Enkele reis Paramaribo. Terug in Suriname

De nonsens van abani Braaf

Out of the blue, maar ook - gezien de verwikkelingen rond de coup - weer een beetje te verwachten, kondigde de ndp een wijkvergadering aan in volksbuurt Tammenga. Ik heb voor die avond al een afspraak, en omdat ik de gebruikelijke retoriek verwacht, besluit ik die niet te verzetten. Achteraf maar goed ook.

[p. 120]

‘Er is fel naar je uitgehaald tijdens de ndp-vergadering,’ meldt een collega me die avond. ‘Ook door Bouterse persoonlijk. Een andere spreker zei dat je op de loonlijst staat van de Nederlandse ambassade voor het verzenden van tendentieuze berichtgeving over Suriname. Men wil dat je binnen vierentwintig uur het land wordt uitgezet.’ Dat is nogal wat. Ik word somber en voel me kwetsbaar.

De volgende morgen lees ik dat Bouterse mij de titel abani heeft gegeven. Dat betekent zo ongeveer: dief van de onbetrouwbaarste soort, een verrader. Collega's reageren verontrust en steken mij een hart onder de riem. Mijn vriendenkring daarentegen vat het humoristisch op. ‘Hé, leef je nog?’ ‘Ben je nog niet op het vliegtuig gezet?’ of: ‘Ik dacht dat ik je gisteren zag drijven in de Surinamerivier.’ Sommigen spreken mij aan met abani Brave, op een toon alsof het een adellijke Afrikaanse titel is. Ik lach hartelijk met ze mee.

Zaterdag ben ik pas in de gelegenheid opnamen van de vergadering te bekijken. Joset - die als Amsterdamse studente communicatiewetenschappen stage bij De Ware Tijd loopt - kijkt en leeft mee. De eerste spreker gaat als een jakhals tekeer. Het spreekgestoelte met de microfoons schudt aan alle kanten. ‘Die meneer Bra.. Braaksel, weet ik veel hoe die heet, hij beledigt het Surinaamse volk met zijn stukken. Hij noemt zich een Surinamer, maar ik kan u vertellen dat hij een zwarte Hollander is.’

Mij kennelijk in gedachten met huid en haar verslindend, verslikt hij zich tot twee keer toe, alsof een botje dwars in zijn keel steekt. ‘Voorzitter,’ richt hij tetterend het woord tot Bouterse, ‘ik verzoek u alles in het werk te stellen deze man binnen vierentwintig uur het land uit te zetten.’

De tweede spreker - die beweert met zijn Surinaamse krant de ‘tweede grootste’ krant van Nederland te hebben - geeft mij een beetje te veel eer. ‘Het was de Surinamer Iwan Brave die als eerste het nieuws naar buiten bracht

[p. 121]

dat de couppoging een scenario van deze regering was.’

Hier word ik van boodschapper tot dader gemaakt. Ik heb toch echt via rtl4 gemeld dat over deze theorie wordt gespeculeerd. Hij weet ook te vertellen dat ik bij de Nederlandse ambassade op de loonlijst sta. Heel onwerkelijk om jezelf zo vogelvrij verklaard te zien worden.

Bouterse noemt mijn naam in een rij ‘abani's van Nederland’, onder wie de mensenrechtenactivisten Stanley Rensch, Ilse Labadie en radioman Johnny Kamperveen. Bouterse, nog immer dictator in hart en nieren, zegt meer abani's bij de dagbladen De West en De Ware Tijd, te kunnen noemen, maar het zo maar te laten. Het is duidelijk: wie niet op voorhand vóór Bouterse is, is tegen hem. De aanval betrek ik al minder op mezelf.

Bouterse probeert het slim te brengen. Na te hebben verklaard dat de problemen waarvoor Suriname staat veel groter zijn dan de partij had ingeschat, zegt hij - zogenaamd het hoofd koel houdend - ‘We hebben dus geen tijd om naar die nonsens van abani Braaf te luisteren.’ Maar intussen is de psychologische jacht onder zijn auspiciën geopend.

Na het bekijken van de band gaan we naar het verjaardagsfeestje van Rickey. Als tienjarige heb ik in een Amsterdamse volksbuurt vaak op kleuter Rickey gepast als zijn ouders in de winkel stonden. Sinds mijn veertiende zijn we elkaar uit het oog verloren. In Suriname kwam ik hem weer tegen. Rickey woont inmiddels zestien jaar in Suriname, is gelukkig getrouwd en heeft twee zoontjes. Hij heeft aan de wieg van de jongerenbeweging van de ndp gestaan. Een jaar geleden feliciteerde ik hem met de presidentsoverwinning van zijn partij. Hij verkeerde in totale extase.

Een beetje onzeker loop ik het erf op, want misschien vindt ook hij wel dat ik zijn leider dwarsboom. Maar ik voel me direct weer goed als Rickey en zijn ouders mij breedlachend ontvangen met abani Brave.

[p. 122]

Even later, als hij drank voor de gasten inschenkt, vraag ik hoe het gezinsleven ervoor staat. ‘In 1998 zijn we weg,’ zegt hij droogjes.

‘Waarom?’ vraag ik naar de zo langzamerhand bekende weg.

‘Ik werk keihard. Meestal zeven dagen in de week, maar je komt niet vooruit. En dan hebben wij niet eens zo'n slecht inkomen. Het maakt niet uit welke partij aan de macht is: er komt niets van de grond in dit land. Voor de kinderen is er ook geen vermaak, in het weekend kun je nergens met ze naar toe.’ Als ik hem vraag of hij denkt dat de ndp haar beloften waar zal maken, kijkt hij peinzend voor zich uit en gaat vervolgens lachend zijn gasten langs. ‘Ik antwoordje straks.’

Het antwoord heb ik die avond niet meer gekregen. Doet er ook niet toe, want als ik het opschrijf, is het volgens Bouterse toch ‘nonsens van een abani’ en geen echo uit zijn achterban.

Overigens heeft het geschreeuw in Tammenga mij alleen maar nóg betrokkener gemaakt.

15 november 1997