Moortje en Spaanschen Brabander

(1999)–G.A. Bredero– rechtenstatus



[pagina 324]
Het vierde bedrijf, eerste uytkomen byaterisGa naar voetnoot+ een uytdraaghster Men moet wat doen om de kost so langh as men leeft, Ick sie wel heb ick niet, dat men oock niemandt en gheeft.Ga naar voetnoot1479 1480[regelnummer] Doe ick jongh en weeldich was had ick Vryers met hoopen,Ga naar voetnoot1480 Doe docht ick niet iens om spelden en garen te kóópen,Ga naar voetnoot1481 Ick had de lieve tijdt van al mijn vrienden raat,Ga naar voetnoot1482 Daarom so gatet mijn ghelijck het myn nou gaat, Mijn goetje is verslempt, myn kliertjes zijn versleten,Ga naar voetnoot1484 1485[regelnummer] Ick waar al langh vergaen had ick gheen raet gheweten,Ga naar voetnoot1485 Wat heb ick in mijn jeught oock menich man ghehadt Ja wel so veel, so veul als yemandt inde Stadt.Ga naar voetnoot1487 Ick mien mochtense melcander met de handt anraacken,Ga naar voetnoot1488 Sy souwen wel een hier deur, jy moeter deur tot Haarlem toe maken.Ga naar voetnoot1489 1490[regelnummer] Wat duncktje heb ick dan mijn poosje oock niet wel te roer e staan?Ga naar voetnoot1490 En noch so gheef ick het Trijn dubbeld in of heur Moer te raan.Ga naar voetnoot1491 Wat seyde Pieter de wasscher saliger, in sijn jonghe daghen:Ga naar voetnoot1492 Byateris, Byateris, jy keunt, gy weet van de ouwe slaghen.Ga naar voetnoot1493
[pagina 325]
Ick heb wel wat wils e hadt, maar 'tis nou alle daen,Ga naar voetnoot1494 1495[regelnummer] Ick heb wel e docht sal dit van sijn leven wel vergaen.Ga naar voetnoot1495 Toch nou ick oudt ben achtense mijn als bakelaar,Ga naar voetnoot1496 Maer 'tschaat niet, een bedurven Koopman dat is een goet Makelaar,Ga naar voetnoot1497 En een ouwt Waghenaar hoort garen 'tclappen vande swiep,Ga naar voetnoot1498 Och 'tmach men so wel heughen dat ick by onse Govert sliep,Ga naar voetnoot1499 1500[regelnummer] Noch, wat was dat een soet man, wat het hy myn wel e gheven,Ga naar voetnoot1500 Wat heb ick oock wel mallicheyt met die mensch bedreven: Maar dat is nou over: doch nou ick niet mier en kan,Ga naar voetnoot1502 Nou brengh icker een deel quickse jonghe dieren an,Ga naar voetnoot1503 Ick weet hoe een Vrouw te moe is, ja ick veurseker,Ga naar voetnoot1504 1505[regelnummer] Kreech ick nou lestent niet een moye rock met een bekerGa naar voetnoot1505 Van Jannetje met ien oor, hier de huys-vrouw van Flip,Ga naar voetnoot1506 Om dat icker so abel by Goyer hulp int schip;Ga naar voetnoot1507 En ofse schoon met hem op een koy inde combuys was,Ga naar voetnoot1508 Sy zey al evewel dattet daar moyer dan in heur eygen huys was.Ga naar voetnoot1509 1510[regelnummer] Kreech ick niet en spick spelder nieuwe huyck van Capiteyn Tijs,Ga naar voetnoot1510 Dat ick hem t'onsent liet slapen hier by onser aller Lijs?Ga naar voetnoot1511 Want haar Jan en doeter niet toe, 'tis maar een dwinghert,Ga naar voetnoot1512 Elewytingh hoe is Nelletje klaas op jonghe Jan verslinghert,Ga naar voetnoot1513 Sy loopt een hielen dach het huys schier vande stee,Ga naar voetnoot1514
[pagina 326]
1515[regelnummer] Het schijnt wel datse hem garen een vrientschop dee:Ga naar voetnoot1515 Hadse hem niet bemint sy sou hem niet na lóópen,Ga naar voetnoot1516 Sy gaf haar halve goedt mocht sy de Jonghman kóópen. Wat isser alle daagh tot onsent een gherit,Ga naar voetnoot1518 Ick weet dat nou myn huys al we'er vol Meysjes sit: 1520[regelnummer] Want ick ben een besteetster kijnt, wat dat beduydt,Ga naar voetnoot1520 En die ick niet verhuur die maack ick stracx de Bruydt.Ga naar voetnoot1521 Waarom sou ick aars Vryers en Wenaars anhouwen?Ga naar voetnoot1522 O 'tis sulcken volckjen! sy willen wel hylicken, maar niet trouwen.Ga naar voetnoot1523 As de ghetrouwde mannen yewers een nieuwt hairtje sien,Ga naar voetnoot1524 1525[regelnummer] Sy durven my veur elcken gangetje niet minder as en Nobel bien.Ga naar voetnoot1525 O 'tis een hiet goedt, och se houwen so veul vande nieuwicheytjes,Ga naar voetnoot1526 Ic heb daar nou een meysje, o bloet! sy ken heur ambacht freytjes,Ga naar voetnoot1527 Isser yemant belust op wat versnapelinghs onder den hóóp,Ga naar voetnoot1528 Die komt en reys an, sy gerijft elck na sijn gelt, en hiel goet koop,Ga naar voetnoot1529 1530[regelnummer] Ick heb hier wat goets, daar souw ick garen wat gelts op halen,Ga naar voetnoot1530 Dit Vrouwtjen is so benaut sy moeter huur betalen:Ga naar voetnoot1531 Maar hadse ghedaan ghelijck als ick haar riet,Ga naar voetnoot1532 So gingh nou haar goetje na de Lommert niet. Neen kijnt, men moet somtijdts al wat doen om beters wille, 1535[regelnummer] Al sient de mans, och Heer, sy zijn blijt toe en swyghen stille.Ga naar voetnoot1535 Dat ickje segghen souw wat de luy nou uyt nóót wel doen,Ga naar voetnoot1536 Ick soutje niet kennen uytstameren in een hiele achternoen.Ga naar voetnoot1537
[pagina 327]
Nu moet ick een ringh lossen die hier is bekommert,Ga naar voetnoot1538 En dan wil ick dit goedt gaan brenghen inde Lommert. robbeknol 1540[regelnummer] Is dat verschricken? jaet, dan wy zijn dat al deur,Ga naar voetnoot1540 Maar ick krijch in een maant niet weer mijn eyghen kleur, En mijn Heer lachter om, dat gheeft men vry wat wonder,Ga naar voetnoot1542 En mijn docht dat de lucht vol vuyr was en vol donder.Ga naar voetnoot1543 Daar heb ick nou een reys uyt e weest an de hal,Ga naar voetnoot1544 1545[regelnummer] Wat liep ick daar lymen en dinghen, van stal tot stal,Ga naar voetnoot1545 Wat is alle dinghen duur, ja wel het is te byster,Ga naar voetnoot1546 Ick kon by niemandt beter raken als by de bruyne vryster,Ga naar voetnoot1547 Dat is een meyt assen kruyt, al is sy somtijts wat onbeleeft,Ga naar voetnoot1548 Sy sal niemant qualijck toespreken die haar goe woorden geeft,Ga naar voetnoot1549 1550[regelnummer] Sy het mijn daer soo veel saucijsjes en speek e woghen,Ga naar voetnoot1550 Asse wy in acht daghen (meen ick) op eten moghen.Ga naar voetnoot1551 Wel hoe nou? sie ick recht, so sie ick mijn Joncker in de deur.Ga naar voetnoot1552 Jerolimo. Robbeknol jerolimo Bonsjours welkoom bien venu monseur monseur, Wat hede Lackerdings? ba jemy, wats dit een kiecken?Ga naar voetnoot1554 1555[regelnummer] Of ist hamele vlees? jasus hoe soet dase riecken,Ga naar voetnoot1555 Maar mijn booterkulleken wat hede hier van als,Ga naar voetnoot1556 Inder waarheyt Robknol het is wel malsem en mals,Ga naar voetnoot1557 Ghebenedijt zy ons Heer die ons helpt uyt de trubelacy.Ga naar voetnoot1558
[pagina 328]
Gaat haalt een Minnebroer, dat hy ons spreeck de gracy,Ga naar voetnoot1559 1560[regelnummer] Met een benedijst van de moeyer de heylighe Karck.Ga naar voetnoot1560 Wel wa fackseert my de Lacker gade so rouw te warck,Ga naar voetnoot1561 Gay gróóthóót, ghy souwt eerst ou Pater-noster lesen.Ga naar voetnoot1562 robbeknol Wat haast heb ick, daar teghen mocht 't eten al op wesen,Ga naar voetnoot1563 Een kort ghebedt me Joncker, maackt een langhe maaltijt.Ga naar voetnoot1564 1565[regelnummer] Ay siet wat een hóópe goet dat hy in zijn lichaam smijt,Ga naar voetnoot1565 Alsoo mijn vaar, mien jy dat hagjen noch op te klaren?Ga naar voetnoot1566 Soo selje, dat beloof ickje, op mijn schoenen niet trararen,Ga naar voetnoot1567 O lyden! is dat smullen, hy eet so hongerich en soo graagh,Ga naar voetnoot1568 Trots al de Schuyte-voerders, en de Waagh-draghers van de Waagh.Ga naar voetnoot1569 1570[regelnummer] Schijt Koorendragers, en Bierdragers, dees eet assen dijcker,Ga naar voetnoot1570 Schijt Harmen vijftien pont, schijt Nobben, hy is soo hart assen spijcker,Ga naar voetnoot1571 Dat issen meugheveul, dat issen vraat, s'en buyck en voelt gheen gront.Ga naar voetnoot1572 Siet daar, niet een oogenblick is zijn hangt van zijn mont, Hoe drooch wringt hyter deur, dat hyt noch iens vervarsten.Ga naar voetnoot1574 1575[regelnummer] Ganswongden Baas eetje darmen niet te barsten,Ga naar voetnoot1575 Deynckje niet Joncker de buyck-lapper die is doodt,Ga naar voetnoot1576
