Rodd'rick ende Alphonsus

(1968)–G.A. Bredero– rechtenstatus




[pagina 129]
Derde deel Gordynen op. coningh Danck sy de groote Godt des hooghen Hemels Heyligh, Die my noch heeft ghespaart tot dees ghewenschten dagh, 1005[regelnummer] Waar in dat ick u sie als Meesters vanden slagh, 'tLandt in sijn oude staat, in rust en vrede veyligh. Naast Godt weet ick u danck, mijn Princen en mijn Ridd'ren, Die u soo mann'lijck hebt in dees Heyr-vaart ghehadt,Ga naar voetnoot1008 Dat waar den swarten Moor maar hoort vertellen dat, 1010[regelnummer] Sal hy verschrickt beancxst van vreese voor u cidd'ren. Gheen oudtheydt vande Tijdt sal uwe eer verduyst'ren,Ga naar voetnoot1011 Dies voor u trouwe dienst so schenck ick u den buyt. Voorts gheef ick u verlof, haar gantsch te schudden uyt,Ga naar voetnoot1013 En 'tLegher na u sin der Mooren te bepluyst'ren.Ga naar voetnoot1014 1015[regelnummer] Maar ick ghebiedt u dat ghy d'amelóóse doppen,Ga naar voetnoot1015 Of koude leden der Barbarsche Roovers schalck, (Op dat de vuyle stanck den Hemel niet beswalck) Te werpen in een put en met aarde bestoppen.Ga naar voetnoot1018 Den Krijghs-raadt ick beveel dat sy met voorsicht letten 1020[regelnummer] Dat het gheheele Landt met Krijghslien zy versorght, En al't Wapen-ghetuygh te sam'len inde Borght: Om soo in tijdt van nóót een ander te ontsetten. Ick uwen Koningh sal in plaats van Scepter draghen Grootmoedigh inde handt, een glad scherp-snyend' Swaart,Ga naar voetnoot1024
[pagina 130]
1025[regelnummer] Het welck met ontsach dreyght, en schichtigh maackt vervaart, Den vyant die uyt vrees ontglyen sijn aanslaghen.Ga naar voetnoot1026 Ga naar margenoot+Want daarment blancke Staal bemetselt inde schede, Daar vriestet door den Tijdt vast in den dicken roest: Door achtelóós versuym, werdt vaak het Landt verwoest. 1030[regelnummer] d'Oeffeningh des gheweers is nóódichst in de Vrede. 'kWil datmen sal te nacht 'tghedenck-vuyr vreuchdich branden: De Gheschicht-schryvers laat dit melden int Tijdt-boeck; Op dat de Rymers braef door vaarsen soet en kloeck; Roepen ons vreught, ons eer, den Swart tot spijt en schanden. 1035[regelnummer] Ick gheef een yder vry 'tghebruyck van blye weelden: Laat doch de Bootslien rat maken 'tvuyr-werck, en licht,Ga naar voetnoot1036 Die door Poeder en Kunst verwond'ren het ghesicht:Ga naar voetnoot1037 Die wil, die mach den Tocht, uyt lust, tot vreucht af-beelden. Wel Roderick! hoe dus afkeerigh en weersóórdigh?Ga naar voetnoot1039 1040[regelnummer] Dits teghen u ghewoont, dat ghy in blijdtschap treurt: Ons toonend' een ghelaat balsturigh en versteurt, Waar door dat ghy ontstelt den Koningh teghenwóórdigh.Ga naar voetnoot1042 Wat is u? Wat let u? Siet ick begheert te weten; Komt uyt den duyster voort, moedighe Jonghelingh! 1045[regelnummer] Wat leyt u dus op 'thert? Flucx seght my om wat dingh Hebt ghy u selfs en mijn Grootachtbaarheyt vergheten? rodderick Groot-moghend' Koningh wilt my wat ghehóórs toelaten, Neyght u óóren na mijn bittere droef anklaght! Ghebiedt een stil-stant nu, op dat door tusschen praten, 1050[regelnummer] My niet verbystert wert 'tbesluyt van mijn ghedacht.Ga naar voetnoot1050
[pagina 131]
koning Spreeckt op helder en vry, niemant sal hier eens kicken. Wan mijn Wijnbraauwen straf, haar stellen wreet en fel, Soo trilt de gulde Saal; mijn Ghesin swichten snelGa naar voetnoot1053 Doort fronslen van mijn vel, of door een simpel knicken. rodderick 1055[regelnummer] Ghy weet Heer Koningh wel, dat hier korts quam 'tgherucht Die een te leyde Maar verkunden aan ons allen;Ga naar voetnoot1056 Hoe der Maranen hóóp ghespronghen was ter vlucht,Ga naar voetnoot1057 In 's Majesteyts ghebiedt; diet met gheweldt bestallen.Ga naar voetnoot1058 Dies wy na u bevel zijn wacker uyt ghevallen, 1060[regelnummer] En volghden metterijl den Vyandt in syn spoor: Wy saghen van 't Gheberght het blaack'ren inde Dallen, Door 'tbrant-stichten om róóf der diefachtighe Moor! Doen runden wy om 'tsnelst, om dit te comen voor,Ga naar voetnoot1063 Wt rechten yver tot het Vaderlants beschutten,Ga naar voetnoot1064 1065[regelnummer] Wy parsten so den Swart dat hy de vlucht verkoor, Verliet verbaast den buyt en 'tbanghe lijf in dutten.Ga naar voetnoot1066 Terwijl men plunderde de rijck-gheróófde hutten,Ga naar voetnoot1067 Gheschacht dat ick tot winst een Capiteyn bequam,Ga naar voetnoot1068 Die mijn gantsch sonder recht, door een sterck onderstuttenGa naar voetnoot1069 1070[regelnummer] Dees Almijn en Haalnaa bats uyt de handen nam.Ga naar voetnoot1070 Ist sonder reden dan dat ick my nu vergram Over den trotsche smaat die my int Velt gheschieden?Ga naar voetnoot1072 Ga naar margenoot+Als ik daar maar an denck, ick spouwe Vuyr en Vlam; Ick vloecke duysentmaal dese vervloeckte Lieden.
