Groot lied-boeck

[p. 421]

tekstkritische noten

CXXVII Claech-Liedt

Met Edel hooch begheeren
Mijn Ziele wert gevoet²
Ick wille my verheeren³
In mijn gedachte soet,
Ick smaecke onder t'lijen
Een verblijen.

Den lof van d'oude daden⁷
Is my soo lief en waard,⁸
Dat sy my doen versmaden⁹
Den druck die myn beswaart¹⁰
Hoe wel dat my de pijnen
Doen verdwijnen.¹²

Die'ck ly met goeder harten,¹³
Cloeckmoedich ick verdraach
Haar strafheyt en myn smarten¹⁵
In dees myn nederlaach,¹⁶
Can d'eer van myn begheeren¹⁷
Niet verkeeren.¹⁸

CXXVII
In 1622 blz. 59-60. In vs. 1 grotere initiaal M. Ook opgenomen in Tragedische ofte Klaechelijcke Historien, deel IV, waarschijnlijk 1612. Het lied wordt door een man gezongen, de forestier van Vlaanderen, die de prinses van wie hij houdt, alleen in bedekte vorm zijn liefde kenbaar kan maken.
73 sonder in 1622: souder

2 Mijn Ziele wert: wordt mijn ziel.

3 my verheeren: mij als heerser gedragen.

7 d'oude daden: de vroegere daden, wschl. de heldendaden van het voorgeslacht.

8 waard: dierbaar.

9 versmaden: gering achten.

10 die myn beswaart: die mij pijnigt.

12 verdwijnen: wegkwijnen; men denke de punt na dit vs. weg, en plaatse er een na vs. 13.

13 met goeder harten: zonder protest.

15 Haar strafheyt: hun hardheid, nl. van de pijnen (vs. 11); na dit vs. denke men een punt.

16 dees myn nederlaach: deze nederlaag van mij, nl. het overwonnen-zijn door de liefde.

17 d'eer van myn begeeren: mijn eervolle begeerte.

18 verkeeren: veranderen, zich wijzigen.

[p. 422]

 

Laet vry een ander singhen

20

Van Wapens en ghewelt

 

Van Crijghs-tochten bespringhen²¹

 

In het bestoven velt:²²

 

Ick sie van and're machten²³

 

My vercrachten.²⁴

 

 

25

Want hare flucxse handen²⁵

 

Soo forts zyn inde strijdt:²⁶

 

Als sy my croes vermanden²⁷

 

En vlack ter neder smijdt.

 

Haar aanval op myn sinnen²⁹

30

My verwinnen.

 

 

 

d'Onsiennelijcke wonden

 

Veel schaadelijcker zyn:

 

De quetsuer onverbonden

 

Int Lichaam smelt met pijn³⁴

35

De Sotten Artz door't doolen³⁵

 

Helpt aan Koolen.³⁶

 

 

 

Koolen die glommend' gloeyen³⁷

 

In mijn hart en verstant

 

Ick voel myn siele broeyen

40

Door sweeler swoele brandt,⁴⁰

 

En schaamt maackt my een swijger⁴¹

 

Vanden Crijger.

21 Crijghs-tochten: trekkende legers; bespringhen: overvallen.

22 bestoven: in stofwolken gehulde.

23 van: door.

24 vercrachten: overweldigen.

25 hare: hun, nl. van de machten (vs. 23).

26 forts: krachtig.

27 sy: de handen (vs. 25); croes: vurig; vermanden: bedwongen, of misschien: bedwingen; opmerkelijk is de overgang van meervoud naar enkelvoud: smijdt.

29 Haar: hun, nl. van de handen, of de machten; vandaar ook het meervoud verwinnen.

34 smelt: neemt af; met pijn: met moeite; dus: geneest maar moeilijk.

35 De Sotten Artz: een dwaze dokter; door 't doolen: in zijn dwaling.

36 Helpt aan Koolen: werpt brandstof op het vuur van de liefde.

37 glommend': glimmend.

40 sweeler: gloeiende (?).

41 En schaamt enz.: en schaamte maakt dat ik de naam verzwijg van de krijger, de overwinnaar, dus Cupido ofwel de prinses.

[p. 423]

 

Ach Crijch Heer die myn leven

 

Soo sacht en ruych aantast⁴⁴

45

En soo veel lusts cundt geven

 

Als myn verdruckte last,⁴⁶

 

Hier doet myn swacke leden⁴⁷

 

Sacken heden.

 

 

 

Aanhoort de droeve clachten

50

Myns commer-leyd, ghy sult⁵⁰

 

Meelyelijcken achten

 

Op't afgesloofd ghedult,

 

Veel liever wil ick sterven

 

Als u derven.⁵⁴

 

 

55

Verwerpt niet myne gave

 

O Crijch-Heer als te slecht:⁵⁶

 

Ick noeme my u slave

 

En overtrouwe knecht

 

Mijn gheest buycht ond'r u stamme⁵⁹

60

Torts en vlamme.