[pagina 329]
Besettet moytjes met een stuyvers taruwen broot,Ga naar voetnoot1577 Wat veur wijn of bier, ghelieft mijn Heer te drincken. jerolimo Gay sult mey bot-muyl met den blooten hoyen schincken.Ga naar voetnoot1579 robbeknol 1580[regelnummer] Trouwen vrient ghy hebter lustich wat inghepackt.Ga naar voetnoot1580 jerolimo Haelt my een Hollander die my de vingers wa lackt.Ga naar voetnoot1581 Moor secht oprechte biecht, hede niet onder-weghen ghedroncken?Ga naar voetnoot1582 robbeknol De toegift Heerschop die worde my voor mijn halen geschoncken.Ga naar voetnoot1583 jerolimo Nou schinckt mey de weyn! ghy bottekroes hoe zyde soo traagh?Ga naar voetnoot1584 robbeknol 1585[regelnummer] Dat hebje wel Baas, van kleyn bier krijghtmen Luysen in de maagh,Ga naar voetnoot1585 Een goe toogh en liechter niet om, neense trouwen.Ga naar voetnoot1586 jerolimo Nu loot ick de goyen haer Ambrosia en Necter houwen,Ga naar voetnoot1587 En nu trots ick de Koningh, ja de Keyser met zijn Hof,Ga naar voetnoot1588 Met ons banquet Robbert.Ga naar voetnoot1589 robbeknol Ghy hebter jou diel wel of. jerolimo 1590[regelnummer] 'Tsa moeschaatje geeft may maijn guide tande stoocker.Ga naar voetnoot1590
[pagina 330]
robbeknol Ick selder jou stracx een langhen, hola! waer is mijn koocker?Ga naar voetnoot1591 Hy krijght een versleten Schrobber.Ga naar voetnoot+ Och! daar heb ick hem, daar heb ick hem. Daar isser een mijn Heer,Ga naar voetnoot1592 Als die versleten is, so heb icker noch wel duysent meer, En tot een tande-droogertje so eet die moye Wafel. jerolimo 1595[regelnummer] Robbeken, dewijlt niet quolijck schickt over TafelGa naar voetnoot1595 Datmen de spaijs te mets met wa wijn lardeert,Ga naar voetnoot1596 So isset oock heel gracieus datmen over dis discoureert,Ga naar voetnoot1597 En na dien ick mijn meugh wel heb gedroncken en gegeten,Ga naar voetnoot1598 So ist Monseur dat ick u int proviste laat weten,Ga naar voetnoot1599 1600[regelnummer] Dat ick van Paysacye ben geboren, in het LantGa naar voetnoot1600 Te Hoboken doormen de voontjens hoolt in Brabrant,Ga naar voetnoot1601 Ick moe van ed'len bloyen zijn, en van groote lingnagie,Ga naar voetnoot1602 Want ick ghevoel het afe an meyn generose couragie,Ga naar voetnoot1603 En principalijck an de graviteyt van mijn hert in een stick,Ga naar voetnoot1604 1605[regelnummer] Vermits niemant so seer belust is om Koning te zijn als kick,Ga naar voetnoot1605 Al woor meyn vaerken moor een schomele Pastabacker,Ga naar voetnoot1606 Meyn moeyerken daa was wel aartich en wacker,Ga naar voetnoot1607 Sy brocht de vlayen en de marsepeynen by de Singjoors,Ga naar voetnoot1608
[pagina 331]
By de Kapiteyns, by de Kornels, en groote Pagadoors,Ga naar voetnoot1609 1610[regelnummer] En by de Alferos, vol van superbo stacy,Ga naar voetnoot1610 Voorwoor Robbert de Spangjers is een magnefijcke nacy, Al ghelijcken wy Brabranders ons moeyers 'teenemaal,Ga naar voetnoot1612 Wy spreken ghemaynelijck perfeckt ons vayers taal, En gelooft datte kick om gheen ander suyet hier ben gekomen,Ga naar voetnoot1614 1615[regelnummer] Als om dat ick een Edelman heb quolaijck afgenomenGa naar voetnoot1615 Dat hy mijn niet eerst reventelijck heeft ghegroet,Ga naar voetnoot1616 Wanneer mijn simptueuse parsonagie hem quam te moet,Ga naar voetnoot1617 Hy salveerde my wel, maar met te langhen kneeteringh.Ga naar voetnoot1618 robbeknol Met oorlof mijn Heer Jerolimo, onder verbeteringh,Ga naar voetnoot1619 1620[regelnummer] Al groeten hy u wat traagjes de man die had ghelijck, Want soo ghy selver seght hy was Edel en Rijck, Daarom so quaamt u toe hem alder eerst te eeren.Ga naar voetnoot1622 jerolimo Ba 't Jan ick sal hem niet eerst kongratuleeren,Ga naar voetnoot1623 Ick mach hem duysentmool hebben ghehonoreert,Ga naar voetnoot1624 1625[regelnummer] En hy den onbelaafden Esel, en heeften noyt verneert,Ga naar voetnoot1625 Dat hy mijn handen hiel, en hebben voorghekomen,Ga naar voetnoot1626 Dat ick mijn Bonnet niet heel hadt afghenomen. Wa maynde da mey die afront niet in mijn bloet en spijt?Ga naar voetnoot1628 Ick sta op de authoriteyt van meyn singorie altijdt,Ga naar voetnoot1629
[pagina 332]
1630[regelnummer] Hy hoort te gedincken de qualiteyt van meyn exellente komplexcy.Ga naar voetnoot1630 robbeknol Hoe leutert jou de kay?Ga naar voetnoot1631 jerolimo Wa raasde? robbeknol Hoort onder corexcy, Ick sou daar so niet op sien was ick in u stee,Ga naar voetnoot1632 Ick houwt voor een abelheyt datmen voor een ander is ree;Ga naar voetnoot1633 Besonder so soud' ick het doen te willigher en te eerder,Ga naar voetnoot1634 1635[regelnummer] Principalijck voor mijn rijcker, machtiger en meerder.Ga naar voetnoot1635 jerolimo Ghy zijt jonck en onbedacht, en ghy en weet verwisGa naar voetnoot1636 Niet wat d'Eer, een dingen van d'ander werelt, is.Ga naar voetnoot1637 Het is het grootste goedt, dat hier de lien met eerenGa naar voetnoot1638 Voor al d'aartsche schat behooren te begeeren.Ga naar voetnoot1639 1640[regelnummer] Weet dat ick moor een arme schiltknaap bin,Ga naar voetnoot1640 Maar so kouragieus van moedt, dat ick noch niettemin,Ga naar voetnoot1641 Al waart dat mijn selfs ghemoeten sijn Princelijcke excellency,Ga naar voetnoot1642 En deed' hy my so knap als ick hem geen reverency,Ga naar voetnoot1643 Ick sou op een ander reys het fijntjes laten deur staan,Ga naar voetnoot1644 1645[regelnummer] Of ick sou semers te minsten een ander strootken deur slaan.Ga naar voetnoot1645
[pagina 333]
gierighe geeraart Daar heb ick onse Geert een obligatie vijf of ses gheschreven,Ga naar voetnoot1646 Dan trouwen, se hetme van elck ien moy oortjen e geven,Ga naar voetnoot1647 Al isse me wijf, wat leyt daar an? arrebeyt is loon waert,Ga naar voetnoot1648 Men doet nou niet voor niet, of sy wat rement en baert,Ga naar voetnoot1649 1650[regelnummer] Daar geef ick niet om, dat is mijn verval, en dat hou ick suyver,Ga naar voetnoot1650 Ic en rekent heur niet na; wonse lestent geen reyne halve stuyverGa naar voetnoot1651 Aan dat sootje vis, dat ic om (laet sien) seven óórtjes thuys-brocht.Ga naar voetnoot1652 Dat sy an ons buurwijf Aal mouweris om een vyerijser verkocht?Ga naar voetnoot1653 Och kynt het winnen is soet (seyse) souwe wy daar so veel vervissen,Ga naar voetnoot1654 1655[regelnummer] Dat en was niet geraan (seyse) vaar we meugen dat wel missen,Ga naar voetnoot1655 Wy sellen de kost wel krijgen (seyse) we hebbe boter en bróót, En mit so duwdesemen een pan met hóórense wort'len opmen schóót,Ga naar voetnoot1657 Mit een blaau moddetje in mijn vuyst, met twie oubacke korsjes,Ga naar voetnoot1658 En voort spelde sy een slabbetje fraytjes veur bey heur borsjes.Ga naar voetnoot1659 1660[regelnummer] Och die reynicheyt die weet wat, och s'is so puntich en klaar,Ga naar voetnoot1660 Toch sy het dat van niemant vreemts, maar van heur sal'ge vaar,Ga naar voetnoot1661 Die pleech altijt op voordel mosselschelpen op te rapen,Ga naar voetnoot1662 Daar hy 'tavont of morgen hum wat schoontjes me sou of schrapen.Ga naar voetnoot1663 Slordicheyt is gien heylicheyt, dat sey Lijsje kladdebels,Ga naar voetnoot1664 1665[regelnummer] En s'is selfs sucken klonterde-bockje datse ayeren klopt in heur pels,Ga naar voetnoot1665
