Groot lied-boeck

[p. 301]

tekstkritische noten

LXXXV Klaegh-Liedt

Edele siel verheven, groots en schoon,
Die u cieraet en huysingh stelt te toon,²
Voor 't brave volc van ongemeen verstant,³
Dat u aenbidt, als Goddin van ons Lant.

Gheluckich, ach! gheluckich zijn de lien,
Die u schoonheyt gestadich moghen sien:
Niet salich slecht, maer heylich was de dach,⁷
Doen ick u geest eerst door syn vensters sach.⁸

Diens Godlijckheyt heeft my terstont ontroert⁹
En uyt zyn troon mijn siel tot slaaf vervoert,¹⁰
Ja gants berooft, daer en bleef niets in mijn¹¹
Als d'yle romp of d'uyterlijcken schijn.¹²

Mijn siel-loos lijf dat eerst te voorschijn quam,
In 't Graefrijck groot vermaerde Amsterdam,¹⁴
Leyt nu geschept recht voor de schans, en beeft,¹⁵
Vermits myn siel so arm in't Tessel leeft.¹⁶

LXXXV
In 1622 blz. 6-7. Ook in Geestigh Liedt-Boecxken, 1621. In vs. 1 het eerste woord in romein met grotere initiaal E; in vs. 14 de naam in romein. Het gedicht zal als weerslag van een mislukte toenadering tot Maria Tesselschade Visscher, uit ong. 1616 dateren.
15 beeft in 1622: bieeft - 24 Maer ick ben laes in 1622: Ma er ick benlaes

2 cieraet en huysingh: sierlijke behuizing (hendiadys); huysingh: behuizing van de ziel; dus: lichaam.

3 brave: edele; ongemeen: meer dan gewoon.

7 slecht: slechts.

8 eerst: voor de eerste maal; syn vensters: de ogen, als vensters van de geest.

9 Diens: nl. van de geest (vs. 8).

10 zyn troon: zijn zetel, hetzij behorend bij u geest (vs. 8), hetzij bij mijn siel (vs. 10); tot slaaf vervoert: tot slavernij gebracht.

11 berooft: geroofd.

12 d'uyterlijcken schijn: de zichtbare verschijningsvorm.

14 Graefrijck: grachtenrijk.

15 geschept: gescheept; schans: stadswal.

16 arm: ellendig.

[p. 302]

 

Wat ist of elck het schip-rijck Eylandt prijst,¹⁷

 

Myn arme siel en wert daer niet gespijst¹⁸

 

Als slechts met sien: oft nauwelijcx ter noot¹⁹

20

Met water brack, en sober daeglijcx broot.

 

 

 

De Vader grijs, den grooten Oceaen:²¹

 

Komt ongevraecht myn schip aen stucken slaen:²²

 

Daer is geen hoop! ick wend' 't wel vande wal,²³

 

Maer ick ben laes! aldaer ick sterven sal.

 

 

25

Een ander lijt schip-breuck van gelt en goet,²⁵

 

Dan ick laet meer, ick laet haer myn gemoedt,²⁶

 

Tijd'lijcke schat daer geef ick weynich nae,²⁷

 

Want siel verlies is wel de grootste scha.²⁸

 

 

 

Daer sinck ick del, gebooren is myn tijdt,²⁹

30

Ick raack mijn siel, mijn lijf, mijn leven quijt,

 

Helaes! ick smoor, mijn adem gaet so flauw,³¹

 

Van anxst en sorgh, syn nu mijn hayren grauw.

 

 

 

Ghy Visschers die de dooden pluyst op 't strant,³³

 

Vindt ghy mijn lijf geworpen op het landt,

35

Wascht my van 't sant, en graeft my inden schoot,³⁵

 

In 't Tessel self, de oorsaeck van mijn doot.

17 Wat ist: wat heb ik eraan.

18 wert: wordt.

19 Als slechts met sien: behalve alleen met kijken.

21 Vader: nl. Okeanos, in de griekse mythologie de oerkracht waaruit alles is voortgekomen.

22 ongevraecht: tegen mijn wens.

23 't: het schip (vs. 22).

25 schipbreuck... goet: toespeling op het verlies van handelsschepen nabij Tessel in 1594, dat de aanleiding was tot Maria Tesselschade's tweede naam.

26 Dan: maar; laet: verlies.

27 nae: om.

28 siel verlies: nl. bij onbeantwoorde liefde.

29 del: terneer; gebooren: gekomen.

31 smoor: stik.

33 pluyst: berooft.

35 schoot: grond, schoot der aarde.

[p. 303]

 

Vint ghy mijn rif, of d'uyt gebrande asch,³⁷

 

Soo 't yet ghelijckt van dat ick voormaels was,

 

En brenghdy 't voor niet datelijck by heur,³⁹

40

Soo sal mijn geest staech waaren voor u deur.⁴⁰

 

 

 

Goddinnen rijck van't schreyer hoec en Ty,⁴¹

 

Verhaelt myn doot aen al de werelt vry,

 

't Sy waer ghy treckt, het sy met schip of vloot,

 

Vereert myn lijck ten minsten met een schoot.⁴⁴

 

 

45

Velt-Nymphjens die tenBurrich op de plaets⁴⁵

 

Te samen singht u deuntjens met de Maets:⁴⁶

 

Ghedenckt myn doot, gedenckt myn groote pijn,

 

En hoe dat ick verscheyden doch moet syn.⁴⁸

37 rif: geraamte; d'uyt gebrande asch: het stoffelijk overschot waarin de levensvlam is gedoofd.

39 brenghdy't voor niet datelijck: brengt ge het niet onmiddellijk weg.

40 staech waaren: voortdurend rondwaren; u deur: nl. van de vissers (vs. 33).

41 Goddinnen rijck: machtige waternimfen, mogelijk aanduiding van de amsterdamse meisjes; van 't schreyer hoec en Ty: van de hoek bij de Schreierstoren en van het IJ.

44 schoot: rustplaats.

45 Velt-Nymphjens: mogelijk aanduiding van de tesselse meisjes; tenBurrich: in Den Burg, de hoofdplaats van Tessel; plaets: marktplein.

46 Maets: vrienden, mogelijk matrozen.

48 verscheyden...syn: immers gedoemd ben geweest te sterven.