Historische grammatica van het Nederlands

[p. 262]

Bibliografie

(zie ook de aanvullende bibliografie)

Bakker, D.M. en G.R.W. Dibbets (red.) 1977. Geschiedenis van de nederlandse taalkunde. 's-Hertogenbosch.

Berteloot, Amand 1983. Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands. 2 dln. Gent.

Booij, G.E., C. Hamans e.a. 1979. Spelling. Groningen. (Zie hfdst. 3.).

Braune, Wilhelm 1981. Gotische Grammatik. Mit Lesestücken und Wörterverzeichnis. 19e dr. Neubearbeitet von Ernst A. Ebbinghaus. Tübingen.

Bree, Cor van 1969. De vormen van ‘gezegd’. In Taal en tongval 21, 15 e.v.

Bree, Cor van 1971. Gezegd zo gezegd speciaal in de zuidelijk-centrale dialecten. In: De nieuwe taalgids 64 (Stutterheim-no.), 346 e.v.

Bree, Cor van 1977. Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands. Klank- en vormleer. Met een beknopte grammatica van het Gotisch. Groningen.

Caron, W.J.H. 1963. Het taalspel van de probatio pennae. In: Tijdschrift voor nederlandse taal- en letterkunde 79, 253 e.v. Ook in: Caron 1972, 192 e.v.

Caron, W.J.H. 1971. Vondels uitspraak. Z. pl.

Caron, W.J.H. 1972. Klank en teken. Verzamelde taalkundige studies. Groningen.

Caron, W.J.H. 1975. Diftongeerde Jan Luyken? In: Spel van zinnen. Album A. van Loey. Bruxelles, 15 e.v.

Coetsem, Frans van 1964. Das System der starken Verba und die Periodisierung im älteren Germanischen. 2e dr. Amsterdam.

Coetsem, Frans van 1970. Zur Entwicklung der germanischen Grundsprache. In: Kurzer Grundriss der germanischen Philologie bis 1500. Hrsg. von Ludwig Erich Schmitt. Bd. I. Sprachgeschichte. Berlin 1 e.v.

Coetsem, Frans van 1982. The development of the germanic reduplicating class: reanalysis and competition in morphological change. In: I. Rauch en G.F. Carr (eds.), Language change. Bloomington, 39 e.v.

Coetsem, Frans van en Herbert L. Kufner (eds.) 1972. Toward a grammar of Proto-Germanic. Tübingen.

Cowan, H.K.J. 1957. De Oudnederlandse (oudnederfrankische) psalmenfragmenten. Met inl. en frankisch-latijnse woordenlijst opnieuw uitgeg. Leiden.

[p. 263]

Daan, Jo en M.J. Francken 1972-1977. Atlas van de nederlandse klankontwikkeling (ANKO). Kaarten en tekst. 2 afl. Amsterdam.

Daan, Jo en K. Heeroma, 1965. Zuidhollands. Amsterdam.

Damsteegt, B.C. 1976. Spelling and spelling reform in the Netherlands. In: Dutch Studies 2, 28 e.v.

Draye, Luc 1984. Historisch-vergleichende Phonologie des mittelalterlichen Niederländisch und Deutsch. 3 dln. Herent.

Frings, Theodor 1944. Die Stellung der Niederlande im Aufbau des Germanischen. Halle (Saale).

Geerts, Guido 1966. Genus en geslacht in de Gouden Eeuw. Enz. Tongeren.

Geerts, Guido 1975. Voorlopers en varianten van het Nederlands. Een gedokumenteerd dia- en synchroon overzicht. Leuven.

Goossens, Jan 1974. Historische Phonologie des Niederländischen. Tübingen.

Goossens, Jan 1975. Analogieën in de historische vormleer van het Nederlands. In: Taal- en letterkundig gastenboek voor Prof. Dr. G.A. van Es. Groningen, 55 e.v.

Goossens, Jan 1977. Inleiding tot de nederlandse dialectologie. Groningen.

Goossens, Jan 1980. Middelnederlandse vocaalsystemen. Gent.

Gysseling, Maurits (ed.) 1977-1980. Corpus van middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300), met medew. van en van woordindices voorzien door Willy Pijnenburg. Reeks I: Ambtelijke bescheiden, II: Literaire fragmenten. 's-Gravenhage.

Haeringen, C.B. van 1949. Neerlandica. Verspreide opstellen. Den Haag. 2e ongew. dr. Den Haag 1962.

Haeringen, C.B. van 1960. Netherlandic language research. Men and works in the study of Dutch. 2e dr. Leiden.

