Logo DBNL
Moortje en Spaanschen Brabander (1999)

Moortje en Spaanschen Brabander

(1999)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Tot den goetwillighen leser+

1Indien de mensche soo goedtaardich waare gheschapen, dat sy vaardiger1 2waren int verbeteren, en tragher int berispen van yemants ghebreken, so2 3souden sy de volmaacktheyt des alderhoochste nader komen, en haar3 4zieltjes in alle deelen verbetert sien. Maar laas! ons is uyt der natuure die4 5kranckheyt inne-geboren, dat wy eer de splinter in eens anders, als de5 6balck in onse eyghen óóghen vermercken. O tastelijck ghebreck, voor6 7gheen ghebreck bekent, een yder liefkoost en vleyt sijn selven in sijne7 8dwalingh, en straft met alle strengheyt de doolinghe van sijn even naas-89ten. Wat zijn wy verkeerde, blinde, en gunstighe Rechters, in het kreu-910cken, en bedecken van onse misdaden? en wat zijn wy onrechtveerdighe10 11Beulen en helsche Tierannen in het uyterste vervolghen en 'tschavoteeren11 12van eens anders lelijckheden? dit weten wy arme schepselen met een cie-1213relijcke deck-mantel aardich te bekleden, gelijck als of wy Godt daar13 14mede een aangename dienst aan deden, niet eens overlegghende dat wy14 15van binnen ons soo veel hebben te herstellen en verschicken, dat wy buy-1516ten ons selven niet eens behoeven te treden om werck te vinden, vermidts16

17in een ygelijcks tuyn genoech te doene valt. Maar wat ist? Een yder siet17 18uyt, en niemant siet in: In dese ghemeene Heer-baan heb ick my soo verre18 19verlóópen, dat ick (na de ghewoonte van veel Dichters en Schryvers) met 20ander lieden fauten gesocht hebbe te proncken. Want ic stel u hier naack-2021telijck en schilderachtich voor óógen, de misbruycken van dese laatste en21 22verdorven werelt; de ghebreckelijckheyt van onse tijdt: En de Kerck, en22 23straat-maare mishandelinghen van de gemeene man: doch onder andere,23 24heb ick mijn eyghen bekende swackheyden niet vergeten, biddende den24 25Almogende, dat hy de myne, en den uwen, ghenadelijck wil te hulpe 26komen, want hem ist bekent, dat ick dit niet uyt haat, noch om yemandt 27te vertoornen noch te verbitteren, maar om my en alle menschen te ver-2728lustigen en verbeteren gedicht en gheschreven hebbe. Isset sake dan dat28 29ick eenighe vrome, oprechte, deghelijcke en deuchdelijcke lieden, onver-2930hoets, en buyten mijn weten hebbe vergramt, ick versoeck neffens dese30 31ernstelijck, dat sy't mijn onbedochtheyt en kleyne kennisse wijten, en31 32myne vergrypinghe met een beter verschoonen; soo sal ick ghedwonghen32 33zijn haar goede voorgangh te volghen, en myne haters, achterklappers, en33 34lasteraars beschuldingen en bescheldinghe gheduldelijck te dragen; en34

35met een wel-ghetroost gemoedt sachtsinnich opnemen, en soetjes by mijn35 36neder-setten: want soo weynich als mijn de onverdiende lof van myne al36 37te gunstighe, my kan vorderen; immers, en alsoo luttel kan my schaden37 38den laster der kenschuldighe, der eensydighe, der nydighe, die ingheno-3839men zijnde met quaatwillicheyt en vooróórdeel, gheene dingen, hoe 40goedt oock datse souden mogen zijn, onveracht noch onbescholden 41laten. Maar daar-en-teghen de vrye, de sye-lóóse en verstandige, en kreu-4142nen sich niet, aan onbescheyden vonnissen van soodanigen volckjen, sy42 43onderscheyden, sy schiften, sy siften, sy keuren, sy kiesen, en beproeven43 44der saken waardicheyt aan de ongevalschte waarheyt. Het heeft eenige44 45rechtsche of averechtsche gheleerde Doctoren, met sommighe hypokryte-4546sche schijn-heylighe ghelieft, onse Spaansche Brabander in sijn eere te46 47spreecken, sonder dat sy de man ghesien noch gehóórt hebben. Daar over47 48hebben wy besloten dat wy hem int licht wilden laten gaan, op dat hy hem48 49by al de werelt, en insonderheyt mocht verantwoorden tegen de ghene,49 50die met een gheveynsde suyverheyt, hem van te schandelijcke oneerlijck-5051heyt by elck een verdacht ghemaackt hebben, op dat hare looghens en51 52syne vromicheyt, sich openbaare. Ick, noch hy, en ontkenne niet, of hy52 53heeft wel over hem dat te beroepen is, maar wien? en wat isser dat vol-5354maackt in alles is? daar is niets onberispelijcx, als Godt. Maar soo de ghe-5455meene Speelen van ouwts af, niet anders en verhandelden, als het gene by55

