Kluchten

(1971)–G.A. Bredero



[p. 61]

* G.A. Brederoos Klucht vande koe. Persoonagien. De Gaeuw-Dief. - \| De Boer. d' Op-trecker. - \| De Boerin. - Keesje, Boeren Seuntje. De Gaeuw-Dief Een Kruyck gaat soo langh te water tot datse barst. Men treckt een Boogh soo lang tot datse stucken knarst. De Steel-kunst doet zyn Meester de dood vaak verwerven. Maar 't komt by 't huylen vande Honden niet dat de Kalven sterven. 4 5 Een van dese Heyens, die de luy goeder-gheluck seggen, 5 Die saghmen eens in myn hangd, en die wistmen uyt te leggen, 6 Dat ick om myn achtiende Jaar, van wegen eenige straf, 7 An een dwars-hout, door een hennipe venster, sou klimmen in myn graf. 8 Maar ick ben den dans wel lustigh noch ontsprongen, 9 10 Want ick ben noch noyt op myn Dievery bevongen, 10 Deur dien ick by de luy dus eerelijck koom uyt, 11
[p. 62]
En al even wel so schuylter een Gaeuwe-dief in myn huyt. Ick kreegh lestent een buydt op de Reden-rijckers Camer, 13 Daer brack ick een kist op, met een breeck-beytel, en met een hamer 15 Die ick daer vond leggen, en ick lichte de kas Van al de swaricheyd, daer sy me beladen was, 16 Ick stack het in myn Tas // ick raakten daer me op 't hollen, 17 By de soete Split-ruyters, die troetel-siecke Snollen, 18 Die wisten my so te pollen // so dat ick op het lest 19 20 Al de bocht verslempten, en hiel dat lege nest, 20 Het was oock seker best // dat icker wat voor poesten, 21 Dat arme gevangen geld, dat schimmelde, het roesten, 't Was wonder so 't verwoesten // doen 't in zyn vryheyt quam, 23 't Geld was wel hartigh blyd dat icket so me nam. 24 25 De Rederyckers waren gram // sy keken op mekaar, 25 D'een vermoedent op die, den ander weer op een aar. 26 * Doe spracker een soete Vaar: mooglijck of hy hier inden hoop // is, 27 En siet offer niet weer wat op zyn Cape de Grijps te koop // is, 28 Want daar gedrang of geloop // is, daar zynse garen by, 30 Hy! noch prijs ick die reyne listige Dievery: 30 Ick heb een reys gehoord datter te Lacedemonien een Wet // was, 31 Dieder trouwen, om beters wille toegeset // was, 32 Om haer Ingeboren voorsichtich en wijs te maken, 33 Te weten: so wat Dief of Fiel so behendigh kon taaken 34
[p. 63]
35 Dattet niemand en sagh, vernam, of werdt gewaer, 35 Die werdendt wel afgenomen: Maer 36 Die 't so bot maeckten, dat syer op werden gevangen; 37 Die werden, sonder genaden, levendigh opgehangen. 38 Maar mochten nu een reys opkycken die ouwe Lacedemoniers, 39 40 Hoe duyvel souwenset maken met de Banckeroetiers? 40 Die 't so byster en grof de Mienteman ontstelen, 41 En om een Haver-stro eens Haes-op na Kuylenburgh spelen. 42 Doch Keyser Karel die stelden daer tegen een keur; 43 Datmen sulcke Dieven sou hangen in haar eygen Deur. 45 Want wie kan hem veur sulcke schelmen wachten? En zynse dan oock veur geen Dieven te achten, 46 Die eenige drooge Waren, of lichte Saffraen, 47 In een verdompte vochtige Kelder laten staen, 48 Om dattet gewicht sou vermeeren in't verkoopen? 49 50 En dese guytse Wisselaers, die dus onder haer vieren loopen, 50 Dees komen als ick, met een degelijck kleed onder 't volck: En een is, as kackx, een Fransman, ende 't ander is zyn Tolck, 52 Daer hoortmen met een duytsche dolck lustigh op te beucken! 53 En die met Steenen botten, of die de Kaart kreucken, 54 55 Of die met een greep fraeytjes morst, en flenst, 55 Dat dunckt myn dat oock vry wat ande dievery grenst.
[p. 64]
Ho dat is maer een wenst! sommige hebben wel ander parten: 57 Kyck, dat is klaveren, dat is ruyten, dat is schoppen, en dat is harten, Of so veel witten, of so veel swarten. 58-59 60 En die een Spiegel achter zyn macker ande wangt // set, En luypt dan onder zyn hoed, en siet wat den ander in zyn hangt // het. 61 Wat mien gy dat die gien verstangt // het, die so arghlistigh speelt? 62 Ast al eseyt is, wat doet sulcken Tuysscher anders dan dat hy't steelt? 63 En die Boeckhouwers, so wel oude als ionge gesellen, 65 Die 't heur Meesters ontschryven, ontdragen, ontellen? 65 Droegense allegaer Bellen // men sou mercken dat de looste 66 Oock schuylen en wonen onder de aldergrooste. Ja seker de snooste // dat sinne nou al rijcke Monseurs, 68 Daer gaeter een diel so prachtich over de Buers, 69 70 Dat kortelingh noch waeren Pelsers, en Schruers, 70 * 't Is wonder so het volck 't Amsterdam op de baan // bromt, 71 Wie weet waar dat sommige haar snelle Rijckdom van daan // komt? Ay siet hoe dese laan // kromt, sy het wel vijf en twintich bochten. 73 Gants wongden! hier omtrent heb ic een reys geweldigh gevochten, 74 75 Doen wy niet mier en mochten // droncken wy 't met me kaar // of. 75 O bloedt hoe sie icker uyt? Non forts, het is maar // stof, 76 Flusjes veegh ick het klaar // of. Ick ben verby de Kalck- // oven. 77
[p. 65]
O ellemalementen, hoe kan Swart-Jan de arge schalck // hoven! 78 Ick wil hier gaen in 't aldereerste huys, 80 En houwen myn dus wat eerelyck quansuys. 80 Ho, goeden Avend Oom. 81 De Boer sit voor deur. Hoe? goeden Avend Maech, en een goet Jaer. Gaeuw-Dief Mach ick hier wel Herbergh krygen? 82 Boer O ia gy myn vaar. Ick heb noch een moye braen Bout, en ien loutre Pan // vis, 83 Met een Hieltje van ien Hammetje, daer noch lustich wat an // is. 84 Gaeuw-Dief 85 Ay tapt men reys? 85 Boer Al ree Man. Gaeuw-Dief Wat gevet Bier?
[p. 66]
Boer Maer seven-Duyts. 85 Myn goe-Maet komt in huys, hoe sta gy so as de guyts? 86 Of bin gy liever inde lucht? hou daer is ien stoel. A vous borst. 87 Gaeuw-Dief Ick wacht het van harten. Ick heb natturelycken dorst. 88 Boer Ho, gy drinckt datje steend. gy meucht wel voor man // varen. 89 Gaeuw-Dief 90 Wel as ick myn best doe ick sou haast so een kan // klaren. 90 Ay, schep noch een reys? want tappen is te veel werck. Maar hoe hiet dit Dorp? 92 Boer Maer dit hiet Ouwer-kerck. Wel van waer is de reys? of koom gy hier uyt speulen? 93 Gaeuw-Dief Neen, of ia ick, ick koom vande Stadt van Keulen.
[p. 67]
Boer 95 Van Keulen? he, he, dat geldtje myn broer, geluck toe. 95 Gaeuw-Dief Ick wedge, as ick dat noch eens gesien heb, dat icket iou na doe. 96 Boer O datje hier Seundaaghs waart, dan hebben wy sukken hovering, 97 Ho 't is hier nou niemedallen, inde weeck is hier gien neringh, Maar alle heylige daeghs gaet hier de Veel met de Fluyt an boort, 99 100 't Gaet so ondeughdelycke moy, jy wilt wild worden dat gy't hoort, 100 Ho 't is ien lust, ast hier vol volckx, en so wat drock // is, Hy myn wijf die ken so koken, ic loof niet datter noch sukken kock // is. 102 Ick segh altemet, Moer, 't is wongder kijnt, datje so keunt! 103 Ja seydse: voor niet en heb ick niet by Stijn de braetster eweunt! 104 105 Ist niet vreemt datse so handich, en so knap klaar // is? 105 Se maackt ien levendigh Hoen dattet in ien omme-sien gaar // is. 106 De Ste-luy eten hier dattet an heur hart raackt, 107 Sy weten selven niet hoe hier de kost so smaackt! 108 Maar deuse Frebis, versin gy wel? die hettet hier hiel bedurven, 109 110 Het schijnt schier, versin gy wel? dat de Nering is gesturven:
[p. 68]
* Ja alle ambachten, klagen, versinje wel? en zyn byster slap, Maar 't is nieuwers slechter me, versinje wel? als met de tap, 112 'k Pleeg fray volc te krygen, versinje wel? nou krygh ic schuyte-boeven, 113 Met waeg-dragers, of snijers, die een hiele weeck om duyte // troeven, 114 115 Trouwen ick heb, versinje wel? wel vyftich Veren op myn hangt, 115 Want dat bennen miest al Burgers, versinje wel? hier uyt het langt. 116 Ick segh somtyts, versinje wel? tegen myn wijf, o Soetje, Hoe souwen wyt maken, molleken wy altemet niet een Koetje? 118 Wy hebbender daer after een staen, die so vet en glat // is, 119 120 Ick wed om een vaen, datter sulcken Koe niet om de stadt // is. 120 Maer doch Fijn-man waer wil gy morgen na heen? 121 Gaeuw-Dief Maar wil ickge seggen: ick mien na Amsterdam te treen, 122 Om eenige Koomenschap die ick daer te doen // heb, 123 Ic wou wel dat gy myn wat vroeg wreckten, also ic myn te spoen // heb 124 125 Want ick wasser gaeren met het ontsluyten vande poort. 125 Boer Wel broertje slaapt vry op myn hals, seker op myn woort, 126 Ick wil me, ick selje te twee uren wrecken, so wy niet lam // zyn, 127 So sullen wy immers wel te vyven te Amsterdam // zijn.
[p. 69]
Hoe soetjes valt den avent, niet waer? ay hoe soet. 130 Ay laet ons binnen gaen, en maken wat moet, 130 Ghy meughd wel uyt iou klieren gaen, soo 't iou te heet // is. Gaeuw-Dief Neen die in zyn kleeren slaept, smorgens vroegh gekleet // is. een Optrecker singende uyt. -Mocht een man zyn Wijf verkoopen, Gelijckmen Koeyen en Paerden doen, 134 135 Daer souwer so mennich te marckt loopen, Daermen't nou niet op vermoen. Gans lyden, hoe is een Man oock van een Wijf gequelt! 137 Een heelen dagh leydse myn so verhayd an 't hooft en leldt, 138 Om dat ick gisteren iuyst eens tot elven toe uyt // was, 139 140 Daarom seydse dat ick een rabauwt, en een guyt // was, 140 Een vleys-dief, een quist-goed, een spil-penningh, een door-slach, een snap-op, een gild, 141 Ist dan wongder dat een man somtyts raakt op het wilt? 142 Daerom spiegelt u vry, ghy vryers, eer u dit geschiet, 143 Hay banckt altoos, en trouwt van iou leven niet. 144 145 Myn wijf doet anders niet dan knorren, dan kyven, dan pruylen, Dan rasen, dan klagen, dan suchten, dan kermen, dan huylen, O 't is sulcken suur-muyl! sy het niet een soete beet an haer hiele lijf!
[p. 70]
