Groot lied-boeck

[p. 322]

tekstkritische noten

XCII Liedt

Ha! licht vervlooghen wyllen¹
'tHerdencken van u weelde maact my druckig²
Wat nyt doet u soo yllen?³
Laas! tot mijn ramp, daer ick scheen soo gheluckich,⁴
Ja soo verweent⁵
Dat de ghemeent⁶
My Loffelijck verhieven,⁷
Als ick met Dichten
Een yder soght te stichten⁹
En believen.¹⁰

Doe was my d'Hemel gunstich,¹¹
De Werelt loegh op my soo Vriendelijcke,¹²
Ghy Lief noemde mijn kunstich¹³
Om dat myn lust, een reeden te verrijcke,¹⁴
U heusheydt wast¹⁵
Die wel, en vast,¹⁶
Mijn harde Rymeryen¹⁷
Wist te versmeden,¹⁸
En op syn rechte steeden¹⁹
Juyst te vlyen.

XCII
In 1622 blz. 14-16. In vs. 1 grotere initiaal H.
17 Mijn harde in 1622: Mijnharde - 22 ghelucken in 1622: gheluc ken - 26 gifte in 1622: giste - 52 niet in 1622: met - 87 myn in 1622: my

1 wyllen: uren.

2 weelde: geluk, verrukking; druckig: bedroefd.

3 nyt: afgunst; yllen: voortjagen, zich haasten.

4 ramp: ongeluk; daer: terwijl.

5 verweent: luisterrijk.

6 de ghemeent: de mensen.

7 Loffelijck: lovend.

9 stichten: leren.

10 believen: behagen.

11 Doe: toen.

12 loegh op my: lachte mij tegen; Vriendelijcke: goedgezind.

13 kunstich: artistiek begaafd.

14 Om dat myn lust enz.: omdat het mij behaagt als rederijker bezig te zijn.

15 heusheydt: welwillendheid; wast: was het.

16 wel, en vast: goed en zeker.

17 harde: ritmisch niet vloeiende.

18 versmeden: veranderen, herzien.

19 op syn rechte steeden: op de passende plaatsen.

[p. 323]

 

Daar mijn de vroome wenschen²¹

 

De troost van Lief, met ontelb're ghelucken:²²

 

Het schuymsel van de Menschen

 

Soeckt daar myn Heyl nu nydich te ontrucken,²⁴

25

Want Out, en Jongh

 

Met gifte tongh

 

Mijn Eere my berooven,

 

Seer licht, de lieden²⁸

 

Het goed ten quaaden dieden,²⁹

30

En ghelooven.

 

 

 

Dit pynnight mijn mit smarte,

 

En martert laas! mijn afgemende Ziele³²

 

Lief magh dit van u harte

 

Dat ghy u Vrient onschuldich laat vernielen,³⁴

35

Om s' vollicx praat³⁵

 

Of ymants haat³⁶

 

Vol enckel snoode looghen?³⁷

 

Mijn troost, mijn vreughde³⁸

 

Ach! hebben nu de deughde

40

Gheen vermoghen.⁴⁰

 

 

 

Soo g'lijck ghelijck doet Minnen,⁴¹

 

Wat doetje dan my van u deur afwysen!⁴²

 

Helaas! d'eedele sinnen

 

Die ghy voor sulcx uyt jonsten pleeght te prijsen⁴⁴

21 Daar mijn: terwijl mij enerzijds (tegenover daar in vs. 24); de vroome: de deugdzamen.

22 De troost van Lief: de wederliefde van mijn liefste.

24 nydich: afgunstig; vgl. vs. 3.

28 licht: gemakkelijk, lichtvaardig; de komma denke men weg.

29 dieden: duiden, uitleggen.

32 martert: martelt; afgemende: afgematte.

34 Vrient: minnaar; onschuldich: onverdiend; vernielen: te gronde richten.

35 Om: door (en dan zijn de vzn. 35-37 een bijw. bep. bij vernielen), ofwel: terwille van (als de vzn. 35-37 de reden zijn waarom het meisje dit vernielen stilzwijgend toelaat).

36 haat: naijver.

37 enckel snoode looghen: louter boosaardig bedrog.

38 troost: liefste (aangesproken persoon).

40 vermoghen: kracht; na dit vs. denke men een uitroepteken.

