Schyn-heyligh

Regelnummers proza verbergen

[p. 80]

⁺1 Bedrijf. 1 toonneel.

[naar Bredero]

Rieuwert. Slockspek.

Rieuwert Rompslomp.

83Isser wel een bijder handt denck jck van al 84 dit gesnor van knechts? somma sommarum 85 die belust is, om quaelijck gedient te zijn die 86 houde veel booden. Want dewijl zij 't d'een 87 op d'ander laeten staen, soo comt de sorgh 88 op het heerschap aen. Slockspek, 89 dagh. dief

Slockspeck.

90Wat gelieft mijn heer?

Rieuw.

91Dat ghij gaet bursensnijden, ghij grooten sulfes.⁹¹

+ 9

91 sulfes: sukkel.

[p. 82]

[naar Bredero]

Slock.

92Daer sijn soo veel ambachtsluj van dat gilt 93 dat het quaelijck droogh brood opwerpen magh

Rieu.

94Nu. nu.

Sloc.

95Gelieft v ijet anders?

Rieu.

96Gaet segtme Schijnhaijligh, dat jck hem gaeren een. 97 woordtjen sprack.

Sloc.

98Jck ken hem niet.

Rieu.

99Die man die soo lancksaem en bedacht is in 100 sijn spreken.

Sloc.

101Jck kan hem niet bedencken.

[p. 84]

[naar Bredero]

Rieu.

102Hij draeght een kael kasjack dus lang 103 daer de helft vande knoopen wel af zijn.

⁺

Slock.

104Jck beginner op te comen.

Rieu.

105met een lange mantel met een opstaende bef 106 en een hoedt niet dussche bree randen.

Slock.

107Een maegher lang vent.

Rieu.

108Jae.

+ 10

[p. 86]

[naar Bredero]

Sloc.

109Hij is soo groot met de klopsusters?

Rie.

110Daer hadjet.

Sloc.

111Waer vind jck hem best?

Rie.

112Op het hof, oft op de sael aende boeckkassen.

Sloc.

113Jck gae 'r nae toe.

Rie.

114Jck sal in hujs wachten.

[p. 88]

1e. bedrijf 2e Toonneel.

[naar Bredero]

Schijnhajligh.

115Die den hujck niet nae den windt hangen kan 116 die en weet van de wereld niet, onder dus 117 een deckmantel van devotij en schijn van nedrichejdt 118 doetmen met het goedt met de eer en met 119 de harten der menschen al watmen wil. ge-120meene panlickers en kakeeten moghen¹²⁰ 121 tegen ons niet op inde rijckeluj hujsen, zij 122 leggen te laegh met haer kaeckelen, de luj 123 steeckter de walgh af, en met haer slempen 124 en slocken sujpen en spuwen maecken sij 125 infaem degeen die haer aenhouwen. men 126 ⁺soud zijn deur slujten seg jck voor sulck ge-127spujs, en haelen mijns gelijck aen, die onder¹²⁷ 128 schijn van hajlighejdt mij met alle gujterij 129 behelpen kan. Weet de duivel abeler kujr¹²⁹ 130 te wercken als dat hij voor den 131 dagh komt als een engel des lichts? Jck

120 kakeeten: kakelaars, kletsmeiers.

+ 11

127 haelen ... aen: vriendelijk ontvangen, zijn deur openen voor.

129 behelpen: zich bedienen van; abeler kujr te werken: een slimmere streek uit te halen.

[p. 90]

[naar Bredero]
132 leg niet en roep met een verwondering¹³² 133 over de wysheit oft geestighejdt die de rijcke-134luj wt de mondt comt, maer jck prijs 135 haer vroomicheidt, haer devotij, haer 136 aelmoessen, ende om haer te stijven in 't 137 slampampen in 't woeckeren en in de 138 overdaedt, soo treck jck mijn schouderen op 139 met een manier van ginneken of jck mor-140ghen lachen soude, en seg: de brooshejdt van't 141 vleisch, 't moet over die boegh sejlen - die 142 geen vriendt vande sonden wesen wil wordt 143 een vijandt vande menschen. Maer wie 144 heb jck daer? neque in jra tua corripias 145 me.

132 verwondering: bewondering.

1 bedrijf 3 Toonneel.

Slockspeck. Schijn.hajligh. Rieuwert.

⁺

Slock.

146Jck ging rechts vw eerwaerdichejdt soecken.

+ 12

[p. 92]

[naar Bredero]

Schijn.

147Wel?

Sloc.

148T'aersgat, jck soud seggen 't heerschap 149 wilde wat met v spreken.

Schijn.

150Gaeren.

Slock.

151Hij sal terstond voor comen.

Schijn.

152Jn nomine domini.

Sloc.

153Daer staet hij inde deur.

Rieu.

154Goeden dagh. Welckoom moet ghij wesen.

Schijn.

155Goen dagh, een goedt jaer.

[p. 94]

[naar Bredero]

Rieu.