Haeringen, C.B. van 1962. Gramarie. Keur uit het werk van zijn hoogleraarstijd. Assen.

Hamans, Camiel 1979. Waarom is piel geen pijl geworden? In: Glot 2, 57 e.v.

Heeroma, K. 1935. Hollandse dialektstudies. Bijdrage tot de onwikkelingsgeschiedenis van het Algemeen beschaafd Nederlands. Groningen enz.

Heeroma, K. 1939. Ingwaeoons. Met 5 kaartjes. In: Tijdschrift voor nederlandse taal- en letterkunde 58, 198 e.v.

Heeroma, K. 1965. Wat is Ingweoons?. In: Tijdschrift voor nederlandse taalen letterkunde 81, 1 e.v.

Heeroma, K. 1968. Stadshollands. In: Tijdschrift voor nederlandse taal- en letterkunde 84, 241 e.v.

Hellinga, W. 1968. Bijdragen tot de geschiedenis van de nederlandse taalcultuur. Enz. Arnhem.

Hol, A.R. 1941. Het prefix in het verleden deelwoord. In: Tijdschrift voor nederlandse taal- en letterkunde 60, 249 e.v.

Kloeke, G.G. 1926. Reflexen van hollandsche expansie in de huidige nederlandsche dialecten. Amsterdam.

[p. 264]

Kloeke, G.G. 1926a. De ondergang van het pronomen DU. (Met een kaartje). In: De Nieuwe taalgids 20, 1 e.v.

Kloeke, G.G. 1927. De hollandsche expansie in de 16e eeuw en 17e eeuw en haar weerspiegeling in de hedendaagsche nederlandsche dialecten. Met krt. 's-Gravenhage.

Kloeke, G.G. 1932. Zum Ingwäonismenproblem. (Mit einer Karte). In: Niederdeutsche Studien. Festschift für Conrad Borchling. 338 e.v.

Kloeke, G.G. 1933. De noordnederlandsche tegenstelling West-Oost-Zuid weerspiegeld in de a-woorden, een dialectgeographische excursie om de Zuiderzee (Met kaartjes van de woorden ‘water’ en ‘schaap’). In: De nieuwe taalgids 27, 241 e.v.; 28 (1934), 64 e.v. Ook in: Kloeke 1952, 185 e.v.

Kloeke, G.G. 1950. Herkomst en groei van het Afrikaans. Leiden.

Kloeke, G.G. 1952. Verzamelde opstellen. Assen.

Kloeke, G.G. 1954. De overgang van Hollands naar noordoostelijk Nederlands. In: De nieuwe taalgids 47, 1 e.v.

Koelmans, L. 1975. Lotgevallen van het lidwoord. I. (De geboorte van het.) In: De nieuwe taalgids 68, 173 e.v.

Krahe, Hans 1969. Germanische Sprachwissenschaft. I. Einleitung und Lautlehre. 7e dr. bearb. von Wolfgang Meid. Berlin. II. Formenlehre. 7e dr. bearb. von Wolfgang Meid. Berlin. III. Wortbildungslehre, von Wolfgang Meid. Berlin 1967.

Loey, A. van 1970. Schönfelds Historische grammatica van het Nederlands. Klankleer. Vormleer. Woordvorming. 8e dr. Zutphen.

Loey, A. van 1974-1971. Middelnederlandse spraakkunst. I. Vormleer 7e dr. Groningen. II. Klankleer 5e dr. Groningen.

Maljaars, A. 1979. Bijdrage tot de kennis van genus en geslacht in de achttiende eeuw. Met een uitweiding over de pronominale aanduiding in het moderne Nederlands. Utrecht.

Meer, M.J. van 1927. Historische Grammatik der niederländischen Sprache. Bd. I. Einleitung und Lautlehre. Heidelberg.

Morciniec, Norbert 1970. Diftongering en palatalisering in de nederlandse dialekten. In: Zijn akker is de Taal. [Bundel opgedragen aan K. Heeroma. Eds.: P.J. Meertens e.a.] Den Haag. 1970, 193 e.v.

Paardekooper, P.C. 1969. Aanspreekvormsystemen in mnl. taal en tekst. In: De nieuwe taalgids 62, 441 e.v.

Philippa, Marlies 1981. De meervoudsvorming op -s in het Nederlands vóór 1300. In: Tijdschrift voor nederlandse taal- en letterkunde 97, 81 e.v.

Philippa, Marlies 1982. Problematiek rond het -s-meervoud; een diachroon overzicht. In: De nieuwe taalgids 75, 407 e.v.

Raad, A.A. van en N.Th.J. Voorwinden 1973. Die historische Entwicklung des Deutschen. I. Einführung und Phonologie. Culemborg enz.

