Enkele reis Paramaribo. Terug in Suriname

Wachten op de waterwagen

Om duidelijk te maken dat je het zat bent, moet je over de juiste middelen beschikken. Dat realiseerde ik me onlangs. Een groepje mensen stond onder de amandelbomen aan de Waterkant en zag er weerloos uit met stukken karton waarop in onbeholpen handschriften eisen werden gesteld als: ‘Wij van Ellen willen water.’

Ik kon me niet voorstellen dat het verzoek indruk had gemaakt voor de poort van het kabinet van de president. Het groepje bestond - op een solidaire man en een jongetje na - uit radeloze huisvrouwen. Ze stonden erbij alsof ze in een opwelling hun dagelijkse beslommeringen hadden gelaten voor wat ze waren, zich vervolgens in een ‘wie-gaat-er-meestemming’ hadden geformeerd en snel enkele stukken karton bij elkaar hadden gezocht om hun woede op te verwoorden. Een woede die tijdens de te lange busrit en

[p. 158]

het wachten bij het veer geslonken was tot doffe matheid.

Ze hadden het geluk dat toen ze terugkwamen van het kabinet er toevallig een cameraploeg passeerde. ‘We hebben er genoeg van iedere dag water te moeten sjouwen,’ zei een dikke vrouw namens de bewoners van de voormalige plantage Ellen, gelegen in de Commewijne waar het waterleidingnet al meer dan tien jaar droogstaat. Naast haar leek het jongetje, dat zittend op een emmer naar de stoeptegels staarde, nu al zijn leventje te overpeinzen.

Een andere vrouw hield een vaal boterhamzakje in de lucht. ‘Allemaal medicijnen, tegen de pijnen in mijn rug,’ lichtte ze toe. De dikke vrouw nam weer het woord, en wees naar het jongetje. ‘Deze jongen is nog geen tien jaar oud en moet iedere dag volle emmers sjouwen voor zijn zieke moeder.’ De cameraman richtte feilloos op de roerloze jongen. Na hun zegje gedaan te hebben, keerden de demonstranten toch een beetje triomfantelijk terug naar het veer: de tv-ploeg had ze in ieder geval serieus genomen.

In Paramaribo wordt de waterdruk weer opgevoerd. De meeste inwoners konden lange tijd niet douchen. Ze vulden een teil onder de ‘voetenkraan’ en goten met een bakje het water over zich heen. ‘We kunnen weer douchen en zelfs het toilet doortrekken,’ riep de echtgenote van oom Frans opgetogen toen ik laatst op bezoek was. Ik deelde volop mee in de feestvreugde, want toen ik anderhalf jaar geleden bij hen logeerde en me dagelijks bij de voetenkraan waste, vond ik dat een oud-officier van politie en een begenadigde onderwijzeres beter verdienden. Toen ter demonstratie het toilet werd doorgetrokken, zei Carla: ‘In geen jaren heb ik dit geluid in huis gehoord.’ Alsof het om een muziekvoorstelling ging, luisterden we hoe de stortbak zich vulde.

Dankzij Nederlandse ontwikkelingshulp is het waterleidingnet van Groot-Paramaribo voor miljoenen guldens gemoderniseerd. Er is een nieuwe waterzuiveringsinstallatie en de transportbuizen zijn aanzienlijk groter. Wel

[p. 159]

wordt de druk slechts geleidelijk opgevoerd vanwege de rotte staat van het distributienet. Dat wordt in fasen vervangen. Alleen op piekuren is er dus volop water. Als veel mensen van huis zijn - en de meeste kranen niet worden gebruikt - wordt de druk verlaagd om te voorkomen dat het distributienet springt.

In de districten is er nog geen sprake van een feeststemming. Dat blijkt als ik op bezoek ben bij Charly en Gladys, die wonen op Rust en Lust - eveneens een voormalige plantage in de Commewijne. De waterwagen is al enige tijd niet geweest, en nu moeten zij helemaal aan het einde van de weg water halen. ‘Ik kan al een paar weken mijn huis niet schoonmaken,’ verontschuldigt Gladys zich.

Met hun twee kinderen wonen ze sober maar idyllisch. Charly is percussionist en maakt zelf instrumenten van de meest onmogelijke materialen. Hij gebruikt ook zaden en kralen die in de omgeving groeien. Gladys maakt sieraden. Hun werkschuurtje biedt, net als het open rusthuisje met rieten afdak, uitzicht op een uitgestrekte, glooiende weide, net aan de rand van het bos. Je kunt er onbelemmerd genieten van de ondergaande zon.

Verleden jaar zette Charly zich nog volledig in voor de verkiezingscampagne van de ndp van Bouterse, omdat deze partij beloofde de waterleiding aan te leggen. Na de verkiezingswinst is echter alle ndp-aandacht voor dit probleem verdwenen. Nu heet het plotseling dat de bewoners eerst ‘de berm voor hun eigen huis schoon moeten kappen’ voordat de leidingen gelegd zullen worden. Maar Charly is er niet bitter over, want daarvoor prijst hij zich ‘te gelukkig’ met hun idyllische leventje. Geheel in die sfeer lessen we onze dorst met zoet water uit op het erf geplukte kokosnoten.

Als we tegen het einde van de middag over de lange zandweg naar de bus wandelen en de omgeving gehuld is in de oranje gloed van de laaghangende zon, zien we in de verte een blauwe tankwagen naderen. ‘Hé, de waterwa-

[p. 160]

gen,’ zegt Charly verwonderd. Een man komt op zijn dooie gemak aangefietst. Hij is gekleed in korte broek en heeft slippers aan zijn voeten. Aan weerszijden van zijn stuur hangt een emmer met water. ‘Hoe dat zo plotseling?’ informeert Charly als de man ons passeert.

‘Ik zei dat ze konden kiezen: water of hun leven,’ antwoordt de man zonder zijn slakkengang te onderbreken. ‘En natuurlijk hebben ze die wagen gestuurd, wat dacht je dan.’

Charly vertelt dat de man korporaal bij het leger is. Terwijl ik dit verwerk en het blauw van de tankwagen bewonder, realiseer ik me nogmaals dat het in een land waar het recht van de sterkste geldt, aanmerkelijk scheelt welk middel je tot je beschikking hebt om duidelijk te maken dat je het spuugzat bent.

28 maart 1998