[pagina 132]
1075[regelnummer] Ick barste nu van spijt, dat ick hier moet bespieden Der gheender, die mijn winst, als oock mijn eer ontdraaght: Wreeckt toch mijn onghelijck; Heer Coninck! wilt ghebieden Dat sy my lev'ren 'tgheen my t'onrecht is ontjaaght. Of ick versoecke nu, soo't uwe hoocheyt haaght, 1080[regelnummer] In open kamp-slagh hier, haar beyden te bevechten,Ga naar voetnoot1080 Om de smadighe trots, die ick u heb gheklaaght,Ga naar voetnoot1081 Vertrouwende dat Godt my na mijn recht sal rechten. koningh Bedaart Heer Rodderick u seer versteurde zinnen, De dolheyt des gramschaps teughelt door redens kracht: 1085[regelnummer] Gheen hóóghmoet is so gróót, of 'tPrins'lijck hóógh-ghedacht,Ga naar voetnoot1085 Ghewapent met ghedult, kant door den Tijt verwinnen. Lijdtsaamheyt, goet beraad, zijn twee heerlijcke punten: Maar die sich selfs verwint gheniet de vrucht met vreught: Daarom eel Jonghelingh, treckt an de witte Deught,Ga naar voetnoot1089 1090[regelnummer] Soo sult ghy in mijn Hof met eeren klaar uytmunten. Ick sie dat ghy den hóón gheensins en kondt vergheten, En dat ghy dorstigh janckt nae een bloedighe wraack!Ga naar voetnoot1092 Wel schuyft en packt op my den last van dese zaack, Die'k met de El vant Recht, Rechtvaardelijck sal meten. 1095[regelnummer] Want desen gulden Troon, en wel ghecierde Setel, Mijn Scepter met mijn Kroon, voorts dit ontsichlijck staal,Ga naar voetnoot1096 Dees dinghen wysen my juyst na de Waarheyts schaal, Die wickt het vonnis recht, niet gunstigh noch vermetel.Ga naar voetnoot1098 Eer dat ick hier dan vel mijn Koninghlijcken oordeel, 1100[regelnummer] Besweer ick dy Almijn, mitsgaders u Haalnaa Dat ghy verricht u saack, en worstelt wt u scha,Ga naar voetnoot1101
[pagina 133]
Vertaalt hier al het gundt ghy acht te zijn u voordeel.Ga naar voetnoot1102 Gheen blinde Liefd' en sal besoedelend' bedampenGa naar voetnoot1103 Mijn suyver Koninghs hert in dit besorgh'lijck stuck, 1105[regelnummer] Daarom spreeckt, hebdy recht: Maar wan-troudy 'tgheluck,Ga naar voetnoot1105 Soo gheeft hem knap sijn eysch, of anders ghy moet kampen.Ga naar voetnoot1106 almijn Mijn Heer en belght u niet, ghy doemt ons sonder reden,Ga naar voetnoot1107 Onder verbet'ringh van uwe hoogheydt; want, Siet dees Schalckes bedrogh begoochelt u verstant, 1110[regelnummer] Daar door wijckt ghy verkeert van u ghewone zeden. Den roof daar wy met nijt soo mannelijck om streden In het bebloede Velt, of glibber-gladde Landt! Ind'hitte van't ghevecht met een weer-bare handt, Souwt ghy die, wat is dit, met rab'len kryghen heden?Ga naar voetnoot1114 1115[regelnummer] Ghy Benghel die den buyt bevreest u liet ontjaghen, Door dien u bloode rugh soo seer vreest voor de slaghen, Dat ghy grob'ligh bequijlt, met schuymbecken en severen,Ga naar voetnoot1117 Hier komt met kints ghegrey dus swarelijck beklaghen:Ga naar voetnoot1118 Ga naar margenoot+Wel hebt ghy nu de lust om het ghevecht te waghen? 1120[regelnummer] Soo gheeft stracks hier den pandt, ick sal de myne leveren!Ga naar voetnoot1120 haalnaa Hoe langhe sullen wy hier om een dinghen stryen?Ga naar voetnoot1121 Hoe langhe sullen wy noch dulden dit gherel? Hoe langh sal ick dan sien dat groote kinderspel? Is al de Manheyt nu verruylt in sotternyen?Ga naar voetnoot1124 1125[regelnummer] Hoe langhe sal Haalnaa sijn verwaande dwaasheyt lyen,Ga naar voetnoot1125
[pagina 134]
En trotsen van sijn mondt vol bitt're woorden fel?Ga naar voetnoot1126 De Reden die ghebiedt dat ick of mijn Ghesel Hem van dit wrevel moet wat strengher gaan kastyen.Ga naar voetnoot1128 Hoe ist Rod'rick, begint u weelich vleys te jeucken?Ga naar voetnoot1129 1130[regelnummer] Ick salt om uwent wil wel wat ghedweeghsaam beucken.Ga naar voetnoot1130 Hoe raasdy dus verdoort over 'tghedaan onrecht?Ga naar voetnoot1131 Ghy daaght ons stedes uyt met sware laster-spreucken,Ga naar voetnoot1132 Fluck leght u pant, by 'tons, op dat dan die mis-breuckenGa naar voetnoot1133 Verklaart werden in't licht door 'tluck of het ghevecht.Ga naar voetnoot1134 rodderick 1135[regelnummer] Dróóm ick? raas ick? leef ick? Wat schijn ick hier te hooren?Ga naar voetnoot1135 Wat bits ghetuymel snoot werdt hier Godlóós gherelt?Ga naar voetnoot1136 Ick sie't met klaar ghesicht, ick hóórt met open óóren, Datmen alleen niet my, maar oock den Coningh schelt.Ga naar voetnoot1138 Dit schandelijck verwijt belemmert en ontstelt 1140[regelnummer] Mijn korselighe kop: En knelt mijn hert door't wroeghen, Soo roep ick nu te recht, my schiedt kracht en gheweldt Van haar die my mijn winst verovert forts ontjoeghen.Ga naar voetnoot1142 Die byden overlast noch bitter smaden voeghen: Daer neffens werdt hier by verbooght en groots beschemptGa naar voetnoot1144 1145[regelnummer] Mijn ancxstighe vlught, en hoe dapper sy my sloeghen. Tis vreemt dat mijn gheduldt soo langh verdragh noch nemt.Ga naar voetnoot1146 Dat het den Lasteraars niet verdelght en verdempt,Ga naar voetnoot1147 Verplettert en vertreet; en niet in stucken mortelt!Ga naar voetnoot1148
