Groot lied-boeck

[p. 560]

tekstkritische noten

CLXXVII

Wat raestu dolle mensch verwoet?¹
Wat klampstu dus met arremoet²
In aver oude twisten?³
't Is ydelheyd (o schepsel blind!)
Dat ghy dijn selven soo vast bind
Aen 't wanen of sectisten:⁶
Want de erf-leer en voorgangh port,⁷
Datmen onstuymigh toornigh wort,
Oock vadsich, en versuymel.⁹
War-geesten kloeck, en kibbel sieck¹⁰
Verwecken uyt een wrock, of pieck,¹¹
Veel nickers woest getuymel.¹²

Hoe derfstu schim met koener kop,¹³
Soo stijgen hen ten ladder op¹⁴
In Gods geheymenissen?
Meest 't komt die steets op d'Hemel staert,¹⁶
Sijn selfs vergetend', ende aert,¹⁷
In vuyle val te glissen.¹⁸
Wat wilstu dan, o aerden worm!¹⁹
Gods hoogen raet, en schoener form²⁰
Met aerts vernuft doorgronden?
Het blind verstant, schermutst en mist²²

CLXXVII
In 1622 blz. 27. Het lied heeft geen titel. In vs. 1 het eerste woord in romein kapitaal met grotere sierletter W.

1 verwoet: redeloos.

2 klampstu: klemt gij u vast; met arremoet: in boosheid.

3 aver oude twisten: oeroude twistpunten.

6 't wanen of sectisten: betweterij en sectarisme.

7 erf-leer: geërfde leer; voorgangh: voorbeeld; wschl. met toespeling op de leer van de erfzonde en op de felle kerkelijke voorgangers; port: dringt aan.

9 vadsich: lui; versuymel: nalatig.

10 kloeck: spitsvondige.

11 pieck: wrevel.

12 Veel nickers enz.: veel duivels woest gewoel.

13 derfstu: durft ge; schim: nl. het sectarisme; met koener kop: brutaal-weg.

14 hen: heen, vanhier.

16 Meest 't komt: meestal overkomt het hem, die; nl. wat in vs. 18 staat.

17 aert: aarde.

18 vuyle: afschuwelijke; te glissen: uit te glijden.

19 aerden worm: aardworm, uit stof gevormd nietswaardig wezen.

20 raet: raadsbesluit; form: schepping.

22 schermutst: vecht zo maar wat.

[p. 561]

 

Gedenckt, o mensch! hoe dat du bist

 

Bewentelt in dijn sonden.²⁴

 

 

25

Wie sich tot sulck hert-spieg'len went,²⁵

 

Sijn eygen snootheyt eerst bekent,²⁶

 

Dees doet hem Gode kennen,²⁷

 

En zijn verwende qua natuur²⁸

 

Leert hy (met Christ) al valt het suur

30

Door tegen-wenst ontwennen.³⁰

 

Ach God, hoe dick en menigh reys³¹

 

Weer-streeft dit stribblich weelich vleys³²

 

Mijn redelijck vermogen?

 

Wel duystmael (leyder!) op een dach;³⁴

35

Heer geeft dat ick verwinnen mach³⁵

 

De Vader vande logen.³⁶

 

 

 

O Schep-Heer my tot dy bekeert,³⁷

 

Ick bid dat ghy mijn bidden leert,³⁸

 

Oock sterven, en wel leven;³⁹

40

Eer dat mijn jaren rollen af,

 

En my den doodt het stinckend' graf⁴¹

 

Sal tot een proije geven,

 

Gelijck het lijf hier heeft van noot

 

Huys, kleedingh, wijn, water en broot:

45

Soo heeft de ziel van noode

 

Gesont geloof, verlicht verstant,

 

O Heer u Geest, u woord, u hant

 

Die treckt ons uyt den doode.⁴⁸

24 Bewentelt: verstrikt, vastgesnoerd.

25 hert-spieg'len: zelfonderzoek; toespeling op het dichtwerk van Henrik Laurensz. Spiegel (1549-1612): Hertspieghel (postuum, 1614).

26 snootheyt: boosheid; eerst: als het eerste, dadelijk.

27 Dees: en dit.

28 verwende: ontaarde.

30 tegen-wenst: tegengestelde gewenning.

31 dick: dikwijls; reys: keer, maal.

32 weelich: lustzoekend.

34 duystmael: duizendmaal; leyder: helaas.

35 verwinnen: overwinnen.

36 Vader vande logen: de duivel.

37 Schep-Heer: Heer en Schepper; my tot dy bekeert: bekeer mij tot u.

38 mijn: mij; zo ook in vs. 50.

39 wel leven: goed, deugdzaam leven.

41 den doodt: onderwerp.

48 den doode: de dood.

[p. 562]

 

O Bou-Heer van 't menschlijck geslacht,⁴⁹

50

Suyvert mijn hert, en geeft mijn kracht⁵⁰

 

U wegen te bewand'len:

 

Maeckt my alleen niet letter-wijs,⁵²

 

Maer geeft dat ick u goetheyt prijs

 

By vromen en verstand'len.⁵⁴

55

Wel hem die 't geen hy kent voor goet

 

Recht wel beleeft, en daed'lijck doet⁵⁶

 

Met ware goede daden,

 

En niet op sijn verdiensten siet:⁵⁸

 

Gods segen hier, en nae geniet⁵⁹

60

Den Hemel uyt genade.⁶⁰

49 Bou-Heer: bouwer; vgl. vs. 37.

50 mijn kracht U: mij de kracht om uw.

52 alleen niet: niet slechts; letter-wijs: geleerd.

54 verstand'len: verstandige mensen.

56 Recht wel: helemaal goed; daed'lijck: in feite.

58 sijn verdiensten: zijn eigen verdiensten, deugden.

59 nae: later, hierna.

60 uyt genade: door de genade Gods.