Groot lied-boeck

[p. 348]

tekstkritische noten

C Liedeken

Ghekroonde Keyserinne,
Veroveres der snedichste verstanden,²
Die d'alderkoutste sinnen³
Slechts met een wenc doet blaeckeren en branden,⁴
Ghy die bespringht,⁵
En't leeger dwinght,
Der Menschelijcke krachten,⁷
Ghy schrickt de volcken⁸
Met dese stomme tolcken,⁹
Der gedachten.

O overgoude Sonne!¹¹
Geen sterflijck ooch kan u ghesicht verdraghen,¹²
Een yeder geeft verwonnen,¹³
Als weerloos hem ghevanghen en gheslaghen,¹⁴
Wie niet en vlucht,
Moet met een sucht,
Sijn sieltjen stracx op gheven,¹⁷
De wel ghesienste,¹⁸
Die acht veel meer u dienste,¹⁹
Als syn leven.

C
In 1622 blz. 29-30. In vs. 1 grotere initiaal G. Ook in Geestigh Liedt-Boecxken, 1621.
7 krachten, in 1622: krachten. - 13 verwonnen in 1622: 'tverwonnen - 34 bloemen, in 1622: bloemen.

2 snedichste: scherpzinnigste.

3 d'alderkoutste: de koelste, de minst emotionele.

4 wenc: blik uit uw ogen.

5 bespringht: overvalt.

7 krachten: vermogens.

8 schrickt: geeft een schok, imponeert.

9 stomme: zwijgende; tolcken Der gedachten: ogen.

11 overgoude: meer dan gouden; of (met de klemtoon op de derde lettergreep) gulden, stralende.

12 ghesicht: blik.

13 verwonnen: overwonnen.

14 hem: zich; gheslaghen: verslagen.

17 stracx: direkt; op gheven: afstaan, overgeven.

18 wel ghesienste: aanzienlijkste, hoogst geplaatste.

19 u dienste: u te mogen dienen.

[p. 349]

 

Ick sie de gulde waghen²¹

 

Met u ghepronckt, met Cranssen van Laurieren,²²

 

Daer achter komen klagen,

 

Veel slepen van geboeyde Batavieren,²⁴

25

De eelst van bloet,²⁵

 

De grootst van moet,

 

De alder preutst van allen,

 

Comt met gebeden

 

Uwe ghenadicheden

30

Te voet vallen.

 

 

 

De doorluchtighste Gheesten,³¹

 

Daer Nederlant groothertich op mach roemen,³²

 

Die offren u geen Beesten³³

 

Noch Stieren wit, verciert met gout en bloemen,

35

Maer Vaersen soet³⁵

 

Dat u ghemoedt³⁶

 

Sich niet ghenoech verwondert,

 

Mits sy die slachten³⁸

 

Op't Altaer der ghedachten,

40

Meer als hondert.⁴⁰

 

 

 

Ghy acht noch vuyr noch bylen,⁴¹

 

Noch roomsche pracht, noch heydensche manieren⁴²

 

Ghy wilt wanden noch stylen,⁴³

 

Met Schilt noch Helm van u verwonnen cieren,⁴⁴

21 de gulde waghen: de triomfwagen.

22 Met u ghepronckt: waarop gij pronkt.

24 slepen: stoeten; Batavieren: Hollanders.

25 De eelst van bloet enz.: de edelste van afkomst, de dapperste van gemoed, de fierste.

31 doorluchtighste: verhevenste, schitterendste.

32 Daer... op: op wie; groothertich: fier.

33 Beesten: koeien.

35 Vaersen: verzen; woordspeling met vaarzen, jonge koeien, als offerdieren; na dit vs. denke men een punt.

36 Dat u enz.: u moet zich daarover niet al te zeer verwonderen.

38 Mits: aangezien, daar.

40 hondert: toespeling op hekatombe, offer van honderd runderen.

41 acht noch: hecht geen belang aan; vuyr: offervuur; bylen: offerbijlen.

42 roomsche: romeinse; manieren: zeden, gebruiken.

43 stylen: zuilen (van een tempel).

44 van u verwonnen: van hen die door u overwonnen zijn; cieren: tooien.

[p. 350]

45

Noch Vaen, noch Lans,⁴⁵

 

Noch Croon, noch Crans,

 

En steldy op u Vesten.⁴⁷

 

Maer ghy doet stichten⁴⁸

 

De eerelijckste dichten⁴⁹

50

Vande besten.

 

 

 

Verwinster aenghebeden,⁵¹

 

Wanneer ick laest sou in u handen stellen⁵²

 

De sleutels vande steden,

 

Laes! van myn siel, ick kent u niet vertellen,⁵⁴

55

Want dan ick souw,

 

O brave Vrouw!

 

My gheven als ghevanghen.

 

Och! aen de tipjes

 

Van uwe lieve lipjes

60

Bleef ick hangen.

45 Vaen: vaandel.

47 steldy: plaatst gij; Vesten: vestingmuren, vestingwallen.

48 stichten: vervaardigen.

49 eerelijckste: waardigste.

51 Verwinster: overwinnares.

52 laest: tenslotte.

54 van myn siel: d.w.z. de sleutels van mijn ziel; bij het veroveren van een stad werden de sleutels van de stadspoorten aan de overwinnaar ter hand gesteld; ick kent u niet vertellen: dát kan ik u niet zeggen, dat moet ik voor u verzwijgen; de reden hiervan ligt in de vzn. 55-57: de dichter weigert zich de gevangene te noemen van haar superieure geest; hij is immers op een heel andere wijze aan haar gebonden, nl. door zijn verliefdheid (vs. 58-60).