[pagina 135]
Doch 'sConincx strack ontsagh 'tghemoet alsoo betemtGa naar voetnoot1149 1150[regelnummer] Dat nu mijn gramschap heet niet na sijn lust uytbortelt;Ga naar voetnoot1150 Maar ghy Almijn wat staat ghy dus en knarst of portelt,Ga naar voetnoot1151 En preutelt binnens monts daar ghy den haat verbloemt, Die in u schelms-hert soo grondigh is verwortelt, Dat ghy my voor den Raat dus stout een Benghel noemt? 1155[regelnummer] Ghy dringht den Koningh op dat hy u t'onrecht doemt,Ga naar voetnoot1155 Daar ghy valsch'lijck aan lieght, des beroep ick u beyde,Ga naar voetnoot1156 Ghy Platters, die dus wilt groothertigh snorckt en roemt,Ga naar voetnoot1157 Daar is mijn Hantschoe, siet, dat ons 'tgheluck voort scheyde.Ga naar voetnoot1158 koning Houwt op ghy Ridders houwt, ten voeght u niet ghy Helden 1160[regelnummer] Te twisten in mijn Hof voor den Heylighen Raat, Ten past den Adel niet te wreecken dus den smaat, Laat den verslapten Man of swacke vrouwen 'tschelden. Ick siet, u Lichaam schudd'; u kloecke beenen trillen; V stoute Borst die slaat; V Bloedt verhuyst en krimpt;Ga naar voetnoot1164 1165[regelnummer] Ga naar margenoot+De krachten van u hert ten Ladder toornigh climtGa naar voetnoot1165 In't verhemelt van t oogh, daar sy wtbarsten willen.Ga naar voetnoot1166 Doch tis een Edel-man verciert met Koninghs gaven, Die nijdt en spijt verwerpt, of berght op 'talderheust,Ga naar voetnoot1168 Met bespreck, soo de Eer niet werdt ghequetst, ghekneust,Ga naar voetnoot1169 1170[regelnummer] Die dan met wijsheydt gaat sijn gramschap diep begraven. Dewijl ghy niet en keunt dees rasery verberghen, Alst blijckt, vermits dat ghy den ander scheld en vloeckt, Soo gheef ick u verlof van 'tgheen dat ghy versoeckt, Op dat het Recht en Strijdt eyndight dit spytigh terghen.Ga naar voetnoot1174
[pagina 136]
1175[regelnummer] Den Tournoy sult ghy doen met groote langhe Swaarden, Hier int beschreven perck ghy Lien onder u tween.Ga naar voetnoot1176 V Rodd'rick laet ick toe, tot hulp te kiesen een; Of soo't u lust ghy meught de strijdt alleen anvaarden. Maar ick wilt dat ghy lien hier sult verschynen morghen, 1180[regelnummer] Te weten ghy Haalna. Daar neffens ghy Almijn, En ghy Heer Rodderick sult passen hier te zijn, Ghy meught u alle drie met puyckwapens versorghen. Gordynen toe. elisabeth 1 O lichten brandt van Minne! Die met u vlam, soo weerlicht blickrend flonckertGa naar voetnoot1184 1185[regelnummer] In mijn verliefde zinnen, Daar u de schaamt met groot gheweldt verdonckert: V stralen heet // zijn lief en leet, Heel grilligh, wanghelatigh:Ga naar voetnoot1188 Ick wil u crachten // nu strax in mijn gedachten 1190[regelnummer] Dompen statigh.Ga naar voetnoot1190 2 Waaraan weerhaackt mijn willen? Hoe comt 'topset soo haast verydelt nietigh? Natuur, sus, wilt u stillen, Hoe raasdy dus onlustigh of verdrietigh? 1195[regelnummer] 'kHebt maar ghedocht, doch niet volbrocht, Stelt u mijn jeught te vreden, Nu, nu, wilt rusten // en breydelt uwe lusten Door de Reden.
[pagina 137]
3 Wat magh mijn dus vervoeren? 1200[regelnummer] Wat doet mijn vreught so schielijck diep bedelven,Ga naar voetnoot1200 Dat ick met groot beroeren Dus lóóp, en pleyt, met mijmmeren in mijn selven?Ga naar voetnoot1202 Maar holla, sacht // dat met de nacht Hem niemant en verduystert,Ga naar voetnoot1204 1205[regelnummer] Die al dit malen // dus treurigh hoort verhalen, My beluystert.Ga naar voetnoot1206 Ga naar margenoot+4 Mijn mondt die moet steedts bóóghen, Van u mijn Lief! mijn Ridder uyt-ghelesen! 'tHert kibbelt met mijn óóghen, 1210[regelnummer] Of yewers wel souw schoonder moghen wesen. Waar door ghy mijn // gansch maackt te zijn Den al gheheelen uwen. Mijn ziel van weelden // die danst door het inbeelden Of vernuwen.Ga naar voetnoot1214 5 1215[regelnummer] Laas! by mijn soete vreughden, Quelt my een ding te pynelijcke smertigh; Dat ghy by al u deughden Seer haastigh zijt oplóópend', en groot-hertigh.Ga naar voetnoot1218 Waar door ghy stout // te veel vertrout 1220[regelnummer] V eyghen selfs vermoghen. Door sulck vertrouwen // wertmen wel met rouwen Vaack bedroghen.
