Groot lied-boeck

CLV Een Klach-Liedtjen

I: 500-501

Klaaglied van een jonge vrouw oorspronkelijk geschreven voor Bredero's Griane en met zoveel verwijzingen naar haar situatie daarin, dat het los daarvan weinig zin heeft. Prinses Griane is gevangen gezet omdat zij een huwelijk met de door haar vader gewenste prins Tarisius afwijst; zij heeft trouw beloofd aan prins Florendus van wie zij heimelijk een kind verwacht. Waarom men dit lied in 1622 heeft opgenomen, is duister, en méer nog waarom het in 1644 en 1677 gehandhaafd bleef.

Beginregel O Droeve tijdt//die ick verslyt

Vindplaatsen: Griane 1616, vs. 1169-1208; Groot Lied-boeck 1622 II: 97-98; Liedt-boeck 1644: 29; Liedt-boeck 1677: 34; Kalff 1890: 494-496; Knuttel: enkel in Griane; Van Rijnbach 1944: 267-268.

Omvang: 40 verzen, tien strofen van 4 regels. Aangezien de vzn. 1 en 3 enkel binnenrijm hebben en niet op elkaar rijmen, zou men de strofe ook kunnen zien als bestaande uit zes versregels.

Versvorm: jambisch metrum met vier heffingen (of eigenlijk tweemaal twee) in de vzn. 1 en 3, drie in de vzn. 2 en 4.

Rijmschema: (a) a b (c) c b.

Melodie: Matter 1979, blz. 194.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622	Griane 1616	Liedt-boeck 1644
5 verd	verr'	verd'
7 Helaes	Helas	Helaes
11 haer	hart	haer
27 bedreest	bevreest	bevreest

10 Sult nimmer ghy ophouwe: In Griane (ed.-Veenstra; Culemborg 1973) blz. 73 wordt ghy opgevat als proleptisch by Dit hart ghewelt (vs. 11). Daaruit volgt dat ophouwe moet worden vertaald als: eindigen, tot een einde komen. In I: 500 wordt ophouwe echter verklaard als tegenhouden, beletten, dus als een over-

[p. 432]

gankelijk ww., met Dit hart ghewelt als lijdend vw. en ghy als verwijzende naar ongheluck (vs. 9). Deze laatste verklaring verdient de voorkeur.

18 versufte Grijser: namelijk Grianes vader.

27 Mijn schim bevreest: In Griane (vs. 1195) wordt bevreest verklaard als vrees aanjagende, in I: 501 als schuwe, angstige. Volgens WNT II, kolom 2359, is het ww hevrezen in de zin van iemand doen vrezen, hem vrees aanjagen, na de middeleeuwen zeldzaam. Hoewel bij Bredero zo'n middeleeuws gebruik niet ondenkbaar is, zou men dan toch eerder bevrezend verwachten, dan bevreest.

30 Mijn Echte Man ghepreesen: Het is de vraag of Bredero zich hier geen woord-speling heeft veroorloofd; ook in Griane (vs. 1198) staat echte Man in twee woorden. Florendus was wel Grianes minnaar en de vader van haar nog ongeboren kind, maar in juridische zin niet haar echtgenoot. In het toneelstuk gebruiken Florendus en Griane overigens de huwelijksterminologie al in een vroeg stadium jegens elkaar als uitdrukking van hun wederzijds liefdesgevoel, zie Griane vs. 364, 368, 378, 497, 502. Eenzelfde gebruik van echte man vindt men bij Hooft in zijn Granida, vs. 522 (ed.-Stoett II, blz. 168).