Groot lied-boeck

[p. 378]

CXIII Amoureus-Liedtjen

I: 382-384

Liefdeslied door een jonge vrouw gezongen ter ere van haar geliefde. De stijl wordt gesierd door talrijke alliteraties.

Het is in Lucelle een lied, door Lucelle zelf geschreven en op haar verzoek door Margriet voor haar gezongen. Het is in Het daget een lied, door Margriet geschreven en op haar verzoek door Claertjen gezongen. De beide situaties zijn vrijwel identiek. Daar het niet vaststaat in welk jaar de door Bredero geschreven fragmenten van Het daget zijn ontstaan, valt het ook niet uit te maken hoe men de onderlinge verhouding tussen de drie publikaties moet zien. Uit de varianten blijkt wel dat de samenhang tussen Lucelle en Lied-boeck nauwer is, dan die tussen Lied-boeck en Het daget. Terwijl in Lucelle en Lied-boeck de strofen 10 regels tellen, heeft Het daget strofen van 8, doordat de vzn. 5-6 en de vzn. 8-9 telkens als éen regel met binnenrijm zijn afgedrukt.

Beginregel: Lof Moeder vande Minne

Vindplaatsen: Lucelle 1616, vs. 1027-1096; Groot Lied-boeck 1622 II: 44-45; Het daget uyt den oosten 1638, vs. 295-350; Kalff, niet in Lied-boeck; Knuttel, idem; Van Rijnbach 1944: 201-203.

Omvang: 70 verzen, zeven strofen van 10 regels.

Versvorm: jambisch metrum, met drie heffingen in de vzn. 1, 3 en 7, vijf heffingen in de vzn. 2 en 4, en twee in de vzn. 5, 6 en 8; in vs. 10 twee trocheeën, maar doordat vs. 9 eindigt op vrouwelijk rijm en enjambement, is er een doorgaande alternering.

Rijmschema: a b a b c c d e e d.

Melodie: Matter 1979, blz. 142.

Varianten
Groot Lied-boeck 1622	Lucelle 1616	Het daget 1638
3 sinnen	zinne	sinnen
4 met eer en	met eer en	met een
ontfonghen	ontfonge	ontfongen
9 konstich	konstich	kunstich
12 leeft	leest	leest
swier, van stal	swier, van stal	stal, van swier
15 vangh	rang	rang
19 begraven	gegraven	gegraven
21 Och wat volmaeckte	Och wat volmaackte	Wat Goddelijcke
23 Die	Die	Doch
24 syn ghecleynst door	zijn gekleynst door 't	glad gheschaeft tusschen
t'breyn en	breyn en	de

[p. 379]

29 nochte	noch geen	noch geen
34 gemoet en sinnen	gemoet en sinne	ghesicht en sinnen
35 t'waere zyn	'tware sijn	weesend-syn
36 stofloos	stoffeloos	stof-loos
37 Geest en	geesten	Gheesten
43 cont	keunt	meught
44 het wert van my	het wert van mijn	dat wert van my
45 en	en	ick
48 veele	vele	veelen
49 ten deele	ten deele	te deelen
51 placht	plach	plach
53 Loshertich te	Los-hartich te	Wijshartich los te
54 waerden	waarden	waerde
63 my	mijn	my
65 mijn	mijn	my
66 nolt	rolt	rolt
67 keunt	keunt	kunt
68 my	myn	my

10 Mijn Liefs deuchden: In dit vs. spreekt het meisje over haar geliefde in de derde persoon. In vs. 11 begint een beschrijving van de vele kwaliteiten die zij in hem erkent; ook dat gedeelte, t/m vs. 40, is moeilijk te denken als gericht tot een aanwezige. Wel staat in vs. 19 u Ziel, maar deze uitzondering kan men desgewenst verklaren doordat het meisje zich zijn aanwezigheid voorstelt of wenst; in de vzn. 30, 31 en 38 staat opnieuw Hem, Syn, Hy. In vs. 41 echter gaat zij voorgoed over naar de tweede persoon.

20 Noch: Hoewel tegen een verbinding met grooter (vs. 18) geen bezwaar bestaat, kan Noch ook met de bet. van buitendien, daarenboven (WNT IX, kolom 2047) behoren bij inwendich.

34 Dat ons ghemoet en sinnen: Het verschil tussen het op het geestelijke gerichte ghemoet en de op het tastbare gerichte sinnen zet zich chiastisch voort in vs. 35 en vs. 36.

53 Loshertich: Volgens WNT VIII, eerste stuk, kolom 2987 een woord van Spiegel, en in navolging van hem door Hooft gebruikt. Ook Bredero zal het aan Spiegel hebben ontleend.

59 En baert gheen swaer verliesen: Wie geleerd heeft de aardse schatten met een onthecht hart te bezitten en zich op de hemelse waarden te richten, is ervoor gevrijwaard een aards verlies als zwaar te voelen.

66 nolt: WNT IX, kolom 2060, verklaart nollen ‘ongeveer als synoniem van sollen’, maar geeft geen andere bewijsplaats dan dit vs. van Bredero.