Groot lied-boeck

[p. 465]

tekstkritische noten

CXLI Dochters Klach-Dicht Van de ongetrouwicheyt van een die sy bemint^-

Mach ter werelt eenighe pijn
Hier des menschen herten quellen?
Macher eenighe droefheyt sijn
Die ons altijdt gaat versellen?⁴
Om onsen grooten ongheluck⁵
Te doen kennen door de druck.

Soo de smarten ons nemen af⁷
En de menschen vast aencleven⁸
Tot int verrotte stinckend' graf,
Soo aenschouwt mijn droeve leven¹⁰
En hoe dat de Fortuyne snoot¹¹
Mijn Jonckheyt spysset metter doot.¹²

Het Jaar verjaert sich alle Jaars¹³
Steedts vernieuwen haer de dinghen,¹⁴
Latende hier gheheuchnis schaars¹⁵
Door de buerts veranderinghen¹⁶
Sleept soete Lent de Somer heet¹⁷
En gure Herfst de winter wreet.

CXLI
In 1622 blz. 83-84. In vs. 1 grotere initiaal M. Ook opgenomen in Tragedische ofte Klaechlijcke Historien, deel IV, waarschijnlijk 1612. Het lied wordt gezongen door een vrouw.
48 trouwe plicht in 1622: trouweplicht - 67 wapen, cruyt in 1622: wapen cruyt - 73 beloofde volgens 1612; in 1622: bedroefde

- Dochters: van een meisje.
Van: over.

4 Die ons enz.: die voorgoed bij ons blijft.

5 onsen grooten ongheluck: ons zeer ongelukkig lot, de droevige toestand van de mens in het algemeen.

7 Soo: zoals de smarten nu eenmaal enz., zo is ook, naar men kan zien, mijn droeve leven; ons nemen af: ons onze kracht ontnemen, ons verzwakken.

8 vast aencleven: onverminderd bijblijven.

10 Soo: dan, of zo ook; vgl. vs. 7.

11 de Fortuyne snoot: het boosaardige lot.

12 spysset: voedt.

13 verjaert sich: wordt herboren.

14 haer: zich.

15 gheheuchnis schaars: weinig herinnering; na dit vs. denke men een punt.

16 buerts veranderingen: beurtwisselingen.

17 Sleept: heeft in haar gevolg.

[p. 466]

 

De ys-keeghels van cleyne vreucht¹⁹

20

Die de koude vorst mach senden:

 

Die werden vervormt en verjeucht

 

Haar wranghe kild' slist int ende,²²

 

Als des goude Sons blond ghesicht

 

De Ram vergult met glantse licht.²⁴

 

 

25

Maer eylacy myn banghe last²⁵

 

Is geplaatst soo gants stantvastich,

 

En myn ongheluck blyft oock vast²⁷

 

Mits 'tghevalle overlastich²⁸

 

My flucx ontrooft de soetste vreucht

30

Van myn tedere groene jeucht.³⁰

 

 

 

'Tonweer noch de gillende wind

 

Becrijcht soo niet de Zeebaren.³²

 

Niemandt hem soo beangst en vindt

 

Om ghevaerlijck snachts te varen,³⁴

35

De Zee niemant soo seer en schent³⁵

 

Als my dit ongheluck vol ellent.

 

 

 

Soo de schaduw'de Ziel verbeeldt³⁷

 

Een ontgloorde doove koole.

 

Myn klaarheyt ghy oock soo ontsteelt³⁹

40

Dies moet ick int duyster doolen:

 

Wech doode hoop vol valsch bedroch

 

Wat pluymstrijckt ghy mijn harte noch?⁴²

19 van cleyne vreucht: vreugdeloze, droevige.

22 Haar wranghe kild': hun bijtende koude; slist: neemt af, vermindert.

24 De Ram: het sterrenbeeld Aries of Ram; dat het lentepunt zich in de Ram bevond, gold voor de klassieke oudheid; glantse licht: lichte glansen.

25 banghe last: kwellende verdriet.

27 vast: constant.

28 Mits: daar, aangezien; 'tghevalle overlastich: het al te zwaar drukkende lot.

30 groene: prille, jonge; of verliefde.

32 Becrijcht: bestrijdt.

34 ghevaerlijck: met levensgevaar.

35 schent: doet schade.

37 Soo de schaduw' enz.: zoals de schaduw de ziel voorstelt, nl. als een uitgedoofd vuur (?); de punt na vs. 38 denke men weg.

39 Myn klaarheyt enz.: zo ontrooft gij mij ook mijn helderheid; ghy: nl. de ontrouwe minnaar.

42 pluymstrijckt: vleit, paait.

[p. 467]

 

Indien het vervolch van myn smart⁴³

 

Waar ghebouwt op hoop of reden⁴⁴

45

Ick leed' gherust, ghetroost van hart

 

Seer wel ghenoeght, ja te vreden⁴⁶

 

Ghy soudt myn seer schuldige vlyt,⁴⁷

 

En trouwe plicht mercken altyt.

 

 

 

Maar Hope is syn sterckheyt quyt

50

Dies moet ick het onrecht lyen,

 

Want voor mijn liefde crijch ick spijt⁵¹

 

Voor mijn trouwheyt een vermyen:⁵²

 

Ach! ick onschuyl het claar ghesicht⁵³

 

Van't doorluchtich heldere licht.⁵⁴

 

 

55

Eylacy! recht als ‘truyghe cruyd’⁵⁵

 

Op 'tghebercht, en diepe dalen

 

Niet sonder vocht, voort en spruyt:⁵⁷

 

Soo loop ick lusteloos dwalen

 

Als haar dat werelts ooghe rept⁵⁹

60

Dat alle maanden sich verschept.⁶⁰

 

 

 

Had ick Medeas Rieme cracht⁶¹

 

'K souw die Toverkunst gaan leeren

 

Ick sou haast crijghen in myn macht⁶³

 

Myn ontroofde lief en Heere

65

Ick soude hopen dat ick dan

 

Hem sou ghenieten voor myn Man.⁶⁶

43 het vervolch enz.: wat er na mijn smart komt.