[pagina 138]
6 Mijn herten-Prins verkooren,Ga naar voetnoot1223 Ghy hasardeert u leven, en het myne: 1225[regelnummer] Want wert het uw' verloren, Ick sal van louter hertseer haast verdwyne.Ga naar voetnoot1226 Ach! Rodderick // mijn tweede Ick! Mijn lust, mijn ziel, mijn leven!Ga naar voetnoot1181-1228 Kost ick belóópen // u jonst, ick souse kóópen,Ga naar voetnoot1229 1230[regelnummer] En u gheven. Maar ach! wat maackt mijn Gheest Bekommert en bevreest? Wat doet mijn ziel met sorghen Dus schroomen voor de Morghen? 1235[regelnummer] Wat róóft mijn sachte rust? Wat doet mijn soete lust? Wat magh mijn stilt versteuren? Wat dwingt my dus tot treuren? Wat doet my al de nacht, 1240[regelnummer] Door-brenghen in een klacht? Wat gaat my dus ontstellen? Wat neemt my dus te quellen?Ga naar voetnoot1242 Wel wat is dese wat? Maar 'tis alleenlijck dat 1245[regelnummer] Rodd'rick heeft voor-ghenomen, Morghen in't Veldt te komen Met Haal-na, en Al-mijn, Die daar beroepen zijn, Ga naar margenoot+Om met elck-aar te stryen: 1250[regelnummer] Siet hier uyt wast mijn lyen.
[pagina 139]
Dit maackt mijn hert dus bang; Ick vrees voor d'ondergang Van Rodd'rick, Prins mijns herten! Die haar tween gróóts uyt-tarten.Ga naar voetnoot1254 1255[regelnummer] Hy wil niet; maar hy magh, In die prijckeloose slagh,Ga naar voetnoot1256 Een medehulper soecken, Welck opset ick vervloecke. Het Vollick twistigh praat 1260[regelnummer] In't Hof, en op de straat, Verdeengt elck die sy kunnen,Ga naar voetnoot1261 Of diese't beste gunnen. Hoe magh de Liefste mijn, Soo heel eenrinstigh zijn,Ga naar voetnoot1264 1265[regelnummer] Soo hals-sterck en lichtvaardigh,Ga naar voetnoot1265 Soo weyg'rende onwaardighGa naar voetnoot1266 Een anders hulp en macht? Maar steunt op eyghen kraght, Die menigh onbedaght, 1270[regelnummer] In groot ellenden braght. Och! u verwaande reden Bedroeven my nu heden; Soo't reuckelóós opset Gheensins kan zijn belet: 1275[regelnummer] Soo ducht ick dat het stryen V daar van sal kastyen. De sorghen van u dóót, My teelen droefheyt gróótGa naar voetnoot1278 En soo't (dat God verhoed') mijn Lief! ghy quaamt te sneven, 1280[regelnummer] Ick souw een ooghenblick na u niet willen leven.
[pagina 140]
Waar toe is wanhoop nut? Hoe sta ick dus en dut? Hoe ben ick dus verslaghen? 'tIs noodeloos dit klaghen. 1285[regelnummer] Wat? vrees ick voor 'tghevecht? Mijn Rodderick heeft recht: Dies sal den rechten Rechter, V maken een kloeck vechter. En soo hy, die mijn mint, 1290[regelnummer] Haar beyden trots verwint, Door zijn vermoghen kraghtigh, Zijn eer werd'ick deelachtigh. Vaart vóórt, mijn Lief! voert vóórt kloeckmoedelijcken uyt,Ga naar voetnoot1293 'tVoornemen van u hert, en pryselijck besluyt. 1295[regelnummer] Ga naar margenoot+Mijn hert doch krimpt van ancxt door u blindt stout verkiesen! Ick vrees u int ghevecht door Neerlaagh te verliesen, Als ick aanmerck en sie dees twee gaar flucxse lien,Ga naar voetnoot1297 En dat ick u daar by soo gantsch alleen moet sien. Vertwijffelt an u jonst, my droefheyt komt bestelpen:Ga naar voetnoot1299 1300[regelnummer] Al ist my niet ghevraeght, ick sal u nochtans helpen, Met al het ghene dat de Eere my toelaat, Wt medelyen die ick hebbe met u staat. Tot bystant sal ick u mijn soete óóghjes stuuren,Ga naar voetnoot1303 Op hóóp of ghy daar uyt wat varsche kracht moght puuren. 1305[regelnummer] Ick sal tot u behulp u helpen met mijn hert, Misschien of ghy daar door dan noch veel stercker wert. Ach Rodderick! Mijn Prins! Ay schoonste alder Mannen! Ick ben besloten vast te monst'ren en te wannen, Vóórnaam'lijck uyt mijn hert, daar na uyt mijn aanschijnGa naar voetnoot1308-1309
[pagina 141]
1310[regelnummer] Al die gheveynstheyt die in my oyt plach te zijn: Voorts sal ick eeuwelijck van buyten en van binnen Met onvervalste jonst hertgrondigh u beminnen. Nu ick mach gaan te rust, soo't my de Nacht ghehenght, Verbeyden met ghedult wat my de Morghen brenght. 1315[regelnummer] Brenght sy my d'eer mijns Liefs, ick sal mijn aandeel erven, Of brenght sy mijn Liefs doodt, ick sal oock met hem sterven. binnen. Kleyne Rust. De Gordynen open. Elck sijn plaats. almijn Waar blijft den Pochert nu? of macht hem noch niet beuren,Ga naar voetnoot1317 Door het verbaast besorgh van sijn bedeesde romp,Ga naar voetnoot1318 Die hy door 'tsemm'len ciert met een weerlóóse pomp,Ga naar voetnoot1319 1320[regelnummer] Of Vrouwe pronckery? Al klackelóóse leuren.Ga naar voetnoot1320 Die'k van 'tvertsaaghde lijf met stucken sal of scheuren: Ja rooven hem den huyck daar hy bevreest in kromp,Ga naar voetnoot1322 En drongh vervaart in een als een ghedronghen klomp, Ritselent van ancxst, en cypert in sijn treuren.Ga naar voetnoot1324 haalna 1325[regelnummer] Wat toeft den trotsaart, he? Wel is het noch gheen Tijdt? My yvert tot de Móórt, my lust nu na de strijdt,Ga naar voetnoot1326 De welck sal zijn het graf van dit balóórich rasen:Ga naar voetnoot1327 Ick gis dat hy hem biecht, sijn sonden vast belijdt, Wt vrese vande Doot: Rodderick wt. Maar houwt, wie daar? is hijt? 1330[regelnummer] Mijn Heeren gheeft verlof om den Trompet te blasen.