Rooij, J. de 1980. Ons bruine paard. In: Taal en tongval 32, 3 e.v., 109 e.v.

[p. 265]

Royen, Gerlach 1954. Latijn en Grieks dat wij allen spreken. Amsterdam.

Sanders, W. 1972. Oudnederlands. In: Tijdschrift voor nederlandse taalen letterkunde 88, 161 e.v.

Streitberg, W. 1965. Die gotische Bibel. Herausgeg. von -. I. Der gotische Text usw. 5e dr., II. Gotisch - Griechisch - Deutsches Wörterbuch. 4e dr. Heidelberg.

Stroop, Jan 1981. Diffuse diftongering. In: De nieuwe taalgids 74, 1 e.v.

Taeldeman, Johan 1978. De vokaalstruktuur van de ‘oostvlaamse’ dialekten. Een poging tot historische en geografische situering in het zuidnederlandse dialektlandschap. Amsterdam.

Toorn, M.C. van den 1959. De herkomst van het enklitische pronomen IE, resp. DIE/TIE. In: NTG 52, 85 e.v.

Tops, Guy A.J. 1978. The origin of the dental preterit: Von Friesen revisited. In: J. Fisiak (ed.), Recent developments in historical phonology. The Hague etc., 349 e.v.

Vooys, C.G.N. de 1940. Uit de geschiedenis van de nederlandse spelling. In: De nieuwe taalgids 34, 337 e.v.

Vooys, C.G.N. de 1952. Geschiedenis van de nederlandse taal. 5e dr. Antwerpen enz. [Ongewijzigde herdruk: Groningen 1970.]

Vooys, C.G.N. de 1967. Nederlandse spraakkunst. Herz. door M. Schönfeld. 7e dr. Groningen.

Vries, Jan de 1971. Nederlands etymologisch woordenboek. Met aanvullingen, verbeteringen en woordregisters door F. de Tollenaere. De woordregisters op grond van excerpten van Maaike Hogenhout-Mulder. Leiden.

Vries, Jan de. 1983. Etymologisch woordenboek. 13e dr. geheel opnieuw bew. door F. de Tollenaere. Utrecht/Antwerpen.

Vries, Jan W. de 1982. Elementair Gotisch. Muiderberg.

Weijnen, A. 1966. Nederlandse dialectkunde. 2e dr. Assen.

Weijnen, A. 1974. Het Algemeen beschaafd Nederlands historisch beschouwd. Assen. Nederlandse taalgeschiedenis IV.

Wijk, N. van 1912. Franck's Etymologisch woordenboek der nederlandsche taal. 2e dr. 's-Gravenhage. Met supplement door C.B. van Haeringen. 's-Gravenhage, 1936 [Ongew. herdruk: 1949.]

Zonneveld, Wim 1978. A formal theory of exceptions in generative phonology. Lisse. (Zie hfdst. 4)

Aanvullende bibliografie

Beekes, R.S.P. 1990. Vergelijkende taalwetenschap. Een inleiding in de vergelijkende Indo-europese taalwetenschap. Utrecht.

Berteloot, Amand 2004. Nogmaals de prefixloze voltooide deelwoorden in het Middelnederlands. In: Johan de Caluwe, Georges de Schutter, Magda Devos en Jacques van Keymeulen (red.), Taeldeman, man van de taal, schatbewaarder van de taal, Gent, 67-86.

Boutkan, Dirk Ferdinandus Hendrikus 1994. The Germanic ‘Auslautgesetze’. A new interpretation. Dissertatie Leiden.

Bree, Cor van 1990. Historische taalkunde. Leuven en Amersfoort. 2e druk 1996. Nu ook digitaal te raadplegen: <www.dbnl.nl>.

Bree, Cor van 1995. De vreemde eenvoud van het Gotisch. In: Taal en Tongval 47, 96-102.

Bree, C[or] van 1997. Een oud onderwerp opnieuw bekeken: Het Ingweoons. Rede Universiteit Leiden.

Bree, Cor van 2003. Auslautsverscherping bij de oude grammatici en in de dialecten en het Fries. In: Els Ruijsendaal, Gijsbert Rutten en Frank Vonk (red.), Bon jours Neef, ghoeden dag Cozijn! Opstellen aangeboden aan Geert Dibbets bij zijn afscheid [...], 255-272.

Bree, Cor van 2004. Zuid-Hollands. Hollands tussen IJ en Haringvliet, Den Haag.

Bremmer, Rolf H. 1989. Is de Nederlandse meervouds-s van Engelse komaf? In: Amsterdamer Beiträge zur älteren Germanistik 28, 77-92.

