De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 94]

De boeren van Affligemaant.

La patience de bien des Gens est fondé sur l'inutilité des Révoltes.
S. Evremont.

Gysken.

Maer men hoord gelyk niemendalle meer van Affligem, zoê da nuy geelegans gedaen zyn mê die Boeren van aldaer?

Bitterman.

Waer van dat gy spreekt.

Gysken.

Waer van da'k spreke? 'k hêk hooren zeggen dat het wel eene schoone contre-revolutie te wege was.

Bitterman.

Just, als gy geloof wilt geven aen Gazetten gelyk den Républicain du Nord, den Eclair en diergelyke, die, als vyf of zes zatte Boeren ruyze zoeken, meynen dat heel het Land in opstand is.

Gysken.

Zoo ge meent gy dat'er niemendalle waer van en

[p. 95]

es, en g'en gelooft gy niet dat den Baron van Moorseele aen het hoofd was?

Bitterman.

Ik weet wel dat eenige zat-gemaekte Boeren, de Volontairen die het Klooster van Afflegem bewaerden, gekoort en gebonden hebben; ik geloof ook wel dat den Baron van Moorseele den allarm heeft aengestookt, maer ik kan niet dunken dat hy eenig inzigt gehad heeft om de contre-revolutie te verwekken en de Fransche uyt het Land te jaegen; want hoe dom en trots eenen Baron zyn kan, hy kan ligt rekenen dat hy vrugteloos zoude poogen zulke inzigten te bereyken, want dat men doet wat men wilt, men zal de zaeken zoo verre niet meer zien komen, dat de Paeters de wagt optrekken, dat de Boere pastors op schildwagt staen, dat d'Eelmans dragonder worden, en den Abt van Tongerloo Cornel.

Gysken.

Waerom zoê hy dat dan gedaen hên?

Bitterman.

Waerom? Om hem over de onnoozele en dwaeze Boeren te vreken, die hem geen Thienden meer betaelen, die hem geen vrye jagt meer geven op hunne akkers; want het is een onverdraegelyk hertzeer voor eenen baron van de Boeren gelukkig te zien, en ten is geen gebruyk dat de geringe Onderdaenen door de magtige der wereld anders aenzien worden als stof dat men onder de voeten

[p. 96]

treed. (Pabula tyrannorum sunt Plebs & Rustici) 't zyn oude spreekwoorden: Heeren zonden Boeren boet - Boeren zyn loeren en schelmen uyt de natuere; die eenen Boer goed doet, doet God leed. - By de dwaeze Edellieden zyn de Burgers van ouds maer Beesten, de Kooplieden Woekeraers, Logenaers, Dieven en Schurken, die niet konnen geregeert worden dan met de zelve leeg en aerm te houden, en daer toe strekken alle hunne poogingen.

Maer zy zullen'er niet toe geraeken, want de Boeren moeten meer als lomp zyn, die niet en zien, dat, als eenen hoogmoedigen Baron die meynt in zyne weerdigheyt gekwetst te zyn, een heel Land in roeren gezet heeft; dat, als hy de Boeren huyzen vol Soldaeten getrokken heeft, die het verken vleesch uyt de kuype en de leste hespe uyt de schouwe haelen, den Heer die zyn oogmerk bereykt heeft, dan in den hoek van den heert in zyne vuysten zit te lacchen, en een goed glas wyn drinkt op den gewenschten uytslag van zyne voorgenomen vraeke.

Het doet de dwaeze Eelmans zeer dat de Kooplieden en frayë Burgers, voor hun niet meer bukken moeten, en daerom zouden zy alles in rep en roer brengen als zy maer met een anders handen Castagniën uyt het vuer kunnen roepen.

Ik zeg het nog eens zy zullen hun inzigt niet bereyken om het land in eenen opstand te brengen, die

[p. 97]

alleen het goed en bloed van den werkman zoude gelden; want zelfs zonder behulp van de Fransche revolutie zyn de menschen en het grootste deel der Boeren, t'huysgekomen van de slaevelyke onderdaenigheyd die zy hadden voor de oude contracten en perkementen hunner Heeren. Daer heeft eenen tyd geweest, dat men in Europa meer eerbied betoonde aen die versleten titels, dan dat de Egyptenaers 'er oyt betoont hebben aen de Crocodilen en aen de Anjuynen hunner hoven. Men heeft dit juk afgeschud en het zal niet meer aen de Heeren lukken van de Boeren voor de Constitutie te doen vegten, gelyk voor gewaende voorwendzels van Religie, want al waer men zelf van de tegenwoordige regerings wyze niet te vrede, nog zoud elk eerlyk man zig stil houden en gedult nemen, om dat men ondervonden heeft dat men vrugteloos in revolten eene hulp en beternisse zoekt, die men alleen van den tyd bekomen kan.

Gy ziet dan wel dat diën Baron de Boeren niet heeft opgestookt om den Keyzer in te haelen, maer omze hun eygen ongeluk te doen bewerken, en zig over hunnen gelukkigen staet te vreken, wel wetende dat de Boeren tegenwoordig welvaeren en dat den ploeg de bescherming geniet die hem zoo regtveerdig toekomt.

Als'er iemand reden van klaegen zoude hebben 't en waer den Boer niet die zyne waeren duur en voor gereed geld verkoopt, en van vele lasten die hy

[p. 98]

voorheen betaelde ontslegen is; maer het zoude den aerm Rentier zyn die van honger vergaet en geene de minste hoope heeft van betaelt te worden; het zoude den Werkman zyn die zyne leste duyt uyt moet splyten om eene Patente te nemen, zonder welke het hem verboden is van den kost te winnen.

26 Nivose Jaer 5.

Zondag 15 Januarius 1797.