[pagina 334]
En offer neus druypt, en ofse wat quijlbeckt deur 't gebabbel,Ga naar voetnoot1666 Se doet wel wat mier, alsment seggen mocht, sy werpt snottebellen te grabbel,Ga naar voetnoot1667 Maar daar houw ick me geck mee; ick bewaarse in een test,Ga naar voetnoot1668 Wangt wie weetet, ofse noch geen silver en sellen worden op het lest, 1670[regelnummer] As ic het so Alckemisten met de lapes Philosophorum twas reyne winste;Ga naar voetnoot1670 Altoos van quicksilver, dats ongetwijfelt van het minste.Ga naar voetnoot1671 As ick mijn hayr laat scheeren, ick gaar de locken terstongt,Ga naar voetnoot1672 Want Mopsus de Ballemaker geeftmen een schelling voort pongt.Ga naar voetnoot1673 De luysige Barbiers jonges die vegen dat voor prullen uyt.Ga naar voetnoot1674 1675[regelnummer] Maar wat doe ick? ick leeset en soecket in de vulleschuyt,Ga naar voetnoot1675 En vynt ick daar snipperlinghen van spaans, vet of drooch leer,Ga naar voetnoot1676 Dat verkoop ick de Schoenlappers op't alderduurste weer.Ga naar voetnoot1677 Ick sie nieuwers een hoopje, of ick selt kuuryóóst deur soecken,Ga naar voetnoot1678 Vyndt ick dan ouwe feylen, etterighe, of bloedige doecken,Ga naar voetnoot1679 1680[regelnummer] Die wasch ick en blieck ick op de Cingel, op mijn benier,Ga naar voetnoot1680 En ick ventse an Ysbrangt, die maackter van fijn en grof papier, Wachtje veur mijn: ick weet, en ick wil de kost verdienen,Ga naar voetnoot1682 O doen ick dus groot was, doe socht ick karsen en kriecke stienen,Ga naar voetnoot1683 Al warense somtijts wat misselijck, dat en was geen nóót,Ga naar voetnoot1684 1685[regelnummer] Ick lietet mijn niet ontsuuren, d'Apteecker gafmen een pinning voor 'tlóót,Ga naar voetnoot1685
[pagina 335]
Twie kleyntjes maken ien groot, ó ick wetet so te streumelen,Ga naar voetnoot1686 Ick heb hier een sack daar kan ick mijn oudtyser in dreumelen,Ga naar voetnoot1687 Wat yet wat is, dat houw ick te raadt, ast maar wat doogt,Ga naar voetnoot1688 Ick heb daar stracx een Erfje met een Emmer as e hoogt,Ga naar voetnoot1689 1690[regelnummer] En ick brochter gistren op wel drie schooten vol oester-schelpen,Ga naar voetnoot1690 In me wijf een stulp met goet, kijckt alle baaten helpen.Ga naar voetnoot1691 As de óólyslagers en vleyshouwers 'tsavonts haar vuylis hadden uytgekruyt,Ga naar voetnoot1692 So was ic daar smorgens voor douw voor dach gauw by met mijn ouwe schuyt, De luy verstaanter niet sy mienen datte wy benne geck,Ga naar voetnoot1694 1695[regelnummer] Om dat ick mijn lant vet mest met koemis, en mijn boomen met hennedreck,Ga naar voetnoot1695 En mijn varckens met borstel en met mensche draf,Ga naar voetnoot1696 Ick laatse wat quaken, as ick maar wel den orber schaf,Ga naar voetnoot1697 En nou ick versta dat de vullers ouwe pis koopen,Ga naar voetnoot1698 Nou wil ick me water so lichtveerdich niet mier laten loopen, 1700[regelnummer] Ick selt moytjes garen in huys, in een hiel half vat,Ga naar voetnoot1700 En oft wat goor stinckt, ick ruyck niet, wat schaat dat,Ga naar voetnoot1701 Dat gelt, dat gelt dat is de droes. Asme wijf en ick wat eten,Ga naar voetnoot1702 So meete wy mekaar de toogjes toe, en so telle wy de beeten,Ga naar voetnoot1703 En so icker by gheval ien beetje iens ontbeet,Ga naar voetnoot1704
[pagina 336]
1705[regelnummer] Dat snijtse op een kerf-stock, op datset toch niet vergeet, Dat mis ick sanderdaags, sy weet maat te ghebruycken.Ga naar voetnoot1706 De maticheyt is een deucht, al hebben wy kijnt noch kuycken,Ga naar voetnoot1707 Wy verslempent daarom niet, noch wy hebbent noyt verpracht,Ga naar voetnoot1708 Ick sorch voor mijn vrienden, en sy veur heur gheslacht,Ga naar voetnoot1709 1710[regelnummer] Wel is waar, al heb ic wel drie tonne Gouts an renten van Erven,Ga naar voetnoot1710 So wil ick liever honger lyen, als dat ick arm sou sterven.Ga naar voetnoot1711 Ghy weet niet watten lof datter de werelt of te praten het,Ga naar voetnoot1712 Alsser een man sterft die zijn volckje wat achterelaten het, Al heb ick wel hondert huysen in stee, en wel duysent morgenGa naar voetnoot1714 1715[regelnummer] Goedt wey en saylant, ick moet noch om 'tafterste sorgen,Ga naar voetnoot1715 Mijn wooningen hebben met de krijgh lang leeg e staan,Ga naar voetnoot1716 Ick mien nou ande vesten, en dan in 't Dolhuys-steech te gaan,Ga naar voetnoot1717 'tVolck deynckt niet om'er tijdt oft een maant of twie later is.Ga naar voetnoot1718 Wel wie heb ic hier? bint ghyt ouwe Trouw? goeden dach Byateris.Ga naar voetnoot1719 byateris. Gierighe Geeraart 1720[regelnummer] Wel ouwe kennis, ick wensch jou goeden dach en een goet jaar, In wat gat hebjy so lang e steecken, secht mijn ouwe Bestevaar?Ga naar voetnoot1721 Wat helptet jou Vydemis van jou ansicht is my schier vergheten,Ga naar voetnoot1722 Hoe gatet mit jou ghehoor?Ga naar voetnoot1723 Ga naar voetnoot1723 geeraart Temelick.
[pagina 337]
byateris Meughje noch wat eten? geeraart Ja van passen, 'tgaat wel toe.Ga naar voetnoot1724 byateris Hoe gatet met jou gesicht? geeraart 1725[regelnummer] Al reelickjes.Ga naar voetnoot1725 byateris Hoe bevoel jy jou al? geeraart Maer mijn lichaem vol jicht, Gelijck als ouwe luy doen.Ga naar voetnoot1726 byateris Hoe of het nou met Jan hagel is? geeraart Maar Jan die slacht mijn, hy is so drooch, so drooch as sagelis.Ga naar voetnoot1727 Byateris hy was te byster nu in zijn jonghe tijdt,Ga naar voetnoot1728 Maar nou is hy ouwt en doof. Wat had die man een strijdt 1730[regelnummer] Met Lijsbet Lammerts zijn snaar, en Jacob prol zijn swager.Ga naar voetnoot1730 Ghy souwt hum niet kennen soo siet hyer uyt. byateris Is hy dan soo magher? Hy was in zijn jeught nochtans hiel ongnaertighe vet.Ga naar voetnoot1732 geeraart Dat loof ick wel, souw een mensch niet ofgaan, die sulcken hertsier set?Ga naar voetnoot1733 Al woont hy te Naarden, hy is daarom niet een hayr te gheruster,Ga naar voetnoot1734 1735[regelnummer] 'Tis trouwen, gien gevongen maachschop, het is zijn eygen suster,Ga naar voetnoot1735
[pagina 338]
En 't aar en kan hy niet lochenen, het is zijn vleysselijcke breur.Ga naar voetnoot1736 Wat ist lieve moer? sy sinder met bey heur bienen al deur:Ga naar voetnoot1737 Heur vaers goetje dat isser tot een prick toe e bleven,Ga naar voetnoot1738 Dan trouwen, het wasser al lang genoch van te veuren e schreven,Ga naar voetnoot1739 1740[regelnummer] Want hier e seyt, onrechtveerdich goet waerachtich dat en rijckt niet,Ga naar voetnoot1740 Ten komt niet over 'tderdelit: als ick het deynck ten lijckt niet.Ga naar voetnoot1741 Hoe pleech hy uyt te suypen de kóópluy jonges en kassiers,Ga naar voetnoot1742 Schreef hy niet voor een gladde kaart een hiele vaane biers?Ga naar voetnoot1743 Of een pijntje wijns, ó dat is woecker, wat souwmen so veel winnen.Ga naar voetnoot1744 1745[regelnummer] Alsmer smorgens wat ontbeet, 'twas stracx een pont van binnen,Ga naar voetnoot1745 Rekende hy niet een kanne wijns brulle, voor een króón?Ga naar voetnoot1746 Ick secher niet tegen, zijn huysvrou en sen meyt, se waren schóón,Ga naar voetnoot1747 Maar wat wast, ofmer garen uyt vrientschap eens hossebosten,Ga naar voetnoot1748 Ten mocht ten minsten niet minder als een Rosenobel kosten,Ga naar voetnoot1749 1750[regelnummer] Met een paar flouwelen mouwen, met een klet, en een flep,Ga naar voetnoot1750 Neen Byateris had ick so gedaan ick had niet dat ic nou wel heb. byateris 'Tis de waarheyt vaar, ghy wetet t'ondeuchdelijck te seggen,Ga naar voetnoot1752 Ghy houwt niet van verquisten, maar wel van op te legghen,Ga naar voetnoot1753 Wat heb ickje lang e kent. Waar bleef jou ouwe kornuyt?
