Groot lied-boeck

[p. 614]

tekstkritische noten

CXCV Liedeken

Het weten en wijs syn, sou my in alle delen // seer veel verschelen,¹
Het weten leert kunst-greep, ampt, recht spreken en helen // na bootsen spelen,²
Veel krijght die schrand'righ leest // verschiet van boecken,³
Maer achtmen wijsheyd meest // men moetse inden Geest // by Gode soecken.

De pronck-kennis en yd'le roem van veel te weten // maeckt ons vermeten:⁵
En leyder! om goet-wordingh wy niet eens en sweten // maer God vergeten,⁶
Wy soecken 't valsche schijn // voor 't goede wesen,⁷
Al wert van ick en mijn // de schaduw niet maer 't zijn // voor 't best gepresen.⁸

De liefde loose harsen-kunt pooght steets te pralle // met schoon te kallen,⁹
Doch ware wijsheyts hooghste punt, soeckt God in alle // meest te gevalle,¹⁰
Wie die in sich bevijnt // die sal bemercken,¹¹
Dat woorden-kunst is wijnt // want 't meeste nut verschijnt // in goede wercken.¹²

CXCV
In 1622 blz. 56. In vs. 1 het aanvangswoord in romein kap. met grote sierletter H.
5 pronck-kennis in 1622: pronck, kennis - 22 baren in 1622: bar en

1 sou my: behoort voor mij; in alle delen: in alle opzichten; verschelen: onderling te verschillen.

2 kunst-greep: kundigheden; ampt: bestuursfunctie; helen: genezen; na bootsen spelen: toneelkunst.

3 verschiet: voorraad, verscheidenheid (bij leest); of voordeel (bij krijght).

5 vermeten: hoogmoedig.

6 leyder: helaas; niet eens: helemaal niet; sweten: spannen ons in, doen ons best; maer God vergeten: maar wij vergeten God.

7 voor: boven, meer dan.

8 wert: wordt; van ick en mijn: door mij zelf; of drukfout voor: elck en mijn (?).

9 harsen-kunt: verstandskennis; pralle: pralen; kallen: praten.

10 in alle: in alle opzichten; te gevalle: te behagen.

11 die: nl. ware wysheyt (vs. 10): bevijnt: bevindt, aantreft.

12 wijnt: wind.

[p. 615]

 

De eersucht drijft verwaende lien tot hoogh te spreken // voor slechte leecken,¹³

 

Doch eenvoudelijck slecht, en recht berou te spreken // doet meer af-breecken,¹⁴

15

En schricken van het quaet // jae gantsch verlaten,¹⁵

 

Daer d'ander 't vollick laet // verwondert; want 't verstaet // niet watse praten.¹⁶

 

 

 

Wat baet datmen soo seer verkeert // de tijt verquisten // in schoolsche twisten?¹⁷

 

Al waer men schoon soo schrift geleert // dat wy 't al wisten // ten maeckt geen Christen;¹⁸

 

Maer wel die sabbatteert // van eygen wanen,¹⁹

20

Van sonden en begeert // die selfs doet 't geen hy leert // die kan vermanen.²⁰

 

 

 

Het mont-geswets kijflusts, woord-strijd noch 't bitter schelden // die stichten selden,²¹

 

Maer baren felle nijt, weer-wraeck en straf vergelden // van 't geen hen quelden,²²

 

Verkeerden van 't gemoet // die last'ren garen²³

 

Het geen een ander doet // het sy dan quaet of goet // syn dat leeraren?²⁴

13 hoogh: hoogdravend; slechte: eenvoudige.

14 slecht, en recht: ronduit; af-breecken: breken met (nl. het quaet, vs. 15).

15 verlaten: vermijden, nl. het quaet.

16 d'ander: nl. de inhoud van vs. 13; verwondert: verbluft; watse: wat zij, nl. de lien (vs. 13).

17 baet: baat het; verkeert: onredelijk; verquisten: verkwist: meerv. vorm bij men.

18 Al waer men schoon: ook al was men; 't al: alles.

19 wel die: wél maakt het iemand Christen als hij; sabatteert van: rust neemt inzake, afstand doet van.

20 begeert: begeerte; die kan: die kan met recht.

21 mont-geswets: hol gepraat; kijflusts, woordstrijd: getwist van de kijflust(igen); de komma is storend.

22 baren: veroorzaken; nijt: wrevel; straf: streng.

23 Verkeerden: ontaarden; die last'ren garen: die graag afgeven op.

24 leeraren: predikanten.

[p. 616]

25

Ghy meesters kloeck, vloeijend en rijck in wetenheden // van rijm en reden,²⁵

 

Dijn pont, dijn licht, dijn Hemel-gaef, wilt toch besteden // tot nut en vreden,²⁶

 

Jaeght uyt dijn eygen hert // dijn huys-vyanden,²⁷

 

Maer meest siet elck te vert // en blijft in 't aertsch verwert // met onverstanden.²⁸

25 meesters: rederijkers; wetenheden: kennis.

26 pont: talent; vgl. Lukas XIX: 12-26; licht: inzicht; vgl. Lukas XI: 33; Hemel-gaef: hemelse gave.

27 huys-vyanden: innerlijke vijanden.

28 meest: meestal, vert: ver; dus niet naar zichzelf; verwert: verward; met onver standen: met wanbegrip.