156Vw Eerwaerdighejt moet het mij ten besten houden¹⁵⁶ 157 soo jck hem steur in sijn devotij.

Schijn.

158Den even naesten gaet voor 't bidden ende de liefde 159 is beter als 't vasten.

Rieu.

160Jck steeck in een groote swaerichejdt en soud gaeren 161 wat met v raedspleghen.

Schijn.

162Al wat in mijner macht is.

Rieu.

163Mij comt veel over.¹⁶³

Schijn.

164Dominus providebit.

Rieu.

165Dat hoop jck.

156 ten besten houden: niet kwalijk nemen.

163 Mij comt veel over: mij overkomt veel, ik word door veel (rampen) getroffen.

[p. 96]

[naar Bredero]

Schijn.

166Vertrouwter v op.

Rieu.

167Jck dat, ghij 't weet, ben een tweeling gebooren 168 met noch een knechtjen 169 De krijgh quam in 't landt, en een 170 soldaet nam mijn moeder 't kindt van den 171 hals terwijl dat jck inde wiegh, 172 soud jck seggen aen de borst lagh en mamde.¹⁷² 173 ⁺Mijn broertjen heete Simon, en jck heb sint¹⁷³ 174 niet vernomen waer hij gestoven oft gevloghen 175 is, maer als jck denck dat hij noch 176 in 't leven magh wesen soo wil jck mij 177 bepissen van anxt, want dat hij noch eens 178 opdonderde en quam met mij 't goedt¹⁷⁸ 179 deelen, wat sal jck v meer seggen jck waer 180 een bedorven man.

Schijn.

181Ghij sorght wie den laesten man te kercken 182 brengen sel.

172 mamde: zoog.

+ 13

173 sint: sindsdien.

178 opdonderde: opdook, te voorschijn kwam.

[p. 98]

[naar Bredero]

Rieuw.

183Daer en boven heb jck vijf dochters, Alijt, 184 Catrijn o s'is soo resolujt, Dujf, Machtelt, 185 en Jaquemijne. D'oudste is getrouwt met 186 een jongman die wildt hajr inde neus had 187 En woud met gewelt wt broodronckenschap mee deur strate 188 Magellanes vaeren en heeft nu 189 seven jaer wt geweest dat wij 'r geen tijding 190 af gehoort hebben. En naer dien van daegh 191 haer tijdt om is diese gehouden is te wachten 192 soo salmen t'avont het huwlijck met een 193 ander slujten.

Schijn.

194Wel gedaen.

Rieu.

195De tweede heb jck verlooft aen een geestigh 196 quant van haer sin, maer om ontslaeghen¹⁹⁶ 197 te wesen van een seker ander die 198 op haer verlieft was, heeft se hem belooft

196 van haer sin: naar haar zin.

[p. 100]

[naar Bredero]
199 te trouwen indien dat hij binnen sekeren 200 tijdt haer wist jck weet niet wat voor 201 ⁺voghelsveeren te halen. En soo sij hier 202 in haer woordt niet en houdt dunckt haer 203 dat het haer haer leven niet wel gaen sal: 204 soo dat sij niet bij de bruidgom te bed en wil 205 maer 't is van daegh de laeste dagh, en comt 206 hij nu niet soo gaet het ander huwlijck oock 207 voort.

Schijn.

208Oft den hemel viel, soo had de kerck een 209 hujck. Waer mooght ghij voor sorghen?

Rieu.

210Maer jck heb nu inde morgenstondt soo 211 leggen droomen dat jck beducht ben voor't 212 arghste. Wel is waer dat jck het inde rechte 213 sou connen brengen met d'andere dochters 214 inde plaets te geven.

Schijn.

215Seker de droomen gaen voor mom met een

+ 14

[p. 102]

[naar Bredero]
216 backes dat nae de waerhejt geconterfejt²¹⁶ 217 is, maer inder daedt sijn't valsche logenen.

Rieu.

218En op dat 'er immers aen mijn quelling²¹⁸ 219 niet ontbreecken soud, soo isser hoopwerck 220 die mij 't hooft breecken om de jonger dochters.

Schijn.

221Een teken van vw qualitejt.

Rieu.

222Nu soud jck v bjdden dat ghij die kennis hebt 223 met allerlej menschen mij raeden woudt 224 aen wat slagh dat jckse best sal besteden.

Schijn.

225Och jck heb de wereldt soo lang gestorven geweest 226 dat jck 'er geen kennis meer in en heb. Maer 227 ⁺jck heb wel wat gelesen in Markus aurelius 228 en inde oudtvaeders, en jck heb wel eer mee

216 backes: mombakkes, masker.

218 immers: tenminste, hoe dan ook.

+ 15

[p. 104]

[naar Bredero]
229 bijde menschen geweest, soo dat jck v 230 naeden plicht der Liefden en mijn beste 231 vermoghen gaerne berichten sal.

Rieu.

232Dat bid jck v.

Schijn.