[pagina 339]
1755[regelnummer] Beningje Nanincx susterlings afters-kijnt inde bonte luyt?Ga naar voetnoot1755 Hoe garen leyden hy inde Hout-tuynen een gelders troefjen,Ga naar voetnoot1756 Hy was dat hy was, dats alliens, het was een arch boefjen,Ga naar voetnoot1757 Hy deed mit de stienen en met de kaart al wat hy wou.Ga naar voetnoot1758 Dat verbrangselde bengeltje het sach so garen een Vrou,Ga naar voetnoot1759 1760[regelnummer] En of hy een stuck gelts verteerde, hy achtent als een bobel,Ga naar voetnoot1760 Maar wat hettet te beduyen, het maatje was te nobel.Ga naar voetnoot1761 Hy was niemants verdriet, hy was altijdt vrolijck en bly, Hy vermaackten een hiel selschip, elck wasser garen by.Ga naar voetnoot1763 geeraart Wel waer koom jy van daan?Ga naar voetnoot1764 byateris Maar ic koom uyt de stadtskoocken. 1765[regelnummer] Daar heb ick de Koncarje teugen een maandach besproocken,Ga naar voetnoot1765 Dat hy de Tafel sal brengen voor Monseur Rokes sen deur,Ga naar voetnoot1766 Al pretendeert Egbert daar axci op; de Huysvrou gaet veur,Ga naar voetnoot1767 Tissen keur van de stadt: en of'er schoon dan noch Jan Hen is,Ga naar voetnoot1768 Dat baat niet; hy komt te laat met zijn Scheepe-kennis,Ga naar voetnoot1769
[pagina 340]
1770[regelnummer] Ic heb hem geloos-panct, en ge-eygen-panct, en uytte wonnen met recht,Ga naar voetnoot1770 So doe ic zijn voochden ooc, Gerret Jansz. plat-bec en Symen slecht,Ga naar voetnoot1771 En of Pieter hinck de deur-waarder, zijn huys wil voor de Kerck setten,Ga naar voetnoot1772 Daar set ic Miester Bartel mijn Procureur tegen met zijn wetten. Ick heb een schat-brief en sentency op zijn huys, en op zijn goet,Ga naar voetnoot1774 1775[regelnummer] Wachtje veur onse lieven-heers veurspraac, hy is niet mal wat hy doet.Ga naar voetnoot1775 Al het hy lestent dat proces, en die gerechtige saack verloren,Ga naar voetnoot1776 Dat deed hy uyt liefde vande rechts-gheleerde Doctoren,Ga naar voetnoot1777 Die gaf hy 'tgewonnen, trouwens alwillens, na de uytspraack van de Preses,Ga naar voetnoot1778 Dan prevelt hyen goet, dat d'Avokaten niet souwen lieren leses,Ga naar voetnoot1779 1780[regelnummer] Ja dat mier is, speldes: Ick laat noch van buytene staan,Ga naar voetnoot1780 En om quaat vande Heeren te spreken, geeft hy't al de guyten te raan.Ga naar voetnoot1781 Staach disputeert hy int kantoir met de jonges, en de klerckenGa naar voetnoot1782 Die hebben hem soo voor 'tsotje, dattet de kneuckels en de boeren mercken,Ga naar voetnoot1783 Daar verwijt hy de schrabbelaers en de penlickers, datGa naar voetnoot1784 1785[regelnummer] Het sondt en schandt is dat sy nemen een grootje voor 'tbladt,Ga naar voetnoot1785
[pagina 341]
Van erf-goet, of Inventaris: wat was hy? dat hy niet stout inde beek // was,Ga naar voetnoot1786 Wat wasser een spul doe malle miester marten seyde dat hy gec // was,Ga naar voetnoot1787 Daar gingh Bartel stracx een vaen of twie op uytlegghen,Ga naar voetnoot1788 Maar Marten wont, want hy beweest hem met zijn eygen seggen.Ga naar voetnoot1789 1790[regelnummer] Wat heb ick wel een gelt verrecht om Jan Dierten, alyas Buys,Ga naar voetnoot1790 Ja wel dat een mensch gelt was hy bleef wel op 'tstadthuys.Ga naar voetnoot1791 'Tis hier een konsultacy, 'tis daar een act te lichten van vijf ses regelen,Ga naar voetnoot1792 Daar van een certificacy, en gints weer van 't zeghelen,Ga naar voetnoot1793 'Tis hier de knaap, de dieflayer, en daar mijn Heer de Schout,Ga naar voetnoot1794 1795[regelnummer] Daar de Steeboo die de rol dient, en de Kamer bewaart, dat hy jou woort wat hout.Ga naar voetnoot1795 Somma sommarum het is over al gelt, ghelt veur en gelt achter,Ga naar voetnoot1796 Ja kijnts ick weeter of, mijn Vaartje was deurwachterGa naar voetnoot1797 Vande Vierschaar.Ga naar voetnoot1798 geeraart 'tis de warret, Byateris, maar watje seght, Ic sou hier iens gaan tot en smal-joncker, 'tis ien loopende knecht,Ga naar voetnoot1799 1800[regelnummer] Ick heb hem een huys verhuurt, en hy deynckt om gien betalen, En as het de Luytjes niet stracx en brengen, so moet ick het halen,Ga naar voetnoot1801 'tIs inde huur-ceel expres bedongen een pay te geven alle maans,Ga naar voetnoot1802
[pagina 342]
'tIs wel waar de Brabanders en sijn niet op sijn Italiaans,Ga naar voetnoot1803 Maar sy varen wel after uyt, ick houwer men gec me, sey tettroy,Ga naar voetnoot1804 1805[regelnummer] Vroech mey te maken, deur te gaan en te betalen met betstroy,Ga naar voetnoot1805 Daar sal ick veursien, jaack seper, hiet ick aers so ick hiet.Ga naar voetnoot1806 byateris Met groote reden, dat 's hum recht, wel seker souje niet?Ga naar voetnoot1807 En ick gae hier tot een kóópman om wat ghelts t'ontfanghen, Soo 't hem gelegen komt op staande voet op een bortje te langen.Ga naar voetnoot1809 1810[regelnummer] Holla hier most ick zijn Gerrit-buur.Ga naar voetnoot1810 geeraart Wel Byateris ic me. byateris Klopt ghy.Ga naar voetnoot1811 geeraart Neen klop jy: propertjes van liever le. Robbeknol. Jerolimo. Byateris. Geeraart robbeknol Wel wie klopt daar so hart? wat schaamt u ghy karonje.Ga naar voetnoot1812 byateris Jongman is mijn Heer niet t'huys?Ga naar voetnoot1813 jerolimo Robbert segt dat ic ben in besonje. robbeknol Hy is niet by der handt. geeraart Wast meugelijck ick sprack hem wel en woort.
[pagina 343]
robbeknol 1815[regelnummer] Ja wel fijn-man ten mach hem niet beuren rechtevoort.Ga naar voetnoot1815 jerolimo Robknol seght dat ick ontfangh meyn Indigo en konsenilje.Ga naar voetnoot1816 geeraart Ick moet hem spreken knecht.Ga naar voetnoot1817 robbeknol Jy meught morgen weer komen, wilje, En wilje niet so blijfter van daan, so langh tot men jou haalt. byateris Wel dat is moy bescheyt, daar me ben ick niet betaelt.Ga naar voetnoot1819 robbeknol 1820[regelnummer] Waar van koppelaarster? hoe na van je man de sleper?Ga naar voetnoot1820 jerolimo Seght datte kick besich ben met mayn genoffel-naghelen en Oost-Indische Peper.Ga naar voetnoot1821 geeraart Roept hem jonghen! flucx oock, wat brabbelt my den guyt.Ga naar voetnoot1822 robbeknol Bestevaar jy vaart voor morghen niet, al roep jy wat luyt,Ga naar voetnoot1823 Gy ouwen saggelaar.Ga naar voetnoot1824 byateris Hoe spreeckje so teughen en man die en baert // het? robbeknol 1825[regelnummer] Toovenaarster kom ickje op het lijf, ick selje krelisduyvelen dattet een aert // het.Ga naar voetnoot1825 geeraart Doet de deur op henghel! of ick loopse op met ghewelt.Ga naar voetnoot1826
[pagina 344]
byateris Ja seker, gheefje de luy spytighe woorden veur heur ghelt.Ga naar voetnoot1827 robbeknol Wat missegh ickje? ick segh ten komt hem niet gheleghen,Ga naar voetnoot1828 Hy is met zijn Makelaars int packhuys om sijn balen te wegen:Ga naar voetnoot1829 1830[regelnummer] Hy teyckentse elck op haar nomber, met sijn eyghen merck,Ga naar voetnoot1830 Want hy het al de blauw hoeden en de klapmutsen int werck,Ga naar voetnoot1831 Met een deel Vlaminghen van Packers, en andere uytheemsche opslaghers.Ga naar voetnoot1832 Wil jy gaan jy meught, ick ga boven by de Verschieters en Korendragers.Ga naar voetnoot1833 byateris Ick wil een Hoer wesen, gaeje wech, so ick niet stracx en lóóp,Ga naar voetnoot1834 1835[regelnummer] En krijt, en tier, en tilp, en roep al de buuren over hóóp.Ga naar voetnoot1835 jerolimo Hoe speelde soo de beest, seght dase een letsken wa bayen.Ga naar voetnoot1836 geeraart Gut jonghen, roepjem niet, so wilt hier besuckt op 'tlangt wayen.Ga naar voetnoot1837 robbeknol Ja lieve neutekraackertje ick bin veur gien drieghen vervaert:Ga naar voetnoot1838 Wel tóótebel wat heb jy te segghen dat jy dus ongnaartich baert.Ga naar voetnoot1839 1840[regelnummer] Wat wilje? schortje wat lijf-uyt? jy hoorden met verstanckt // te spreken.Ga naar voetnoot1840
[pagina 345]
