Groot lied-boeck

[p. 172]

40 Amoureus - Liedeken

I: 394

Op de Wijse: Adelijn, Bruynsmadelijn, ghy bent so hups en fijn.

Melodie herleid naar hs. Thysius (na 1590), f. 490^r (ed. Land, nr. 7).

[p. 173]

Te oordelen naar de bronnen is deze melodie in Bredero's tijd vooral het geestelijk bezit geweest van de meer ontwikkelde burgerij. Als wijsaanduiding - en dat is ondanks onze onvolledige kennis van de bronnen en de sociale beperktheid van het gedrukte boek toch het belangrijkste hulpmiddel om de mate van populariteit te bepalen - komt het lied slechts enkele malen voor, in één geval met een melodie. Daarentegen tel ik zonder veel inspanning een kleine twintig bewerkingen voor ensemble, luit of klavier, Engels, Nederlands, Duits en Italiaans, alle tussen 1551 en 1630. Het lied wordt geacht van Duitse origine te zijn, hoewel de tekst niet in Duitsland is aangetroffen en de melodie, behalve in bewerkingen, evenmin (een vergelijkbaar lied o.a. bij Böhme, nr. 196). Ook de Nederlandse titels en wijsaanduidingen wijzen oostwaarts: ‘Bruijnsmedelijn’, ‘Frisch Meechdelijng’ etc.. De Italiaan Mainerio noemt de melodie in zijn vierstemmige bewerking: ‘Tedescha’¹, zijn landgenoot Frescobaldi componeerde over de melodie een ‘Capriccio sopra la bassa fiamenga’.² De melodie behoorde dan ook kennelijk tot het internationale repertoire, i.c. dat van de muziekliefhebbers. Een Nederlandse tekst is niet bekend. Het lied is vrij zeker niet hetzelfde als het latere ‘Waer staet jou Vaders huys en hof Adelijn bruyn maeghdelijn’ (Van Duyse, II nr. 276), terwijl de melodie beslist een andere is dan de ‘Pavane Medelyn’ bij Valerius 1626, p. 98.

Slechts drie bronnen noemen het lied als wijsaanduiding: Fruytiers 1565, p. 97: ‘op de wyse van Frisch Meechdelijng’, met mel.; Veelderhande Liedekens 1566, f. 80^v: ‘Hubsch maechdelijn, hubsch maechdelijn’; Nieu Geusen Lb. 1592, f. 81^v: ‘Bruynsmedelijn, Bruynsmedelijn, etc.’ (Kuiper-Leendertz, II nr. 147). Nederlandse meerstemmige bewerkingen vindt men o.a. in Susato 1551 (ed. Giesbert), II p. 39 nr. 7 (vierstemmig, tevens oudste Nederlandse bron); Liber primus 1571 (ed. 1958), I p. 21 (vierst.) en hs. Susanne van Soldt 1599 (ed. 1961), nr. 13 (variaties voor klavier).³

Lit.: Van Duyse, II nr. 461.

1 Giorgio Mainerio, Il primo libro de balli (Venedig 1578). Hrsg. von Manfred Schüler. Mainz 1961, B. Schott's Söhne (= Mus. Denkmäler, 5), nr. 9. Als nr. 10 een Saltarello over dezelfde melodie.

2 Girolamo Frescobaldi, Orgel- und Klavierwerke. Gesamtausgabe hrsg. von Pierre Pidoux. II: Das erste Buch der Capricci, Ricercari und Canzoni 1626. Kassel-Basel-London 1957, Bärenreiter, p. 26.

3 Meer bewerkingen, vnl. buitenlandse, in John Ward (ed.), The Dublin Virginal Manuscript. Wellesley College 1954, nr. 19, en bij Curtis, p. XXVIII.