233Jn conscientij vermaen jck v dat ghij 234 niet en hijlijckt aen soldaeten, want in 235 plaets van een die wat te boven lejdt isser²³⁵ 236 wel tien die beroijt worden en van Capitejnen 237 herbergiers. Aij lieve laet dat volck tuisschen 238 en vloecken en vechten tot datse moe sijn.

Rieu.

239Dat dient me voor al niet.

Schijn.

240De hofjoncker soo lang als hij wel met 241 sijn Prins staet is seker een wereldt, maer²⁴¹ 242 wat ist? draegt de heeren te Roomen en 243 setse eens onsacht neder al vw danck is 244 verlooren.

235 te boven lejdt: geld opzijlegt, overhoudt.

241 is seker een wereldt: is zeker heel wat, een hele Piet.

[p. 106]

[naar Bredero]

Rieu.

245Men moet wt sijn ooghen sien.

Schijn.

246De schilder en de beeldhouwer sijn anders 247 niet als lichtmisserij en grillerij.

Rieu.

248Al gecken genoegh.

Schijn.

249Met den alchimist waer 't goed ding, indien 250 de loshejt van sijn hóóft, 251 den Mercurius con vast maecken.²⁵¹

Rieu.

252Met dat volck jst den elleboogh 253 door de mouw en het haijr aldoor den hoedt.

⁺

Schijn.

254De koopman die windt op de beurs 255 maeckt met het wispelen van sijn handtschoenen²⁵⁵ 256 en met sijn vingers met brieven gelardeert

251 Mercurius: zie de aant. bij SHB vs. 242.

+ 16

255 wispelen: kwispelen.

[p. 108]

[naar Bredero]
257 is gemeenlijck Cuilenburgh oft een 258 papieren harnas sijn voorlandt. Daerbeneven 259 ist een dol ding sijn capitael te vertrouwen 260 op discretij vande winden en beloften van²⁶⁰ 261 de menschen.

Rieu.

262Dat wist jck niet.

Schijn.

263Een edelman met weinigh incomens lejdt²⁶³ 264 gemeenlijck en solliciteert soo lang om eenigh 265 offici, dat eer hij 'er an comt is hij 266 kael van middelen, en midden inde kinderen.

Rieu.

267Hoe soudmen't te pas vinden?

Schijn.

268Een gemeen man al is hij welhebbende 269 en van gevoeghlijcker 270 aerdt, hij magh 't hooft niet eens op steken, 271 oft is strax, ziet van waer ghij gecomen 272 zijt.

260 op discretij van: aan de welwillendheid van.

263 lejdt ... en solliciteert: is aan het solliciteren.

[p. 110]

[naar Bredero]

Rieu.

273Dat gaet vast.

Schijn.

274De rechtsgeleerde leeft offer geen recht 275 en waer, en geeft gemeenlijck 276 de sententien nae de gevoelijckste redenen 277 en die best van alloij sijn.

Rieu.

278'T gaet soo wat heen.

Schijn.

279De doctoor in de medicinen alhoewel hij 280 ⁺een eerlijcke beul is, en dat hij, in spijt 281 vande justitie geldt met moorden windt, 282 soo is hij evenwel een pisbesiender en een 283 kackbekijcker.

Rieu.

284Fij, Fij.

Schijn.

285De musicien en de krekel dat's al eenerleij

+ 17

[p. 112]

[naar Bredero]
286 hutspot, windt sijnse, sij leven bij de windt, 287 En windt sullense werden.

Rieu.

288Dats niet de pijnewaert op te dencken.

Schijn.

289De poeet soud v leggen breecken 't hooft 290 met de maet en de Fransse snee, en 291 leeren al v gesin kallen oft vw hujs een²⁹¹ 292 tooren van Babilonien waer: en om v de 293 waerhejdt te seggen, indien vw dochters 294 verleckert zijn om niet te eeten als mirten 295 tacken, en sin hebben in tabbaerden en²⁹⁵ 296 rocken van Laureblaên, soo geefter aen 297 dat volck.

Rieu.

298Wij souden wel opgeschotelt wesen.

Schijn.

299De philosooph die 't niet beuren magh 300 zijn baert te kemmen nocht sijn backes

291 windt: verdient.

295 tabbaerden en rocken: toga's en overkleden.

[p. 114]

[naar Bredero]
301 te wasschen, soud 't wijf leeren willen dat 302 Aristotiles soo veel mans is als Plato, dat 303 het Chaos is sonder form maer swanger 304 van Jdeën. Sij worden quaedt als jck haer 305 vraegh wanneer 't op sijn rekening is om 306 ⁺te baeren, en dat jck wel compeer soud willen 307 wesen.

Rie.

308Ach, ach, ach.³⁰⁸

Schijn.

309De starrekijcker lejd je en leurt aen 't hóóft³⁰⁹ 310 met sijn Aries Leo Sagittarius en hondert 311 naemen diemen de kinderen 312 soud geven om speldens te leeren in stee 313 van oostersche brieven.

Rieu.

314'T hooft is haer op ter loop.

Schijn.