Ten is gien kunst, appel-teef, van vrome luy schanckt // te spreken.Ga naar voetnoot1841 geeraart Jonghman vergheeftet mijn, heb ick yet e seydt 't ismen leet,Ga naar voetnoot1842 robbeknol Wacht wat, ghelieftet je, mijn heerschip staat hem en verkleet,Ga naar voetnoot1843 Hy wascht sijn handen schóón, Heer hy hout soo veul vande reynicheyt, 1845[regelnummer] Vertoeft een kleyn lutje.Ga naar voetnoot1845 byateris Wel dat is een kleynicheyt. Jerolimo. Geeraart. Byateris. Robbeknol jerolimo Bon'sjours Monseur, en ou van ghelijcken Joffrou, wats ou begaeren? Ick koom daar so schierlinghs van mijn besonjes en affaeren.Ga naar voetnoot1847 Ke door een waynichsken ghetravaljeert, ba jemey ick sweet.Ga naar voetnoot1848 geeraart Ick deynck heerschop datje nou mijn bootschap wel weet? byateris 1850[regelnummer] En gy weet wel, geloof ick Sinjeur waar ickje om kom besoecken? jerolimo Mesjeurs ick kick ben wat gheinpeschieert met mayn boecken:Ga naar voetnoot1851 En no datte kick mayn debit en kredit heb ghefingeert bekants,Ga naar voetnoot1852 So sluyte kick mayn rekeningh, en ick moke mayn ballans. En dewijl kick mayn winningh en verlies heb overgheslaghen,Ga naar voetnoot1854 1855[regelnummer] So begin ick de open partyen in mayn nieu journael over te dragen,Ga naar voetnoot1855 Na de Illustre indistructie van Aert de Kordes, mayn Kompeer.Ga naar voetnoot1856
[pagina 346]
geeraart Ick praat van men ghelt, daar leyt myn niet an ghelegen Heer.Ga naar voetnoot1857 jerolimo Ke ne, gheen ghelt, par kasa, nauwlijcx so veel tot mayn debocy,Ga naar voetnoot1858 Wy koopliens doen ons ghelt gheheel en al inde Negocy,Ga naar voetnoot1859 1860[regelnummer] Wa maynde gayliens da ons geldeken stil leet, da woor best,Ga naar voetnoot1860 Ja siet eens, pont vlooms is alle doogh so veel van interest,Ga naar voetnoot1861 Wel verstoonde door de regel kos, gedevideert tegens den penning thien.Ga naar voetnoot1862 byateris Wel hoe ist vaer? selje me gelt geven, of sel icker om sien?Ga naar voetnoot1863 jerolimo Moyer al stillekens, sweyght, men sal ouwlien gheryven,Ga naar voetnoot1864 1865[regelnummer] Ick go node Burs, en loot mey duysent pont of-schryven.Ga naar voetnoot1865 Stuurt u Moosen of knoop morghen vruigh of t'achter noen,Ga naar voetnoot1866 Men sal ou ou gelt tot een negemanneken, tot een mijtken hebben doen.Ga naar voetnoot1867 Ja tot een splytemijt: wel wa fackseert mey desen.Ga naar voetnoot1868 byateris Wat rijtmen deuse kaal-gat, wel pronc-pint, wannier selt wezen?Ga naar voetnoot1869 jerolimo 1870[regelnummer] Wien sydy? tegen wien spreecty? wete da wel? wa gebrabbel is hier?Ga naar voetnoot1870
[pagina 347]
byateris Wie ic bin, ic bin en vrou mit eeren, en ic spreec tegen een banckerotier.Ga naar voetnoot1871 geeraart Nu stil, selt zijn? wy comen flus weer.Ga naar voetnoot1872 jerolimo Semers, sonder fout, Een Roggestiaart in ou jaers, goot heen gay ouwe rabout,Ga naar voetnoot1873 En gay oock klackoy, loopt voor den Duyvel by uw kommeren,Ga naar voetnoot1874 1875[regelnummer] Gay sult mey, ick sweert ou, so meschant niet meer tracteren.Ga naar voetnoot1875 Robknol 'k gheef ou verlof: ick moe nou dootelijck voort,Ga naar voetnoot1876 Leeft eerlijck by de liens, en doet gheleyck en Jonghman behoort.Ga naar voetnoot1877 Goot by de buurwijfs, hoorde: en ofse weer quamen maanen,Ga naar voetnoot1878 Seght datte kick ben verrayst no Kuylenburch en Vyanen.Ga naar voetnoot1879	voetnoot+ Byateris: Beatrijs voetnoot1479 heb ick niet... en gheeft: als ik niets heb, dat niemand me dan ook wat geeft voetnoot1480 doe: toen; weeldich: aantrekkelijk voetnoot1481 docht ick niet iens: dacht ik er geen moment aan; om spelden en garen te kóópen: om iets nuttigs aan te pakken, als naaister de kost te verdienen voetnoot1482 ick had... raat: ik trok me niets aan van de raadgevingen van mijn hele familie voetnoot1484 verslempt: verbrast; kliertjes: kleren voetnoot1485 waar al langh vergaen: was allang omgekomen voetnoot1487 yemandt: wie dan ook voetnoot1488 mien: denk; mochtense melcander: konden ze elkaar voetnoot1489 hier deur, jy moeter deur: waarschijnlijk een spelletje als ‘kruip door, sluip door’; een... toe: een lange rij tot aan Haarlem voetnoot1490 mijn poosje - wel te roer e staan: mijn tijd goed besteed, mij danig geweerd (in seksueel opzicht) voetnoot1491 gheef ick het - te raan: ben ik (hun) de baas; dubbeld in: dubbel erin, waarschijnlijk obsceen bedoeld (ook in Moortje vs. 675) voetnoot1492 Pieter de wasscher: Pieter de pantoffelheld voetnoot1493 jy keunt... slaghen: jij kunt het, jij kent het klappen van de zweep voetnoot1494 wel wat wils: heel veel plezier; alle daen: allemaal voorbij voetnoot1495 e docht: gedacht, me afgevraagd; vergaen: overgaan, ophouden voetnoot1496 toch: doch; achtense mijn als bakelaar: houden ze van me als van de (zeer bittere) laurierbes, moeten ze me niet meer voetnoot1497 schaat: hindert; bedurven: failliete, aan lager wal geraakte; een bedurven... Makelaar: spreekwoord voetnoot1498 een ouwt Waghenaar (voerman) hoort enz.: spreekwoord voetnoot1499 'tmach men so wel heughen: ik kan me zo goed herinneren voetnoot1500 noch, wat was dat: wat was dat toch voetnoot1502 mier en: meer voetnoot1503 nou brengh... dieren an: nu help ik er heel wat levenslustige jonge meiden aan (d.i. aan die mallicheyt, vs. 1501) voetnoot1504 te moe: te moede, gezind voetnoot1505 nou lestent: nog maar kortgeleden voetnoot1506 hier: je weet wel voetnoot1507 abel: netjes, handig; hulp int schip: in het schip hielp (letterlijk en figuurlijk) voetnoot1508 ofse schoon: ofschoon ze; koy: scheepsbedstee; combuys: scheepskeuken voetnoot1509 al evewel: evengoed, ondanks alles voetnoot1510 spick spelder: spiksplinter; huyck: mantel met kap voetnoot1511 dat: omdat; t'onsent: bij ons thuis; onser aller: de ons allen bekende voetnoot1512 en doeter niet toe: doet er niet aan; een dwinghert: een droge, een impotente man voetnoot1513 elewytingh: bastaardvloek, mogelijk net als eleweke verbasterd uit (Gods) heilige weke, de week voor Pasen voetnoot1514 het huys schier vande stee: het huis (van jonghe Jan) bijna van zijn plaats voetnoot1515 een vrientschop dee: een genoegen (in erotische zin) zou doen voetnoot1516 bemint: liefgehad voetnoot1518 gherit: aanloop, drukte voetnoot1520 besteetster: verhuurster van dienstboden; kijnt: kind (toespreking); wat dat beduydt: moet je weten voetnoot1521 die maack ick stracx de Bruydt: help ik snel aan een man voetnoot1522 aars: anders; Vryers en Wenaars anhouwen: contact onderhouden met vrijgezellen en weduwnaars voetnoot1523 hylicken: paren voetnoot1524 yewers: ergens; een nieuwt hairtje: een nieuw grietje voetnoot1525 elcken gangetje: elke keer dat ze erheen gaan; as en Nobel bien: dan een munt ter waarde van vijftig stuivers bieden voetnoot1526 hiet goedt: een hitsig volkje voetnoot1527 o bloet: bastaardvloek; freytjes: fraaitjes, voortreffelijk voetnoot1528 wat versnapelinghs: wat lekkers; onder den hóóp: uit dit gezelschap (B. richt zich tot het publiek) voetnoot1529 en reys: er eens; gerijft: gerieft; na: naar voetnoot1530 ick heb... op halen: ik heb hier wat spullen, daar zou ik graag wat geld voor krijgen (van de lommerd) voetnoot1531 dit Vrouwtjen: de eigenares van die spullen; benaut: in moeilijkheden voetnoot1532 riet: heb aangeraden (nl. om het met een rijke man aan te leggen) voetnoot1535 al sient de mans: al merken hun echtgenoten het voetnoot1536 dat: als voetnoot1537 uytstameren: van begin tot eind vertellen; achternoen: achternamiddag voetnoot1538 lossen: inlossen, vrijkopen; bekommert: beleend voetnoot1540 is dat verschricken: terugverwijzing naar vs. 1444 e.v.; jaet: ja, dat is het; dan wy zijn dat al deur: maar we hebben het weer achter de rug voetnoot1542 dat gheeft men vry wat wonder: dat verwondert me zeer voetnoot1543 mijn docht: ik meende voetnoot1544 een reys uyt e weest: eens eropuit geweest; an de hal: naar de vleeshal (in de Nes) voetnoot1545 lymen en dinghen: te zeuren en af te dingen; stal: kraam voetnoot1546 alle dinghen: alles; te byster: te bar voetnoot1547 raken: terecht; bruyne: zwarte, donkere voetnoot1548 meyt assen kruyt: flinke, pittige meid; onbeleeft: onbeschoft voetnoot1549 qualijck: onheus; goe: vriendelijke voetnoot1550 e woghen: afgewogen voetnoot1551 asse: als; acht daghen: een week; moghen: kunnen voetnoot1552 sie ick recht: zie ik het goed voetnoot1554 wat hede Lackerdings: wat heb je voor lekkers; ba jemy: bastaardvloek, bij Jezus en Maria; kiecken: kippetje voetnoot1555 hamele vlees: schapenvlees voetnoot1556 booterkulleken: boterballetje (troetelnaam) voetnoot1557 malsem en mals: door en door mals voetnoot1558 trubelacy: tribulatie, tegenspoed voetnoot1559 Minnebroer: minderbroeder, franciscaner monnik; gracy: dankgebed voetnoot1560 benedijst: benedictie, zegenspreuk voor de maaltijd; de moeyer de heylighe Karck: de heilige Moederkerk, de