56de ghemeene man ommegingh; so hebben wy dan na de kleyne ervarent-5657heyt, van de wereltlijcke dinghen ons volck niet hóógher doen spreken57 58dan sy en verstaan, of daghelijcx mede ommegaan. Dat is, een Smit van 59yser en koolen, een Schilder van sijn veruwen, een Schoen-maker van sijn59 60leesten, het welck ons niet onvoeghelijck en docht: nu waren wy ghenoot-6061saackt volgens ons voorgenomen inhouwt, twee lichte Vrouwen spre-62kende te maken, de swaricheyt wel overdocht zijnde, vonden wy niet62 63beters, dan datmen die van hare neeringh ooc souden laten spreken, al-6364soot oock wel te dencken en gelooven is, dat sy de Schriftuur niet al te kies,64 65te keurelijck en te scherpsinnich door-soecken, en meer met vleeschelijcke65 66dinghen haar bemoeyen, dan datse met over-natuurlijck verstant, Landen66 67en Luyden in de Waach-schale stellen. Is haar geylheyt wat ongebreydelt67 68en slordich, wy zijn de eerste niet, de Griecken, de Latijnen, hebben't ons68 69wel-lustelijc voorgedaan. Dat blijct aan Aristophene, Plauto, Terentio, en69 70eenige andere onbeschaamde, die nochtans van de huydensdaachsche70 71School-gheleertheyt, de jonghe jeucht voor klockspijs en leckerny inghe-7172gheven wordt, dit lóópt altsamen wel onbesproocken deur, maar 'tgheen72 73op een Tonneel vluchtich wert verhaalt, wert by elckerlijck schier voor73 74doot-sonde gedoemt, daar sy nochtans op straat, binnens huys, en elders74 75(God betert!) daglijcx veel erger hóóren, en doen. Sulcke, en dierghelijcke

76schurfde schapen blaten aldermeest van de onreynicheyt, andere al te76 77barmhertighe, en mogen niet veelen datmen de godlóóse vinders van77 78bedroch en schalckheyt, wat over de heeckel haalt. Ick kent, het is een78 79slapheyt in mijn, dat ick de eerelóóse-geen-noot-hebbende-moetwillige-7980Banckeroetiers (die haar goet aansien en ghelóóf by de lieden met eeren80 81misbruycken, en diefs ghewijs de vromen 'tharen onbruyck arm en ellen-8182dich maken) niet en kan troetelen noch na de mondt spreken, ghelijcker-8283wijs alsser veel Fielen en Rabauwen doen, die de buyt 'tsamen staan, of83 84die an 'tselve evel sieck zijn, en wel lichtelijck den eenen dach of den ande-8485ren het op-gheven, en deurgaan sullen. Ick ben soo kleen als ick mach,85 86maar soo groot en goedt van ghemoedt, dat ick soo een stuckedrochs niet86 87en kan toestaan soo een verdoemelijcke schelmery, noch ick en kan niet87 88onbeklaagt noch onbeschreyt laten, de ghene die door onghevallen tot88 89een bedroeft verlóóp moeten komen. Nu heb ick 't inder waarheyt op nie-90mant in't besonder ghemeent, maar heb de kluppel int hondert blinde-9091lingh geworpen, luck raack, die ghetroffen is, volcht het Rijmpje. Doetet91 92u seer, wachtet u meer.92

93Die beleeftheyt heb ick ghebruyckt, dat ick een ander tijdt hebbe ghe-9394nomen, op datmen te minder beduydenisse op de teghenwoordighe le-94

95vende en soude maken, ghelijck ick oock niet ghedaan en hebbe. De 96Brabantsche Tale heb ick tot geen ander eyndt hier in ghevoeght, als om96 97haare arme hovaardy an te wijsen, dat sy also wel haar lebbicheden heeft97 98als de botte Hollanders, die sy soo wel niet en konnen volghen, als wy-lie-9899den haare mis-spraack. Dit zijn dan vriendelijcke Leser, of Leserin, de 100oorsaken en de dinghen, die mijn hebben beweegt te doen drucken, mijn100 101Brabander die van veelen lachterlijck belogen is, en die ick wensch datse u101 102so wel mach behagen, als sy de beste en braafste lieden voor desen heeft102 103gedaan, soo ick dat vermerck, sal ick my spoeyen om u.l. eerlangh een103 104kluchtigher en veel gheestigher ghemeen te maken. Hier mede wil ick u104 105niet langer ophouden. Leest met lust, en trect tot uwen dienst het ghene105 106dat u wel ghevalt, en gheeft my voor mijn groote en willighe moeyte, een106 107vriendelijck ghesicht, het sal loons ghenoech zijn.

 

108Voor uwen altijdts bereyden en108 109jonstighe109

 

110G.A. Brederode.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels