De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 102]

Den eersten april - De Fransche feestenaant.

Deugdelyk Herte.

He wel Gysken dat paksken van Vrydag was het niet gelyk of ik u gezeyd hebbe?

Gysken.

Nên duvel rauwe; ge kunt alzoo g'heel de weereld in de kleere steken, aesmê niet en weet dat het den eersten van April es.

Deugdelyk Herte.

En gy die zoo fyn wilt zyn.

Gysken.

Die zoo fyn wilt zyn, zoo fyn wilt zyn! Wel jeert wie peyst daer altyd op van bedrogen te worden.

Deugdelyk Herte.

Men diende'er nogtans op-te-letten in eenen tyd dat het bedrog in alle handelingen gemeender geworden is, dan comptante penningen.

Gysken.

Gelyk ofge wel zegt, mê denkt my dat het tegenwoordig alle daegen den eersten April es, en dat de

[p. 103]

menschen een feeste maeken aese malkanderen bedriegen kunnen. - Aesge tegenwoordig een zaeke hoort vertellen ge zoed wel moeten het contrarie gelooven om de waerheyd te weten. - Al gebrek van Religie en anders niet.

Deugdelyk Herte.

Just, maer waerom ook in de Religie zulkdaenige feesten laeten insluypen, die strekken om de bedriegeryën en swalperyën voor kunstgrepen en geestigheden te doen doorgaen?

Gysken.

Welke Feesten zyn dat?

Deugdelyk Herte.

Een groot menigte der gene die binst het jaer gevierd worden, en die wy voor een grootge deelte van de Heydenen of Joden ontleent hebben; gelyk deze van den eersten April, die gevierd word ter vernieuwinge van het overzenden Christi van Cayphas naer Pilatus; de Vasten-avond-daegen, die eene naervolginge waeren der heydensche bacanalen; het Thomaessen, O.L.V. Tert-ten-teen, de Kermissen, die begonsten met gepriviligeerde ballen, en eyndigden met vegten en doodslaegen; alles ter meerder eeren en glorie Gods.

Gysken.

Ah! 'k hoort al, g'hed gy liever de Carmagnole feesten, die zyn veel beter.

Deugdelyk Herte.

Zy hebben eventwel dit in hun avantage danze

[p. 104]

niet ingerigt zyn op eenig pretext van Godsdienst; dat men niet gelyk tot Halle en Maechelen, de Violen laet ronken, Foiren opregt, en Polichinel op het Kerkhof laet spelen, om de menschen tot Pelgrimagiën en Bewegen aen te-lokken. Ik wilde wel weten waerom men in die plaetzen feesten geeft met consent van den Heer Pastor en van de Wet, ter zelver tyd dat men 'er de verstervinge en de Boetveerdigheyd preekt?

Gysken.

Dat zyn de menschen dieder dade by doen; of zulde gy my können zeggen dat dat in de Volle-Aflaeten van 't kleyn Begynhof staet, dame van Sente Godelieve naer de Keyzerpoorte, moet ryden om Sesietjens 't eten en Ogaers-bier te drinken; of dat de Syn-Pieters Heeren geordonneert hên, van op den weg van 't Putje Waeffels te bakken? - En of het zoo waere, daer zoed daer geen kwaed in bestaen, want een vet gebotterde Waeffel... 'T es om eenen Mûnig zelve te verlekkeren, en men mag ten minsten een eerlyke recreatie nemen. - Maer en spreekt my niet van uy Carmagnol feesten!

Deugdelyk Herte.

'K hoort wel uwen Cosyn die eenen prys der Teeken-Konst gewonnen heeft, is mogelyks misnoegt naer huys gekomen om dat hy heeft moeten te voet gaen; en zulks veroorzaekt dat gy zoo vies gezind zyt.

[p. 105]

Gysken.

Daer kan iets van zyn, wat geleek dat? ge ging daer te voete tusschen twee rangen Soldaeten gelyk eenen die naer 't schavot geleed wierd. - Veurtyds was dat een g'heel ander dingen, ge ging net en properkens gekleed naer 't Stadhuys, alwaer dat'er een schoone Lof-reden gedaen wierd, in onze moederlyke taele, om dat de menschen dat zoên keunen verstaen, en toens vielde op uy kniën veur den eenen of den anderen Prelaet die uy een goeë Benedictie gaf gelyk nên yerkoeke, en uy met een schoon rood lint de Medaelde over 't hoofd hing, en daer was niet een man van aenzien die niet nên jongen naer huys voerde.

Deugdelyk Herte.

Dit was ook al wat zy'er voor deden, hunne gulhertigheyd bepaelde zig teenemael aen deze ceremonie, die tog eer strekte om te toonen dat zy meester dan de beschermers waeren van de kunst. - Want vonden zy in het huysken van den Konstenaer een opgevrogt stuksken werk, zy presen het in plaets van het door een genereuze betaelinge aen zig te nemen; alle beloften die zy in den dag deden, een Man van u te maeken, waeren woorden in den wind en gewoone complimenten; 's anderdaegs en dagt niemand aen u meer even al of men u noyt gezien en hadde, dan alleen Mevrouw die heel den nagt van onrust niet hebbende konnen slaepen, al vroeg opstaet om den

[p. 106]

Koetsier de voiture te doen kuysschen en te zien of'er geen vuyligheyd op de kussens was blyven zitten!! - Ik zeg het regt uyt, ik hebbe liever den regtzinnigen broeder-kus eens Presidents, dan al diën prael die de ryke u met hunne rytuygen aendoen, terwyl zy zig geduerende de Kavelkade nouwelyks geweerdigen een woord met u te spreken. - Al die knienvallen, al die vernederingen mishaegen my; den mensch al is hy aerm en moet de eelheyd van zyn karacter daerom niet te buyten gaen; hy mag en is verpligt de groote hoedanigheden, de weerdigheden, in zynen meerderen te ontzien; maer die zig laet vernederen, band de kryzelheyd en de schaemte uyt zyn herte, en word bekwaem tot alle vuyge en leege gedoenzels.

14 Germinal Jaer 4.

Zondag 3 April 1796.