 

 

 

Rooft, Brandt, en Moort mijn Ziele

 

Soo wrev'lich als ghy wilt,⁶²

 

Ick salse naa't verniele⁶³

 

Noch toeheylighen milt⁶⁴

65

U soet en straf begheere⁶⁵

 

Tot een eere.

44 ruych: heftig, onmeedogend.

46 Als: wijst terug op soo veel (vs. 45); myn verdruckte last: de last die mij verdrukt.

47 doet...sacken: de kracht ontneemt.

50 Myns commer-leyd: van mijn kwellend leed.

54 u derven: u missen; verwijst naar de Crijch Heer (vs. 43), dus naar Cupido en via hem naar de prinses.

56 slecht: onaanzienlijk.

59 buycht: buigt zich; stamme Torts en vlamme: de drie delen van de toorts die tot de attributen van Cupido behoort; stamme is dan wschl. het houten handvat.

62 wrev'lich: boosaardig.

63 salse: zal haar, nl. de Ziele (vs. 61); 't verniele: het vernietigen.

64 milt: zachtaardig, vergevensgezind.

65 straf: streng; begheere: wens, beslissing.

[p. 424]

 

Als ick u slechs mach prijsen

 

Met dees myn offerhandt

 

Die my alleen mach spijsen⁶⁹

70

Met lust en leven, want

 

Wat sou ick sonder minnen

 

Doch beghinnen.

 

 

 

Con sonder minne dwalen,⁷³

 

Mijn vreuchdeloose hart,

75

Den Hemel met zyn stralen

 

Souw duyster zyn en swart:

 

Hoe wel sy inder waerheyt

 

Is vol claerheyt.

 

 

 

d'Aarde becleet met bloemen⁷⁹

80

Van veelderleye kleur

 

Wiens schoonheyt veel beroemen⁸¹

 

Maar laas haar soete geur

 

Doet my niet anders proeven⁸³

 

Als bedroeven.⁸⁴

 

 

85

Doch myn begheerten rusten⁸⁵

 

In den Apolle braaf,⁸⁶

 

De Sleutel van myn lusten

 

Ick sie syn aanschijn gaaf:⁸⁸

 

Ick hoor zijn stem uyt breecken⁸⁹

90

Tot my spreecken.

69 Die: wijst terug naar u (vs. 67); mach: kan.

73 dwalen: ronddolen.

79 becleet: bekleedt zich.

81 Wiens schoonheyt enz.: waarvan velen de schoonheid prijzen.

83 proeven: smaken.

84 Als: dan.

85 rusten: vinden hun rust.

86 den Apolle braaf: de edele Apollo, de zon, hier aanduiding van de geliefde.

88 aanschijn gaaf: volmaakte gelaat.

89 uyt breecken: de stilte verbreken, en.

[p. 425]

 

Ach doorschijnende claarheyt⁹¹

 

Die myn gheluck verclaart⁹²

 

Ach stercke wanckelbaarheijt⁹³

 

Die my de Siel beswaart

95

Wilt dese myn ellenden

 

Haastich enden.⁹⁶

 

 

 

Wat baat dat my het leven⁹⁷

 

Wt u instort en spruyt

 

Als ghy myn Hert wilt gheven

100

De wreede doot tot buyt,¹⁰⁰

 

Wilt my u min ontdecken¹⁰¹

 

En vertrecken.¹⁰²

 

 

 

Wat berghdy, o myn schoone:¹⁰³

 

't Gheen men niet veynsen moet,¹⁰⁴

105

Wilt de claarheyt vertoone

 

Van u weer-liefde soet,

 

Soo sullen lief wy beyden

 

Nimmer scheyden.

 

 

 

De Helften te vergaaren¹⁰⁹

110

Wt reynder jonste naackt¹¹⁰

 

En 't Siel vereenicht paaren

 

Volmaeckte vrientschap maackt:¹¹²

 

Soo wijse t'samen smeede¹¹³

 

Met de vreede.¹¹⁴

91 doorschijnende claarheyt: stralende helderheid, nl. de zon, dus de prinses.

92 verclaart: verheldert.

93 wanckelbaarheijt: aarzeling, onstandvastigheid.

96 Haastich: snel, spoedig.

97 Wat baat enz.: wat baat het dat mij het leven vanuit u wordt ingestort en tot ontluiking komt.

100 De wreede doot: aan de wrede dood.

101 ontdecken: openbaren.

102 vertrecken: te kennen geven, vertellen.

103 berghdy: verbergt ge.

104 veynsen: verheimelijken.

109 Helften: twee bijeenbehorende delen.

110 naackt: enkel, niets dan.

112 maackt: veroorzaakt, brengt tot stand.

113 Soo: indien; wijse: wij ze, nl. de Helften (vs. 109).

114 Met de vreede: in eendracht.