Groot lied-boeck

[p. 255]

tekstkritische noten

LXVIII Rhetoricaas Lof-Liedt

Ghy drye-mael dry Godinnen,¹
Apollos bloed, Mercuri naeste Nichten,²
Schrandert en spitst mijn sinnen,³
Heldert mijn breyn, en leert my deftigh dichten,⁴
Hoe wonderlijck
De Redenrijck⁶
Met Pallas is geboren,⁷
Doe Vulcaan kloofde⁸
Iupijns bevruchten hoofde
Hier te voren.¹⁰

Als dit de Rymers singhen,
En gheestigh hier van vernufteliseren,¹²
Men achtet dolle dinghen,
't Belul-loos volck weet van geen redeneren,¹⁴
Noch darmen kan
Wt d'herssen pan
Veel puyck van lessen smeden:¹⁷
De suyv're breynen

LXVIII
In 1622 blz. 96. In vs. 1 het eerste woord in romein klein kapitaal met grotere initiaal G; in de vzn. 2, 8 en 9 enkele woorden in romein.
25 reden-konst zonder punt, in 1622: reden-konst.

1 Godinnen: nl. de Muzen.

2 Apollo's bloed: bloedverwanten van Apollo, de god van o.a. het zonlicht en de muziek; Mercuri: van Mercurius, hier de god van de welsprekendheid; Nichten: bloedverwanten.

3 Schrandert: scherp (geb. wijs).

4 deftigh: passend, overeenkomstig de normen van de poëzie.

6 Redenrijck: rhetorica, dichtkunst.

7 Pallas: Pallas Athene, de griekse godin van de wijsheid, dochter van Zeus (Jupiter), uit wiens hoofd zij in volle wapenrusting te voorschijn kwam.

8 Vulcaan: god van het vuur en van de smeed-kunst.

10 Hier tevoren: lang geleden.

12 gheestigh: intelligent.

14 Belul-loos: onbenullig, onwetend; redeneren: spreken overeenkomstig de rede.

17 puyck van lessen: voortreffelijke leringen.

[p. 256]

 

Sijn kloecke kond-fonteynen¹⁹

20

Vande reden.

 

 

 

Dit was 't geluyt der snaren

 

Van Orpheus Lier, die stillen kon de stromen,²²

 

Dien oock wist te vergaren²³

 

De beesten bot, ja beemden, berghen, bomen,²⁴

25

De reden-konst

 

Vind kracht en gonst²⁶

 

Om Landen te versetten²⁷

 

Sy kan de lieden,

 

Hoe wilt, hoe woest, gebieden

30

Met haer Wetten.

 

 

 

Scepters en heerschappye

 

Vonnis onthiet, en 's werelts grootschen handel³²

 

Die gnocken haer vooghdye³³

 

Van u wijsheyd, hooghe Princes verstandel,³⁴

35

Ghy weet de schijn

 

Van 't ware zijn

 

Te schiften, en te scheyen,

 

En door u tolcken³⁸

 

Kund ghy verweende volcken³⁹

40

Te recht leyen.

 

 

 

Lof Reden-rijcke konste!

 

Lof weet-Godin, van wien de Rymen vloeyen!⁴²

 

Ghy baert 't leven der jonsten,⁴³

19 kond-fonteynen: kennisbronnen.

22 Orpheus: zanger en lierspeler, die heel de natuur met zijn muziek betoverde.

23 vergaren: samenbrengen.

24 bot: redeloze.

26 kracht en gonst: de liefderijke kracht.

27 Landen: staten; versetten: veranderen.

32 Vonnis onthiet: rechtspraak; 's werelts grootschen handel: wschl. de krijgskunde.

33 gnocken: bedelen, afsmeken; dus: smeken hun gezag af van uw wijsheid.

34 verstandel: verstandige.

38 u tolcken: nl. de dichters als vertolkers van Pallas Athenes wijsheid.

39 verweende: buitensporige, trotse.

42 weet-Godin: godin van de kennis.

43 Ghy baert enz.: gij brengt de genegenheid voort; deze versregel bevat een toespeling op de zinspreuk van de Brabantse Kamer: Wt levender ionst.

[p. 257]

 

Ghy stiert tot deught, en doet in liefde bloeyen,⁴⁴

45

Ghy leerd met vreught,

 

Ghy sticht de Jeught,

 

Ghy blinckt van glans op glanssen,⁴⁷

 

Dus wy vercieren

 

U hooft met Lauwerieren⁴⁹

50

Varsche kranssen.

44 stiert: stuurt, richt; en doet in enz.: deze versregel bevat een toespeling op de zinspreuk van de Oude Kamer: In liefd' bloeyende.

47 van: door.

49 met Lauwerieren enz.: met frisse lauwerkransen; Lauwerieren is een genitief.