Groot lied-boeck

[p. 368]

tekstkritische noten

CVIII Amoureus - lied

Myn brosche ted're sinnen¹
Die dwinghen my te Minnen
Een mannelijcke Maaght³
Soo wijs en uytghenomen⁴
Als immermeer mach comen:⁵
Of als de aarde draacht.

Het gheen my eerst becoorde⁷
En plotselijck verdoorde⁸
De Ziel en sin te saam,
Dat was het deftich prysen,¹⁰
Soo dat in gheender wijsen,¹¹
Ick vraaghde haaren naam.

Want 'tcunstich cloeck verclaaren¹³
Deed' my ghedachten staaren
Op haar volmaackte jeucht¹⁵
En schoonheyts crachtelheden¹⁶
Versiert met rijcke reden¹⁷
Vol onvolpresen deught.¹⁸

CVIII
In 1622 blz. 39-40. In vs. 1 grotere initiaal M.
2 dwinghen in 1622: d'winghen - 8 plotselijck in 1622: ploltselijck - 22 Gheknurrift in 1622: Gheknurrist - 36 en de in 1622: ende.

1 brosche: onvaste, zwakke.

3 mannelijcke: met de geestelijke kwaliteiten van een man.

4 uytghenomen: uitnemend.

5 immermeer: ooit; mach comen: geboren kan worden.

7 eerst: direkt.

8 verdoorde: verdwaasde.

10 deftich: bezadigd; prysen: beoordelen.

11 Soo dat: zó dat; dit slaat terug op verdoorde (vs. 8); de dichter was dus te zeer geïmponeerd om kennis te durven maken.

13 cunstich: kundig; cloeck: bekwaam.

15 volmaackte jeucht: jeugdige volmaaktheid.

16 crachtelheden: vermogens.

17 Versiert: getooid.

18 Vol onvolpresen enz.: waaruit haar onvolprezen deugd blijkt.

[p. 369]

 

'tIs wonder! boven wonder!

20

Ick hoorde noyt ghesonder

 

Noch onverlemder reen,²¹

 

Gheknurrift, noch ghebroocken²²

 

Maar gheestich, glat ghesproocken,²³

 

Met alle voeg'lijckheen.²⁴

 

 

25

In't onderscheydt der dinghen²⁵

 

Soo blinckt sy sonderlinghen²⁶

 

Als punt van Dyamant,

 

Natuur had lust te baeren²⁸

 

In groene jonghe Jaeren,

30

Een grijs en grauw' verstant.³⁰

 

 

 

Haar Ziele die can siften³¹

 

De Bloem uyt de gheschriften,³²

 

Die sy andachtich leest:

 

Met gauw en goet opmercken³⁴

35

Pickt sy uyt schoone wercken,

 

Het merrich en de Gheest.³⁶

 

 

 

Haar oordeel is doorsichtich!³⁷

 

Dat wickt, en weeght, hoe wichtich³⁸

 

De eyghenschappen syn:

40

Van uytghelesen kunsten

 

Van veynsery, en gunsten

 

Van wesen, en van schyn.

21 onverlemder reen: krachtiger betoog.

22 Gheknurrift: onevenredig, eig. met knobbels.

23 gheestich: vol geest; glat: vlot.

24 alle voeg'lijckheen: alles wat pas geeft, alles zoals het behoort.

25 't onderscheydt der dinghen: het onderscheiden van de dingen.

26 sonderlinghen: in het bijzonder.

28 had lust: begeerde; te baeren: voort te brengen.

30 grijs en grauw': wijs en rijp.

31 siften: uitzeven, scheiden.

32 De Bloem: het beste, fraaiste.

34 gauw en goet: schrandere en juiste; opmercken: opmerkzaamheid.

36 Het merrich: de pit, de kern.

37 doorsichtich: scherpziende.

38 wichtich: zwaar.

[p. 370]

 

Oock weet sy wel te spreecken⁴³

 

De deughden, de ghebreecken:

45

Het goed', en quaad' beleydt,⁴⁵

 

Van alderhande daden,

 

Ick can my niet versaaden⁴⁷

 

Van haar bescheydentheyt.⁴⁸

 

 

 

Maar hoe sal ick haar noemen,

50

De Moeder van my roemen⁵⁰

 

'tIs Juno: neen tis niet⁵¹

 

'tIs Venus aan haar wesen,⁵²

 

Of Pallas is verresen⁵³

 

In schijn van Margariet.

43 wel te spreecken: goed te formuleren.

45 beleydt: bestuur, wijze waarop gehandeld wordt.

47 my niet versaaden: niet genoeg krijgen.

48 bescheydentheyt: kundigheid, bekwaamheid.

50 De Moeder van my roemen: de oorzaak van mijn roemen.

51 Juno: de voornaamste godin uit de rom. mythologie, echtgenote van Jupiter, dezelfde als de griekse godin Hera; tis niet: dat is het niet.

52 Venus: in de rom. mythologie de zeer schone godin van de liefde; wesen: uiterlijk, verschijning.

53 Of: ofwel; Pallas: Pallas Athene, in de griekse mythologie de godin van de wijsheid; verresen: herrezen. De drie genoemde godinnen, als incarnaties van deugd, schoonheid en wijsheid, corresponderen met de vzn. 16-18: schoonheyts crachtelheden, rijcke reden en deught.