Gy sacht van iou lieffelijcke leven dagen niet sukken lielijcken wijf, 148 S' is lang-geneust, en dick-gelipt, met losse hangende wangen, 150 Men souwse op een drie-sprong setten om ionge Nickers te vangen, 150 Gy souwt sucken Venisje niet vinden, al socht gy de stadt // deur, 151 Gants lichters, hoe koom ick an dit ansicht hangter een mat // veur. 152 * O sy is so vriendelijck, as een arm vol Katten, Of as een oor-wurm, waraftich, ick segh iou datte, 155 Ick wouwer flusjes wat snobbelen, wat soenen, wat sabben, 155 Maer dese smaelijcke meer, deed niet dan byten, smyten, en krabben, 156 Ick seyden: Hoe gy wilt moer, wil gy niet, een ander wil gaeren, 157 En mit so snapten ick uyten huys, eens-klaps inde Travaeren, 158 En nou so loop ick so wat slingeren as een die half dol // is 160 Ic wil niet ophouwen voor de buydel leeg of voor myn gat vol // is. 160 Dat is nou al even veul: Ick moet nou wat uyt hoye // varen, 161 O bloet hier omtrent wonen sulcke overdadige moye // snaren, 162 Ick sach hier korteling veel vreemde haren, hier int swarte paert, 163 Daer moet ick nou en reys gaen, dat is toch myn ouwe waert. 165 Laet sien, hier isset, hou, hou. De Waerdin Giertje van Vrieslant Wie klopt daer? Optrecker Ick ben't Giertje, Doet open Moer, selje kijnt, ay Liefste tapt myn en biertje. 166
[p. 71]
Giertje De Klock is elf uren, wy tappen so laet niet, 't is nacht. Optrecker Nou myn Suycker-mongktje doet op, nou schaepje, ick heb de wacht, 168 Ick koom hier om een kanne-bier voor de Cordegaarde te halen. 169 170 Nou, nou laetmen in, hoe staeje so, ick selje wel betalen, 170 Nou Vriendelijckheyt doet op. genaevent Beckje. Giertje Ast is brief. 171 Hoe staet dese Mallert so. Heer wat sinje een malle pis-dief. 172 Hed, hoe rijdt myn deze man, nou staet stil, wat duysent schangden! 173 Waer mien gy dat gy bint? nou, segh ick houwt iou hangden. 174 175 Nou Joosje wilje Bier of Wijn hebben so seghtet plat // uyt 175 Of wil gy niet drincken, so gaet oock strax weer het gat // uyt. 176 Optrecker Wel hey, mien gyt? hoe nou, ick loof niet dat gy sonder roy // bint, 177 As gy vriendelijck siet, so duncktmen dat gy wel eens so moy // bint. 178 Haeltmen eens van't ouwe geloof. 179
[p. 72]
Giertje wat is dat? Optrecker Delfs. 179 180 Wel binje daer alree? Giertje Ick liep en taptent selfs. Wel, a vous, ick brengie een reys een Bier om Joosie. 181 Optrecker Drinckt uyt dat soopje, also moer, wat so myn quirom-doosie. 182 Giertje Wat dunckt u Roosie // klaerden ick dat niet met een snaers? 183 Nou geeft myn een soen, Jan Soete-vaar! wat so veeght dat kijnt zyn naers. 184 185 Heer wat bin gy een moy Man! maar wat heb gy een sacht haertje! Nou, hoe sit dese droogert so en leppert met dit staertje. 186 Nou wilje drincken, so drinckt, laet de Waerdin haer ploegh // gaen, 187 Gy moet lustich slempen so gy wilt inde kroegh // gaen, Die wil, wil hebben, die moet wil doen, en geen geld // sparen. 189
[p. 73]
Optrecker 190 Nou goelicke Giertje, ick selt so louter as een held // klaren. 190 Swick. 191 Giertje Swack, een half bier in iou sack. Optrecker Neen, al propertiens Moer, alle dingen met gemack. 192 * Ick wil al myn goed niet teves verdoen, wat meugh gy dencken, 193 Dan wil gy myn een vriendschap doen, ick selje spelde-gelt schencken. 194 195 Maer, al even wel, waer is iou Man? 195 Giertje Maer die mocht hier niet langer bancken. Hy is na Oost-Ingie, Heyn is 't Zee, de Botter geld twie blancken. 196 Optrecker Wel wies Kijnt is ditte? 197 Giertje Maar Schele Jut, die is de Moer, En de Vaar dat was hier Marten de Waterlandse Boer. 198
[p. 74]
Se het hielle rijcke Vrienden, hoe wel sy schoon uyt krollen gaet, 199 200 Ja vande beste vande stadt, kijnts, sy wonen inde Warmoes-straet: 200 Tieuwis de Siep-sier dat's heur Oom, en Melis Klaesz onze Schepen. 201 Dan trouwen 't is niet nieuws, heur Moer had oock sukke grepen, 202 En heur Vaar was ooc vry wat snoeps, en heur breur hettet al verpult 203 Dus ast al eseyt is, 't is ien weynigh het Geslachts schult, 205 't Is al ien out Soldaet, s' is met de Prins over de Maas ekomen, 205 Het was ien hiel rijck, rijck Monsieur die heur maaghdom het enomen. Wat sy het so veel mannen dat syse niet tellen // kan, 207 Sy houwt sukken stoet Vryers, en iong Gesellen // an, Daer is doove Jas, en mancke Klaas, en droncke Piet, 210 En Kees Jong-Klaas, Kees Dierten Seun, wel hy, ken gy hem niet? 210 Die Vlas-kooper opten dijck, die pleechter lang met te verkeeren, 211 Hy konder op ien nachje wel dartich guldens me verteeren, Maar wat wast? zyn Ouwers kregen so haest de lucht // t'huys, 213 En die brochten hem moeytjes hier after in 't tucht // huys. 214 215 Wel Joosje slaep gy? hoe nou? op! Optrecker Ay lieve laet myn sitten, Drinckt gy dat gy swiet, myn lust nou niet te kitten. 216 Giertje Wel an myn Vaer, so gaet leggen, ick selje morgen of // vegen. 217
[p. 75]
Nou dat in myn, wacht iou ziel, daer koomt ien stof // regen, 218 Wel op keel, meughdy nou gien bier? ick weet niet wat me schort, 219 220 Ick verlier al myn moy drincken, ick heb de helft wel gestort. 220 Hoe staet de Rekeningh? laet sien, een, twee, dry, dats vier, Een Vaantje voor 't licht, een Vaan voor 't huys, en noch een bier. 222 De Ratelaer roept 2 uren van binnen. - Sus, sus, wat hoor ick? Ist anders niet, 't zyn de Stoepen, 223 Of hy pijn in zyn buyck het, deynck ick, waerom mach hy so roepen? 225 Nou ick mach gaen keuijeren na myn warme nest, En slapen tot den dagh, dat dunckt my var het best. 226 De Gaeuwe-Dief komt met een gemaeckte Koe uyt. -'t Zio, 'tzio, 'tzio, kom myn Biest, so myn biesje! so gaat voort, Ick selge gaen brengen al stilletjes op een ander oort. Jou Miester die mach wel snorcken, wel slapen, wel dromen, 230 Wy sullen, dus doende, wel te Cost-verloren komen. 230 De Boer die praeten myn so veel van dese verweende Koe, 231 So haest as ick hem sach kreegh icker groote sin toe. * Ick heb de hielle nacht vast wacker gelegen, 233 En ick heb de Koe met een abelheyt gekregen, 234 235 Nou myn Biesge, so gae we, laet ons gaen tijen opter loop, 235 Seker die dus een Koe krijght, die het immers geen qua koop. 236 Wat duyvel, wat raat word ick op de dievery gevangen?
[p. 76]
So ward ick as een Koe-dief, in een Koes-huyt opgehangen, 238 Ick mach den armen Boer zyn vette Koe weer geven. 239 240 Sou ick stelen, en weer langen? dat waer 't eerst van myn leven. 240 Ick wild Lood-velt opgaen, so ben ick 't Amsterveen terstont. 241 Neen, daer liep ick de schouwt met zyn hongkt inde mont. Ick sel de Koe hier ande Hoy-bergh vast // maken, En hem daer na verkoopen, al souw icker om an een bast // raken. 244 245 Nou Koe staet stil, hier is ouwt Hoy, dat's immers goe kost, 245 Meugelijck wordy flus met een aardigheydt verlost. 246 Nou ick wil weerom na myn slaep-ste gaan keuijeren, En blyven op myn bedt, wat gangs-oogen, en leuijeren, 248 Of slapen tot den dagh, tot my den Huysman wreckt. 250 Nou lustigh met een Hongts-draf na huys gereckt, 250 Van zyn leven sal de Boer myn aricheyd niet weten, 251 Want gister avent laet gaf hy de Koe noch eten. Wel waer na, deynk ick, mach ick so lang // staen, 253 Wil icker wesen, so moet ick duschen gang // gaen. 254 Hier is wat rusts, de Boer wort wacker. 255 Hay, ha, he, wel hay, hoe slaep ick dus, 't is laet, 255 Op, op, op, hou Fyn-man, hou, op, op, wel op myn Goe-maet, 256 Hou, hou, hou, op hy geest, 't is lang genoegh geslapen. 257
[p. 77]
Gaeuw-Dief Gants lichters, o bloet, sietmen hier een reys leggen en gapen, O lyden, ick heb sulcken vaak, ick ben huvrigh, en grilligh, 259 260 Maer ick moet lijckewel op, al gewillich of ongewilligh. 260 Hoe vaertet Huysman, bin gy klaer? 261 Boer O ia ick, Reys-broeder, terstonden an, Hier ben ick voor den dagh, nou gawe myn deughdelycke Man! 262 Hoe begint hem 't vrolijck licht vande duysternis te scheijen. Ho Maatje, volght my na, ick selge moeytjes leijen, 264 265 Hou daer Lansert, daer is voor de hongden een moye stock. 265 Siet Broertje dat is gang, volght gy so wat stijfjes in myn sock. 266 Gaeuw-Dief By gedt, Huysman, gy kent wel lustigh anstooten, 267 Ick bin me wel een goet looper, ick mach me wel over myn koten, 268 Maar na dat icket ansie, o myn, gants sacker sinnen, 269 270 Soudt dus lang duren, Maegh, gy soutet myn wel of winnen, 270 Dan ten mach noch gien nood, treed vry louter voor, 271 Ick set myn voeten strix strax in iou spoor. 272 * Maer hoe vaertet Oom, willen de maets hier wat vechten? 273
[p. 78]
Boer By go iase Maatje, je hebt hier sucke besuchte kittige knechten, 274 275 Die so wacker snijen, wat, thet gien bescheyd, 275 Daer is hier Hans Poodt, die hetter noch lestent ien neer eleyt, 276 Ackermenten hier zyn sulcke maets, 't is je niet te seggen, 277 Se durven, as de kaers uyt is, wel een stoot-werckje in 't hongdert leggen, 278 Maer ick hou daer niet of, ick vecht liever moeder naeckt, 279 280 Ja ick warachtich Joosje, ick heb wel een Kijnd over velt emaeckt, 280 Wel eer con ick de meysjes lustich inde wey // locken, Wy vochten dan so soetjes, wy riepen om gien schey // stocken, 282 Maer myn Breur, Moy Lammert, en is daer van de man // niet, Die is schier vervaert as hem een reys een meyt an // siet, 284 285 Nou lestent hadde wy de Buur-Jonges te gast op Rysen-bry. 285 De Meyde badden him, en seyden, ay Moy Lammert komt toch by, 286 Maar hy ginck an 't Roor, en sneet een stick, en ging daer me na veur, 287 As hy dat op had, nam hy zyn aers in zyn narm, en ging deur, 288 O 't is sukken wijsheyt, hy gaet nummer meer van zyn teem, 289 290 Hy komt by gien giesten, hy hed al een angdere veem, 290 By maats die in een hiel Jaer geen stuyver verteren, En dat versoorde volck, spreeckt staagh op elck ien zyn kleren, 292
[p. 79]