315Jck segt niet om ijemandt te verachten, maer 316 naeder liefden aerdt om v te waerschouwen 317 dat

+ 18

308 Ach, ach, ach: hahaha (Rieuwert lacht om Schijnheilighs grapje).

309 lejd je en leurt aen 't hóóft: ligt je aan het hoofd te zeuren.

[p. 116]

[naar Bredero]
318 doctoren, musijckers, poëten, Sterre-319kijckers, philosophen, en alchimisten, 320 behalven dat haer de kaij leutert soo 321 sijn 't sekere fatsoenen van menschen 322 maegher, hollooght, met bockebaerden 323 en lang haijr en siener wt men souwer 324 jonge nickers mee vangen.

Rieu.

325Ah, ah. ah. Jck moet er om lachen, ick had 326 eens lust om een swaegher te hebben die 327 papier beschrabbelen con, als jck inde 328 Boeckwinckels sagh leggen tractaet 329 van sulcken oft sulcken autheur met 330 haer gratij en privilegie somtijts daer 331 op.

⁺

Schijn.

332Jck seg v niet dat de raedt het oogh is in 333 toekomende dingen om dat ghij die 334 spreuck aentekenen soudt; maer jck vind

+ 19

[p. 118]

[naar Bredero]
335 niet goedt dat ghijse besteedt aen een 336 jonghen melckmuil, noch aen een jongeling 337 die op 't heftighst van sijn leven is, nocht 338 aen een oudtman daer eenigh schandael 339 wt rijsen mocht overmits de brooshejt 340 van 't vleesch.

Rieu.

341Ghij moeter wat naerder op letten.

Schijn.

342Die rekening maeck jck oock.

Rieu.

343Hebt ghij niet wat appetijts om een lutsken³⁴³ 344 t'ontbijten?

Schijn.

345Wat weet jck het?

Rieu.

346Ghij moet wat inde mondt steken in aller³⁴⁶ 347 manieren. Komt gaen wij naer achteren. 348 Slockspeck, set wat ontbijtens.

343 een lutsken: een weinig, een hapje.

346 in aller manieren: in elk geval.

[p. 120]

1e Bedrijf. 4e. Toonneel.

[naar Bredero]

Eelhart van Westen. Snoep sijn jongen.

349Naerdien jck versekert ben dat Jaquemijne 350 Leven licht ende siel van mijn siel, van mijn 351 licht en van mijn leven mij aenschouwt met 352 goedertieren ooghen, soo pas jck niet op de 353 onwetenhejt van vaeder oft moeder die 354 ⁺niet lijden en moghen dat jck 'er bij coome, en 355 weten selve niet waerom: maer jck wil haer 356 gaen schrijven een minnebrief, daer in jck haer 357 mijn amoureuse passie te kennen geve. Ghij 358 sult passen de Camenier ergens om een hoeck 359 van een straet waer te nemen en stekense³⁵⁹ 360 haer inde handt nevens een stuck gouds, dat 361 zijse getrouwelijck bestelle.

Snoep.

362Wat Camenier me Joncker, wilje wat wt-363rechten ghij moest ander lujden aen vw³⁶³ 364 snoer maecken te krijghen, die niet alleen 365 de Joffrouw maer d'ouwders wisten te 366 belesen.

+ 20

359 waer te nemen: te pakken te krijgen.

363 aen vw snoer maecken te krijghen: op uw hand zien te krijgen.

[p. 122]

[naar Bredero]

Eel.

367Wat raedt daer toe? Wat lujden souden 368 dat zijn?

Sn.

369De geestelijckhejdt heeft verstandt van huw-370lijcken te maecken, sonderling onder de Cato-³⁷⁰371lijcken. Daer is een seker Heer Schijnhajligh 372 die dus met het hooft op d'eene schouder 373 gaet, dat waer een man die ons diende.

Eel.

374Dien ken jck wel.

Sn.

375Hij is bekent als de bonten hond met de 376 blaeuwe staert, op lijckmaeltijen, op 377 slujten van huwlijcken, op bruiloften, op

370 sonderling: in het bijzonder.

[p. 124]

[naar Bredero]
378 weerrejsen is hij over al govert in 't voorste;³⁷⁸ 379 daer kan kij 380 ⁺soo beschejelijck sijn bujck vol stuwen dat hij 381 sijn kasjack elcke quartier wrs een 382 rifjen wtbinden moet; en van drincken 383 jck sagh mijn leefdaeghen geen mensch 384 die soo veel laeden kon sonder droncken 385 te worden. t'is een groote konst.

Eel.

386Jae die hem een koe wel nae soud doen.

Sn.

387Duwt hem een half dousijn albertijnen in de 388 vujst en laet hem met de saeck geworden.³⁸⁸ 389 Jck verseker v alleding sal van een leijen 390 dackjen afloopen.

378 op weerrejsen: bij (viering van) thuiskomsten.

+ 21

388 laet hem met de saeck gewarden: laat hem over de zaak beschikken, laat deze aan hem over.

[p. 126]

[naar Bredero]

Eel.

