Groot lied-boeck

[p. 426]

tekstkritische noten

CXXVIII Aen mijn Heere I. Rutgers, Raedt van den Coninck van Sweden,
Wenscht G.A. Brederoo gheluck op de reyse.

Ghy stroom Goddinnen gladt¹
Die met u snellen vloet
⁺De Bataviersche Stadt
Maeckt Rijck, en mild'lijck voet,
Wiens Vader de Rijn // met eed'len Wyn // Wiens etc.⁵
Met syn Garst, met syn Graan⁶
Met syn Steen, met syn Staal
Met syn Hout, en Metaal
Gants de Wal, gants de Waal⁹
Bestapelt, en doet staen,¹⁰
Ist u om roem, stelt Rutgers boven aen.¹¹

O Eer van t'Vaderlandt
Cieraet van't groot gheslacht
Door wiens begaaft verstant
Batavy is vol Pracht,¹⁵
Want Heerlijcker Man // noyt Moeder wan // Want etc.¹⁶
Voor wiens raat, voor wiens Gheest
Selfs de Turck, sels de Tart¹⁸

CXXVIII
In 1622 blz. 61. In vs. 1 grotere initiaal G; in de vzn. 11, 22, 33 en 44 de naam Rutgers in romein. De eerste reis naar Zweden van de heer Rutgers vond plaats in 1614 (Vgl. Memoriaal van Bredero, blz. 240).
27 nu in 1622: uu - 48 Koningh in 1622: Kouingh

1 gladt: glanzend, nl. van het water.

+ Dordrecht.

5 Wiens: wier; wijst terug op stroom Goddinnen (vs. 1).

6 Garst: gerst.

9 de Waal: de belangrijkste aftakking van de Rijn, waarvan het water deels, zij het onder andere namen, langs Dordrecht stroomde.

10 Bestapelt: vol stapelt; met toespeling op het ‘stapelrecht’ van Dordrecht; doet staen: in stand houdt, een bestaan verschaft.

11 Ist u om roem: is het u om roem te doen.

15 Batavy: Holland.

16 Heerlijcker: uitnemender; wan: baarde, kreeg.

18 Tart: krijgshaftig volk uit centraal Azië dat zuidelijk Rusland veroverd had, Tataren.

[p. 427]

 

Selfs de Pers, selfs de Parth¹⁹

20

Selfs de Pool, en Sarmart,²⁰

 

De minst en oock de meest²¹

 

Vol angst, vol schrick, des Rutgers syn bevreest.²²

 

 

 

Maer ghy betraent, bedoudt²³

 

Nu bos Goddinnen syt,

25

Zilvanus in het Woudt,²⁵

 

Wert nu syn vreuchde quyt:²⁶

 

Al 'tspringende goet, heeft nu geen moet, al 'tspringende, etc.²⁷

 

Pan die sucht, Pan die schreyt,

 

Pan die roept, Pan die raast,²⁹

30

Pan die bloet, Pan die blaast,

 

Pan verdwynt, Pan verdwaast,³¹

 

De Satyrs is het leyt³²

 

Dat Rutgers uyt, haer soet gheselschap scheyt.

 

 

 

Ghy Gooden vander Zee

35

Ghy Heylicheytjens goet³⁵

 

En ghy Sirenen mee³⁶

 

Comt singhet hem te moet,

 

Komt Hemels gheclanck // comt soeten sanck // Comt etc.

 

Verdryven syn verdriet

40

Speelt op Lier, speelt op luyt

 

Speelt op Schulp, speelt op fluyt

 

Speelt om 'tSchip, speelt om schuyt,

 

Een hooch, en God'lijck Liedt

 

Op dat Rutgers gheen ongheneucht gheschiet.⁴⁴

19 Parth: aziatisch ruitervolk, ten z. van de Kaukasus.

20 Sarmart: volk uit Zuid-Rusland.

21 De minst en oock de meest: de kleinste en de grootste volken, dus allen.

22 vol schrick des Rutgers: vol ontzag voor Rutgers.

23 Maer ghy enz.: maar gij bosgodinnen zijt nu; bedoudt: bevochtigd; synoniem van betraent.

25 Zilvanus: een bosgod, hier Pan.

26 Wert...quyt: verliest.

27 'tspringende goet: de saters.

29 raast: is buiten zichzelf.

31 verdwynt: kwijnt weg.

32 De Satyrs is het leyt: het doet de saters verdriet.

35 Heylicheytjens: godjes.

36 Sirenen: zeemeerminnen.

44 ongheneucht: tegenslag, verdriet.

[p. 428]

45

Ick sie hy is ghelandt⁴⁵

 

Ick sie hem moedich gaen,

 

Op 'tRijcke Sweetse strandt

 

Den Koningh spreecken aen,⁴⁸

 

Den machtighen Heldt // den Vorst van't Velt // Den etc.

50

Hooch van hart, hooch van handt⁵⁰

 

Schoon van lijf, schoon van leen

 

Eel van Ziel, eel van zeen

 

Wijs van raet, wijs van reen⁵³

 

Nu synd' in ons verbant⁵⁴

55

Om Mosch en Pool te brenghen heel tot schandt.⁵⁵

45 Ick sie: nl. voor het geestesoog van de dichter; de rest van het gedicht is dus een toekomstvisioen.

48 Den Koningh: Gustaaf Adolf van Zweden.

50 Hooch van hart: grootmoedig; hooch van handt: dapper

53 reen: rede, geest, ofwel: taal.

54 in ons verbant: in bondgenootschap met ons.

55 Mosch: Rus, uit Moskou. Mogelijk doelt vs. 55 op de politieke situatie in de winter van 1617-1618.