Wel seyd den ien: Of dese Jan de Backer hem selfs nouw wel kan? 293 Ja siet, om goos-wil, hy het al me al ien ferwiellen broeck an, 294 295 Ja sommige die makent noch wel helft te grover, 295 Daer is niemet die sy niet wardeynen, en halen over. 296 't Zyn wyven van mans, dat seggen, trouwen, heur eygen buuren, 297 Dan 't zyn weer goe kinderen, sy helpen haer meysges de potte-banck schuuren, 298 Sy vernemen na elck ien heel histich, en hiel snel. 299 Gaeuw-Dief 300 Om de waerheyt te seggen, sukke maats kan ick 't Amsterdam oock wel, Daer isser so ien diel, so ien hoop ouwe klouwers, 301 Wankt dat volck en hylickt niet, dus werdense goet ouwers, 302 Heer sy zyn so waan-wijs, so neus-wijs, so gloorejeus, 't is wongder! 303 Maer altemet loopter so wel ien hancktvol mallicheyt ongder, 304 305 Neen seker ick prijs niet datmen 't geld ruymschottelt verslempt, 305 Maer ick haat de geen die op elck schrolt en schempt, 306 Doch 't is de rechte wraak, dat die steets een yder laakt, Dat die van andere weer wert leelijck uyt gemaakt. O Huysman, hoe hiet dit huys? Boer Maer dit hiet Kost-verloren.
[p. 80]
Gaeuw-Dief 310 Maer waerom? Boer Maer het stonger ierst qualyck geschoren. 310 Gaeuw-Dief Ooms kijnt, tre gy wat soetjes voort, ick moet hier spreken an, 311 Ick souw gaeren wat gelts hebben hier van een Man, Hy geeft noch hy en biet, en de Renten vermenichvuldigen, 313 Ick moet nou geld hebben, 't baet kackerlacken noch ontschuldigen, 314 315 * Want ick mien op dese marckt al hiel veel te besteen. Boer Wel an Burgers kijnt, ick sel so wat voor uyt gaen treen, Maar ay komt strax weer. 317 Gaeuw-Dief Ick ga, ick koom onger ienich. Boer Gangs bloet, Maatje, ick ga so nood al moerlijcke lienich. 318 Hier woont Lange Dirck van Diemen, die rijcke Boer, 320 Hy hed een hiel halfvat vol Rijckxdaellers begraven in zyn vloer, 320
[p. 81]
Elementen hy houwt so veel van de rongde schyven, 321 En hy is so karigh, hy souw op een Luys wel doot blyven, 322 't Is sucken gierigen honckt, en so hooch-hartich ick weet niet hoe, Al vil hy over iou, hy souwje niet eensjes spreken toe, 324 325 Hy houwtet met niemet, dat bleeck wel an Dibberich Joosten 325 Zyn Susterling, die sieck was, en hy wouse niet troosten, 326 En hy is tegen de Schamelle-luy so bitter en so straf, 327 Hy souw miennen dat hy beroyd was, dat hy wat om gods wil gaf. 328 Daer is Pied Quist-goed, die vrijt zyn dochter Magre Grietje, 330 Dat is sucken hangdeloose tedt, sucken wieck-ebacken, sucken weet nietje 330 Sucken bedil-al, sucken suur-muyl. Maar s'is weer goet vaars, 331 Sy lacht by hoy, en by gras, dat 's goelickjes tweemael 's iaars, 332 Soose hum krijght, hy sel 't brood wel uyt de schimmel houwen, 't Is een goet etend gesel, en hy siet wonder gaeren vrouwen. 335 Hy mach zyn natge en zyn drooghje wel, hy eet al Coorentje groen, 335 Kan Lange Dirck wat winnen, Piet Quist-goed selt wel verdoen, Gelijck as Jelis Francxsz Licht-hart, ginder op S. Teunis dijck, 337 Die Mary Mosels trouwden, die byster moy was en rijck, Want heur vaer die haddet suynich bespaert, en bedisselt, 339 340 Hy had veul sticken van achten op voordel oppewisselt, 340 As hy ouwt gelt wist, hy lieper om of hy sot // was Hy rusten niet voor dattet in zyn pot // was.
[p. 82]
Nacht en dagh was die man met zyn geld bekommert, 't Is waer hy sturf wel rijck, maer hy was al seer beslommert. 344 345 Maar Jelis Licht-hart, die was al hiel van een angdere sin, O bloet, hy maacktender so haast een redderingh in. 346 't Was een lanst vande Prins, hy can een kan door de glasen lappen, 347 Hy kon vier vaan so haast drincken, asse de Meyt kon tappen, 't Was sucken Coop-al, sucken Snoes-haen, sucken wey-man, sucken geest, 349 350 Dan ick denck niet datmer in't ouwe Testement van leest. 350 Hy leyde so gaeren een blaatje, een geftimpje, een roemsteekje, 351 Een ticktackie, een verkeertie, een troocentie kon hy uyt een eeckje, 352 Hy tuysten, hy wedde, hy ruylde, hy sammelde hiel fray, 353 Hy was een wild schut, een doel Heer, hy schoot oock na de Papegay, 354 355 Hy quam by groot hans, by kleyn hans, by Boeren en by Heeren, 355 't Was een rechtschapen Man om een hulck me te verteeren, 356 Hy was altemet een viertien dagen inde Kroech, 357 En dronck Brandewijn, Taback, een hielen dach van smorgens vroech. 358 * 't Gebeurden dat hy eens droncken by een lichte koy te bed // was 360 Waer van hy so deerlijck, van twee ionge Dochters besett // was, 360 Immers 't goetje raackten op, hy verdronck zyn wijfs ringen, en rocken, 361
[p. 83]
En hy hulp heur allebey hiel iammerlijck ande pocken, 362 Somma, Vrecke-bart was het goed te vergaren een lust, En om dat op te krygen, had Licht-hart nacht noch dach rust, 365 Seper 't is mier kunst 't gewonnen wel te bewaren, 365 Dan veel te konnen winnen en niet te konnen sparen, Trouwen men sietet veeltijts 't geen dat een gierich mensch bespaart, Dat daer een sluymer, en slemper dickwils wel of vaart. 368 Wel waer na mach myn Macker so lang wachten, 369 370 Ick gis dat de man met het geld niet seer sal iachten. 370 Dit is Bonte-botters huys, ick wil in dese krompt 371 Gaen leggen, en wachten tot dat myn Reys-broer kompt. Hy gaet leggen op 't Tooneel, den ander komt met de Koe achter hem uyt. Pots Longeren, hoe wil ick nu speulen vande versierde, 373 Hoe dat ick tegen de Boer om geld raasde, en tierde, 375 En hoe dat myn de Huysman met kracht en louter gewelt, 375 Dese Koe dwong an te nemen op rekening van myn geld, 376 Maer, o sacker lyden, wat sal ick doch met de Koe beginnen? 377 Ick durf hem niet verkoopen, al mocht icker 50 guldens an winnen, Want ick bin 't Amsterdam, om myn boevery wel bekent, 380 Besongder op de Osse-marckt, of daerom trent, Ick sel de Waert, so schoontjes praten toe: Dat hy myn selfs gaet verkoopen dese Koe. 382 't Is nou goelickjes een kartier uyrs geleden. 383 Nou wil ick by hem wesen, so moet ick wat an treden. 384 385 Hy Ooms-kijnt, Ooms-kijnt.
[p. 84]
Boer Wel Maegh bin gy daer, Ick miende warhaftich dat gy after gebleven waer. Gaeuw-Dief O hongdert Turcken! o gants sacker koeck en Vygen, 387 Hoe quaet ist huyendsdaaghs geld uyt de luy te krygen: 388 Ick vraaghde met een beleeftheyt, Huysman komtet iou pas, 390 Dat geld nou te geven, dat over Jaar al verschenen was? 390 Maar die sackereelde Gaffel, die loochendet, hy wout ontkennen, 391 Ick sey iou Kinckel, de Nicker moet iou schennen! 392 Missaack gy 't iou schelm, iou Kneuckel, dat doet de droes, 393 Ick het Ruyntje van 't stal, want de kop was myn so kroes, 394 395 Ick torrenden hem na 't gat, ick gingh hem na de huyt // tijen, 395 Hier Veen-vos, seyd ick, geeft geld, of ick selt daer uyt // snijen. 396 Terstont vil die loose Kaerel op zyn bloote knien, Je souwtie slap gelacht hebben, had gy de Boer esien, Heerschip, seyd hy, verschoont myn ionge leven, 400 * Ick selje een moye vette Koe in betaling geven, Ick heb warachtich gien geld, ick heb seker gien geld in huys, Ja niet een Hollandsche duyt, gien helder-penning, noch kruys, 402 Immers zyn wijf con myn so moeytjes bepraten, 403
[p. 85]
Dat ick my met de Koe genoegen most laten. 404 405 Het moeyt myn warachtich, ick bin schier bedroeft, 405 Dat gy hier so lang na myn gewacht hebt en getoeft. 406 Boer O seker 't is een moye gladde Koe, hy is al wel gemiest, 407 Hy het vry wat op zyn schilde, 't is wel een deughdelijck biest, 408 Hy is wel in zyn vleys, zyn kost is hem wel bekomen. 410 Met oorelof, Lansje, voor hoe veel heb gy hum angenomen? 410 Hy is overdadich vet, ia dat ick 't niet wel en wist, Ick seyde 't is myn Koe, seker me dunckt hy ist. Gaeuw-Dief Heer-waerd gy mist, waer souwt gy u wel toe neygen, 413 Ele-man, schijn bedrieght, daer is meer gelijx as eygen. 414 Boer 415 Ja wel ick kan niet kallen, maer as gy hum wel bekijckt, 415 Ick segh noch dat hy myn Koe van aansicht wel gelijckt, 416 Dan ick ontgeeftme, want gistre laet gaf ick hem eten. 417 Gaeuw-Dief Dat sum recht Huysman, ghy moetet oock vergeten. 418
[p. 86]
Hoe vreemt loopt dese dijck, wat seylt hier mennige schuyt, 420 Hoe vaeren dese witte-broots Keyeren met heur Jachten uyt, 420 Hoe heerlijck doet hem de stad op, met al die nieuwe huysen, 421 Dit hiele landt, hoor ick, wert gehouwen met dycken en met sluysen, 422 't Is wongder, niet waer, hoe fray sietmen de Zuyer-kerck, 423 Met die witte steenen tooren, 't is wel een treflijck werck! 424 425 Hoe flickert de Son met weer-lichtend geschimmer, 425 Op die verglaasde daken, en op dat nuw getimmer. 426 Ick heb hier langen tijd in dese stad verkeert, 427 En ick was by de mieste geacht, en wel begeert. 428 Wat duycker, sel ick hier dan met de Koe gaen loopen, 429 430 Dat durf ick niet doen. Ay Reys-broer, wil gyse verkoopen? Ick selje een drinck-penningh geven, wilje Heer Waert? 431 Ick sal u verbeyden inde Herrebergh vant Swarte Paert, Wat gy meer as negen pondt kondt bedingen, 433 Daer sullen wy lustich voor van Aaltge singen, 434 435 Altoos Lansje, versta gy wel, een Daalder staet vast. 435 Maer myn Goe-maatje, wat ben gy een arige gast. 436 Boer Wel geeft myn de Koe, ick selse iou by gedt so lustich 437 Uyter hangd verkoopen. Ick sie wel Maegh gy bint rustich. 438
[p. 87]
In 't swarte paart, dat's myn Herrebergh, wacht daer fijn man, 439 440 Gedieuw, ick sel sien hoe ick de Koe best verkoopen kan. 440 * Joosje, de Optrecker, werdt wacker in 't swarte Paart. Gants slijden! bin ick hier noch! o gants sacker venten, 441 Ick durf waerachtich niet thuys comen, so sal mijn wijf parlementen, 442 O bloet, hoe wilse raesen, een mensch die mach verwilderen, 443 De Nicker is oock so lelijck niet asse hem wel schilderen. 444 445 Giertje tapt een Kanne-wijns. Giertje Wel hoe dus, smargens vroe? Optrecker Wat het de Duyvel het paert ghegheten, hij eeter de toom oock toe. 446 Giertje tapt, ick selje betaelen as een Man met eeren. Giertje Wat so de vellen, op een qua merrickt moetmen wel teeren. 448 Optrecker Komt hier mijn Moer, komt sitten an mijn groene // sy.
[p. 88]