[pagina 142]
rodderick Ghy wetet, O mijn Heer! Ghy wetet goede Godt! De suyverheyt van 'trecht in dese myne zaack, Hoe seer rechtvaardigh dat den buyt my viel te lot,Ga naar voetnoot1333 Dat weet ghy, O mijn Heer! Ghy wetet goede Godt! 1335[regelnummer] Hoe dat ick wierdt verheert, hoe dat ick wierdt bespot.Ga naar voetnoot1335 Gunt my door dit ghevecht het myne met de wraack. Ghy wetet, O mijn Heer! Ghy wetet goede Godt! De suyverheyt van 'trecht in dese myne zaack.Ga naar voetnoot1331-1338 Ga naar margenoot+Dus doet Heer door de strijdt een oprechte uytspraack. Trompetten, gheduerende 'tghevecht seydt alphonsus 1340[regelnummer] Ghy Heeren laat my toe dat ick Rod'rick ontset; Ghelijck ghy wijss'lijck hebt verordent in u Wet. haalna Verschoont, Heer Rodd'rick! ons beyder jonghe leven. almijn Wij bidden om ghena, voorwaar 'tis onse schult. rodderick O neen ghy stucke Boefs, ghy sult hier beyde kleven.Ga naar voetnoot1344 almijn 1345[regelnummer] Verschoont Heer Roderick ons beyder jonghe leven. rodderick Belooft my dan terstont den Kapiteyn te gheven.
[pagina 143]
haalna Seer garene mijn Heer, ach! hebt met ons gheduldt. almijn Verschoont Heer Rodd'rick ons beyder jonghe leven. haalna Wy bidden om ghenaa, voorwaar 'tis onse schult.Ga naar voetnoot1342-1349 rodderick 1350[regelnummer] Stant op en houwt u woort, als ick denck dat ghy sult. Binnen. Gordynen toe. alphonsus wt. Niet teghenstaande dat de felle mag're haatGa naar voetnoot1351 My beelden schrick'lijck voor de oude schotsche smaat;Ga naar voetnoot1352 Of dat de valsche hoop bedrieghlijck my bepraten;Ga naar voetnoot1353 Het moght niet van mijn hert mijn waarde Vrundt te laten, 1355[regelnummer] In't ghevaar van sijn lijf en alderhooghste nóódt. Mijn Lief door 'tsien beswijmt, uyt voorsmaack van sijn dóódt. De prickelende Liefd', my Rodd'rick de bevryen,Ga naar voetnoot1357 Om inde droeve vrees Elys'beth te verblyen; Want haar benaude hert door deernis was beklemt, 1360[regelnummer] Dies ick door yvers drangh wierd krachtigh overstemt,Ga naar voetnoot1360 Inde hachelijcke last, met p'rijckel te behouwenGa naar voetnoot1361 Mijn verduysselde Vriendt, en hallifdoode Vrouwe.Ga naar voetnoot1362
[pagina 144]
Mijn Lief, sy sweete bloet: Hy zieltooght daar hy lagh: Hoe quackelde mijn borst als ick dit treur-spel sagh.Ga naar voetnoot1364 1365[regelnummer] Vermeestert gantsch vermast, door 'tstaren droef, ick dutten;Ga naar voetnoot1365 'tScheen dat de snelle druck mijn leven wouw uytputten: Soo ringheloorde my dit haastigh ongheval. Ten laatsten sprack mijn hert: Wel hoe Alphonso, sal Ick hier met mijn ghesicht mijn trouwste Vriendt sien dóóden?Ga naar voetnoot1369 1370[regelnummer] Hy heeft u Rechterhandt nu op het hooghst van nóóden. Hoe kan u dienst, mijn Vrouw zijn immer meerder nut, Dan ghy haar hartsen-vreught en u spits-broer beschut? Haar leven hanght met sorgh in waagh-schaal na 'tbemercken;Ga naar voetnoot1373 Pieraarsdy (O mijn hant) nu dubb'le winst te wercken?Ga naar voetnoot1374 1375[regelnummer] Dat hoop ick nimmermeer: Stort der verwinners moet; Wentelt haar hóóghe hoop in heur hovaardigh bloet. Doorstoot den balghen stijf, verwaant en opgheblasen;Ga naar voetnoot1377 De reden oorloft u nu op het strenghst te rasen.Ga naar voetnoot1378 Wel op ghy rasery, knap-handigh als ick spreeck,Ga naar voetnoot1379 1380[regelnummer] Op dat ick help mijn Vrundt en 'tgrove laster wreeck. Her, her, du Moorders her! her, her du valsche Gasten! Dus grimmigh van ghemoedt quam ick haar beyd' aantasten, Ga naar margenoot+Daar dese frissche arm, gheringh haar t'onderbraght;Ga naar voetnoot1383 Haar vaten uyt-ghebloedt, die beefden voor mijn kraght. 1385[regelnummer] Ick heb Rodd'rick verlost; door my kreegh hy't verwinnen. Wat dwarlingh voel ick daar in mijn stuurlóóse sinnen? De sorghvuldighe strijdt, die ick uyt Liefden streedt,Ga naar voetnoot1387 Is my; 'ken weet waarom, nu hertelijcken leedt. Ay domme Jaght vol spoedt! Waar door tochtigh verhaasten,Ga naar voetnoot1389 1390[regelnummer] Mijn grondelóós verderf, deur't schermen van mijn naasten.Ga naar voetnoot1390
[pagina 145]
Alphonsus, dat's een deughd'! seer behulpsaam te zijn. Met zijn gunstighe hulp, helaas! onthelp ick mijn:Ga naar voetnoot1392 Want waar Rodd'rick vergaan; my waar zijn Lief ghebleven. Nu is de hope doodt, door't schutten van zijn leven. 1395[regelnummer] Ick win rampsaligh een ander zijn gróótste winst: Maar voor mijn selven, foey! verkrijgh ick 'talderminst. Ick rammel soo my dunckt door enckel frenesyen.Ga naar voetnoot1397 Ick buytel om en tom in malle sotternyen. Nu prijs ick wederom dese luck-rijcke strijdt, 1400[regelnummer] Waar door ick met een slagh twee Lieven heb verblijdt. Ick schenck mijn Lief haar Lief! mijn Vrundt gheef ick Victory. Voor my houw ick alleen dees roemruchtighe glory. derde chooren uyt. 1 Vvanneer 'tongheluck yemant dreyght, Terstont is hy bevreest, gheneyght 1405[regelnummer] Den moedt te gheven gantsch verloren. Ay blinde mensch! siedy noch niet, Dat uyt u schynende verdriet,Ga naar voetnoot1407 V blijdschap dickvvils vverdt gheboren? 2 Meest elck het aardsche oogh betrout, 1410[regelnummer] Dat alle dingh verkeert aanschout; Dies moet zijn oordeel schendigh lieghen:Ga naar voetnoot1411 Maar die 'tghesicht ten Hemel heft, En hoopt op God die't alles gheft, Die acht voor ydel al het vvanckel drieghen.Ga naar voetnoot1414
[pagina 146]
3 1415[regelnummer] God gheeft ons vaack door teghenspoedt De Rijckdoom van zijn hooghste goedt; O broose mensch! vvilt daar op letten. Al toont u 'tluck een vvreet ghedaant, God maackt hem, die ghy Vyandt vvaant, 1420[regelnummer] V tot een noot-hulp, om u t'ontsetten. 4 Ga naar margenoot+Hoe mooghdy klaarder voorbeeldt sien, Als 'tgheen ghy stracks hier saaght gheschien,Ga naar voetnoot1422 An dees ghescheyde gramme Vrienden? Elck proeft zijn Vrund in zijn ellend; 1425[regelnummer] Daar vvert Gods goetheyt oock bekend; Die dees ghelievers t'saam meest diende. 5 Rodderick vvert nu t'huys gheleydt, Met grooter vreught vol vrolijckheydt; Doch met seer smertelicke vvonden: 1430[regelnummer] (Dies vveent zijn Lief naar Vrouvven aard) Doch d'ervaren Arts in kunst vermaard, Haar niet doodelijck, maar svvaar bevonden. 6 Don Alphons vvierp sich inden drangh,Ga naar voetnoot1433 Daar hem, 'ken vveet niet vvat, toe dvvangh, 1435[regelnummer] Dat hy verschuylt en steel-vvijs ritste,Ga naar voetnoot1435 Nu zijn lief Vrund in eeren rust; Daar hem een treffelijcke lust, Soo seer kloeckmoedigh toe an-hitste.
[pagina 147]
7 De Ridder vvert nu vast ghesocht,Ga naar voetnoot1439 1440[regelnummer] Die sulcken daadt hier heeft ghevvrocht, Dat hy van yeder vvert ghepresen. Nu men vergheefs dus soeckt en vvroet, Vvert oock met recht, en vvel vermoet, Dat het Alphonso self moet vvesen. 8 1445[regelnummer] De Lieven is de vveet beschickt,Ga naar voetnoot1445 Die zijn beteutert en verschrickt, Nu sy haer sien soo seer verbonden, Met al haar goedt; ja lijf en ziel Aan hem, die elck soo Vyand hiel, 1450[regelnummer] Dat sy hem nauvv of niet, 'tleven jonden. Binnen.	voetnoot1008 ghehadt: gedragen. voetnoot1011 oudtheydt vande Tijdt: lang verloop van tijd; aldus te verstaan: als deze tijd (waarin dit gebeurd is) oud geworden zal zijn, als het dus lang geleden zal zijn. voetnoot1013 te schudden uyt: alles af te nemen. voetnoot1014 bepluyst'ren: uitplunderen. voetnoot1015 d'ameloose doppen: de dode hulsels. voetnoot1018 Te werpen: misschien een schrijf- of drukfout voor doe werpen. voetnoot1024 Grootmoedigh: stout, onvervaard. [tekstkritische noot]1034 Roepen A Roepen; - 1048 u B uwe voetnoot1026 ontglyen: uit de hand vallen, mislukken. margenoot+ E 1 r^o voetnoot1036 licht: verlichting, illuminatie. voetnoot1037 Poeder: kruit. voetnoot1039 weersoordigh: bokkig, balsturig, ontstemd (vgl vs. 430). voetnoot1042 teghenwóórdigh: die hier aanwezig is. voetnoot1050 verbystert: in de war gebracht; 'tbesluyt van mijn ghedacht: wat mijn denken omvat; de samenhang van mijn gedachten. [tekstkritische noot]1051 kicken. A kicken, - 1070 De namen Almijn en Haalnaa in A in romein. voetnoot1053 Ghesin: personeel, hofhouding; swichten: wijken, of: gehoorzamen (mv. bij het collectieve subject). voetnoot1056 te leyde: zeer spijtige. voetnoot1057 ghespronghen was ter vlucht: een plotselinge inval gedaan had. voetnoot1058 diet: die (de Moren nl.) het; bestallen: bezetten (van stal = plaats). voetnoot1063 runden van runnen: rennen. voetnoot1064 tot ... beschutten: om ... te beschermen. voetnoot1066 verbaast: overrompeld, ontzet; in dutten: versuft. voetnoot1067 rijck-gheroofde: rijk voorzien van roof, van buit; hutten: tenten. voetnoot1068 gheschacht: geschiedde het. voetnoot1069 sterck onderstutten: krachtig gezamenlijk optreden. voetnoot1070 bats: grofweg, zonder enig ontzag. voetnoot1072 trotsche smaat: op hoogmoedige wijze aangedane smaad; vgl. 1081. margenoot+ E 2 r^o [tekstkritische noot]1084 des gramschaps teughelt A des gramschaps, Teughelt - 1100 De eigennamen in A in romein. voetnoot1080 