De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 43]

Den soldaet en den kanunningaant.

Den Citoyen.

Maer ik wenschte wel dat gy my eens uytleyd waer in uw Republikaenism en uw civism, tog bestaen, nimmer zoud gy uw bloed en leven voor den Staet te panden stellen?

Den Kannunning.

Gy rekent dan voor niet den ziel-last die wy draegen, en de smertelyk studiën die wy doen moeten om het volk te onderwyzen. Ten allen opzigte zyn de werkingen van den geest penibelder als de werkingen van het lichaem. Men moet maer jong en kloek zyn om de waepens te draegen, maer men moet eene volmaekste gezondheyd hebben om den last der studiën te boven te komen. Ziet eens wat armoe men moet uytstaen, wat slegte brokken men moet eten, wat vernederingen men in de Collegiën en Seminariën moet leyden, eer men tot eene Kanunningdye komen kan, ziet eens.....

Den Citoyen.

'K zie wel dat gy waerlyk reden van klaegen hebt,

[p. 44]

en dat gy goede bewyzen van civism by zult brengen: tog, had gy een jaer of twee het kalfsvel moeten volgen; had gy Ouders, Huysgezin, vrienden en kennissen moeten verlaeten om ter verdeding van het Vaderland nae de Grenzen te vliegen, ik meyne dat gy een ander gevoelen van het waer civism zoude opvatten. Gy spreekt van aermoe en onderdrukking. Maer wat is'er aermer als een Soldaet, 't is de aermoede zelve, in vergelyking van een Kanunning.

Den Soldaet moet zig bevredigen met eene kleyne betaeling, die hy dikwils naer den tyd ontfangt, en die hem nu en dan nog gesnoeyd word: - een Kanunning in tegendeel, helpt jaerlyks groote kapitaelen deelen en trekt zyne prebenden altyd just op den valdag.

Den Soldaet moet dikwils daegen en daegen marcheren zonder dat hy zynen behoorelyken nooddruft heeft; de vrugten des lands die hy met zyn bloed beschermt mag hy niet aenraeken, of doet den grooten honger hem iets nemen, 't is in perykel van zyn leven te verliezen en met vreeze voor zwaere straffen. - Den Kanunning steekt nog hand nog vinger uyt, en het thiende deel van al wat de aerde draegt word hem t'huys gebragt.

Den Soldaet moet den winter door in 't Veld blyven; slegt gekleed, dikwils zonder Hembde, zonder Koussens nog Schoenen. - Den Kanunning, als hy maer van zyn Ouille boeuf naer den choor

[p. 45]

gaet, heeft boven op zyne lange Soutane nog eenen waermen Mantel met vellen gevoeyrt.

Hoe dikwils moet den Soldaet den nagt door, in regen, haegel, sneeuw en wind, op den hoek van een veste staen. - En den Kanunning is hy in ceremonie, die verlaet op den eersten druppel nat die valt de Processie die hy volgen moest, om in het een of ander huys te gaen schuylen.

Den Soldaet naer eene lange moeylyke marche vind nouwlyk imand die hem in wilt nemen, elk knort tegen de logementen, nat, moey en koud, kan hy nouwlyks een Strooyzak krygen om op den platten grond liggen. - Den Kanunning heeft hy lust om een speelrys te doen, vind geen een Pastoor, geen een Burgemeester die zig niet eene eere maekt van hem te herbergen; vier Beddingen moeten onder de leens van mynheer den Kanunning liggen zugten, tot dat 's anderdaegs een ryk middagmael, hem den vaek uyt de oogen doet vryven. - En om de maet van verkeertheyd te vervullen, zegt men nog gemeynelyk van een Kanunning of van een Abt die den dag door in zyn Bed, aen zyn Tafel of in zyn Fauteuil ligt, zulk een Paeter, zulk een Priester, staet tot Gend of staet tot Brugge: en van eenen ongelukkigen Soldaet, die laet mag slaepen gaen, vroeg moet opstaen, en den dag door moet in de weire zyn, zegt men, hy ligt tot Ipren of hy ligt tot Doornyk,

[p. 46]

al of hy een mensch waer die noyt uyt zyn slaepkamer moet komen.

Naedert 'er een dag van bataille, den Soldaet bloot gesteld aen alle gevaer, word den kop gepletterd; of ontstaet hy het met een aerm of been kwyt te geraeken; hy word van den dienst ontslegen, en mag voor het overig van zyne dagen zyn brood gaen bedelen - Werd eenen Kanunning of eenen Paeter afgeschaft, elk steld zyne deuren open, en men twist wie hem eerst in huys zal krygen.

Keert den Soldaet gelukkig van het slagtveld, wat heeft hy 'er voor? niets, geen stuyver meer, dikwils geen lepel soupe, nog geen bete brood om in zynen mond te steken. - Keert den Kanunning op eenen grooten Feestdag, als hy meer als naer gewoonte heeft moeten zingen, uyt zynen choor naer huys, al wat lekker is word hem opgedischt, en geene Wynen zyn kloek genoeg om zyne kragten te erstellen. - Gy moet bekennen, Mynheer den Kanunning, dat het civism van een Kanunning-leven niet te vergelyken is by het civism van eenen Verdediger van het Vaderland; nogtans de betaeling van den Kanunning en de betaeling van den Soldaet komen beyde uyt 's Lands Schatkiste.... Zoo ik dieper daer in moest gaen, het zoude den Oorlogsman niet sterk konnen aenmoedigen, als hy ziet dat den zang van de Kanunningen beter betaeld word als alle zyne diensten en de gevaeren die hy loopt.

[p. 47]

Den Kanunning.

Maer hoe spreekt gy, weet gy niet dat wy geestelyke Corpsen ook Soldaeten zyn. Gy, andere Soldaeten, verdedigt maer de wereldsche bezittingen, en word, myn dunkens, naer verdiensten betaeld; maer wy geestelyke Corpsen, die de Soldaeten des Hemels zyn, die voor het welvaeren van uwe ziele stryden, die met geweld de poorten des Hemels voor u openen, verdienen zekerlyk dat men ons de wereldsche en aerdsche dingen, die wy u leeren veragten, in masse toewerpt, om aen het volk te doen zien, hoe men dezelve moet behandelen en verfoyën.

11 Nivose Jaer 6.

Zondag 31 December 1797.