Giertje 450 Ast is vaer, so krijch gy met eeren het soene // vry. 450 Joosje, ben gy wat vriendelijck? gy bint goet wijfs, en vry wat goet soens. 451 Optrecker Giertjen, ick word so tochtich, seecker myn lust nou wel wat groens: 452 Heer hoe gaen mijn ooghen in gras-duynen graasent // weyen, 453 Men souw wel Petercely leely in jou aasent // seyen. 454 455 Gy bint so epronckt, men souwje wel an voor een rijcke pop // sien. 455 Giertje Maer wat bin gy een reyn man van neus, en van ooren, en van op // sien: 456 Gy hebt sulcke flouweelen opslaegjes, met damaste kousebanckjes, 457 Met sulcken sattynen neus, vol dyamanten, root, en blanckjes, Ick gheloof niet datter kostelijcker aasingt inde stadt // is, 459 460 Ist niet jammer dattet soo ghequelt vande madt // is? 460 Optrecker Nou Giertje soenmen of, wel wil gy dan geen Peys? 461 Giertje Die om podden te marrickt gaet, is wel belust om vleys. 462
[p. 89]
Nou, hangt uyt de quist-quas, stil myn goe maatje. 463 Ick geef wel snack, voor back, met een slordich praatje. 464 465 Ick slacht de ouwe wagenaers, ick hoor gaeren 't clappen vande swiep, Het mach myn niet heugen dat ick lest by een man sliep, 466 Hanght vande banck, het vleys is verkocht. 467 Optrecker Wel Giertjen, hoe dus? weyger gy een kunst, een tocht? 468 Jaesie! schurft is haest geraackt, nou moer, hoe bin gy so quaet? 469 470 Gy meuchtet mijn een reys weer doen ast jou beter staet. 470 Giertje Ick danck jou vaar, dat gy mijn ouwe vel niet en versmaet. Optrecker Wel Giertje, gy bint noch jeuchdelijck, ja by gants velten, 472 Men sou noch wel botter in jou mont kennen smelten, 473 Wy hebben niet uyt ons klieren geweest vande hielle nacht. Giertje 475 Wech, wech, gy mallert, wech, uyt mijn schuyt, gy bederft myn vracht 475 Neen vaar, wij mencaar niet, gy hebt sin in wat jongs. 476
[p. 90]
Optrecker Al reelijckjes, hoe ist met iou al, wat gedt seghen ongs, 477 Gy bint so gy bint, gy sout mijn genoech te pluysen // langhen. 478 Giertje Dat's waar, in ouwe pelsen kanmen oock wel luysen // vangen, 480 Maer het jongh is vriendelyck, vrolijck, en beknopt, 480 Ay stil een reys Joosje, mijn dunckt daer werdt gheklopt. * Gaeuw-Dief Wel hoe ist hier deynck ick, of hier yemant in // is, Mijn dunckt dit tot Vriessche Giertje de waardin // is, Goeden dach in huys, wel is hier niemant inne? Giertje 485 Ja's Kaalis kynt, ay lieve komt mee binnen, 485 Hier is noch mier van iou vollick, vande breyde kous. 486 Het zegendje bier. 487 Gaeuw-Dief Ick dangkje, dat is gord wous. Ick heb van daagh niet een kruymel ghedroncken. Avous lansje, een halfje, ick selder niet langh mee proncken. 489 490 Sie dat is uyt, en mijn lippen syn noch hiel droogh. 490
[p. 91]
Giertje Ja beter dat uyt dan een goet man zyn oogh, Gy hebt trompetters wangen, en bierdraghers lippen, 't Is onmoghelijck dat jou een drop sou konnen ontslippen. Gaeuw-Dief Wel wat is dit! as ick mien datmen de milt steeckt, 494 495 So byten my de luysen, dat mijn 't hart breeckt. Daer bijtmen een vreemde, en myn eygen mach geen beurt krijghen. Giertje Y gut eele geest, gy praet vanden ontijghen. 497 Gy mocht van jou leven niet beter komen slaach, 498 Hoe komtet volck by mekaar, hier is huych by haach. 499 500 Die ouwe spreeckwoortjes selden lieghen, Selden sietmen uylen by vallicken vliegen. Optrecker Daer men me omgaet, daer wortmen me ge-eert, Men acht de man na 't vollick daer hy by verkeert. Giertje Ja, ja, sulcken waert // sulcke gasten. 505 Sulcke dieven // sulcke basten, 505 Sulcke schepen // sulcke seyllagie, 506
[p. 92]
Sulcke kocks // sulcke pottagie, 507 Sulcke Bruyts // sulcke Speelnoots, dat's al recht, 508 Suck man, suck vis, sulcke meester sulcke knecht. 509 510 Want dat is gewis, de dingen die teghen menkander strijen, En mogen menkaar in 't minste luchten, noch lyen. Nou Gijsje, segh ick, laet die vuyle mannieren // staan. 512 Gaeuw-Dief Ay Giertje laet ons een half uurtie uyt ons klieren // gaan. Optrecker Sy weet niet wat sy wil, sy staet vast en bepeynster. 514 Giertje 515 Neen vaar, 't isser niet in te werpen as ien bal in een veynster. Gaeuw-Dief Ay lieve laet Lubbert eens gaen inde wey. 516 Giertje Neen vaar, ghy sult wel vijsten al eet gy geen prey. 517 Men sel daer wel liever, ja liever kyeren mee stillen. 518 Optrecker Nou Giertje, laetet hem een reys doen, om mijnent wille.
[p. 93]
Giertje 520 Ay sus, daer wert gheklopt, of sou ick wel hooren // mis, 520 Maer of deuse knecht al drooch after syn ooren is. 521 Gaeuw-Dief Wiljet doen, sie daar, ick selje een schellingh in je schoot // smyten. Giertje Wel as een mensch veech is een luys sou hem doot // byten. 523 Nou drinck een reys om, siet hoe dat biertje gylt. 524 Gaeuw-Dief 525 Siet daar kynts, dat's gheklaart, wel heb ick daar in ghequylt? 525 * Een hieltje? dat is te veul, maer met twee klockjes een half? 526 Optrecker Ick wil liever met iou drincken, as met een nochteren Kalf. Hy leeft met de Kan as een Krijschman met een daggen. 528 De Boer komt inde Herrebergh. Giertje Siet hier, siet hier, hier komtet varcken ongder syn maghen,
[p. 94]
530 Ay sit wat Huysmans kyntje, hoe dus, gord bescherm is. 530 Wellekom Dirck Tyssen, wellekom broertie in onse kermis. 531 Gaeuw-Dief Wel Dirck Tyssen, hoe isset met de Koe afgheloopen? Boer O Bloedt! ick had sulcke moeyte eer ickse kon verkoopen, De Vleyshouwers die trentelde, en dongen, daer was geen raet // toe. 534 535 Daer wasser ien die boodt tien ponckt ried gelt, ick seyden, ic slaet // toe. 535 Hy gheeft hem de buydel met gelt. Nou vaertie deynen, en seghter niet een woortje teghen, 536 Al haddet mijn eygen Koe geweest ick had niet meer ghekreghen. O myn goe maet, 't moet duyster wesen daer ick dwalen // sel. Gaeuw-Dief Waerdinnetie ick hebt, daer icket mee betaelen // sel. 540 Laet ons nou een reys, Wie wil horen singen van vreuchden een nieuw liedt, Van een soo loosen Boerman, wel hy, en ken gy dat niet? 541 Boer Mijn lust niet veel te singen, 't is noch te vroech mijn borst, 542 Ick heb vaack in myn tangden, ick heb sucken varkens dorst. 543
[p. 95]
Gaeuw-Dief Doet myn eerst bescheyt, siet selfs oft een half of hiel // is. 544 545 Wat so, een nochteren dronck is soo goet as een siel // mis. 545 Boer Maer wat bin gy een ruych schaep! hay Avous langst, Kijck so voor ghepepen, soo na ghedangst. 547 Optrecker Ick heb hier de kan, ick bedanckje mijn Heeren. 548 Gaeuw-Dief Met sulcke Heeren, moet ghy jou ghelt verteeren, 550 Ick sie dat gy geesten bint, en de Koe het wel ghegouwen, 550 Wy willender by get, een lustige sluymer afhouwen. 551 Waerdinnetje schaf op, 't is eveliens vleys, of vis. 552 Giertje 't Is mijn verboden te schaffen datter niet en is. Gaeuw-Dief Had ick twee platteelen, ick haalden twee cappoenen, 554
[p. 96]
555 Met een schape-schouwer, wat het mach syn Suster soenen. 555 Tot Pieter de Koek daer is gemeenelijck wat gaar. 556 Boer O bloemer herten, hadden wy wat te bancken soo waeren wy klaer, 557 O pots-nickel! hoe souw so een lecker beetje smaken. 558 Optrecker By get speulnoot, gy sout mijn tangden wel wat'rich maken. 559 Giertje 560 Wel maats ick heb vande nochtent noch niet ontbeeten, Sou gy dus langh praten, ick kreech oock wel lust tot eeten. Wil gy twie betielen hebben? 562 Gaeuw-Dief O ia ick, gants sacker loot. Giertje Houw daer mijn groote maat, ick hebber geen meer soo groot. 563 Gaeuw-Dief Maar sal ick dus gaan loopen, de luy selle myn nae roepen, 564 565 Sie dat is een lecker tant, die gaat uyt snoepen. 565
[p. 97]
Boer Ay eele geest lient hem jou mantel wat, 566 Hy zelder niet veerder mee gaen, as in de stadt. * Wy selle mekaar terwylen een reys toe-pullen: 568 Gants slichters, as hy weer komt, gut hoe wille wy smullen. 569 Optrecker 570 Houw daer myn broertie, siet datie haestich vliet, 570 Maer al even wel vergeet het weer-brengen niet. Boer Wat, ick geloof niet dat gy die fyn-man daar voor an siet. 572 Optrecker Wat bin gy mal! 't is myn mannier so van spreecken. Gaeuw-Dief Wel an, dat is gangh, hoe wil iou dat ghebraan opbreecken. 574 575 Ick gae eensloefs nae de lommert, of na de diefjes vaers: 575 Daar koom ick altemets so eens: somtyts wel tienmael 's Jaers. 576 O gangs lyden, hoe wil die Flaers, die waerdin kyven. 577 Ick laet myn mackers voor 't ghelach te pande blyven. Binnen.
[p. 98]
Boer Waerachtich Giertje, gy bint so snobbeligen waerdin. 579 Giertje 580 O dat mach ick lyen, sey de Meyt, datgy my soent daer ick by bin: Maer anders sou ick quaet wesen: Hoe vaar gy Joosje? 581 Optrecker Al wel moer, ist met soenen te doen, ick soen oock wel een poosje, Y get Huysman, gy klaart dat lustich, gy bint al een giest. 583 Boer Voor niet en heb ick by de Vlamingen geen Retrosyn gewiest. 584 585 Ick brenght u eens met een discordatie, 585 En ick hoop, ghy sultet wachten plaan, 586 Al en is dit geen fraeye arguwatie. 587 Ick brenght u eens met een discordatie, Ja al maack ick weynich dispensatie, 589 590 So sult ghy 't annemen saan, 590 Ick brenght u eens met een discordatie, En ick hoop ghy sultet wachten plaan, Gy syt mijn alderliefste graan. 593
[p. 99]
Optrecker By get Huysmans seuntje, dat kost iou wel een vaan. 595 Maer secht myn een reys, heb gy oock in Vranckrijck verkiert, 595 Waer heb gy dat overdadich kostelijck Fransoys geliert? Boer Dat heb ick geliert by de maets van onse Kamer. Optrecker Daer wil ick mijn kyeren oock senden, dat's veel bequamer 598 Dan dat icker sou stueren over Zee, over Zanckt, 599 600 Asmen dus moy Francksoys kan lieren in ons eyghen lanckt. Boer De loffelijcke Philosophije, Die verdrijft de ingnorantie, 602 Zonder edele Clergye. 603 De loffelijcke Philosophije 605 De ab'le Poeterije, 605 Die is vol matery, en substantie, Vol gratie en vol playsantie. Optrecker Ick verstae de helft niet, behoudens uwer gunst. 608 Boer So doet oock al 't gemeene volck, die weten van geen kunst. 609
[p. 100]
