Groot lied-boeck

[p. 412]

tekstkritische noten

CXXIV Amoureus - Clacht - Liedt

Och snelle winden wilt mijn overdroeve klachten¹
Gaan draagen nu te vlucht, in d'ooren van mijn Vrou,²
Van daar tot in haar hart, de borne der ghedachten,³
Op dat ick voor myn doot haar Beelt noch eens anschou.⁴

Klaaght haar weemoedelijck mijn ongemaackte suchten⁵
Mijn seer benaut verdriet, en mijn aanstaande noot,⁶
En hoe vertwyffelt my wanhoop het quaast doet duchten⁷
En hoe mistroostich ick verwacht, en roep de doodt.

Maact mijn beklach heel groot, en mijmmert hare sinnen⁹
Tot dat haar Maagd'lijc hart deur 'tkarmen sy beweegt¹⁰
My met volmaackte Liefd' volcomentlijck te minnen,
En datse voort an my haar waare heusheyt pleeght.¹²

O winden swetst en sucht, seer heftich onder't klaghen,¹³
En daar ick my versuym voeght daar van t'uwe by,¹⁴
Gelijck zy cunstich doen die jets wat over draghen,¹⁵
Verhaalt dus op het grootst, het geene dat ick ly.¹⁶

CXXIV
In 1622 blz. 55-56. In vs. 1 grotere initiaal O.
30 ghy in 1622: hy - 41 kort nu in 1622: komt u - 42 naa in 1622: uaa

1 overdroeve: diep bedroefde.

2 te vlucht: in vlugge vaart; mijn Vrou: mijn geliefde, mijn meesteres.

3 borne: bron, bijstelling bij haar hart.

4 haar Beelt: haar uiterlijk, haar zoals zij is.

5 weemoedelijck: smartelijk; ongemaackte: ongeveinsde.

6 Mijn seer benaut verdriet: het verdriet dat mij zeer benauwt; aanstaande: naderende, op handen zijnde; noot: uitzichtloze toestand.

7 het quaast: het ergste.

9 mijmmert: doe mijmeren; sinnen: gemoed.

10 sy beweegt: worde bewogen.

12 datse: totdat zij; voort: van nu af aan; pleeght: betoont.

13 swetst: tiert.

14 daar ick my versuym: waar ik tekortschiet.

15 cunstich: volgens de regels van de rhetorica; jets wat over draghen: iets overbrengen, nl. als boodschapper, als gezant; of als toneelspeler.

16 dus: aldus, op de volgende manier; de vzn. 17-44 vormen de boodschap, zoals die door de snelle winden gesproken moet worden; op het grootst: zo indrukwekkend mogelijk.

[p. 413]

 

Ha wreede sult ghy noch u Dienaer langher proeven¹⁷

 

Die ghy soo hebt ghetoetst, die ghy soo hebt versmaat?¹⁸

 

Soo sal u eyghen daat eer langh u Ziel bedroeven

20

Soo haast als ghy syn doot, en u hulp siet te laat.²⁰

 

 

 

Salt' niet een schoone roem voor u o Vrouwe weesen

 

Dat ghy den oorspronck syt, dat hy soo deerlijck sturf?²²

 

Doch soo't gheschiet, syn Graf, salt yder een doen leesen

 

Hoe dat hy voor syn tijdt de doot van u verwurf.²⁴

 

 

25

Ghy sult een oorsaack syn, door u felle manieren:²⁵

 

En door syn trouheyt hy, dat langhe naa syn tijdt²⁶

 

Veel Dichters cloeck in Rijm wonder sullen versieren²⁷

 

Tot syn leevendich Lof, en u eeuwich verwyt.²⁸

 

 

 

Al de Werelt sal u hertneckicheyt misprysen,

30

Dat ghy die u soo bat, niet eens en hebt verhoort:³⁰

 

De Kinders sullen u met vingheren na wysen

 

En sult van alle man voorts raacken op het woort.³²

 

 

 

Hy seyt u nu adieu, hy gaat soo heughlijck sterven,³³

 

Om dat hy heeft ghedaen soo een minnaar betaamt,

35

Hy sal een goede Faam noch naa syn doot verwerven,

 

Als ghy kenschuldich sult veracht syn en beschaamt.³⁶

 

 

 

En of de bleecke doot nu dobbert op syn lippen,³⁷

 

Soo noch u lieve mont (seer Heemels van gheluyt)³⁸

17 proeven: op de proef stellen.

18 ghetoetst: beproefd.

20 Soo haast: zodra.

22 oorspronck: oorzaak.

24 van u verwurf: door u verwierf, ondervond.

25 felle manieren: onbarmhartig optreden.

26 hy: nl. zal hij een oorzaak zijn.

27 Dichters cloeck: begaafde dichters; ofwel Dichter cloeck in Rijm: zeer rijmvaardige dichters; wonder: bewonderenswaardige gedichten; versieren: verzinnen.

28 leevendich: onsterfelijke.

30 die u soo bat: degene die u zo smekend naderde; niet eens en: helemaal niet.

32 En sult: en gij zult; voorts: bovendien; raacken op het woort: over de tong gaan.

33 heughlijck: blijmoedig.

36 kenschuldich: van schuld bewust.

37 En of...nu dobbert: en al aarzelt nu.

38 Soo: indien.

[p. 414]

 

Wat woortjens soet van troost, geseegent, laat uyt slippen³⁹

40

Soo gaat wanhoop of doot haar Heerschappije uyt.⁴⁰

 

 

 

Doch dorst u na syn doot? soo kort nu in syn leven⁴¹

 

En laaft u met syn bloet, naa uwe wreede wensch,

 

Of deert u syn verdriet, soo wilt hem hulpe gheeven,

 

En sallift met u jonst thart vande kranckste mensch.⁴⁴

 

 

45

O winden als ghy haar dus hebt ghestelt in roeren⁴⁵

 

Soo brengt haar hier by my, of t'geene dat sy seyt:⁴⁶

 

Wilt op u Vleughels fluck mijn bootschap over voeren,⁴⁷

 

En t'vonnis van mijn doot, of eens ghewenscht bescheyt.⁴⁸

39 uyt slippen: ontvallen.

40 Soo gaat wanhoop enz.: dan eindigt de heerschappij van de wanhoop of van de dood.

41 kort nu in: verkort nu.

44 jonst: wederliefde; kranckste: stervenszieke, de dood nabij zijnde.

45 dus: aldus, nl. als in de vzn. 17-44; ghestelt in roeren: in innerlijke beroering gebracht.

46 haar: haarzelf.

47 fluck: snel, of snelle (bij Vleughels).

48 t'vonnis van mijn doot: mijn doodvonnis; eens ghewenscht bescheyt: het antwoord dat ik eens wens te ontvangen.