Bremmer, R[olf] H. Jr. 1997. Het ontstaan van het Fries en het Hollands. In: Ph.H. Breuker en A. Janse (red.), Negen eeuwen Friesland-Holland. Geschiedenis van een haat-liefdeverhouding, Zutphen, 67-76.

Buccini, Anthony F. 1995. Ontstaan en vroegste ontwikkeling van het Nederlandse taallandschap. In: Taal en Tongval, themanummer 8, 8-66.

Coetsem, Frans van 1997. De regelmatigheid en eenvormigheid van het Gotisch beschouwd in een maatschappelijk verband. In: Ariane van Santen en Marijke van der Wal, Taal in tijd en ruimte. Voor Cor van Bree bij zijn afscheid [...], 1-10.

Dewulf, C. de, J. Goossens, J. Taeldeman en G. Verleyen 1998-2005.

Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten. Gent.

Goeman, Ton 2000. Niet-constante woordvormen bij de meervoudsvorming in de Nederlandse dialecten. In: Steven Gillis, Jan Nuyts en Johan Taeldeman (red.), Met taal om de tuin geleid. Een bundel opstellen voor Georges de Schutter [...], Antwerpen, 171-186.

Goossens, J. 1987. Schets van de meervoudsvorming der substantieven in de Nederlandse dialecten. In: Taal en Tongval 39, 141-173.

Grauwe, L. de 2004. Zijn olla vogala Vlaams, of zit de Nederlandse filologie met een koekoeksei in (haar) nest(en)? In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 120, 44-56.

Hempen, Ute 1988. Die starken Verben im Deutschen und Niederländischen: diachrone Morphologie. Tübingen.

Hinskens, Frans en Marc van Oostendorp 2004. Coronale nasaal-plosief clusters in de Nederlandse dialecten. In: Johan de Caluwe, Georges de Schutter, Magda Devos en Jacques van Keymeulen (red.), Taeldeman, man van de taal, schatbewaarder van de taal, Gent, 519-543.

Horst, Joop en Kees van der 1999. Geschiedenis van het Nederlands in de twintigste eeuw. Den Haag.

Horst, Joop van der en Fred Marschall 1989. Korte geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam.

Janssens, Guy en Ann Marynissen 2003. Het Nederlands vroeger en nu. Leuven en Leusden. 2e druk Leuven en Voorburg 2005.

Leuvensteijn, Arjan van 2005. De Oudgermaanse au in hedendaagse dialecten. Variatie door anticipatie en reductie. In: Arend Quak en Tanneke Schoonheim (red.), Gehugdic sis samnunga thinro. Liber amicorum Willy Pijnenburg. Groningen, 175-190.

Leuvensteijn, Arjan van 1997. Diftongering van î als complement van anticipatie in ai in Nederlandse dialecten. In: Ariane van Santen en Marijke van der Wal (red.), Taal in tijd en ruimte. Voor Cor van Bree bij zijn afscheid [...], 247-256.

Loon, J. van 1986. Historische fonologie van het nederlands. Leuven en Amersfoort.

Loon, J. van 1995. Waarom heeft het Nederlands geen Umlaut op lange vocalen? In: Taal en Tongval 47, 168-172.

Loon, J. van 1999. De r-metathesis en haar gevolgen voor de fonologie en de morfologie van het Vroegmiddelnederlands. In: Taal en Tongval, themanummer 12, 103-135

Loon, J. van 2000. De sprong van de kameleon. In: Steven Gillis, Jan Nuyts en Johan Taeldeman (red.), Met taal om de tuin geleid. Een bundel opstellen voor Georges de Schutter, Antwerpen, 417-424.

Marynissen, Ann 1995. De flexie van het substantief in het 13de-eeuwse ambtelijke Middelnederlands. Leuven.

Marynissen, Ann 2004. De conditionering van de sjwa-apocope bij zijn ontstaan in het Middelnederlands. In: Johan de Caluwe, Georges de Schutter, Magda Devos en Jacques van Keymeulen (red.), Taeldeman, man van de taal, schatbewaarder van de taal, Gent, 609-620.

Marynissen, Ann 2004a. Bidirectionele taalverandering: wegval en toevoeging van een sjwa in de Middelnederlandse en de moderne dialecten. In: Saskia Daalder, Theo Janssen en Jan Noordegraaf, Taal in verandering. Artikelen aangeboden aan Arjan van Leuvensteijn bij zijn afscheid [...], 137-146.

Molewijk, G.C. 1992. Spellingverandering van zin naar onzin (1200 - heden). Den Haag.