610 Ick spreeck Rondeelen van twaelven, of van viertienen, 610 Wilger een hebben van vierentwintich, ick selse u verlienen. * Ick spreeck Sonnetten, en Balladen uyt de vuyst. 612 Optrecker Voor deuse tyt Dirckje, ben icker niet mee verkuyst. 613 Den eenen Cappoen, die mien ick louter op te snappen. 614 615 O eelekaerten, hoe willen de seentjes en beentjes knappen. 615 Boer Ik sel mijn wel lyen allienich met de schapen bout. 616 Giertje 't Andere hoen past op mijn, 't is ghenoech dat hy het doopjen hout. 617 Jonghe Keesje, het Boeren seuntje, uyt al schreyende. Goe-luydtjes heb gy myn vaar oock ghesien? Emme gy Jonge, nou laet my betien, 619 620 Ick heb al de wech gaen legghen en grynnen! 620 En waar dat ick loop, ick kan mijn vaar niet vynnen. 621
[p. 101]
Ick wil gaen in zijn Herberch, inde Stee, 622 Daar hy mijn nou lestent had ghenomen mee, Dat was in 't swarte paart, en dat is hier. 625 Gants lyden Vaar, o menschen! gae gy noch te bier? 625 Boer Nou hangden uyt de monckt, hoe staet de lecker soo en pruylt, 626 Nou grijnsbeck, komt hier, hoe leyd de jonghe so en huylt, 627 Keesje wil gy eens drincken? nou as een man, tsus, tsus. Wat schort myn seuntje, wel keesje, hoe grey gy dus? 629 630 Hoe sie gyer dus uyt? dus begrobbelt, en bekreten? 630 Wat isser Jongen, seg, het yement jou ghesmeten? 631 Keesje Neense vaartje, ick droegh huy nochtent 't voer byt // stroo! 632 I wilje thuys komen myn schaam'le moer kryt // soo? 633 Boer Wel waarom? Keesje Maer die Mieste-koe, die ons was bevolen, 634 635 Die is te nacht van de dieven uyt de stal gestolen. Boer O gants vijf-menten! gants swongden! docht ick dit niet. 636
[p. 102]
Ick loof niet dattet van syn leven is gheschiet, Ick verkoop mijn koe, ick brengh hem 't gheldt, 't scheen dattet myn lief // was, 638 Wie souw durve dencken, dat so eerlijcken man een dief // was? 639 640 Ick selt in een half Jaer niet winnen met tappen, noch pracchen, 640 En ick moet waerachtich noch om de dievery lacchen, Die geest moet hem daer al langh op hebben geneert, 642 Dat is een gauwe-dief, die isser gheweldich op ghetrynneert. 643 Kom Keesje, kom vaar, wille wy na huys toe gaan? 644 Giertje 645 Neen, sacht wat Huysman, ay lieve blijft wat staan. Gy selt mijn iou lach al lachgende betaalen, 646 Of ick sel terstonden aan de Schouwt gaan haalen. Wat rijdt myn dese Man, fluck, fluck, komt schaftmen hier 't ghelt, 648 Wil gy 't niet met ghemoe gheven, so krijch ick het met ghewelt: 649 650 Ick sel waerachtich stracks om de Soldaten stuuren, 650 * Nou wil gy 't gheven of niet? of ick roep al mijn buuren. Boer Ay lieve, sus, swijcht, ick selt u gheven tot een duydt. 652 Hoe veel ist de Man? Giertje Maer een spaansche kluyt. 653
[p. 103]
Boer Ick heb myn gat wel geschraapt, hou daer, ick mocht wel by paaren // kitten. 654 Giertje 655 Maer die zijn neers brandt die moet selfs op de blaaren // sitten, 655 Ick verlies myn betielen, en 't lach noch daer en toe! 656 Optrecker En ick mijn moye Mantel! Boer En ick myn vette Koe. Ick heb mijn gelt, en mijn schoone tijdt verloren. 658 Hy het ons allegaer over een kam gheschoren. 659 660 Wel gedieuw Giertje, ick bid dat gy 't niet nae vertreckt: 660 Of ick sel al mijn leven vande Steekatten worden begeckt. 661 Giertje Kom Joosje, slinger over, wat mach dese veyndt // letten! 662 Gy seltet mijn geven, of ick sel de buurt over eyndt // setten. 663 Optrecker Hou daer is ghelt, wat, hoe raest dese meer. 664
[p. 104]
Giertje 665 So as u dat bekomt, so komt vry morghen weer. 665 Optrecker Wel wie hoorde sulcken behendicheyt syn leven? 666 Hy hettet niet ghestolen, wy hebbent hem alle drie ghegheven. Nou ick wil deur gaan en maken geen gherucht, 668 Wistent de Rederijckers sy speelden daer af een klucht. 670 Al even wel moet ick mijn mantel en mijn gelt missen: 670 Maar op sulcke wateren vangtmen sulcke vissen. 671 Ick sel mijn hoedt in huys werpen, en is die lief of waert: 672 So wil ick inkomen, wat schatet of mijn wijf wat baert. 673 Sy het vry wat ghelijckx, en 't sel heur vry wat spijten. 674 675 Maer alst de mannen verkerven willen syt de Wijven wyten. 675 Doch die met hoeren of boeven is belaan, 676 Die snijtse of en laetse gaan. 677 Gheschreven, gherymt, ende verdeylt, door my Gerbrant Adriaensz. in Bredero, Den 6. Augustus 1612. 't Kan verkeeren. -	1 Een met grote sierletter E * [A 4 r^o] - Gaeuw-Dief: handige, doortrapte dief. - Op-trecker: doordraaier, pierewaaier. - Boerin: niet de vrouw van de boer, maar de waardin van de boerenherberg noot aant.. 4 Maar 't komt etc.: een slecht voorteken is niet de óórzaak van een ongeluk noot aant.. 5 Heyens: zigeuners; goeder-gheluck seggen: waarzeggen, de toekomst voorspellen. 6 saghmen: zag me; hangd: hand. 7 om: op. 8 dwars-hout: galg; hennipe venster: strop. 9 lustigh: flink. 10 bevongen: betrapt, gepakt. 11 Deur dien: doordat; dus eerelijck koom uyt: me zo fatsoenlijk voordoe. 18 Split-ruyters volgens M; in A B C D Spit-ruyters L Split-ruyters - 32 Dieder C D Dierder 13 lestent: laatst. 16 swaricheyd: misschien een woordspeling: zwaarte en financiële moeilijkheden. 17 Tas: zak; op 't hollen: aan de rol. 18 Split-ruyters: (publieke) vrouwen noot aant.; troetel-siecke: lokkende, opgeilende. 19 pollen: van de wijs brengen noot aant.. 20 Al de bocht: de hele schat; hiel: hield; nest: beurs noot aant.. 21 poesten: dronk, zoende noot aant.. 23 verwoesten: uit de band sprong. 24 me: mee. 25 keken op mekaar: keken elkaar erop aan. 26 aar: ander. * [A 4 v^o] 27 soete Vaar: minzame man (ironisch). 28 op zyn Cape de Grijps te koop is: te kapen is. Vgl.: op Kaap de Grijp varen, volk van Kaap de Grijp (woekeraars, uitzuigers). 30 noch: verder, bovendien; reyne: nette, handige. 31 een reys: eens. 32 trouwen: in waarheid; om beters wille: met een goede bedoeling; toegeset: ingesteld, uitgevaardigd. 33 Ingeboren: ingeborenen. 34 so wat: indien wat voor ... ook; Fiel: fielt; taaken: stelen. 36 werdendt C D wierden't - 41 Mienteman L Miendeman - 49 vermeeren C D vermeerderen 35 vernam: merkte. 36 Die werdendt wel afgenomen: die werd het niet kwalijk genomen; die werd het ten goede geduid. 37 bot: dom, onhandig. 38 levendigh: levend. 39 opkycken: uit hun graf opstaan en kijken wat op aarde gebeurt. 40 maken: te werk gaan. 41 byster: schandelijk; de Mienteman: de gewone man. 42 om een Haver-stro: om een kleinigheid; Haesop spelen: zich uit de voeten maken; Kuylenburgh: Culemborg, destijds een vrijplaats. 43 keur: verordening noot aant.. 46 veur geen Dieven te achten: niet als dieven te beschouwen. 47 drooge Waren: specerijen noot aant.. 48 verdompte: onfrisse. 49 Om dattet: opdat het. 50 guytse: schelmachtige; dus: zo; onder haer vieren: met hun vieren. 52 as kackx: voor de schijn, quasi; 't ander: de ander. 53 duytsche: stevige, echt-Hollandse. 54 met Steenen botten: met dobbelstenen vals spelen; kreucken: een hoekje omvouwen, zodat de kaart herkenbaar is. 55 met een greep: met een handige greep, handig; morst, en flenst: oneerlijk speelt. 58 harten D herten - 63 dan dat B C D dan - 67 aldergrooste C D L aldergrootste - 76 uyt? Non forts, het D uyt; Non fors het 57 Ho: wacht even; wenst: aanwensel, gewoonte. De dief bedoelt: dit is niet meer dan een verkeerde gewoonte vergeleken bij de oneerlijkheden van vs. 58 vlgg.; parten: streken; vgl. iemand parten spelen. 58-59 hier worden blijkbaar enkele hazardspelen met kaarten bedoeld. 61 luypt: loert. 62 gien verstangt het: onnozel is. 63 Ast al eseyt is: als reeds gezegd is; Tuysscher: dobbelaar. 65 ontschryven, ontdragen, ontellen: ontstelen door verkeerd noteren, door wegnemen, door verkeerd rekenen. 66 looste: ergste, sluwste. 68 snooste: snoodste, ergste; sinne: zijn; al: allemaal. 69 een diel: heel wat; prachtich: aanmatigend, met kouwe drukte. 70 kortelingh: kort geleden; Pelsers: bontwerkers of linnenwevers; Schruers: kleermakers; Pelsers, en Schruers: eenvoudige ambachtslui. * [B 1 r^o] 71 't Is wonder so: het is wonderlijk zoals; op de baan bromt: op straat loopt op een manier die de aandacht trekt, door kleding en gedrag. 73 laan: weg, dijk. 74 Gants wongden: bastaardvloek: Gods wonden; een reys: een keer. 75 niet mier en mochten: niet langer konden; of: af. 76 Non forts: het hindert niet. 77 klaar of: schoon, helemaal weg. 78 ellemalementen D elemalementen - 82 Herbergh L Herrebergh - 83 ien loutre L een loutre - 85 gevet B C geefiet D geeftjet 78 ellemalementen: bastaardvloek: (Gods) elementen; Swart-Jan: de kalkoven; arge schalck: slechte deugniet; hoven: trakteren, nl. op rook. 80 houwen myn: me voordoen; eerelyck: fatsoenlijk; quansuys: voor de schijn. 81 Ho: hallo; Oom: vriend, baas; Maech: vriend; letterlijk: bloedverwant, neef. 82 Mach: kan; vaar: vriend, baas. 83 braen Bout: gebraden eend of poot noot aant.; loutre Pan vis: flinke gebakken vis. 84 Hieltje: beste deel van de ham; lustich: flink. 85 men reys: me een keer, me eens. 88 natturelycken B C L naturelycken 85 Maer: wel; seven-Duyts: soort bier noot aant.. 86 guyts: landlopers. 87 A vous borst: op je gezondheid, kerel! 88 Ick wacht het van harten: van 't zelfde (ik beantwoord je dronk); natturelycken dorst: ik ben dorstig van aard noot aant.. 89 meucht: kunt; voor man varen: als volwassen matroos varen; je bent iemand die z'n vak kent. 90 haast: snel, spoedig, terstond; klaren: leegdrinken. 92 Maer: wel. 93 uyt speulen: voor je plezier. De boer bedoelt: ben je met een bepaald doel op reis of zo maar voor je plezier? 96 wedge L wedje - 97 sukken D sulcken - 103 wongder D wonder - 104 ick niet by B C D ick by - braetster C D braester - 109 bedurven C D verdurven 95 dat geldtje: daar ga je, proost; geluck toe: het ga je goed; een verkorte zegenwens. 96 wedge: wed met je. 97 dan hebben wy sukken hovering: dan zetten we zó de bloemetjes buiten. 99 heylige daeghs: zon- en feestdagen, niet-werkdagen noot aant.; Veel: viool; gaet ... an boort: wordt bespeeld tegelijk met. 100 ondeughdelycke moy: buitengewoon mooi; wilt: zult, zou; dat: als. 102 Hy: wel, uitroep van genoegen; loof: geloof. 103 altemet: nu en dan. 104 braetster: vrouw die een eethuis houdt. 