Moortje en Spaanschen Brabander

Regelnummers proza verbergen

[p. 206]

[p. 207]

Spaanschen brabander

[p. 209]

Aen den edelen heer,
mijn heer
Jacob van Dyck,
raat ende ambassadeur ordinaris,aant.

Uyt den name, ende van wegen den Doorluchtigen ende Grootmachtichsten Heer ende Koning, Gustaff, den II van dien name, der Sweden, Gotthen, Wenden Koning ende Erf-Vorst: Groot-Vorst in Finland, Hertoch tot Esthen ende West-Man-land. Residerende by de Hooghe Mog. Heeren de Staten Generael der Vereenichde Nederlanden.

1Den Hemel is soo stadich niet behanghen met sware bekommeringhen en¹ 2droevighe Wolcken, om dat sy swangher is van een vol-draghen slach-²3reghen, of sy vindt haar wel eens door den tijdt vanden arrebeyt en las³ 4tic-heydt verlicht: Waar op sy dan blinckende en heugelijcke stralen des 5blyschaps uytgeeft. So ist ooc, mijn heere! met het 's menschen gemoedt,⁵ 6ten kan niet altijt even swaarmoedich en druyloorigh zijn, al hebmen⁶ 7schoon de last op den hals van wichtighe ende groote saacken: men soect 8wel eenmaal middel om ontslaghen te zijn van onse belemmeringhen en⁸ 9aardtsche moeyelijcheden: Tot sulcken eynde, en voor de sulcke geloof ick⁹ 10dat de verquickelicke ende lustige Poësie is ghevonden. De Poësie seg ick,¹⁰ 11die niet alleen als een goddelicke Sonne Hemel en Aarde verheugt en ver-

1 is soo stadich niet: is niet zo aanhoudend; bekommeringhen: zorgen, lasten

2 droevighe: sombere

3 haar: zich; door den tijdt: als de tijd (van baren) daar is; arrebeyt en lasticheydt: zware barensweeën

5 uytgeeft: uitzendt

6 ten kan niet: het kan niet druyloorigh: lusteloos; al hebmen schoon: ook al heeft men

8 eenmaal middel: eens een middel; ontslaghen te zijn van onse belemmeringhen: bevrijd te zijn van de menselijke beslommeringen

9 moeyelijcheden: moeiten; tot sulcken eynde, en voor de sulcke: met dat doel en voor zulke mensen

10 lustige: vrolijk makende; ghevonden: uitgevonden

[p. 210]

12ciert: maar komt tot inde binnenste onbeschryvelicke deelen der zielen te¹² 13erinneren, en gaat met een blakende glory des vermaacklicheyts tot inde¹³ 14heymelickste en grootste kameren der doorluchtiger herten, al waar sy¹⁴ 15met een hefticheyt van verwonderingen uytschattert het overtreffelick ver-¹⁵16stant der geleerder en van God begaafde Mannen: Als by gelijckenis; wat¹⁶ 17mensch is so lomp of duyster van vernuft, die sonder beweging en groote¹⁷ 18aandachticheyt, en recht-schapene soeticheyt souw konnen hooren of¹⁸ 19lesen de goddelicke Lofsang van Iesu Christo, door den hoogen en uyt-¹⁹20gheleerden Daniel Heynsius gemaact? Ick geloof niet datter sterflick²⁰ 21mensch leeft, die begaaft is met redelicke sinnen, die 'tselve soude doen.²¹ 22Voor mijn, ick mach wel seggen dattet mijn hoogste Poësie geweest is,²² 23daar ick mijn opperste ghenoegen in gehadt hebbe van mijn leven: en so²³ 24ben ick oock wel versekert dattet u.e. oock boven allen is. Nu heb ick²⁴ 25onder andere oock de Eere gehadt van u.e. dat ghy myne boerteryen hebt²⁵ 26vereerlijct met de heerlijcke luyster van u e.e. gedoogsaamheyt en lust,²⁶ 27om die by u selven te lesen. Dit maact my, waardige heere, so moedich,²⁷

12 onbeschryvelicke: onkenbare; te erinneren: binnendringen

13 met een blakende glory des vermaacklicheyts: met een stralende glans van plezierige ontspanning

14 heymelickste: geheimste, meest persoonlijke; grootste: edelste; der doorluchtiger herten: van de harten van eminente personen (waartoe Jacob van Dyck behoort)

15 met een hefticheyt van verwonderingen: gepaard gaande met een krachtige bewondering; uytschattert: luide verkondigt; overtreffelick verstant: allervoortreffelijkste verstand, inzicht

16 der geleerder en van God begaafde Mannen: van de erudiete en door God geïnspireerde dichters; als by gelijckenis: om een voorbeeld te geven

17 vernuft: geest; beweging: ontroering

18 aandachticheyt: stichting; rechtschapene soeticheyt: waarachtig genoegen

19 Lofsang van Iesu Christo: de Lofsanck van Jesus Christus van de Leidse hoogleraar Daniël Heinsius was in 1616 voor het eerst uitgegeven; hoogen en uytgheleerden: eminente en zeer geleerde

20 sterflick mensch: iemand ter wereld

21 begaaft: begiftigd; sinnen: verstand; 'tselve: dit

22 voor mijn: wat mij betreft; mijn hoogste: voor mij de hoogste

23 daar: waar

24 wel versekert: er geheel zeker van; u.e.: Uwe Edelheid, U

25 myne boerteryen: mijn komisch dichtwerk (dit kan op Moortje slaan, eveneens aan Van Dyck opgedragen, of op Bredero's boertige liedjes, die in 1617 waarschijnlijk door Scriverius, vriend van Heinsius en Van Dyck, waren uitgegeven)

26 vereerlijct: vereerd; u e.e.: Uw Edele Edelheids; gedoogsaamheyt: geduld

27 by: voor

[p. 211]

28dat ick u e.e. mijn Spaanschen Brabander derf toe-eygenen: Verwitticht²⁸ 29en verwust zijnde dat u e. Edele genegentheyt mijn kleyne gifte niet en 30sult versmaden, maar van een ghedienstich en goet gemoet in dancke aen-³⁰31nemen. U e.e. biddende dat ghy hem soo wilt stutten met u e. beschey-³¹32denheyt, dat hy vrypostelick zijn Vyanden (die hy niet en vreest) mach³² 33teghen gaan. Op dit vertrouwen wil ick u e.e. inde gunst van uwen Ko-34ning, met sampt den Koning alder Koningen, in genade bevelen, die u e.e.³⁴ 35in alle salicheden, so wel tijttelijck als eeuwich, geluckich wil bewaren,³⁵ 36gelijck u e.e. van gantscher herten wenscht uwen dienstwilligen diender 37ende vrient

39G.A. Brederode.

28 derf: durf; toe-eygenen: opdragen; verwitticht en verwust zijnde: vernomen hebbend en wetend

30 goet: (u) goedgezind

31 hem: nl. de auteur, als (de bezitter van) een goet gemoet; stutten: steunen; bescheydenheyt: verstandig oordeel

32 vrypostelick: vrijmoedig mach teghen gaan: tegemoet kan treden

34 met sampt den Koning alder Koningen: als ook (in de gunst van) God

35 tijttelijck: tijdens het aardse leven; wil bewaren: moge behoeden