391Die man magh zijn werck 392 van sulcke saecken niet maecken, hij heeft 393 al te veel met zijn devotij te doen, hij is 394 veel te haijligh.

Sn.

395Wat soud' hij? sijn geloof streckt niet 396 hoogher als de vliering van 't hujs. 397 Besoeckt het ghij sult het in kort wijs 398 worden wat hij doen kan.

Eel.

399Wij sullen 't onderleggen, Jck gae daetlijck 400 een brief dichten, gaet ghij naer den 401 perfumeur dat hij v voor een 402 pondt vlaems ambre doe, met civet 403 gemengt naer den eisch, en muscus 'er 404 onder om den brief te perfumeren.

⁺1^e. Bedrijf. 5^e. Toonneel.

Simon. Wouter. sijn knaep.

405Men magh vande Italiaenen seggen watmen 406 wil: maer Rodalosso Milanees alhoewel

+ 22

[p. 128]

[naar Bredero]
407 hij mij mijn ouderen ontroofde soo heeft hij 408 mij nochtans veel goeds gedaen. Hij heeft 409 mij eerlijck doen opvoeden ende bij nederlanders doen verkeeren om mijn moeders taele te leeren, ende nae dat 410 zijn bannissement wt zijnde hij sijn 411 gratie ende goederen weder van den Coning 412 becomen had, mij eenigh erfgenaem ge-413maeckt van al 't sijne. Van mijn af-414comst wist hij mij nojt anders te seggen 415 als dat jck wt den Haegh gebooren was, 416 ende dat hem doen hij mij greep een majt 417 quam naeroepen, och daer loopt de 418 soldaet met Simon door, och daer loopt 419 hij met Simon door. Dat het bloedt nu 420 trecken kon, gelijck men somtijts sejdt, soo 421 mocht jck ijemand van mijn vrienden⁴²¹ 422 gemoetende kennende werden, en eenige 423 vande naesten mijn goederen laeten erven: 424 Want daer om koom jck wt Jtalien:

421 vrienden: verwanten.

[p. 130]

[naar Bredero]
425 mitsgaders om hier de reste van mijn 426 leven te eindighen, want daermen gebooren 427 is wilmen doch altijt wesen al waer 't 428 ⁺oock in een quaedt landt.

Wou.

429'T is soo mijn heer sejdt maer dit is vande 430 quaedste niet. Een schoone Landouw, een 431 vrije regering, een plaets vol heerlijcke 432 gebouwen, bewoont met lieden van ver-433moghen: maer ist een dorp oft een stadt?

Simon.

434D'een maeckter een stadt af, d'ander het 435 treflijxte dorp van Europe, om dat het 436 geen mujren nocht graften en heeft.

+ 23

1^e. Bedrijf. 2^e. Toonneel.

Quisttijdt. Daghdief. Simon. Wouter.

Quist.

437Daer hoor jck het heerschap spreken.

Dagh.

438Hij ist.

Qui.

439De beste vellen zijn aen bij get men sal op 't⁴³⁹

439 bij get: bastaardvloek, bij God

[p. 132]

[naar Bredero]
440 huwlijck sitten.

Wouter.

441Wat wil dit volck hebben?

Simon.

442Houd stil wat.

Dagh.

443De wijn is bestelt.

Qui.

444De ceelen heb jck gehaelt.

Simon.

445Tegens wien praet ghijlie?

Dagh.

446Tegens mijn heer ende meester.

Wouter.

447Ghij raest gord betert.⁴⁴⁷

Simon.

448Gaet vwes weeghs.

Dagh.

449'T is seker een excellente deelwijn mijn heer 450 heefter coop aen.

447 gord: God.

[p. 134]

[naar Bredero]

⁺

Simon.

451'T is dat jck niet seggen en wil.

Wouter.

452Soo zij niet droncken zijn, ten minsten zijn 453 sij geck.

Quist.

454'T heerschap wil met ons boerten.

Dagh.

455Steurt de lieden in haer reden niet. Daer 456 komt ons Joffrouw aen.

+ 24

1^e. Bedrijf. 6^e Toonneel.

Joffr^e. Belij. rompslomps. Simon. Wouter. daghdief. Quisttijdt.

Belij.

457Man hoewel komt ghij hier te pas,⁴⁵⁷ 458 jck koom van m^r Andries de 459 Goudtsmit, daer sijn de perlen ende daer is 460 de keten van onse Alijt, neemtse eens mee 'thujs,

457 hoewel: hoe goed.

[p. 136]

[naar Bredero]
461 ghij en ghij gaet mee herwaerts over de 462 vismarckt.

Simon.

463Geeft mij.

Quisttijdt.

464Gelieft mijn heer dat wij Joffrouw volghen?

Simon.

465Gaet inden naem des heeren.

Dagh.

466Wat een kluchtighen baes!

Simon. Wouter.

Simon.