105 Ist niet vreemt: is het geen wonder; knap: vlug. 106 levendigh: levend. 107 Ste-luy: stadsmensen; dattet an heur hart raackt: dat ze er verrukt over zijn. 108 Sy weten etc.: ze begrijpen niet hoe het mogelijk is dat het eten hier zo lekker smaakt. 109 Frebis: (Twaalfjarig) Bestand noot aant.; hiel bedurven: helemaal bedorven. 119 after een C D after noch een - 122 ickge C D ickje - 124 dat gy C D datje - 125 ontsluyten volgens B C D; in A L sluyten * [B 1 v^o] 112 nieuwers: nergens. 113 Pleeg: placht; schuyte-boeven: schippers-knechts of mannen die schuiten lossen. 114 waeg-dragers: lastdragers van de waag; snijers: kleermakers; om duyte troeven: kaart spelen om duiten, ong. een halve cent. 115 Trouwen: werkelijk; Veren: veerschuiten, beurtveren; op myn hangt: die me de klandizie gunnen. 116 Burgers ... hier uyt het langt: ingezetenen, bewoners van de streek. 118 altemet niet: tenminste niet noot aant.. 119 after: achter. 120 vaen: biermaat, ongeveer 4 liter; of bedrag dat voor een vaen bier berekend werd; om de stadt: in de omgeving van de stad. 121 Maer doch: maar; Fijn-man: beste kerel. 122 Maar: wel. 123 Koomenschap: koopmanschap, zaken. 124 wreckten: wekte; also: omdat; spoen: spoeden. 125 gaeren: graag. 126 vry op myn hals: rustig op mijn verantwoording. 127 lam: traag. 135 mennich D menich - 137 Gans D Gantsch - 139 toe uyt D uyt - 144 iou L u - 146 dan suchten D ontbreekt 130 maken wat moet: gaan rusten, wat nieuwe kracht opdoen noot aant.. - uyt: uit de coulissen, dus op het toneel. 134 doen: meervoudige persoonsvorm bij men, evenals vermoen (vs. 136). 137 Gans lyden: bastaardvloek, Gods lijden. 138 verhayd: vervloekt; leyd ... en leldt: ligt te zaniken. 139 iuyst eens: nou net eens een keer. 140 rabauwt, guyt: schavuit. 141 vleys-dief: vrouwenjager; door-slach: verkwister; snap-op: opmaker; gild: zwierbol. 142 op het wilt: op het verkeerde pad, aan de rol. 143 vry: gerust. 144 Hay: toe maar, vooruit; banckt: viert feest, geniet van het leven. 148 lieffelijcke D lieflijcken - lielijcken C D leelijcken - 151 stadt deur C D staet deur - 157 wil gaeren D wiel garen L wil garen - 158 Travaeren D Tavaeren L Travaren 148 sukken lielijcken: zo'n lelijk. 150 jonge Nickers: duiveltjes noot aant.. 151 Venisje: Venusje, schoonheid. 152 Gants lichters: bastaardvloek: Gods kandelaars; dit ansicht hangter een mat veur: een gezicht zo lelijk dat je er iets voor zou hangen noot aant.. * [B 2 r^o] 155 snobbelen, sabben: zoenen, knuffelen. 156 smaelijcke: vervloekte; meer: wijf, eig. merrie; smyten: slaan. 157 Hoe: zoals. 158 snapten ick uyten huys: schoot ik het huis uit; Travaeren: taveerne, kroeg. 160 gat: lijf noot aant.. 161 Dat is nou al even veul: genoeg hierover; uyt hoye varen: naar de vrouwtjes gaan noot aant.. 162 snaren: meiden. 163 haren: meiden; 't swarte paert: een herberg van die naam. 166 selje kijnt: wil je kind, alsjeblieft. 168 Suycker-mongktje L Suycker-mongkje - 171 Ast C D Alst - 178 bint C D sint 168 op: open; ick heb de wacht: ik moet (vannacht) wachthouden. 169 Cordegaarde: Corps de garde, wachthuis, post van de nachtwakers. 170 wel: goed. 171 Ast is: toe dan maar; brief: malle vent noot aant.. 172 Hoe: wat; pis-dief: wanstaltig kereltje, gedrocht noot aant.. 173 Hed: God noot aant.; rijdt: valt lastig; Joosje wordt direct handtastelijk noot aant.. 174 houwt iou hangden: houd je handen thuis. 175 plat uyt: onomwonden, zonder verdere praatjes. 176 strax: direct; het gat: het gat van de deur. 177 loof: geloof; sonder roy: onredelijk; zó dat er niet met jou valt te praten. 178 siet: kijkt; so duncktmen: dan lijkt het me toe. 179 van 't ouwe geloof: bier van 't oude degelijke soort. 181 a vous B C D avoes - brengie L brengje - Joosie L Joosje - 182 quirom-doosie B C D quierom-doosie L quirom-doosje - 183 dunckt C dunck - Roosie L Roosje - 184 geeft B C D geef - 188 gy wilt D je wilt 179 Delfs: Delft had al sinds de 13de eeuw belangrijke bierbrouwerijen. 181 een Bier om Joosie: een kan bier op de gezondheid van Joosje. 182 soopje: drank, slok; quirom-doosie: schatje noot aant.. 183 Roosie: noot aant.; met een snaers: in één teug. 184 veeght dat kijnt zyn naers: drink die kan helemaal (tot op de bodem) leeg. 186 droogert: scheldwoord omdat hij niet genoeg drinkt, suffer; leppert met dit staertje: drinkt het restje met kleine teugen. 187 laet de Waerdin haer ploegh gaen: laat de waardin ook wat verdienen. 189 Die wil etc.: die plezier wil hebben, die moet (een ander) een pleziertje doen. 192 propertiens L propertjens - 193 teves C D tevens 190 goelicke: mooie, knappe; louter: flink. 191 Swick. Swack: uitroep bij het aanstoten van de bekers: ‘Daar gaat ie’ of ‘Wip 'm om’; half bier: halve kan bier; sack: lijf. 192 propertiens: kalm aan; met gemack: rustig. * [B 2 v^o] 193 teves: ineens. 194 Dan: maar; een vriendschap doen: een ‘pleziertje’ doen; spelde-gelt: cadeautje. 195 al even wel: zeg eens; mocht: kon; bancken: blijven. 196 't Zee: te zee, naar zee; de Botter geld twie blancken: de boter is duur noot aant.; een spreekwoord. 197 Wel wies Kijnt: er is in de herberg blijkbaar nog een jonge vrouw die daar zit te slapen of zich een ogenblik op het toneel vertoont. 198 hier: je weet wel. 199 hielle D hiele - 203 verpult D vervult - 204 ast D alst - 211 dijck C D Dijck- met D niet - 214 moeytjes L moytjes - 't tucht // huys C D 'Tucht // huys - 215 myn L my 199 Vrienden: bloedverwanten; uyt krollen gaet: op avontuur uitgaat, de hoer uithangt. 200 kijnts: jò noot aant.. 201 Siep-sier: zeepzieder. 202 Dan trouwen: maar heus; grepen: streken. 203 was ... snoeps: was een oude snoeper, ging graag naar andere vrouwen; verpult: verdronken, met drinken er door gebracht. 205 't Is al etc.: ze is bedreven in het vak, ze kent het klappen van de zweep. 207 Wat: wel. 210 hy: hei, uitroep. 211 pleechter: placht er. 213 kregen so haest de lucht t'huys, en: kregen er nauwelijks de lucht van, of ... 214 moeytjes: netjes. 216 te kitten: flink te drinken. 217 of vegen: met de stoffer de deur uitwerken noot aant.. 228 selge B C D L selje - 231 myn L my - 233 hielle L hiele - 237 raat D raedt? 218 dat in myn: dat (bier) naar binnengeslagen; wacht iou ziel: pas op, mijn ziel; stofregen: flinke slok. 219 Wel op: wijd open; schort: scheelt. 220 verlier: verlies, mors. 222 Vaantje: vier schrapjes (al of niet met een dwarsstreep) op de kerfstok, waarmee de vertering werd opgetekend. - van binnen: van achter het toneel. 223 Stoepen spotnaam voor de ratelwachts. 226 var: verreweg. - gemaeckte: nagemaakte. 230 Cost-verloren: huis zo genoemd om de grote onkosten die het veroorzaakt had noot aant.. 231 praeten: praatte; verweende: prachtige. * [B 3 r^o] 233 vast: voortdurend. 234 abelheyt: handigheid. 235 tijen opter loop: aan de loop gaan, weggaan. 236 dus: op deze manier, nl. door diefstal; immers: in ieder geval. 241 wild D wil 't - Lood-velt D Loop-veld - 242 hongkt L hongt - 249 my C D mijn - 251 sal B C D sel - aricheyd D arricheyt - 252 gister C D gisteren - 257 hy geest L gy geest 238 ward: word; Koes-huyt: koeiehuid. 239 mach: kan. 240 weer langen: teruggeven. 241 wild: zal 't; Lood-velt noot aant.. 244 bast: strop, galgetouw. 245 ouwt Hoy noot aant.. 246 flus: spoedig, aanstonds; aardigheydt: handigheid. 248 gangs-oogen: dommelen. 250 lustigh: flink, vlug; Hongts-draf: drafje; gereckt: gerend. 251 aricheyd: slimme streek. 253 Wel waer na etc.: waarom sta ik hier zo lang bij stil. 254 Wil icker etc.: wil ik bereiken wat ik wil, dan moet ik zo handelen; maar ook: dan moet ik deze weg inslaan. 255 Hay, ha, he: ongearticuleerde geluiden bij het wakker worden. 256 Fyn-man: beste kerel. 257 geest: snuiter. 261 terstonden C D terstont - 262 ben C D bin - 264 selge L selje - moeytjes D L moytjes - 266 volght L volgh - 271 noch D oock 259 lyden: bastaardvloek: (Gods) lijden; huvrigh, en grilligh: huiverig en rillerig. 260 lijckewel: evenwel. 261 vaertet: staat het ermee. 262 Hier ben ick voor den dagh: hier ben ik; gawe: laten we gaan; deughdelycke: beste. 264 moeytjes leijen: netjes de weg wijzen. 265 Hou daer, Lansert: pak aan, kerel. 266 dat is gang: dat gaat er flink op los; stijfjes: flink, snel; sock: zog, spoor noot aant.. 267 gedt: God; anstooten: doorstappen. 268 ick mach me wel over myn koten: ik kan ook wel flink lopen; vgl. de kuiten nemen, uit de voeten kunnen. 269 gants sacker sinnen: bastaardvloek: Gods heilige ... noot aant.. 270 Maegh: makker; gy soutet myn wel of winnen: je zou het wel van me winnen. 271 Dan ten etc.: maar nu is er nog geen nood, loop gerust flink door. 272 strix strax: dadelijk. * [B 3 v^o] 273 hoe vaertet: hoe gaat het. 274 je B C D ic drukfout - sucke L sulcke - 281 meysjes B C D meysjens - 282 soetjes C D soetiens - 287 an 't Roor L an 't t'Roor - stick B C D stuck - 290 hed D had 274 go: bastaardvloek: God; besuchte kittige knechten: verduiveld opvliegende kerels. 275 thet gien bescheyd: het is onbegrijpelijk, verbazend. 276 neer eleyt: doodgestoken. 277 Ackermenten: bastaardvloek: sacramenten. Te vergelijken met: allemachtig! 278 Se durven etc.: ze durven in 't donker wel een steekpartij in 't wilde weg houden. 279 vecht: namelijk met een vrouw, dus: vrij, stoei. noot aant. 280 Joosje: deze naam, hier voor de gauwdief, is onverklaarbaar; maar misschien moet men denken aan Joost = de duivel; vgl. Joost mag het weten; over velt: in 't open veld. 282 scheystocken: stokken om te scheiden noot aant.; wy riepen enz.: we wilden helemaal niet gescheiden blijven. 284 schier vervaert: bijna bang. 285 Rysen-bry: rijstebrij. 286 badden: vroegen; by: er bij. 287 an 't Roor: naar het dressoir, het buffet; stick: boterham, stuk brood. 288 nam hy zyn aers in zyn narm: nam hij de benen. 289 hy gaet nummer meer van zyn teem: hij laat zich nooit uit zijn doen brengen (teem = thema). 