Oostrom, Frits van, Omstreeks 1100: Twee monniken voeren in het Oudnederlands de pen over de liefde - De volkstaal komt op schrift. In: M.A. Schenkeveld-van der Dussen e.a. (red.), Nederlandse Literatuur, een geschiedenis, Groningen, 1-6.

Paardekooper, P.C. 1987-1988. De rol van half- en indirekte aanspreekvormen bij het ontstaan van u enz. als ond.- en als beleefdheidsvorm. In: De Nieuwe Taalgids 80, 491-511 en 81, 42-71.

Philippa, Marlies, Frans Debrabandere en Arend Quak (red.) 2003 enz. Etymologisch woordenboek van het Nederlands. Amsterdam.

Quak, A. en J[oop] M. van der Horst 2002. Inleiding Oudnederlands. Leuven.

Kortlandt, Frederik 2001. The origing of the Goths. In: Amsterdamer Beiträge zur älteren Germanistik 55, 21-25.

P[ieter] Th. van Reenen 1990. Corpustaalkunde en de Hollandse Expansie. Rede Vrije Universiteit Amsterdam.

Pieter van Reenen 1995. Luiden en lieden in het 14de-eeuws Middelnederlands. In: José Cajot, Ludger Kremer en Hermann Niebaum (red.), Lingua Theodisca. Beiträge zur Sprach- und Literaturwissenschat Jan Goossens zum 65. Geburtstag, 53-62.

Pieter van Reenen 2005. Kloekes - Hollandsche Expansie: Palatalisering, diftongering en opening van de Westgermaanse û tussen 1300 en 1700. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 121, 262-276.

Scholtmeijer, H. 1997. De h-loosheid in Nederland boven de grote rivieren. In: Ariane van Santen en Marijke van der Wal (red.), Taal in tijd en ruimte. Voor Cor van Bree bij zijn afscheid [...], 213-224.

Schutter, Georges de 1998. Nog eens over de oorsprong van het s-meervoud in het Nederlands. In: Taal en Tongval 50, 121-134.

Schutter, Georges de, Boudewijn van den Berg, Ton Goeman en Thera de Jong 2005 enz. Morfologische Atlas van de Nederlandse dialecten. Amsterdam.

Smedts, W. en P.C. Paardekooper (red.) 1999. De Nederlandse taalkunde in kaart. Leuven en Amersfoort.

Stroop, Jan 2005. Over liggen/leggen en kunnen/kennen. In: Jaap Engelsman, Joep Kruijsen, Ewoud Sanders en Rob Tempelaars (red.) Taal als levenswerk. Aspecten van de Nederlandse taalkunde, 168-172.

Sijs, Nicoline van der (red.) 2002-2005. Taal in stad en land, Den Haag.

Sijs, Nicoline van der Sijs 2004. Taal als mensenwerk: het ontstaan van het ABN. Den Haag.

Sijs, Nicoline van der 2005. De geschiedenis van het Nederlands in een notendop. Amsterdam.

Sijs, Nicoline van der en Jaap Engelsman 2000. Nota bene. De invloed van het Latijn en Grieks op het Nederlands. Den Haag.

Taeldeman, Johan 1994. Ronding en ontronding in het Nederlands en de Nederlandse dialecten. In: Taal en Tongval 46, 152-179.

Taeldeman, Johan en Geert Verleyen 1997. Epenthese van d in de Nederlandse dialecten. In: Ariane van Santen en Marijke van der Wal (red.), Taal in tijd en ruimte. Voor Cor van Bree bij zijn afscheid [...], 225-236.

Toorn, M.C. van den, W.J. Pijnenburg, J.A. van Leuvensteijn en J.M. van der Horst (red.) 1997. Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam.

Vermaas, J.A.M. 2002. Veranderingen in de Nederlandse aanspreekvormen van de dertiende t/m de twintigste eeuw. Dissertatie Leiden.

Vries, Jan W. de Roland Willemyns en Peter Burger 1993. Het verhaal van een taal. Negen eeuwen Nederlands. Amsterdam.

Wal, Marijke van der en Cor van Bree 1992. Geschiedenis van het Nederlands. Utrecht. 2e druk Utrecht 1994.

Weerman, F. en P. de Wit 1998. De ondergang van de genitief. In: Nederlandse Taalkunde 3, 18-46.

Weijnen, A. 1991. Vergelijkende klankleer van de Nederlandse dialecten. 's-Gravenhage.

Willemyns, Roland 2003. Het verhaal van het Vlaams. Utrecht en Antwerpen.

Wulf, Chris de 2003. Procope van de h-. In: Taal en Tongval 55, 216-231.