Moortje en Spaanschen Brabander

[p. 223]

Op de Spaansche Brabander van
Gerrebrant Bredero

Een Rymer gheboren tot pronck en roem van sijn Vaderlandt⁺
Verset-schrift op de Naam van⁺
gerrebrant adriaensen brederode.
ha! onderbrenger der briesende aart⁺

(Ongesonde oordelaar. h. wordt by geen letterconstenaars voor een letter⁺ gerekent, maar alleen voor een toeblasen oft asemen. Derhalve is 'tgheen faal datse hier overschiet.)⁺

Wat ongherijmts doet vaack 'tghemeene Volck verstommen,¹
Als zeldzaam schoon. Wanneer sy an den dach sien kommen
Yet waardichs, achten sy't, om dat sy't niet verstaan,³
Voor ongheschickt. Mijn vrient, en steurt u daar niet aan.⁴
Ghy moet het oordeel al van wyser luy verbeyden,⁵
Die u voor-wis nu al een eeren-krans bereyden⁶
Voor dit volmaackte werck, dat nu comt in het licht.
Hy lieght, die seyt dat ghy ontstichtingh doet. Gy sticht⁸
En leert met vreuchde 'tnut. U soete boerticheden⁹

+ Rymer: dichter

+ Verset-schrift: anagram, betekenisvolle letteromzetting

+ onderbrenger der briesende aart: bedwinger van de menselijke driften

+ ongesonde oordelaar: vitter, iemand die misplaatste kritiek zou willen uiten; letterconstenaars: grammatici; letter: taalklank

+ faal: fout; overschiet: in het anagram te veel is

1 wat ongherijmts: iets onzinnigs; 'tghemeene: het gewone; verstommen: verstomd staan

3 yet waardichs: iets van waarde; achten: beschouwen

4 voor ongheschickt: als lelijk, slecht

5 al: geheel; verbeyden: verwachten

6 voor-wis: voorzeker

8 ontstichtingh doet: tot het kwaad aanzet

9 leert: onderwijst; boerticheden: aardige scherts

[p. 224]

10

Beweghen veeltijdts meer als s'anders defte reden.¹⁰

 

Ick sie in u gherijm des menschen leven door¹¹

 

En weer door: en wat faalen dat ick sie, daar voor¹²

 

Wacht ick my naderhandt in alle vlyticheden.¹³

 

Die Snollen die ghy speelt met haar vereyste reden,¹⁴

15

Zijn niet om datmen haar en 'thaare volghen souw',¹⁵

 

Maar haar misslaghen op het aldervlijtichst schouw'¹⁶

 

En sich te wachten leer voor valscher Hoeren treecken.¹⁷

 

Al wat ghy schrijft van onses Vaderlandts ghebreecken,

 

Schiet ghy int hondert; en die, dien de bout dan raackt,¹⁹

20

Is die dy al dees' onverwachte moeyten maackt.²⁰

 

Quaatspreeckers gaat en leert u selfs voor schande wachten,²¹

 

Mijn brederood' en kan u giftich steecken achten.²²

 

Hoe soud' hy kunnen toch? vermidts hy onvervaart²³

 

De 'tonderbrengher is der felle' en briesende Aart.²⁴

10 beweghen... reden: hebben meestal meer effect dan de ernstige woorden van een ander

11 ick sie... weer door: ik aanschouw in uw dichtwerk het leven van de mens door en door

12 wat faalen dat ick sie: wat ik aan fouten zie

13 in alle vlyticheden: naarstiglijk

14 speelt: ten tonele brengt; met haar vereyste reden: met de bij hen horende wijze van spreken

15 om datmen: opdat men

16 schouw': moge schuwen, of: in ogenschouw moge nemen

17 treecken: streken, listen

19 schiet ghy int hondert: schiet gij lukraak, zonder op bepaalde personen te mikken; bout: pijl

20 die dy: degene die u; moeyten maackt: problemen bezorgt

21 gaat en leert: gaat leren; u selfs: uzelf

22 en kan u giftich steecken achten: kan aan uw giftig steken (als van de in Tot den leser genoemde spin) geen aandacht schenken

23 vermidts: omdat

24 de 'tonderbrengher... Aart: de bedwinger is van de heftige menselijke driften (zie het opschrift van dit gedicht)