290 giesten: pretmakers; al: wel; veem: vriendenkring. 292 versoorde: verwenste; spreeckt op: heeft wat te zeggen van, maakt aanmerkingen op. 294 al me al ien B C D al mee een - 299 histich L listich - 302 Wankt L Wangt 293 Wel seyd: wel, zegt; hem selfs wel kan: zich niet te hoog aanslaat, zijn stand niet vergeten is. 294 goos-wil: Gods wil; al me: ook al. 295 noch wel helft te grover: nog wel eens zo erg. 296 wardeynen: bevitten; halen over: over de hekel halen, bekritiseren. 297 wyven van mans noot aant.; trouwen: waarachtig, op mijn woord. 298 Dan: maar; potte-banck: rek om potten, pannen en emmers op te plaatsen. 299 vernemen na: informeren naar; histich: gretig; snel: nieuwsgierig. 301 ien diel: een heel stel; ouwe klouwers: kerels van niks, schrapers; omdat ze niet aan de rol gaan, houden ze het geld in hun zak. 302 hylickt: trouwt; werdense goet ouwers: bereiken ze een hoge leeftijd noot aant.. 303 gloorejeus: zelfingenomen. 304 altemet: soms; ien hancktvol mallicheyt: enkelen die niet wijs zijn. 305 ruymschottelt: verkwistend. 306 schrolt en schempt: afgeeft en schimpt. 318 Gangs C Gans D L Gants - 320 Rijckxdaellers C D Rijcxdaelders 310 Maer het stonger ierst qualyck geschoren: wel, het was er eerst kwalijk gesteld. 311 Ooms kijnt: neef, in de aanspraak zoiets als vriend; spreken an: iemand over iets aanspreken. 313 geeft noch en biet: betaalt niet en stelt geen schikking voor. 314 kackerlacken: smoesjes verkopen. * [B 4 r^o] 317 strax: gauw; onger ienich: dadelijk. 318 Gangs bloet: bastaardvloek: Gods bloed; ick ga so nood al moerlijcke lienich: ik loop niet graag moederziel alleen. 320 halfvat: een vat half zo groot als de, overigens wisselende, maat die met vat werd aangeduid. 321 rongde D ronde - 322 souw D so - wel C D ontbreekt - 324 vil C D viel - 327 Schamelle D Schamele - 330 sucken D sulcken drie maal - 331 suur-muyl D suursmuyl - 334 wonder C D L wongder - 335 natge L natje - hy eet B C D het eet - 339 bedisselt volgens B C D; in A en L bediselt - 340 oppewisselt C D opgewisselt - 341 As D Als 321 Elementen: bastaardvloek: Gods elementen. 322 karigh: gierig. 324 vil: viel; spreken toe: aanspreken. 325 houwtet met niemet: gaat met niemand om; Joosten: de dochter van Joost. 326 Susterling: nichtje; troosten: helpen. 327 so bitter en so straf: zo hardvochtig. 328 beroyd was: arm was, d.w.z. niets overhield; dat hy wat om gods wil gaf: als hij een aalmoes gaf. 330 hangdeloose tedt: onhandige sukkel; wieck-ebacken: halfzachte. 331 goet vaars: een echt kind van haar vader. 332 by hoy, en by gras: te hooi en te gras noot aant.; goelickjes: zowat. 335 eet al Coorentje groen: leeft van de hand in de tand. 337 S. Teunis dijck: waarschijnlijk de St. Anthonisdijk noot aant.. 339 bedisselt: in orde gebracht. 340 sticken van achten: munten, Spaanse matten; op voordel oppewisselt: op voordelige wijze ingewisseld noot aant.. 345 angdere C D angder - 346 maacktender B C maackteder - 350 Testement B C D Testament - 351 blaatje D blatje - geftimpje B C D geftempie - roemsteekje L romsteeckje - 352 troocentie L troocentje - kon hy L kan hy - 353 sammelde D samelde - 354 doel Heer D doel-heer - 357 viertien B C D L veertien - 358 smorgens D smorgen 344 beslommert: vol zorgen. 346 maacktender so haast een redderingh in: wist er heel gauw weg mee. 347 lanst vande Prins: letterlijk een soldaat van de prins, dus een man van ervaring in drinken enz. noot aant.. 349 Snoes-haen: rare snuiter; wey-man: jager, vrouwenjager; geest: pretmaker. 350 Dan: maar; in 't ouwe Testement: schertsend bedoeld. Van het Oude Testament, op zijn Oudtestaments, van de oude wet waren aanduidingen voor: ouderwets, degelijk. 351 blaatje enz.: verschillende kaartspelen noot aant.. 352 ticktackie: triktrak; verkeertie, troocentie: dobbelspelen noot aant.; uyt een eeckje: uitstekend. 353 tuysten: dreef oneerlijk handel noot aant.; sammelde: knoeide. 354 wild schut: jager; doel Heer: groot man van de schuttersdoelen; Papegay: houten vogel op een lange staak, het doelwit bij de schuttersfeesten. 355 by groot hans, by kleyn hans: bij mensen van aanzienlijke en van lage stand. 356 een rechtschapen Man: de ware man; hulck: lett. scheepslading; veel geld. 357 altemet: soms. 358 dronck ... Taback: rookte. * [B 4 v^o] 360 besett noot aant.. 361 Immers: om kort te gaan. 362 hulp heur allebey B C D hielp heur, arme sloof, - 363 een lust L en lust drukfout - 364 En om dat op te krygen C D En om te krijghen - 373 speulen D spelen - 374 tegen C D teughen - 380 Besongder D Besonder 362 heur allebey: zijn vrouw en zichzelf; pocken: ‘Spaanse pokken’, syfilis. 365 Seper: zeker. 368 sluymer: verkwister, doordraaier; wel of vaart: welvarend van leeft. 369 waer na ... wachten: waarop ... wachten. 370 iachten: haast maken. 371 krompt: bocht. 373 Pots Longeren: bastaardvloek: Gods longen; speulen vande versierde: komediespelen. 375 louter gewelt: alle geweld. 376 op rekening van: ter verrekening van. 377 sacker lyden: bastaardvloek: heilig lijden. 382 hy myn selfs: hij zelf voor mij. 383 goelickjes: zoetjesaan, ongeveer; kartier uyrs: kwartier. 384 an treden: voortmaken, stevig doorlopen. 385 gy D jij - 386 Ick miende warhaftich C D Ick mien waeraftich - 387 gants volgens B C D L; in A gaats drukfout - 388 huyendsdaaghs B C D L huyensdaeghs - 389 pas B C D te pas - 391 sackereelde B C D sackereele - die loochendet L dit lochendet - 393 Missaack C D Missaeckt - 396 geeft L geef - 397 vil C D viel - Kaerel L Karel - 398 souwtie L souwtje - 403 moeytjes C D L moytjes 387 gants sacker koeck en Vygen: bastaardvloek noot aant.. 388 quaet: moeilijk; huyendsdaaghs: tegenwoordig, vandaag de dag. 390 over Jaar: voor een jaar; verschenen was: betaald had moeten worden. 391 sackereelde Gaffel: vervloekte vlegel. 392 de Nicker moet iou schennen: de duivel moge je halen. 393 Missaack: ontken; Kneuckel: kinkel; dat doet de droes: daar zit de duivel achter. 394 het Ruyntje van 't stal: trok mijn mes; de kop was myn so kroes: ik was zo nijdig. 395 Ick torrenden hem na 't gat, ick gingh hem na de huyt tijen: ik ging hem te lijf. 396 Veen-vos: boerekinkel; daer uyt snijen: uit je lijf snijden. * [C 1 r^o] 402 duyt, helder-penning, kruys: munten van geringe waarde. 403 Immers: enfin. 404 most C D moest - 410 oorelof B C D L oorlof - hum D hun - 413 mist C wist - 414 meer gelijx as D meer as - 417 hem eten B C D hem noch t'eten 404 my ... genoegen most laten: genoegen moest nemen. 405 moeyt: spijt; bedroeft: verdrietig. 406 gewacht hebt en getoeft: hebt liggen wachten. 407 wel gemiest: goed vetgemest. 408 schilde: schouders. 410 Met oorelof: met je permissie; Lansje: kerel. 413 gy mist: je vergist je; waer souwt gy u wel toe neygen: waar denk je aan. 414 Ele-man: beste kerel. 415 ick kan niet kallen: ik kan het niet uitdrukken. 416 noch: toch. 417 Dan ick ontgeeftme: maar ik zet het uit mijn hoofd. 418 Dat sum recht: daar heb je gelijk aan. 419 mennige D menighe - 421 al die L al de - 423 Zuyer-kerck D Zuyder-kerck - 424 Met die L Met de - treflijck D treffelijck - 426 daken D dacken - nuw D nieuw - 428 de mieste C D die mieste - 433 kondt C D kon - 434 Aaltge D Aalge - 436 ben gy D ben jij - arige C D arrighe - 438 Uyter B C D L Wter 420 witte-broots Keyeren: rijkeluis-zoontjes. 421 doet hem ... op: vertoont zich. 422 wert gehouwen met: wordt in stand gehouden, beschermd, door middel van. 423 de Zuyer-kerck noot aant.. 424 witte: blanke; treflijck: voortreffelijk, prachtig. 425 weer-lichtend geschimmer: weerkaatsend geschitter. 426 dat nuw getimmer: die nieuwe gebouwen. 427 verkeert: me opgehouden. 428 ick was by de mieste geacht, en wel begeert: ik werd door de aanzienlijksten geacht en de omgang met mij werd gezocht. 429 Wat duycker: wat duivel. 431 drinck-penningh: fooi. 433 pondt: 20 schellingen noot aant.; kondt: kunt. 434 van Aaltge singen: drinken en feestvieren. 435 Lansje: kameraad; versta gy wel: begrijp me goed; staet vast: krijg je in elk geval. 436 arige: slimme noot aant.arige. 437 by gedt: bij God. 438 Maegh: vriend; rustich: royaal. 440 de Koe B C D die koe - 441 slijden C slysen - bin L ben - 445 smargens D smorgens - 449 sy. In A sy, 439 fijn man: beste kerel. 440 Gedieuw: adieu (uit ge, gij adieu). * [C 1 v^o] 441 gants sacker venten: bastaardvloek; wellicht: Gods sacramenten. 442 parlementen: te keer gaan. 443 mach verwilderen: kan wel eens aan de rol gaan, maar daarom is hij nog niet zo beroerd. 444 De Nicker enz.: men schildert de duivel ook wel zwarter af dan hij is. 446 Wat het enz.: Wel, nu ik het grootste deel van mijn geld erdoor heb gebracht, moet het laatste restje er ook maar bij. 448 Wat so de vellen: leve de drinkebroers (?) noot aant.; op een qua merrickt moetmen wel teeren: als men slechte zaken gedaan heeft, moet men het er goed van nemen. 451 soens. In A soens, - 454 aasent L aasem - 455 epronckt D epronck - 457 kousebanckjes L kousebancks - 459 aasingt L aansight - 462 marrickt L marickt 450 Ast is: precies. 451 vriendelijck: verliefd; gy bint goet wijfs: je bent erg op de vrouwen gesteld. 452 ick word so tochtich: ik krijg zo'n zin in je; wat groens: iemand die zin heeft in vrijen. 453 hoe gaen mijn ooghen enz.: wat gaan mijn ogen te gast. 454 aasent: aarseind of aangezicht? Joosje maakt hier waarschijnlijk een dubbelzinnig compliment noot aant.; seyen: zaaien. 455 epronckt: mooi gekleed. 456 reyn: knap; op sien: oogopslag. 457 flouweelen opslaegjes enz. noot aant.. 459 aasingt: gezicht. 460 ghequelt vande madt: mottig, pokdalig, hier mogelijk tengevolge van syfilis. 461 Peys: goede verstandhouding. 462 podden: padden. Met dit spreekwoord zegt Giertje: Als je met mij tevreden bent, dan moet je wel heel erg happig zijn. 463 quist-quas L quis-quast - 465 wagenaers, ick hoor D wagenaers, hoor - 468 kunst B C langst D lanst - 469 Jaesie B C D Jae sie L Ja siet - 473 mont L mongt 463 hangt uyt de quist-quas: niet handtastelijk worden! noot aant. 464 Ick geef wel snack, voor back, enz.: ik geef gewiekst antwoord op een gewaagde manier. 