467Men siet mij voor een onrecht aen. Dit is⁴⁶⁷ 468 een van de nieuste cluchten daermen ojt 469 af hooren oft lesen moght: de droomen selve 470 en soudense niet geloven. Maer om de Haeghe-471⁺naers niet voor pujr nesk te houden, jck⁴⁷¹ 472 magh dencken dat het vermaerde delfs

467 een onrecht: de verkeerde (ook in Symen s.S. vs. 209).

+ 25

471 pujr: zuiver, geheel.

[p. 138]

[naar Bredero]
473 bier die virtujten heeft dat het de lieden 474 verandert van gedaente: oft soudet 475 volck hier soo geestigh wesen datse sulcke 476 sotteclujten wt haer hooft konnen speelen? 477 't zij wat het wil jck heb den aep hier 478 onder den arm. Wat soud jck doen. 't is 479 een ongeluckigh mensch die t geluck niet 480 aennemen wil.

Wou.

481Weet mijn heer wat jck denck?

Simon.

482Wat?

Wou.

483Maer om den Haegh.

Simon.

484Hoe dat?

Wou.

485Maer 't volck isser alle gujterij meester.⁴⁸⁵

Simon.

486Wat is 't dan?

485 gujterij: schurkachtigheid.

[p. 140]

[naar Bredero]

Wou.

487Wie droes weet op wat moeder dit spel 488 lejdt. quaelijck deedt ghij aen de juwelen 489 te nemen. De lieden zijn hier verfranst 490 verengelst. Weet jck 'er of?

Simon.

491De dujvel heeft mij geblinddoeckt.

Wou.

492Jck sorgh bij gort dat se al nae de 493 Baljuw toe zijn om ons te 494 vangen met het goedt inder handt, en 495 dattet altemael een gemaeckte mouw 496 is om aen het turx ende Spaensch paerdt te 497 geraecken bij accoort voor dese diefte.

Simon.

498Ganslijden 't sal soo wesen.

[p. 142]

[naar Bredero]

⁺

Wou.

499Slaeter geen twijfel aen.

Simon.

500Loopen we terstondt nae 't logijs.

Wou.

501Wat is daer?

Simon.

502Daer komt volck. Deur.

+ 26

1^e. bedrijf. 7^e. Toonneel.

Eelhart. Snoep.

Snoep.

503Me joncker daer ist perfuim. M^r. Boudan 504 sejdt dat het van de selve specien zijn⁵⁰⁴ 505 daer de Palsgraef af 506 gehadt heeft tot een kolder.

Eel.

507'T is goedt. en jck heb de brief al 508 vaerdigh, gedicht met het verstandt dat 509 de min mij heeft bijgeset ende niet met het 510 geene dat jck heb van natujren.

Snoep.

511Kanmen door 't minnen soo goedt-512koop aen verstandt geraecken, jck wil

504 specien: grondstoffen.

[p. 144]

[naar Bredero]
513 t'avont oft morgen uchtens goedstijds⁵¹³ 514 oock aen d'eene quijlbab oft d'ander gaen⁵¹⁴ 515 mijn sinnen te cost leggen en wordemer 516 soo amoureus op dat jck barst.

Eel.

517Luister.

Snoep.

518Jck heb altijts hooren seggen datmer af 519 vergeckte.

Eel.

520Luister toe, soo ghij wildt.

Snoep.

521Laet hooren.

Eel.

522Jck dacht op een ander manier te beginnen 523 En jck begon op dese, want daer is 524 ⁺overvloedt van stof alsmen in die amoureu-525se materien treedt.

Snoep.

526Aij leest eens een regeltjen soo 't v belieft.

Eel.

527Jck ben te vreden.

513 goedstijds: vroeg.

514 quijlbab: scheldwoord voor vrouwspersoon (lett. kwijldoekje voor kinderen).

+ 27

[p. 146]

[naar Bredero]

Minnebrief.

528Sedert dat mijn ooghen vw beeltenis in mijn 529 harte trocken, en heb jck noijt opgehouden 530 van de Min te bidden dat hij mij vergeven 531 wil de goeddunckenthejdt die mij soo 532 hoogh deed sien.

Snoep.

533'T is wat meer als gemeen.

Eel.

534Want men sondight niet alleen aen 535 v te begeeren, maer oock aen v t'aenschouwen, 536 aldermeest met de geneghenhejdt 537 waer van jck beweeght worde, die v aen-538bid, niet naer vw waardije maer naer 539 het toelangen van mijn vermoghen.

Sn.

540Welcke woortjes?

Eel.

541Alhoewel 't geen gebreeckt aen v eere te 542 bieden naer behooren, te rechte gebracht 543 wordt met vw te willen dienen naer ver-544moghen. Ende 't selve alsoo te rechte gebracht 545 wordende, seg jck, dat alhoewel niet voeghen 546 soude konnen dat ghij v danckbaer soudt 547 toonen tegens mij, nochtans mijn getrouwhejt

[p. 148]

[naar Bredero]
548 niet en staet af te slaen, dewelcke om dat 549 jck weet dat liefde is een begeerte tot het 550 ⁺schoone ende een wille van het goede, v beminne 551 die niet alleen van schoonhejt ende goedthejt t'saemen 552 hangt, maer met vlijt vande natujre ge-553schapen zijt op dat de menschen haere wonder-554lijckheden in vw aenschijn sien souden ende om mij 555 stof te doen hebben waer door jck de 556 onwaerdichejdt van mijn slavernije moght 557 roemen.