41 Soo g'lijck enz.: indien gelijkheid een grond is voor liefde.

42 Wat doetje dan: wat brengt je er dan toe.

44 voor sulcx: als zodanig; uyt jonsten: uit liefde; pleeght: placht.

[p. 324]

45

Sullen sy mijn

 

Een oorsaack syn

 

Van ballingh steets te blyven?⁴⁷

 

Soo magh ick vloecken

 

Pampieren, Pen, en Boecken

50

En het schrijven.

 

 

 

Want had ick niet gheschreven

 

Soo sou mijn naam nu niemant niet Trompetten:⁵²

 

Ick waar oock niet verheeven⁵³

 

Noch niemant sou op my soo nauwe letten,⁵⁴

55

De achterclap,

 

Noch lachtertap,⁵⁶

 

En sou my nu niet quellen:

 

Men sou mijn treeden,

 

Mijn passen, noch myn schreeden⁵⁹

60

Dus niet tellen.⁶⁰

 

 

 

'tSchijnt dat de groote Gooden

 

(Vermoeyd van mijn haer troetelkint te speelen)⁶²

 

Deese strenghe ghebooden,⁶³

 

En leyder wet, u lieve Mont beveelen:⁶⁴

65

Om dat mijn druck⁶⁵

 

En ongheluck

 

Te lichter my sou vallen⁶⁷

 

Nu't can verkeeren,

 

Want Boeren werden Heeren⁶⁹

70

Berghen dallen.⁷⁰

47 ballingh: uitgestotene.

52 Trompetten: uitbazuinen.

53 verheeven: in de hoogte gestoken; vgl. vs. 7.

54 nauwe letten: nauwlettend toezien.

56 lachtertap: smaad.

59 passen: voetstappen.

60 Dus: zo.

62 van mijn enz.: van mij als haar troetelkind te behandelen; of: van het feit dat ik mij voorgedaan heb als haar troetelkind.

63 Deese strenghe ghebooden: nl. dat hij afgewezen wordt.

64 leyder: pijnlijke; u lieve Mont beveelen: aan uw lieve mond opdragen om mee te delen.

65 Om dat: opdat, met de bedoeling dat.

67 Te lichter: nl. doordat ze uit háar mond komen.

69 werden: worden.

70 dallen: dalen.

[p. 325]

 

'tGheluck dat stuurt in staaten⁷¹

 

Weet-nieten Rijck, en overstoute plompen:⁷²

 

Haar onbescheyden maaten⁷³

 

Doet dees mijn Borst met diepe suchten pompen⁷⁴

75

De traantjens al

 

Die by gheval

 

Bevroosen van mijn schieten,⁷⁷

 

Als fijne Parlen⁷⁸

 

Die ick hou voor het dwarlen⁷⁹

80

Van Margriete.

 

 

 

Vaart wel, vaart wel Joffrouwe

 

Ick dool op't Lant by't hooghe Huys te Muyen⁸²

 

Mijn Liefd' sal niet verkouwen⁸³

 

Al loost de Wint stormwinden Haghelbuyen⁸⁴

85

Ja vloeken grijs

 

Jaght Sneeu en Ys⁸⁶

 

Smelt voor myn vier met schande⁸⁷

 

Kunt ghy niet rusten

 

Soo denckt onder u lusten⁸⁹

90

Op Garbrande.⁹⁰

71 'tGeluck: de fortuin, het lot; in staaten: tot voorname posities.

72 Weet-nieten Rijck: rijke domoren; overstoute plompen: brutale lomperds.

73 Haar: nl. van de fortuin; onbescheyden maaten: onverstandig toemeten, onredelijke bedéling.

74 pompen: schokkend omhoog brengen (nl. de tranen).

77 bevroosen: voor de weersgesteldheid zie vs. 84-86; van mijn schieten: mij ontvallen.

78 Parlen: vgl. lied XXVIII, vs. 1 (blz. 124).

79 Die ick hou voor: die voor mij vergelijkbaar zijn met; dwarlen: wispelturig-zijn, vlinderen.

82 't hooghe Huys te Muyen: het Muiderslot.

83 verkouwen: verkillen.

84 loost: lost, brengt voort. Na dit vs. denke men een punt, of liever nog na vs. 85.

86 Jaght Sneeu: sneeuwjacht.

87 myn vier: mijn hartstocht; met schande: de nederlaag lijdende, overwonnen.

89 onder u lusten: bij uw genoegens, tijdens uw vreugden.

90 Op: aan.