rooms-katholieke kerk voetnoot1561 wa fackseert my: wat ergert me; de Lacker: die kwajongen; gade so rouw te warck: ga je zo ruw, onbehoorlijk, te werk voetnoot1562 gay gróóthóót... lesen: jij lompe vlegel, je zou eerst je onzevader moeten bidden voetnoot1563 wat haast heb ick: je kunt lang wachten, ik denk er niet over; daar teghen: tegen de tijd dat ik klaar was; mocht: zou kunnen voetnoot1564 een kort ghebedt enz.: bekend spreekwoord voetnoot1565 (terzijde, t.m. vs. 1574) voetnoot1566 mien jy... op te klaren: denk jij dat stuk vlees nog weg te werken voetnoot1567 op mijn schoenen niet trararen: niet op mijn schoenen kakken, het niet ten koste van mij doen voetnoot1568 o lyden: bastaardvloek, bij Christus' lijden; graagh: gretig voetnoot1569 trots: zo goed als; Schuyte-voerders: binnenschippers voetnoot1570 schijt: minachtende uitroep; assen dijcker: als een dijkwerker voetnoot1571 Harmen vijftien pont, Nobben: bekende veelvraten?; hy is soo hart assen spijcker: hij geeft geen krimp voetnoot1572 meugheveul: iemand die veel op kan voetnoot1574 drooch: zonder erbij te drinken; dat hyt noch iens vervarsten: hij moest er toch eens iets bij drinken voetnoot1575 ganswongden: bastaardvloek, bij Gods (Christus') wonden voetnoot1576 deynckje... is doodt: vergeet niet, Jonker, dat de buiklapper (vgl. schoenlapper) dood is, m.a.w. gebarsten darmen kunnen niet meer gemaakt worden voetnoot1577 besettet... taruwen broot: sluit het netjes af met een tarwebrood van een stuiver voetnoot1579 bot-muyl: lomperik; met den blooten hoyen: blootshoofds; schincken: inschenken voetnoot1580 trouwen: waarlijk; lustich wat inghepackt: flink wat ingestouwd (terzijde?) voetnoot1581 wa lackt: wat aflikt voetnoot1582 moor secht oprechte biecht: maar zeg me, oprecht opgebiecht; onderweghen: onderweg (van de markt naar huis) voetnoot1583 de toegift: die fooi; worde: werd voetnoot1584 bottekroes: botterik voetnoot1585 dat hebje wel: daar heb je gelijk in (dat je wijn drinkt); kleyn bier: schraal bier voetnoot1586 een goe toogh... trouwen: een goeie teug is niet te versmaden, voorzeker niet voetnoot1587 loot ick de goyen: laat ik de goden; haer Ambrosia en Necter: hun godenspijs en godendrank voetnoot1588 trots: trotseer voetnoot1589 jou diel wel of: een flink deel van gehad voetnoot1590 'tsa moeschaatje: allee, bediende (Spaans muchacho) voetnoot1591 stracx: meteen; langhen: aanreiken; koocker: koker (voor de tandenstokers) voetnoot+ Schrobber: boender, harde borstel van heidetakjes voetnoot1592 daar heb ick hem: (hij trekt een twijgje uit de Schrobber) voetnoot1595 dewijlt: evenals het; niet quolijck schickt: zeer passend is; over Tafel: tijdens de maaltijd voetnoot1596 te mets: nu en dan; lardeert: afwisselt voetnoot1597 gracieus: elegant, welgemanierd; discoureert: converseert voetnoot1598 na dien: aangezien; meugh: portie voetnoot1599 int proviste: à l'improviste, zomaar eens voetnoot1600 van Paysacye: wat de landstreek betreft voetnoot1601 Hoboken: plaats dichtbij Antwerpen, in het begin van de zeventiende eeuw een bedevaartsoord; doormen de voontjes hoolt: waar men de vaantjes haalt (de bedevaartgangers droegen tijdens de processies stokken met papieren vaantjes) voetnoot1602 moe: moet; bloyen: bloede; groote lingnagie: hoge afkomst voetnoot1603 afe: inderdaad (Frans au fait); generose couragie: grootmoedige inborst voetnoot1604 principalijck: vooral; graviteyt: waardigheid, gewichtigheid; in een stick: in één opzicht voetnoot1605 vermits: omdat voetnoot1606 al woor... Pastabacker: ook al was mijn vadertje slechts een arme pasteibakker voetnoot1607 daa: dat; wel aartich en wacker: heel aardig en bijdehand voetnoot1608 Singjoors: Spaanse heren voetnoot1609 Kornels: kolonels; Pagadoors: (Spaans) betaalmeesters bij het leger voetnoot1610 Alferos: (Spaans) vaandrigs; vol van superbo stacy: een en al verheven deftigheid voetnoot1612 'teenemaal: geheel en al voetnoot1614 suyet: zaak, reden voetnoot1615 quolaijck afgenomen: kwalijk genomen voetnoot1616 reventelijck: reverentelijk, eerbiedig voetnoot1617 simptueuse: grootse, deftige (Frans somptueux); te moet: tegemoet voetnoot1618 salveerde: salueerde, groette; kneeteringh: aarzeling voetnoot1619 met oorlof: met verlof, neem me niet kwalijk; onder verbeteringh: met uw welnemen voetnoot1622 quaamt u toe: paste het u voetnoot1623 ba 't Jan: bij Sint-Jan; kongratuleeren: groeten voetnoot1624 ick mach... ghehonoreert: ik heb hem misschien wel duizendmaal eer bewezen voetnoot1625 heeften: heeft zich; verneert: vernederd voetnoot1626 hiel: vasthield, drukte; en hebben voorghekomen... afghenomen: om zo te voorkomen dat ik mijn hoed helemaal afnam voetnoot1628 wa maynde... spijt: wat denk je, dat die belediging mij niet ten diepste krenkt voetnoot1629 de authoriteyt van meyn singorie: mijn waardigheid als edel heer voetnoot1630 te gedincken: rekening te houden met; komplexcy: persoonlijkheid voetnoot1631 hoe leutert jou de kay?: wat, ben je geschift? (het vraagteken kan ook de functie van uitroepteken hebben: wat een gek ben je!); wa raasde: wat mompel je; hoort onder corexcy: hoor eens, met uw welnemen voetnoot1632 daar so niet op sien: dat zo niet bekijken, daar niet zo'n punt van maken; stee: plaats voetnoot1633 houwt voor een abelheyt: beschouw het als iets lofwaardigs; is ree: klaarstaat voetnoot1634 besonder: speciaal voetnoot1635 principalijck: vooral voetnoot1636 onbedacht: onbezonnen; verwis: gewis, zeker voetnoot1637 een dingen van d'ander werelt: een onschatbare zaak (bijstelling bij d'Eer) voetnoot1638 hier: hier op aarde; lien met eeren: fatsoenlijke mensen voetnoot1639 voor: boven voetnoot1640 schiltknaap: (in de Spaanse context: dienaar van een edelman, normaliter zelf van lagere adel) voetnoot1641 kouragieus van moedt: fier van gemoed; noch: toch voetnoot1642 al waart... excellency: al was het dat zijne vorstelijke hoogheid zelf mij tegenkwam voetnoot1643 deed' hy - reverency: bewees hij eer; knap: gauw voetnoot1644 op een ander reys: een andere keer; het fijntjes laten deur staan: het er mooi bij laten (dus niet groeten) voetnoot1645 semers: zeker; een ander strootken deur slaan: een ander straatje inslaan voetnoot1646 daar: nu; een obligatie vijf of ses: vijf of zes schuldbekentenissen voetnoot1647 dan trouwen: maar waarachtig; hetme van elck: heeft me voor elk; oortjen: geldstukje van geringe waarde (twee duiten) voetnoot1648 wat leyt daar an: wat doet dat ertoe voetnoot1649 niet voor niet: niets voor niets; rement (remént): opspeelt; baert: tiert voetnoot1650 dat is mijn verval: dit is mijn bijverdienste; dat hou ick suyver: dat houd ik apart, voor mezelf voetnoot1651 ic en rekent heur niet na: ik reken háár inkomsten (ook) niet na; wonse: verdiende ze; lestent: laatst; reyne: volle voetnoot1652 om: voor voetnoot1653 mouweris: Mauritsdochter; om een vyerijser: voor een munt ter waarde van achttien duiten, dus met vier duiten (= een halve stuiver) winst voetnoot1654 vervissen: aan vis uitgeven voetnoot1655 geraan: geraden; meugen: kunnen voetnoot1657 mit so: meteen; hóórense: Hoornse voetnoot1658 moddetje: doekje voetnoot1659 voort: meteen; fraytjes: keurig voetnoot1660 puntich: stipt, of: netjes; klaar: helder, zindelijk voetnoot1661 toch: doch, maar; sal'ge vaar: vader zaliger voetnoot1662 pleech: placht; op voordel: op voorhand voetnoot1663 hum: zich, d.w.z. zijn gat; me sou of schrapen: mee zou (kunnen) afvegen voetnoot1664 slordicheyt is gien heylicheyt: (bekende zegswijze:) morsigheid is geen bewijs van een heilig leven; kladdebels: morsebel voetnoot1665 selfs: zelf; sucken klonterde-bockje: zo'n viespeuk; ayeren klopt: zich bevuilt (vgl. eierkorf = aars); pels: onderrok voetnoot1666 offer: als haar; quijlbeckt: kwijlt voetnoot1667 mier: ergers; alsment seggen mocht: met permissie; te grabbel: voor niets weg voetnoot1668 daar houw ick me geck mee: daar moet ik niets van hebben; se: mijn eigen snottebellen; test: pot, kom voetnoot1670 Alckemisten: als een alchimist bewerkte; lapes Philosophorum: steen der wijzen (middel om uit andere metalen goud te maken) voetnoot1671 altoos: in elk geval; van quicksilver: nl. sellen worden (vs. 1669); van het minste: het minste resultaat voetnoot1672 gaar: verzamel voetnoot1673 Ballemaker: maker van leren, met haar gevulde ballen; voort pongt: per pond voetnoot1674 luysige: