 1797 moeten betaelen eer da 'k myn Pagtjens van het jaer 1796 ontfangen hên, 't es g'heel lekker es't. - 'K zie kik geenen anderen middel meer aes't azoo moê gaen, als van de Boeren te praemen om ons ook een jaer veur op te betaelen, want aeste kik niet en hên 'k en kan't van de boomen niet schudden en kan ik.

Bitterman.

Men weet wel dat de Impositie op de Landen voortyds maer in September en Augusti geheft wierden, ook is het voor dit jaer zekerlyk maer den dringenden nood die de Republieke noodzaekt, om zoo spoedig een deel der Impositiën in te zaemelen; dat meer is daer is niets te winnen met tegen de schikkingen van het Gouvernement te murmureren, men moet'er zig ten lesten tog aen onderwerpen; en al kon men over vele punten met praeten gelyk haelen, Hobbes leerd ons het gevaer van zulke voordeelen: Want, zegt hy, eene scherpe waerheyd tegen de Bestieringe verwekt haet, gramschap en vervolging.

28 Frimaire Jaer 5.

Zondag 18 December 1796.