Sn.

558Een fraeij ding, wat te weten.

Eel.

559Daerom verquickt mij eer dat jck sterve, oft 560 dat in v mindere de glans van de jegenwoor-⁵⁶⁰561dighe behaeghlijckhejdt: gemerckt de 562 groene tijdt vliedt als een loopende stroom: 563 ende alhoewel de tweede daer aen volght, soo 564 isse nochtans niet te gelijcken bij de eerste: 565 nochte bij 't comen vanden stilswijghenden 566 ouderdoom, dewelcke hebbende altijts 't ooghe

+ 28

560 dat: voordat.

[p. 150]

[naar Bredero]
567 op de duisternissen des doods, niet anders weet 568 te doen als haer te beclaeghen over den tijdt 569 die verlooren deurgegaen is.

Sn.

570Sij magh dan sien datse wijs is.

Eel.

571Jck stel v voor ooghen deese gelijckenisse veel 572 eer om v te eeren als om mij te vorderen, 573 aengesien sonder eenigh loon van mededoghen⁵⁷³ 574 jck vw slaef ben in sulcker veughen, dat al 575 gaeft ghij mij selve weder om aen mij selven, 576 jck soude mij wederom in vwen dienste geven, 577 als de geene die liever heb te leven vwe 578 als mijne.

⁺

Sn.

579Onderteeckentse bij vw handt met een dia-580mantjen, indien ghij wilt datse de 581 kejselsteenen vermorwe.

573 loon van mededoghen: beloning, bestaande uit medelijden (van de kant van het meisje).

+ 29

89 Gecompliceerde correctie, misschien in deze volgorde: (a) Slockspek, [-Bed] Quisttijdt. Bederfdendagh (b) Slockspek, [-Bed] [-Quisttijdt. Bederfden]dagh.〈dief〉. (c) [-tijdt. Bederfdendagh.dief]. De laatste doorhaling (c) met potlood; zie over dit type correcties DST blz. 74-84-91 Door een vlek is niet uit te maken of er na sulfes een punt staat.

93 Na magh geen punt (rand van papier). - 96[-Landt]≤Schijn≥haijligh - ≤hem≥ - 101 Jck [-heb er geen] kan - Tussen 101 en 102 [-Rieu. die soo groot met de klopsusters is. Slok. Jck beginner op te comen.]

102 [-daer] dus - 107 Een maegher lang vent. Deze woorden zijn onderstreept; ernaast de open variant: een druijstich vier schoote man

109 klopsusters vraagteken(?) - 111 jck [-best] hem

vóór 115 ≤1e. bedrijf 2e Toonneel.≥ - 〈Schijn〉[-Landt]hajligh - 117 een [-schijn]≤deckmantel≥ - en [-ootm]≤schijn van≥ - 120 moghen [-bij] - 124 sij [-de(?)] - 130 hij [-hem in een E]

136 in [-de] 't - 137 slampampen [-en] - 143 een vijandt aaneengeschreven - na 145 [2+]〈3〉 - 〈Schijn.〉[-Landt]hajligh - 146 ging [-juist] rechts

147 〈Schijn.〉[-Land.] Deze correctie, van Land. of Landt. tot Schijn., heeft ook plaatsgevonden bij alle overige vermeldingen van Schijnhajligh als sprekende persoon. De correctie wordt hieronder niet meer in de aantekeningen gesignaleerd, tenzij er bijzondere aspecten aanwezig zijn. - 148 [-'T heer] T'aersgat - 149 [-sprack v gaeren] wilde - 151 [-t hier] voor. Het is niet duidelijk of een (losstaande) slot-t van terstond(t) (per ongeluk?) is doorgehaald of dat de t het begin geweest is van een niet voltooid nieuw woord. - 154 w[ij +]〈e〉sen

168 knechtjen [-dat Simon genaemt] - 169 [-was.] - 171 wiegh [-lagh], - 173 he〈e〉te(?) - 175 is komma of puntkomma(?) - noch[-eens(?)] - 178 [-deelen] 't goedt

184 o [-die(?)] - 187 ≤wt broodronckenschap≥ - 188 nu [-haest(?)] - 189 wij apostrof(?) er - 197 een seker [-Jan(?) die(?)]