beroerde; voor prullen uyt: als waardeloze rommel de deur uit voetnoot1675 leeset: verzamel het; vulleschuyt: vuilnisschuit voetnoot1676 snipperlinghen: snippers; spaans, vet of drooch leer: Spaans vetleer of Spaans droogleer voetnoot1677 weer: terug voetnoot1678 nieuwers: nergens; kuuryóóst: aller nauwkeurigst voetnoot1679 feylen: lappen, dweilen voetnoot1680 blieck: bleek; Cingel: stadswal; benier: manier voetnoot1682 weet: kan voetnoot1683 doen: toen; dus: zó (hij wijst aan hoe klein hij nog was); karsen en kriecke stienen: pitten van kersen en krieken voetnoot1684 misselijck: moeilijk te vinden voetnoot1685 ick lietet mijn niet ontsuuren: ik liet het me niet tegenmaken, ik gaf het niet op; pinning: penning, een halve duit; 'tlóót: het lood, per half ons voetnoot1686 streumelen: bijeengaren voetnoot1687 dreumelen: stoppen voetnoot1688 yet wat: ietwat, maar iets; houw ick te raadt: bewaar ik goed; wat doogt: ergens goed voor is voetnoot1689 stracx: zo-even; Erfje: stukje grond (bij zijn huis); e hoogt: opgehoogd voetnoot1690 schoot: een hoeveelheid die in een opgenomen voorschoot gaat voetnoot1691 in: en; stulp: haardklok, een metalen stolp waaronder men gloeiende kolen dooft om ze te bewaren; met goet: met rommel (hier waarschijnlijk sintels) voetnoot1692 óólyslagers: olieslagers, die in een molen raap- of lijnolie persen; vleyshouwers: slagers voetnoot1694 verstaanter niet: hebben er geen kijk op; mienen datte: denken dat voetnoot1695 koemis: koemest voetnoot1696 borstel: bostel, afgewerkt mout (afval van bierbrouwerijen); draf: drek, poep voetnoot1697 quaken: kletsen; wel den orber schaf: er een behoorlijk voordeel uit haal voetnoot1698 versta: hoor; vullers: lakenvolders, die met behulp van een bijtende stof het laken kneden om het te laten vervilten voetnoot1700 hiel half vat: heel halfvat (ter halve grootte van een normaal vat) voetnoot1701 niet: niets voetnoot1702 droes: duivel voetnoot1703 toogjes: teugjes; beeten: happen voetnoot1704 so icker - ien beetje iens ontbeet: als ik er eens een hapje (in m'n eentje) at, of: als ik haar eens een hapje ontnam (door het zelf op te eten) voetnoot1706 mis ick: krijg ik niet; maat te ghebruycken: maat te houden voetnoot1707 kijnt noch kuycken: kind noch kraai voetnoot1708 verslempent: verbrassen het; noyt: ooit; verpracht: aan luxe verkwist voetnoot1709 vrienden: bloedverwanten; gheslacht: familie voetnoot1710 renten van Erven: inkomsten uit grondbezit voetnoot1711 so: toch voetnoot1712 of te praten het: van te spreken heeft voetnoot1714 in stee: in de stad; morgen: oppervlaktemaat, ruim een hectare voetnoot1715 wey en saylant: weiland en bouwland; ick... sorgen: ik ben toch bang dat ik bij mijn dood niet genoeg zal nalaten voetnoot1716 met de krijgh: door de oorlog voetnoot1717 mien: ben van plan; ande vesten: naar de kant van de stadsmuur, hier de achterburgwallen?; Dolhuyssteech: het Dolhuis (krankzinnigengesticht) stond sinds 1569 aan de Kloveniersburgwal voetnoot1718 'er tijdt: hun tijd (om de huur te betalen); oft - is: al is het; later: te laat voetnoot1719 ouwe Trouw: ouwe trouwe (vriendin) voetnoot1721 in wat gat hebjy so lang e steecken: waar heb jij zo lang gezeten?; secht: zeg het eens; Bestevaar: grootvader, aanspreekvorm voor een oude man voetnoot1722 wat helptet: (uitroep, iets als:) eerlijk gezegd; jou Vydemis van jou ansicht: het aanzicht van jouw gezicht; is my: ben ik voetnoot1723 temelick: tamelijk, redelijk voetnoot1723 meughje: kun je voetnoot1724 van passen: behoorlijk voetnoot1725 al reelickjes: heel redelijk; bevoel: voel; al: over 't geheel; maer: wel voetnoot1726 doen: hebben; hoe of het nou - is: hoe is het nou voetnoot1727 slacht: lijkt op; sagelis: zaagsel voetnoot1728 te byster nu: wel erg wild (nu = nieuw) voetnoot1730 snaar: schoonzuster; Jacob prol: slappe Jacob voetnoot1732 ongnaertighe: geweldig voetnoot1733 dat loof ick wel: dat kan ik geloven; ofgaan: afvallen; hertsier set: hartzeer krijgt voetnoot1734 te Naarden: d.w.z. in een sterke vesting; niet een hayr: geen zier voetnoot1735 trouwen: trouwens, of: (sterker) waarachtig; gien gevongen maachschop: geen (louter) aangetrouwde familie; eygen suster: = de vrouw van Jacob Prol (vs. 1730)? voetnoot1736 aar: andere; vleysselijcke breur: bloedeigen broer (= de man van Lijsbet Lammerts? - de familierelaties worden door de diverse editeurs verschillend geïnterpreteerd) voetnoot1737 sy sinder... deur: ze hebben alles helemaal opgemaakt voetnoot1738 tot een prick toe e bleven: tot de laatste cent bij ingeschoten voetnoot1739 dan trouwen: maar zeker; het: d.i. het in vs. 1740 aangehaalde spreekwoord; wasser: was voor hen; e schreven: op schrift gesteld (m.a.w. ze hadden het kunnen weten) voetnoot1740 onrechtveerdich: oneerlijk verkregen; en rijckt niet: maakt niet rijk, gedijt niet voetnoot1741 ten komt... lijckt niet: het vererft niet verder dan de derde generatie, naar mijn mening zou dat ook niet passen voetnoot1742 pleech: placht; hy: de vaer uit vs. 1738; suypen: zuigen; kóópluy jonges: bedienden, koopmanszonen die bij een ander kantoor in de leer zijn voetnoot1743 schreef hy... biers: rekende hij voor een nieuw spel kaarten niet twee kannen bier voetnoot1744 pijntje: pintje, halve kan; winnen: winst maken voetnoot1745 alsmer: als men er; ontbeet: at, gebruikte; stracx: al gauw; een pont van binnen: een pond (zes gulden) opgesoupeerd voetnoot1746 wijn brulle: warme wijn (vin brulé); króón: circa veertig stuiver voetnoot1747 ick secher niet tegen: ik geef toe voetnoot1748 ofmer... hossebosten: als men er uit verliefdheid eens wat ‘stoeide’ voetnoot1749 Rosenobel: geldstuk ter waarde van acht gulden en achttien stuiver voetnoot1750 klet: vrouwenjakje; flep: hoofddoek voetnoot1752 t'ondeuchdelijck: heel voortreffelijk voetnoot1753 op te legghen: sparen voetnoot1755 Beningje Nanincx susterlings afterskijnt: het kleinkind van de zuster van B.N.; de bonte luyt: naam van een huis, genoemd naar uithangteken of gevelsteen voetnoot1756 garen: graag; leyden hy - een gelders troefjen: speelde hij een bepaald kaartspel; Hout-tuynen: Amsterdamse buurt met opslagplaatsen van hout voetnoot1757 dats alliens: dat is om het even; arch boefjen: geslepen schelm (hij speelde vals) voetnoot1758 stienen: dobbelstenen voetnoot1759 verbrangselde: donderse; het: dat voetnoot1760 stuck: hoop; als een bobel: als een luchtbel op het water, niet de moeite waard voetnoot1761 wat hettet te beduyen: wat doet dat ertoe; te nobel: heel royaal voetnoot1763 selschip: gezelschap voetnoot1764 stadtskoocken: woning van de conciërge van het stadhuis voetnoot1765 Koncarje: conciërge; teugen een: voor voetnoot1766 de Tafel: de veilingtafel voor een gerechtelijke verkoop; Rokes: Stutterheim geeft als betekenis ‘deugniet’, zonder bron; komt een ongunstige connotatie via Sint-Rochus, pestlijder en pelgrim, of is er een verband met het Engelse rogue? voetnoot1767 pretendeert - axci: maakt aanspraak; Huysvrou: huisbazin, verhuurster (vgl. vs. 2083) voetnoot1768 keur: wettelijke bepaling; of'er schoon: ofschoon er; Jan Hen: nog een andere schuldeiser, of, m.i. iets minder aannemelijk, een spotnaam voor de Egbert uit vs. 1767 voetnoot1769 Scheepe-kennis: door twee schepenen ondertekende schuldbrief voetnoot1770 geloos-panct: pro forma beslag op iemands bezittingen gelegd; na viermaal loospanden konden deze worden ge-eygen-panct, de schuldeiser had dan het recht de goederen te verkopen; uytte wonnen met recht: door een vonnis het recht verkregen hem uit zijn huis te zetten voetnoot1771 voochden: curatoren voetnoot1772 zijn huys: zie over de vraag of zijn op Monseur Rokes of op Pieter Hinck slaat, de beschouwing van Damsteegt, ed. 1978, p. 189-91. In het tweede geval gaat Byateris hier over op een andere zaak waarbij ze betrokken is; voor de Kerck setten: in het openbaar verkopen voetnoot1774 schat-brief: bevelschrift aan de schuldenaar om goederen ter verkoop aan te wijzen; sentency: gerechtelijke uitspraak voetnoot1775 onse lieven-heers veurspraac: ‘advocatus Dei’, hier ironisch voor een advocaat van kwade zaken voetnoot1776 lestent: laatst; gerechtige saack: rechtszaak voetnoot1777 vande: voor de voetnoot1778 alwillens: geheel vrijwillig; Preses: president van de rechtbank voetnoot1779 hyen goet: hij een taaltje; souwen lieren: zouden leren (kunnen begrijpen); leses: al lezend voetnoot1780 dat mier is: wat meer is, sterker nog; speldes: al spellend (als het hun werd voorgespeld); ick laat noch van buytene staan: ik zwijg nog maar over vanbuiten leren voetnoot1781 geeft hy't al de guyten te raan: overtreft hij alle schelmen voetnoot1782 jonges: bedienden (vgl. vs. 1742) voetnoot1783 hebben hem soo voor 'tsotje: houden hem zo voor de gek; kneuckels: kinkels voetnoot1784 schrabbelaers: krabbelaars (schrijvers) voetnoot1785 nemen: rekenen; een grootje: een halve stuiver; voor 'tbladt: per blad voetnoot1786 erf-goet: boedelbeschrijving; wat was hy?... was: wat was hij helemaal, als hij niet zo'n grote bek had? voetnoot1787 spul: gedoe; doe: toen voetnoot1788 stracx: meteen; vaen: biermaat, ca. 0,4 liter; op uytlegghen: om verwedden voetnoot1789 wont: won het; met zijn eygen seggen: uit zijn (Bartels) eigen woorden voetnoot1790 verrecht: aan processen uitgegeven; alyas Buys: alias Dronkelap voetnoot1791 dat: als; hy bleef wel op 'tstadthuys: hij kwam het stadhuis niet meer uit (alles kost daar geld) voetnoot1792 konsultacy: juridisch advies; een act te lichten: een officieel afschrift van een akte te laten maken voetnoot1793 van een certificacy: voor een certificaat, een bewijsstuk voetnoot1794 knaap: schoutendienaar voetnoot1795 Steeboo: stadsbode; de rol dient: zorgt voor de dagvaardingen; de Kamer bewaart: zorgt voor de vergaderruimte van een college en namens dat college aanzeggingen doet; dat hy jou woort wat hout: (geld) opdat hij een goed woordje voor je doet voetnoot1796 somma sommarum: kortom voetnoot1797 kijnts: kind (aanspreking); of: van; deurwachter: deurwaarder voetnoot1798 Vierschaar: de stedelijke rechtbank; warret: waarheid; maar watje seght: nu je het erover hebt voetnoot1799 en smal-joncker: een kale jonker; ien loopende knecht: een kerel die te voet gaat (of leze men: ien ienloopende, een alleenstaande? Dan doelt het op een alleenstaande jongeman, een vrijgezel) voetnoot1801 stracx: meteen voetnoot1802 huur-ceel: huurovereenkomst; expres: uitdrukkelijk; pay: betaling; alle maans: elke maand voetnoot1803 op sijn Italiaans: (zo onbetrouwbaar) als Italianen voetnoot1804 varen wel after uyt: gaan er wel stilletjes vandoor; ick houwer men gec me, sey tettroy: ik bedank daarvoor, zei Tetterode (een zgn. zei-spreuk, een populaire conversatieformule) voetnoot1805 vroech mey te maken: ertussenuit te knijpen; deur te gaan: ervandoor te gaan; betalen met betstroy: geen huur betalen en alleen het bedstro achterlaten voetnoot1806 veursien: een stokje voor steken; jaack seper: ja, (dat zal) ik zeker; hiet ick aers so ick hiet: als ik tenminste heet zoals ik heet, zo waar als ik Geeraart heet voetnoot1807 met groote reden: volkomen terecht; dat 's hum recht: je hebt groot gelijk voetnoot1809 op een bortje te langen: lett. op een plankje aan te reiken, contant te betalen voetnoot1810 ic me: ik ook voetnoot1811 propertjes van liever le: netjes, kalm aan voetnoot1812 karonje: kreng voetnoot1813 ben in besonje: bezig ben voetnoot1815 fijn-man: beste man; ten... rechtevoort: het komt hem op dit moment niet gelegen voetnoot1816 Indigo en konsenilje: blauwe resp. scharlakenrode verfstof voetnoot1817 knecht: jongen voetnoot1819 moy bescheyt: een mooie reactie voetnoot1820 waar van: waarvoor; hoe na van je man de sleper: soms door die impotente man van je? (heeft die je niet betaald, d.w.z. gegeven wat je nodig hebt) voetnoot1821 genoffel-naghelen: kruidnagelen voetnoot1822 flucx oock: en vlug een beetje; wat brabbelt my den guyt: wat durft die schelm tegen mij te zeggen voetnoot1823 jy vaart voor morghen niet: je schiet hier niets mee op (zegswijze) voetnoot1824 saggelaar: sukkel; en baert het: een baard heeft, veel ouder is dan jij voetnoot1825 krelisduyvelen: onder handen nemen, ervan langs geven voetnoot1826 op: open voetnoot1827 spytighe: beledigende, bitse voetnoot1828 wat missegh ickje: wat zeg ik je dat niet past; ten: het (en) voetnoot1829 Makelaars: tussenpersonen voetnoot1830 elck op haar nomber: stuk voor stuk; merck: merkteken voetnoot1831 blauw hoeden en klapmutsen: dragers van het blauwhoeden- en klapmutsenveem, aan hun hoofddeksel herkenbare gildenleden voetnoot1832 een deel: een stel; Vlaminghen van Packers: Vlaamse sjouwers, die de balen naar het pakhuis dragen; opslaghers: degenen die de goederen in de pakhuizen opslaan voetnoot1833 wil jy gaan jy meught: doe jij maar wat je wilt; boven: naar boven; Verschieters: degenen die het koren omscheppen tegen broei voetnoot1834 gaeje wech: als je weggaat; so ick niet stracx en lóóp, en krijt: als ik dan niet meteen loop te schreeuwen (sluit aan bij ick wil een Hoer wesen) voetnoot1835 tilp: gil; over hóóp: te hoop voetnoot1836 speelde soo de beest: ga je zo tekeer; letsken wa bayen: een ogenblikje wachten voetnoot1837 so wilt... wayen: dan zal het hier verdomd hard op het land waaien (gezegde), dan zal je nog eens wat meemaken voetnoot1838 neutekraackertje: oude sok; veur gien drieghen vervaert: voor dreigen niet bang voetnoot1839 tóótebel: smerig oud wijf; dus ongnaartich baert: zo geweldig tekeergaat voetnoot1840 schortje wat: ben je niet lekker; lijfuyt: schijthuis (eig. darm-uit); hoorden: behoorde (tot Geeraart gericht) voetnoot1841 appel-teef: scheldwoord; vrome luy: fatsoenlijke mensen; schanckt: schande voetnoot1842 yet e seydt: iets (verkeerds) gezegd; 't ismen leet: dan spijt het me voetnoot1843 staat hem en verkleet: staat zich te verkleden voetnoot1845 vertoeft een kleyn lutje: wacht een ogenblikje voetnoot1847 schierlinghs: rechtstreeks; affaeren: zaken voetnoot1848 ke door: ik heb daar; ghetravaljeert: gewerkt; ba jemey: bastaardvloek, bij Jezus en Maria voetnoot1851 gheinpeschieert (= opgehouden) met mayn boecken: achter met mijn boekhouding voetnoot1852 no datte kick: nadat ik; ghefingeert: verzonnen, woordspeling met gefixeerd, vastgesteld; bekants: zo ongeveer voetnoot1854 dewijl: wanneer; overgheslaghen: berekend voetnoot1855 open partyen: openstaande posten voetnoot1856 na de Illustre indistructie: volgens de voortreffelijke instructie; Aert de Kordes: schoolmeester te Amsterdam, gaf o.m. les in boekhouden (zie Stutterheim p. 359); Kompeer: vriend voetnoot1857 daar - an: nl. aan je boekhouding voetnoot1858 ke ne, gheen ghelt, par kasa: ik heb geen geld in kas; so veel tot: genoeg voor; debocy: dagelijkse uitgaven (Frans débauche = uitspatting; Bredero laat J. weer een woord verkeerd gebruiken voor het komisch effect) voetnoot1859 doen: d.i. investeren voetnoot1860 wa maynde gayliens da: wat denken jullie, dat; leet: ligt; da woor best: dat zou wat moois zijn voetnoot1861 pont vlooms: een pond Vlaams, zes gulden; alle doogh: elke dag; van interest: aan rente voetnoot1862 wel verstoonde... thien: wel verstaande volgens wiskundige berekening (It. regola della cosa) met een dividend van tien procent voetnoot1863 sel icker om sien: zal ik andere maatregelen nemen voetnoot1864 moyer al stillekens: rustig maar, moedertje; ouwlien gheryven: u(lieden) gerieven voetnoot1865 go node Burs: ga naar de Beurs; duysent pont: zesduizend gulden; ofschryven: van mijn rekening afschrijven voetnoot1866 Moosen of knoop: meid of knecht; vruigh: vroeg; t'achter noen: in de namiddag voetnoot1867 ou ou: u uw; negemanneken: munt ter waarde van zes mijten of één achtste stuiver; hebben doen: laten krijgen voetnoot1868 splytemijt: halve mijt; fackseert: kwelt voetnoot1869 rijtmen: kwelt me; pronc-pint: pronker voetnoot1870 wa gebrabbel is hier: wat is dit voor brutale praat voetnoot1871 vrou mit eeren: fatsoenlijke vrouw voetnoot1872 nu stil: (tot Byateris) selt zijn: kunnen we erop rekenen (tot Jerolimo); flus weer: gauw terug; semers, sonder fout: stellig, zonder mankeren voetnoot1873 een Roggestiaart in ou jaers: een roggenstaart in je aars (verwensing); rabout: schurk voetnoot1874 klackoy: kletskous; kommeren: vriendinnen, soortgenoten voetnoot1875 meschant: gemeen; tracteren: behandelen voetnoot1876 gheef ou verlof: ontsla je uit mijn dienst; dootelijck: dadelijk voetnoot1877 eerlijck: eerzaam, netjes voetnoot1878 hoorde: hoor je; ofse: als ze voetnoot1879 verrayst no: vertrokken naar; Kuylenburch en Vyanen: Culemborg en Vianen waren vrijsteden waar men buiten het bereik van de Hollandse en Utrechtse justitie was

Vorige Volgende

Het vierde bedrijf, eerste uytkomen