kamp-slagh: kampstrijd, tweegevecht. voetnoot1081 smadighe trots: vernederende trotsering. voetnoot1085 hooghmoet: overmoed; hoogh-ghedacht: grootmoedig denken. voetnoot1089 treckt ... Deught: hul u in het gewaad der blanke deugd. voetnoot1092 dorstigh janckt: begerig haakt (janken in die zin was volstrekt niet plat; zie W.N.T.). voetnoot1096 ontsichlijck: ontzagwekkend. voetnoot1098 gunstigh: door gunst jegens een der partijen beïnvloed; vermetel: voorbarig. voetnoot1101 verricht u saack: de zaak van uw standpunt uiteenzet; worstelt wt u scha: u inspant, uw best doet om u voor schade te vrijwaren. [tekstkritische noot]1125 De eigennaam in A in romein. voetnoot1102 Vertaalt: breng onder woorden. voetnoot1103 bedampen: met damp beslaan. voetnoot1105 'tgheluck: uw kans. voetnoot1106 knap: vlug. voetnoot1107 doemt: veroordeelt. voetnoot1114 Souwt ghy: hier wendt Almijn zich tot Rodderik; rab'len: praatjes verkopen. voetnoot1117 Dat ghy: wat gij, hetwelk gij, met verwijzing naar vs. 1115; grob'ligh: morsig. voetnoot1118 ghegrey: gejank; beklaghen: een aanklacht indienen. margenoot+ E 2 v^o voetnoot1120 stracks: dadelijk; den pandt: het onderpand dat deelnemers aan een gerechtelijk tweegevecht vooraf bij de rechter deponeerden. voetnoot1121 een dinghen: een geding, een woordentwist. voetnoot1124 Manheyt: mannelijke waardigheid. voetnoot1125 sijn: die van Rodderik nl. [tekstkritische noot]1133 die B de - 1148 en niet volgens B, in A niet voetnoot1126 trotsen: blijkbaar voor het trotsen. voetnoot1128 dit wrevel moet: deze euvele moed, deze boosaardigheid. Het onz. geslacht is hoogst ongewoon; het W.N.T. geeft er geen enkel voorb. van. voetnoot1129 begint u weelich vleys te jeucken?: een toen gewone beeldspraak ter aanduiding van opkomende brooddronkenheid. voetnoot1130 ghedweeghsaam: murw, meegevend, week. voetnoot1131 verdoort: verdwaasd, mal. voetnoot1132 stedes: steeds. In Bredero's tijd nog de gewone vorm (zie W.N.T.). voetnoot1133 mis-breucken: verkeerde daden, misdaden. voetnoot1134 Verklaart: opgehelderd; tluck of het ghevecht: blijkbaar als hendiadis voor: de kans van het duel; vgl. vs. 1158. voetnoot1135 raas ick: ben ik gek. voetnoot1136 ghetuymel: ordeloze, dwaze praat. voetnoot1138 schelt: scheldt, met woorden onteert. voetnoot1142 mijn winst verovert: de door mij veroverde buit; forts: met geweld. voetnoot1144 werdt ... verbooght: verhovaardigt men zich over; groots: overmoedig. voetnoot1146 verdragh ... nemt: uitstel aanvaardt. voetnoot1147 verdempt: smoort. voetnoot1148 mortelt: fijnmaakt. [tekstkritische noot]1151 De eigennaam in A in romein - 1165 hert B hart voetnoot1149 'sConincx ... ontsagh: het ontzag voor de koning. voetnoot1150 uytbortelt: uitbarst, zich vertoont. voetnoot1151 portelt: syn. met preutelt in vs. 1152: mompelt, pruttelt. voetnoot1155 dringht ... op: legt ten laste. voetnoot1156 beroep ick u: daag ik u uit. voetnoot1157 Platters: schelmen. voetnoot1158 voort: onmiddellijk. voetnoot1164 verhuyst en krimpt: verdwijnt en trekt zich terug (uit uw gelaat): gij wordt bleek van toorn. margenoot+ E 3 r^o voetnoot1165 ten Ladder: (als) langs een ladder; omhoog. voetnoot1166 't verhemelt van't oogh: het voorhoofd. voetnoot1168 berght: verbergt. voetnoot1169 met bespreck, soo: met voorbehoud dat. voetnoot1174 spytigh: hatelijk; van spijt, wrevel getuigend. [tekstkritische noot]1180 De eigennamen in A in romein. voetnoot1176 beschreven: afgebakende. voetnoot1184 weerlicht blickrend: als het weerlicht flikkerend. voetnoot1188 wanghelatich: zich onbehoorlijk gedragend, onvoegzaam. voetnoot1190 dompen: doven. voetnoot1200 bedelven: begraven, verbergen. voetnoot1202 (dat ik) zo mijmerend in mijzelf loop te pleiten. voetnoot1204 hem ... verduystert: zich in het duister ververbergt. voetnoot1206 booghen roemen. margenoot+ E 3 v^o voetnoot1214 vernuwen: zich opnieuw voor de geest halen, overpeinzen. voetnoot1218 zeer snel driftig zijt, en hooghartig. [tekstkritische noot]1247 De eigennamen in A in romein. voetnoot1223 Mijn herten-Prins: dit woord sluit aan bij de rederijkerstraditie om in de laatste strofe van een refrein de prins van de kamer toe te spreken; vgl. in het 4de bedrijf, vs. 1547: ‘Stant op mijn treurighe Prins!’ voetnoot1226 verdwyne: verteerd worden, wegkwijnen. voetnoot1181-1228 Onder de titel ‘Amoureus Liedje’ ook opgenomen in het Groot Lied-boeck, en wel in de Groote Bron der Minnen (nr. XVI). voetnoot1229 beloopen: eigenlijk door te lopen iets bereiken, verwerven. voetnoot1242 neemt ... te quellen: de thans alleen uit te pakken nemen bekende constructie werd vroeger ook met andere ww. gebruikt, b.v. te hoetelen nemen (Westerbaen, Ged. 2, 530). margenoot+ E 4 r^o [tekstkritische noot]1253 herten B harten voetnoot1254 haar: hen; groots: trots, overmoedig. voetnoot1256 prijckeloose: periculeuse, gevaarlijke. voetnoot1261 Verdeengt: samentr. v. verdedingt naast verdadingt (zie Mnl. W. i.v.), komt op voor. voetnoot1264 eenrinstigh: eigenzinnig. voetnoot1265 hals-sterck: halsstarrig. voetnoot1266 onwaardigh: als niet met zijn waardigheid strokende. voetnoot1278 teelen: veroorzaken. [tekstkritische noot]1292 Na dit vs. in A en B geen regel wit. - 1293 Vaart B Voert - 1297 twee gaar A tweegaar voetnoot1293 Vaart voort: de tweede en volg. uitgaven hebben Voert voort, wat door Kollewijn als juiste lezing wordt overgenomen; de emendatie lijkt ons niet noodzakelijk. margenoot+ E 4 v^o voetnoot1297 gaar: gans, zeer; flucxse: flinke, forse. voetnoot1299 Vertwijffelt: wel op te vatten als bepaling bij my, dus als ik vertwijfeld ben; jonst: gunst van het lot, fortuin, goed geluk. voetnoot1303 ooghjes: blikken. voetnoot1308-1309 te monst'ren ... uyt mijn hert: uitlezen en verwijderen uit mijn hart. [tekstkritische noot]1324 Ritselent B Ritselende voetnoot1317 macht hem noch niet beuren: is hij nog niet zo ver, kan hij geen besluit nemen. voetnoot1318 het ... besorgh: het bezorgen, de zorg of bezorgdheid; romp: lichaam. voetnoot1319 door 'tsemm'len: al talmend; weerlóose pomp: praal die geen bescherming biedt. voetnoot1320 klackeloose leuren: nietswaardige vodden. voetnoot1322 huyck: mantel, hulsel. voetnoot1324 cypert: eig. siepert, sijpelt, t.w. van het angstzweet. voetnoot1326 My yvert: ik ben vol verlangen. Dit onpersoonlijk gebruik van het ww. is zeer ongewoon. voetnoot1327 baloorich: ontzind, redeloos. voetnoot1333 viel te lot: ten deel viel (gewone wending in die tijd; zie W.N.T. VIII, 3056). voetnoot1335 verheert: overmand. voetnoot1331-1338 Deze verzen vormen een rondeel. margenoot+ F 1 r^o voetnoot1344 kleven: aan de grond nl., dus: dood blijven. [tekstkritische noot]1361 Inde B Ind' voetnoot1342-1349 eveneens een rondeel. voetnoot1351 mag're haat: in de iconologie wordt de haat vermeld als ‘Een oud gewapent Man’ (Ripa, Iconologia, 172a, Amst. 1644; zie ook Poot, Werelttoneel 2, 3); van mager wordt niet gesproken. Vermoedelijk heeft Bredero gedacht aan Invidia, als ‘Nydichheyt’ die bij Ripa 350b wordt voorgesteld als ‘Een oude verschrompelde leelijcke Vrouwe met een mager en uytgeteert lichaem’. voetnoot1352 beelden ... voor: voor ogen stelde; schotsche: schampere, hoogmoedige. voetnoot1353 de valsche hoop: nl. van een rivaal te verliezen. voetnoot1357 de: deed. voetnoot1360 yvers drangh: de aandrift om handelend op te treden. voetnoot1361 last: taak, opdracht. voetnoot1362 verduysselde: versufte. [tekstkritische noot]1379 ick spreek, A ickspreek, B ick spreeck! voetnoot1364 quackelde: trilde; bewoog heftig. voetnoot1365 vermast: onder de druk bezwijkend, overweldigd; dutten: was versuft. voetnoot1369 met mijn ghesicht: voor mijn ogen. voetnoot1373 na 't bemercken: zoals men ziet (stoplap). voetnoot1374 Pieraarsdy: aarzelt gij; wercken: behalen. voetnoot1377 balghen: lichamen. voetnoot1378 oorloft ... op het strenghst: staat met de meeste nadruk toe, m.a.w. gebiedt. voetnoot1379 knap-handigh: met vlugge en bekwame hand; dadelijk. margenoot+ F 1 v^o voetnoot1383 gheringh: weldra, in korte tijd. voetnoot1387 sorghvuldighe: zorgenvolle, hachelijke. voetnoot1389 Jaght: jachtigheid, overijling; tochtigh: door hartstocht; verhaasten: verhaast werd. voetnoot1390 schermen: beschermen. [tekstkritische noot]1414 al het B al 't voetnoot1392 zijn gunstighe hulp: de hulp die gunstig is voor hem (Rodderik); onthelp: beroof van hulp. voetnoot1397 frenesyen: razernij. voetnoot1407 schynende: zich als zodanig voordoende. voetnoot1411 schendigh: erbarmelijk. voetnoot1414 wanckel drieghen: ongefundeerde en wisselvallige dreigen (van het lot). [tekstkritische noot]1421 voorbeeldt A voorbeedt. - 1431 ervaren A en B arvaren - 1432 doodelijck B dood'lijc margenoot+ F 2 r^o voetnoot1422 stracks: zoëven. voetnoot1433 drangh: strijdgewoel. voetnoot1435 verschuylt: zich schuil houdend, heimelijk; ritste: er tussenuit ging. voetnoot1439 vast: ijverig. voetnoot1445 is de weet beschickt: is bericht gestuurd.

Vorige Volgende

Rodd'rick ende Alphonsus

Derde deel

Over het gehele werk

titels

auteurs

Over dit hoofdstuk/artikel

lied