44 Waar: zou zijn.

46 te vreden: vol tevredenheid; na dit vs. denke men een punt.

47 myn seer schuldige vlyt: het dienstbetoon dat ik u verschuldigd ben.

51 voor: als dank voor; spijt: afkeer.

52 een vermyen: gemeden worden.

53 onschuyl: verberg mij voor.

54 doorluchtich: schitterend; licht: nl. de zon.

55 ‘truyghe cruyd’: het wilde struikgewas.

57 Niet... voort en spruyt: niet langer groeien kan.

59 haar...rept: zich haast; dat werelts ooghe: de maan.

60 sich verschept: als herschapen herleeft.

61 Medea: tovenares in de griekse mythologie; Rieme cracht: vermogen van de tovergordel, nl. van Medea.

63 haast: spoedig.

66 hem ghenieten voor: met hem leven als.

[p. 468]

 

Maar ic heb wapen, cruyt, noch kunst⁶⁷

 

Noch verboden gogel-weten⁶⁸

 

Om u te trecken tot mijn gunst

70

Ach hoe meuchdy my soo vergheten?⁷⁰

 

In dees myn troosteloose noot

 

U liefde voert my in de doot.⁷²

 

 

 

Laas waar is de beloofde trouw⁷³

 

Waar is de naam van u vrouwe:⁷⁴

75

Siet hoe heylich dat ickse houw⁷⁵

 

En u trouw, is onghetrouwe

 

Gants meyneedich heel gheveynst

 

En myn eed is noch op het reynst.⁷⁸

 

 

 

Ach moet ick claghen dus om u!⁷⁹

80

Moet ick met myn laauwe tranen

 

De rulle aarde sprenghen nu?⁸¹

 

Ach ick smelt door het vermanen,⁸²

 

Maar ghy wreede, scharst en lacht⁸³

 

Met myn droefheyt, en myn clacht.

 

 

85

Sal ick soo heel schots syn versmaat⁸⁵

 

Sal ick soo verlaten werden?

 

Sonder schult van eenigh misdaat?⁸⁷

 

Ach lief siet myn trouw volherden,⁸⁸

 

Verleden jonst of deught en eer⁸⁹

90

Ghedenckt ghy liefste die niet meer?

67 cruyt: toverkruiden; kunst: kennis van magische formules.

68 gogel-weten: toverkunst.

70 meuchdy: kunt ge; het vraagteken na dit vs. hoort eigenlijk éen regel lager.

72 U liefde: mijn liefde voor u.

73 Laas: helaas.

74 de naam van u vrouwe: de tijd dat ge mij uw vrouw noemde.

75 ickse: ik haar, nl. de trouw (vs. 73)

78 noch op het reynst: nog geheel ongeschonden.

79 dus: zo.

81 sprenghen: besprenkelen.

82 door het vermanen: terwijl ik het zeg.

83 scharst: schertst.

85 schots: uit de hoogte.

87 Sonder schult: zonder schuldig te zijn; misdaat vergrijp.

88 trouw volherden: standvastige trouw.

89 Verleden jonst: vroegere liefde.

[p. 469]

 

Ick ben niet slingerliefd, noch licht⁹¹

 

Noch van weyffelbare sinnen.⁹²

 

Noyt en becoorde myn ghesicht⁹³

 

Een ander lief, als u te minnen,⁹⁴

95

Als u: door wien myn jonge Ziel

 

Hem wel eer gheluckich hiel.⁹⁶

 

 

 

'Tqaatste lief dat ick begeer,⁹⁷

 

Is dat ick u myn trouw wil gheven

 

Myn eenighe troost, naast God den Heer

100

Hier in myn beschreylijck leven¹⁰⁰

 

Och can u myn commerlijck leyd

 

Niet brenghen tot medogentheyd?

 

 

 

Dat ghy my om een minder laat¹⁰³

 

Dat en can ick niet verdraghen

105

Waar sy noch van een hoogher staat¹⁰⁵

 

Soo sou ick soo seer niet claghen!

 

Of my toe-schick, of nood-lod raackt¹⁰⁷

 

Myn trouheydt blyft even volmaackt.

 

 

 

Comt myn Lief, myn hart, myn vreugt

110

Comt omhelst ons oude minnen¹¹⁰

 

Als ick u sie, myn Ziel verheucht¹¹¹

 

Dan vernieuwen haer myn sinnen¹¹²

 

Myn hart syn cracht by een vergaart

 

Myn leven wert voor u bewaart.¹¹⁴

91 slingerliefd: veranderlijk in de liefde; licht: onstandvastig.

92 van weyffelbare sinnen: wispelturig van aard.

93 ghesicht: ogen.

94 als u: dan u.

96 Hem... hiel: zich achtte.

97 'Tqaatste: het allerergste; lief: liefste; aangesproken persoon.

100 beschreylijck: rampzalig.

103 een minder: iemand van geringer afkomst.

105 Waar sy: indien zij zou zijn.

107 toe-schick: beschikking, hetzelfde als nood-lod.

110 omhelst: keer terug tot.

111 myn Ziel verheucht: verheugt zich mijn ziel.

112 vernieuwen haer: verjongen, verjeugdigen zich.

114 wert: wordt.