201 En [-hi(er?)] soo - 215 meteen verbonden

216 backes op de c een vlek - 218 op dat [-~] - 223 mij [-de(?)] - 222 b[ij(?) +]〈j〉dden - 227 jck ≤heb≥ - [m+]〈M〉ar[~+]〈k〉us

229 geweest, [-da] - 232 bid jck v〈punt?) [-bij (dien?) in goeder conscientie] - 233 Jn conscientij [-komma jck] - 240 hij [-in] - 242 [b+]〈d〉raegt

250 [-'t ram] de lo[-~]〈s〉hejt [-s] van sijn hóóft, [-de(?) het] - 252 jst [-het ha] - 254 die [-de] windt

257 [-vo(?)] is - 265 dat [-hij] - 269 en [-in ge~gh~] van gevoeghlijcker [-aed]

275 [-maeckt(?)] geeft - 285 [-zijn] ≤dat's≥ Dient de bovenste haal van de s in dat's inderdaad mede als apostrof>? Vgl. r. 35.

291 v(?) de letter is verdwenen in een vlek - 295 [-sijn(?)] ≤sin≥

306 dat ≤jck≥ - 311 diemen [-quaelijck] - 317 dat [- ~ behalven dat se vreemde grillen]

318 [-h] doctoren - St[a(?)+]〈e〉rre- - 323 ha[j+]〈ij〉r - 325 i/jck had - 332 [-van] ≤in≥ - 333 die [-sente]

338 [-met] ≤aen≥ - 340 van 't [-~]

vóór 349 [2(?)+]〈4〉 - 353 die misschien staat er diet, of: die komma - 357 amoure≤u≥[u+]〈s〉e

371 [-Land]≤Schijn≥thajligh Correctie in potlood, en daarna herhaald met inkt. De kleur van de inkt is donkerder opgedroogd dan die van de rest van het handschrift en deze inktcorrectie ziet er niet uit als gemaakt met de normale hand van het manuscript. (Zie voor dit type correcties DST blz. 74-84.) - 374 j/ick

378 over≤al≥ - voorste puntkomma of komma(?) - 379 daer [-kan(?) p(?)~hij~ijt van de e] - 384 kon mogelijk staat er kan - 385 groote [-ve(?)j - 388 geworden mogelijk staat er gewarden

391 Die man [-is al heeft al] - 398 worden mogelijk staat er warden - 401 voor een [-croon(?) aen] - 402 〈pondt vlaems〉 - ambre doe, [-en voor een gulden [-≤~≥]] met - vóór 405. [2+]〈5〉 [too(?)+] 〈T〉oonneel

409 〈ende by nederlanders doen verkeeren om mijn moeders taele te leeren, ende〉 in de marge - nae dat [-hij zijn] - 410 [-ba] zijn bannissement - 412 had, [-ende(?)]≤mij≥ - 415 [~+]〈H〉aegh - 423 naeste〈n〉 in een donkerder kleur inkt - erven komma of dubbele punt(?) - 424 jck [-op] wt

vóór 437 2e. Toonneel. (sic!) - [-Snoep] ≤Wouter≥ correctie in een andere hand?; zie de aant. bij r. 371 - [-Bederfden]dagh ≤dief≥ correctie in potlood; zie de aant. bij r. 371

441 (a) 〈Snoep.〉 [-Simon] - (b) [-Snoep] ≤Wouter≥ correctie in een andere hand? - 443 〈dagh.〉[-bed.] correctie in potlood, ook bij de volgende vermeldingen van de naam - 446 [-met] Tegens - 447 〈Wouter〉 [-Snoep] correctie in een andere hand? - 449 (a) 〈Bed〉[-Quist] - (b) [-Bed]〈dagh.〉 correctie in potlood

452 〈Wouter〉 [-Snoep] correctie in een andere hand? - vóór 457 (a) [-Joffer(?)] 〈Joffr^e.〉 Marje. rompslomps. Simon. ≤Wouter≥ [-Sp(?)] [-Snoep] Bederfdendagh. Quisttijdt. - (b) [-Marje] ≤Belij≥ correctie in potlood - [-Bederfden]dagh.≤dief≥ correctie in potlood - 457 〈Belij〉 [-Marje.] correctie in potlood; ook bij de volgende vermeldingen van deze naam - pas, [-siet daer] - 458 [-is de keten] jck - 460 ≤onse Alijt,≥

vóór 467 Simon. [-Sp(?)] [-Snoep] 〈Wouter.〉 - 468 van de [-ni(?)] nieuste

474 oft [-dat] soudet - 479 niet na de n alleen een krabbel - 481 〈Wou.〉 [-Sp(?)] [-Snoep.] - 483 〈Wou〉 [-Snoep] deze correctie bij alle vermeldingen van de naam in deze scène

492 nae de [-schout] - 493 [-toe sijn o] Baljuw - 496 om ≤aen≥ het

505 daer de [-princesse van Vranckrijck] ≤Palsgraef≥ - 507 brief [-va(?)] - 511 soo [-aen ve(?)]

523 want [-de]

534 men [-~(ne..? ve..?)] - 536 genegenthejdt [-die] - 538 naer [-mijn] - 546 ghij [-mij] ≤v≥ - 547 getrouwhejt ejt is een krabbel aan de rand van de bladzijde

551 ≤van≥ schoon〈h3〉 ende goedt〈h3〉 [-zijt] - 553 ≤zijt≥ - 555 jck [-mij]

580 de [-klippen]