466 lest: voor het laatst. 467 Hanght vande banck: handen thuis. Vgl. vs. 463; banck: toonbank waarop het vlees te koop ligt; het vleys is verkocht: ik ben getrouwd, ik ben niet meer te koop. 468 kunst, tocht: pleziertje noot aant.. 469 Jaesie!: Jezus (?); schurft is haest geraackt: je bent gauw op je zeer getrapt. 470 weer doen ast jou beter staet: uitlokken tot vrijerij als het je beter gelegen komt. 472 by gants velten: bastaardvloek, misschien bij God en St. Velten (Valentijn). 473 Men sou enz.: je bent nog vurig genoeg. 475 Wech, wech enz.: Vgl. de vzn. 463 en 467. 476 mencaar: met elkaar; wat jongs: iets dat jong is. 485 binnen D binne - 487 dangkje L danckje 477 Al reelijckjes enz.: Nogal, en hoe staat het met jou; wel, God beware ons. 478 Gy bint enz.: Zoals jij bent zou ik aan jou mijn handen nog vol hebben. 480 het jongh: wat jong is; beknopt: appetijtelijk. * [C 2 r^o] 485 Kaalis kynt: zwerver, kale neet. 486 vande breyde kous: doodgewoon noot aant.. 487 Het zegendje bier: God zegene je bier noot aant.; gord wous: lett. God moge het zo bestieren. 489 der niet langh mee proncken: ermee wachten voordat ik het uitdrink. 490 hiel: helemaal. 495 byten D buyten - 496 vreemde D vremde - 497 gy praet C hy praet - 504 sulcke gasten D sulcken gasten 494 Wel, wat enz.: het is geen steek in de milt die ik voel (doordat ik buiten adem raak van het drinken), maar er wordt kritiek op me uitgeoefend, zodat ik erg verdrietig word. 497 eele geest: beste kerel; gy praet vanden ontijghen: je zegt ongepaste, onjuiste dingen. 498 komen slaach: terecht komen. 499 huych by haach: soort bij soort. 505 basten: stroppen. 506 seyllagie: tuig, of wijze van zeilen. 509 Suck man C D L Sulck man - suck vis B sucke vis - C D sulcken vis - 512 vuyle mannieren D vuylen manierey - 513 uurtie L uurtje - klieren D kleren - 519 Nou C Gou 507 pottagie: gerechten. 508 Speelnoots: bruidsjonkers en bruidsmeisjes. 509 man: schip (?) noot aant.. 512 vuyle mannieren: handtastelijkheden. 514 staet vast en bepeynster: staat er over te denken. 516 Lubbert: pseudoniem voor het lid. 517 vijsten: winden laten. Vert.: Dat is geen spek voor jouw bek. 518 liever kyeren: aardiger meisjes; stillen: bevredigen. 522 Wiljet C D Wiltet - 524 drinck L drinckt - 528 Krijschman B C D Krijghsman - daggen in A zonder punt C dagghen D daghen L dagen 520 sus: st! 521 Maer: wel. 523 Wel as enz.: Letterlijk: als een mens ten dode opgeschreven is, kan een kleinigheid hem doen sterven. Hier: als een man heet is, ontvlamt hij door de minste prikkel. 524 drinck een reys om: drink eens uit noot aant.; gylt: schuimt. 525 kynts: jò. Zie vs. 200. * [C 2 v^o] 526 hieltje: hele kan; klockjes: slokken noot aant.. 528 daggen: ponjaard of dolk. 531 broertie L broertje - 535 ic slaet D slaet - toe in A geen punt - 536 vaertie L vaertje - 540 Het citaat in A in romein. 530 Huysmans kyntje: boertje; gord bescherm is: God bescherme ons; hier uiting van verbazing. 531 kermis: vrolijke troep. 534 trentelde: waren lang besluiteloos; daer was geen raet toe: er was niets tegen te doen. 535 ried gelt: contant geld, gereed geld. 536 vaertie deynen: maat, dat is van jou. 541 loosen: slimme; hy: uitroep: wat, hoe? 542 borst: makker. 543 vaack in myn tangden, varkens dorst: honger noot aant.. 550 geesten C beesten D besten 544 Doet myn eerst bescheyt enz.: drink eerst met me, een halve of een hele kan dat beslis je zelf maar. 545 nochteren dronck: een dronk op de nuchtere maag. 547 ghepepen: gefloten. 548 de kan noot aant.. 550 geesten: toffe jongens; wel ghegouwen: veel opgebracht. 551 by get: bastaardvloek: bij God; sluymer: slemppartij; der ... afhouwen: er ... van houden, namelijk van het geld dat de koe heeft opgebracht. 552 't is eveliens: het is hetzelfde, het doet er niet toe. 554 platteelen: schotels; cappoenen: gemeste, gesneden hanen. 555 wat het mach syn Suster soenen: om te zoenen (?) 556 Tot: bij, te; gemeenelijck: gewoonlijk. 557 bloemer herten: bastaardvloek: (Gods) bloedend harte; bancken: smullen. 558 pots-nickel: bastaardvloek: Gods nicker (= Gods duivel). 559 speulnoot: makker; gy sout mijn tangden wel wat'rich maken: je maakt me aan het watertanden. 562 betielen: schotels. 563 Houw daer enz.: Pak aan, mijn beste vriend, ik heb er niet meer die zo groot zijn. Vgl. Molenaer 452. 564 dus: zo. 565 lecker tant: lekkerbek. 568 selle D sulle - 569 slichters B C D lichters - 570 datie L datje - 573 mannier C D manier - 577 waerdin D waerdinne 566 eele geest: beste man; wat: even. * [C 3 r^o] 568 een reys toe-pullen: eens toedrinken. 569 Gants slichters: bastaardvloek; vgl. vs. 152. 570 datie haestich vliet: dat je vlug loopt. 572 fyn-man: brave man. 574 dat is gangh: ik smeer 'm, ga er vlug vandoor noot aant.; dat ghebraan: dat gebraad. 575 eensloefs: regelrecht; diefjes vaers: helers. 576 altemets: nu en dan. 577 Flaers: wijf. Vgl. Symen vs. 134. 584 niet en D niet een - 586 sultet C D sullet - 592 sultet C D sullet 579 snobbeligen: om te zoenen. 581 Hoe vaar gy: hoe staat het met jou. 583 Huysman: boer (plattelander); gy klaart dat lustich: dat lap je 'm vlot noot aant.; giest: flinke vent; de boer vat het op in de betekenis van rederijker. 584 Vlamingen: leden van de Brabantse Kamer; Retrosyn: rederijker. 585 Ick brenght u: ik drink u toe; discordatie: twist, tweedracht. 586 wachten: zie vs. 88; plaan: inderdaad. 587 arguwatie: betoog. 589 dispensatie: uitdeling, b.v. van gunsten. 590 saan: spoedig. 593 graan: eig. het beste, de kern. Hier: uitstekend persoon, misschien: vriend. 601 Philosophije D Philophye - 609 gemeene D ghemeen 595 verkiert: gewoond, verblijf gehouden. 598 kyeren: kinderen. 599 over Zee, over Zanckt: op reis, het land uit. 602 ingnorantie: onkunde. 603 Clergye: geleerdheid (?). 605 ab'le: schone. 608 behoudens uwer gunst: neem me niet kwalijk. 609 't gemeene volck: gewone luidjes. 612 spreeck D sprack - 617 boven dit vers C D Optrecker- hy L gy - 619 my D mijn - 621 kan D ken 610 Rondeelen: dichtvorm zoals in vs. 585-593 noot aant.. * [C 3 v^o] 612 uyt de vuyst: voor de vuist weg. 613 Voor deuse tyt: op dit ogenblik; verkuyst: gediend. 614 mien ick: ben ik van plan; louter: netjes, flink, vlug; op te snappen: naar binnen te werken. 615 eelekaerten: bastaardvloek, waarschijnlijk van Heilige quarten. Zie WNT III, 4064; seentjes: pezen. 616 lyen: tevreden stellen. 617 past op mijn: past bij mij, d.w.z. is goed voor mij; 't is ghenoech dat hy het doopjen hout: de saus is voldoende voor hem, nl. de gauwdief. 619 Emme = ai mij; och; betien: begaan; Keesje wordt namelijk geplaagd door andere jongens. 620 gaen legghen en grynnen: voortdurend lopen huilen. 621 vynnen: vinden. 629 keesje D kesje - 630 sie B C D sier - 632 nochtent C D nochten - 633 I L Ey 622 Stee: stad. 625 gae gy noch te bier: zit je nog te drinken? 626 lecker: jongen. 627 grijnsbeck: huilebalk; leyd ... en huylt: jammert maar door. 629 schort: scheelt; hoe grey gy dus: wat huil je zo 630 begrobbelt: smoezelig (van het huilen). 631 ghesmeten: geslagen. 632 huy nochtent: vanmorgen; byt stroo: bij de beesten noot aant.. 633 I: uitroep: Och, toe; schaam'le: arme. 634 Mieste-koe: gemeste koe; ons was bevolen: aan onze zorg was toevertrouwd. 636 gants vijf-menten: bastaardvloek noot aant.; docht: dacht. 648 myn D men - komt B C D kom - 650 waerachtich L warachtich 638 dattet myn lief was: dat ik het met plezier deed. 639 eerlijcken man: nette kerel. 640 pracchen: sparen, elke cent omkeren noot aant.. 642 geest: handige bliksem; moet hem ... hebben geneert: moet zich toegelegd hebben. Dus: dat heeft hij vandaag niet voor het eerst gedaan. 643 gauwe-dief: handige dief; op ghetrynneert: bedreven in. 644 vaar: kereltje; wille: zullen. 646 lach: gelag, vertering. 648 rijdt: ergert; fluck: fluks, gauw. 649 met ghemoe: goedschiks. 650 stracks: dadelijk. * [C 4 r^o] 652 sus: st!; tot een: tot op een. 653 Maer: wel; een spaansche kluyt: munt ter waarde van 52 stuivers. 654 kitten. In A kitten: - 662 Kom C D Koom - slinger over C D slinger over my 654 Ik heb enz.: ik ben lelijk te pas gekomen, ik moest nodig voor twee drinken. 655 neers: achterste; selfs: zelf. 656 betielen: schotels; 't lach: het gelag. 658 schoone: kostbare. 659 over een kam gheschoren: op dezelfde manier behandeld, d.w.z. bestolen. 660 gedieuw: adieu; nae vertreckt: verder vertelt. 661 Steekatten: stadsmensen; begeckt: bespot. 662 slinger over: geef op; wat mach dese veyndt letten: wat staat deze kerel te treuzelen. 663 over eyndt setten: op stelten zetten. 664 Hou: pak aan; dese meer: deze feeks. 668 ick wil C D wil ick - 677 Het onderschrift in romein, deels in cursief. 665 So as u dat bekomt: als je er zin in hebt. 666 behendicheyt: slimme streek. 668 deur gaan: er vandoor gaan; maken geen gherucht: er niet over praten. 670 Al even wel: maar toch. 671 Maer op enz.: Men krijgt loon naar werken. Vgl. Stoett Spreekw. nr. 2530. 672 is die lief of waert: wordt die vriendelijk ontvangen. 673 inkomen: binnengaan; baert: te keer gaat. 674 vry: zeker. Vertaling: ze heeft zeker wel wat gelijk (of: niet helemaal ongelijk) en het zal haar zeker wat verdriet doen. 675 't verkerven: 't bederven, verkeerd doen. 676 is belaan: opgescheept is. 677 snijtse of: verbreekt de omgang met ze. - verdeylt: in rollen verdeeld.

Vorige Volgende

Kluchten (1971)

Kluchten

* G.A. Brederoos
Klucht vande koe.

Persoonagien.

Over het gehele werk

Over dit hoofdstuk/artikel

Kluchten (1971)

* G.A. Brederoos Klucht vande koe.

Persoonagien.

Over het gehele werk

Over dit hoofdstuk/artikel

* G.A. Brederoos
Klucht vande koe.