Spaanschen Brabander

[p. 143]

tekstkritische noten

^*Op de Spaansche Brabander van Gerrebrant Bredero
Een Rymer^- gheboren tot pronck en roem van sijn Vaderlandt.

VVat ongherijmts doet vaack 'tghemeene Volck verstommen,¹
Als zeldzaam schoon. Wanneer sy an den dach sien kommen²
Yet waardichs, achten sy 't, om dat sy't niet verstaan,
Voor ongheschickt. Mijn vrient, en steurt u daar niet aan.⁴
Ghy moet het oordeel al van wyser luy verbeyden,⁵

Titel in B2 over vijf regels - 1 grotere kapitaal VV - Ongesonde enz. in B2 in de marge

* 6 r^o

- Rymer: dichter; het woord had niet de tegenwoordige ongunstige betekenis.

1 VVat ongherijmts enz.: iets onzinnigs doet vaak het gewone volk verstomd staan van bewondering als voor iets zeldzaam schoons.

2 sy: constructio ad sensum.

4 ongheschickt: lelijk, slecht.

5 al: geheel en al.

[p. 144]

 

Die u voor-wis nu al een eeren-krans bereyden⁶

 

Voor dit volmaackte werck, dat nu comt in het licht.

 

Hy lieght, die seyt dat ghy ontstichtingh doet. Gy sticht⁸

 

En leert met vreuchde 'tnut. U soete boerticheden⁹

10

Beweghen veeltijdts meer als s'anders defte reden.¹⁰

 

Ick sie in u gherijm des menschen leven door¹¹

 

En weer door: en wat faalen dat ick sie, daar voor

 

Wacht ick my naderhandt in alle vlyticheden.¹³

 

Die Snollen die ghy speelt met haar vereyste reden,¹⁴

15

Zijn niet om datmen haar en 'thaare volghen souw',¹⁵

 

Maar haar misslaghen op het aldervlijtichst schouw'¹⁶

 

En sich te wachten leer voor valscher Hoeren treecken.¹⁷

 

Al wat ghy schrijft van onses Vaderlandts ghebreecken,

 

Schiet ghy int hondert; en die, dien de bout dan raackt,¹⁹

20

Is die dy al dees onverwachte moeyten maackt.²⁰

 

Quaatspreeckers gaat en leert u zelfs voor schande wachten,²¹

 

Mijn brederood' en kan u giftich steecken achten.²²

 

Hoe soud' hy kunnen toch? vermidts hy onvervaart²³

 

De 'tonderbrengher is der felle' en briesende aart.

6 voor-wis: voorzeker.

8 ontstichting doet: ergernis geeft.

9 leert enz.: zie T.d.L., blz. 138, vs. 3; soete boerticheden: aardige scherts.

10 Beweghen: ontroeren; veeltijdts: meestal; defte: ernstige.

11 sie ... door En weer door: doorzie geheel en al.

13 in alle vlyticheden: naarstig.

14 speelt: laat spelen, ten tonele voert; haar vereyste reden: de bij hen passende wijze van spreken.

15 om dat: opdat.

16 schouw': schuwe.

17 treecken: listen.

19 Schiet ghy int hondert: schiet gij lukraak, hebt ge niet op bepaalde personen gemikt; bout: pijl.

20 moeyten maackt: moeilijkheden veroorzaakt.

21 gaat en leert: gaat leren.

22 en kan: kan niet; achten: aandacht schenken.

23 'tonderbrengher enz.: zie Verset-schrift op blz. 143.

[p. 145]

Toe-gift van vieren.^-

 

Het vverck spreect

 

Is yemant die de geest van plautus noch begeert¹

 

In bredero te sien, die coop' my, 'k sal hem wesen

 

Ten goede dienstich, niet tot achterdeel. Vereert³

 

My met u oordeel naar u vlijtich overlesen.⁴

 

 

 

S.S. SS. LL.Stud.^-

 

 

 

Ovid.lib.4.trist.eleg.2.^--

 

pars referet quamvis noverit illa parum.^-

- van vieren: van vier versregels.

1 Plautus: Romeins blijspeldichter (254-184).

3 achterdeel: nadeel.

4 naar u vlijtich overlesen: nadat u me met aandacht hebt gelezen.

- S.S. enz.: waarschijnlijk Suffridus Sixtinus litterarum studiosus.

- Ovid.: Ovidius, Romeins dichter (48 v.C.- 17 n.C.).

- lib.4.trist.eleg.2: boek 4 van de Tristia, elegia II.

- Pars enz.: een groep mensen vertelt erover, hoewel ze er weinig van afweten.

- Verset-schrift: anagram, woordgroep samengesteld uit de t.o.v. elkaar verplaatste letters van een naam en doelend op een aan de drager van die naam toegekende eigenschap.

- onderbrenger: tenonderbrenger, vernietiger.

- briesende aart: woede, boze (menselijke) natuur.

- Ongesonde oordelaar: vitter; hier aangesproken persoon; letterconstenaars: grammatici.

- letter: taalklankaant.aant..

- faal: fout; over-schiet: in het anagram te veel isaant..