Enkele reis Paramaribo. Terug in Suriname

Weerstand

Na zijn overwinning houdt president Wijdenbosch hearings met maatschappelijke groeperingen. Vertegenwoordigers van de media mogen zich in zijn speciale belangstelling verheugen. De ndp-regering wil een democratische indruk maken en graag een goede relatie met de pers onderhouden.

Die morgen meld ik me bij het regeringsgebouw. Aanvankelijk wordt op het secretariaat bezwaar gemaakt tegen mijn aanwezigheid. Het blijkt dat alleen vertegenwoordigers van een ‘Surinaams’ medium welkom zijn. Als ik de mevrouw uitleg dat dat niet is gebleken uit de aankondigingsberichten, besluit ze een uitzondering te maken.

Ik neem plaats in de wachtkamer naast een Amerikaan die als freelance cameraman meedraait met een van de televisiestations. Er hangt een - typisch Surinaamse - formele sfeer waarbij niet gesproken wordt. Ik stel me voor aan de persoon van wie ik vermoed dat zij de hoofdredacteur van De Ware Tijd binnenkort zal opvolgen en over wie als ‘de kroonprinses van de Surinaamse journalistiek’ wordt gesproken.

Als ik enige tijd zit en ben opgegaan in het grote zwijgen in de wachtkamer, word ik weer teruggeroepen door het

[p. 53]

secretariaat. Er zijn toch bezwaren tegen mijn aanwezigheid. Als ik mijn tas ophaal, zeg ik gekscherend tegen de Amerikaan: ‘Ik moet vertrekken want ik ben buitenlander.’ Intussen heeft de toekomstige hoofdredactrice zich naar de gang begeven. Ik maak van de gelegenheid gebruik me iets uitgebreider voor te stellen, daar de huidige hoofdredacteur in overleg met haar een besluit wil nemen over een eventueel vast dienstverband van mij. Ik meen dat het verstandig is om voor die tijd met haar persoonlijk te hebben gesproken, omdat anders de indruk kan ontstaan dat ik mij via slinkse wegen probeer op te dringen. Ik heb het idee dat het bij sommige redactieleden psychologisch niet zo goed heeft uitgepakt, dat mijn eerste contact met de krant via de uitgever ging.

En zo is het hier iedere keer weer schipperen in mijn zoektocht naar een plek. Je wilt niet opereren achter de rug om van de persoon met wie je afspraken hebt, maar tegelijkertijd is het belangrijk elke indruk van arrogantie te voorkomen jegens personen met wie je uiteindelijk ook te maken zal krijgen.

‘Eindelijk dan, ik heb veel over u gehoord en ook veel van u gelezen’, zo breng ik mijn welgemeende waardering en respect tot uitdrukking. Als ik zeg dat ik uitkijk naar het sollicitatiegesprek, zegt ze: ‘Je mag dan wel denken dat je goed bent, maar er is veel weerstand tegen je komst.’

Eenmaal op straat beland ik in een leegte. Het is alsof ik aan het einde van een uitputtende missie ben gekomen. De behoefte linea recta naar huis - Nederland - te gaan is groot. Zo veel onvriendelijkheid is me net iets te veel. Zeker bij een eerste persoonlijke ontmoeting. Hoe komt ze erop dat ik mezelf goed vind? Waarop is dat idee gebaseerd? En waar komt toch al die weerstand vandaan? Vragen die om me heen suizen, maar waarmee ik me absoluut niet bezig wil houden. Mondigheid, stellig optreden of opkomen voor jezelf wordt in Suriname vertaald als arrogantie. En wie in Nederland is opgegroeid met deze van-

[p. 54]

zelfsprekende eigenschappen, komt algauw zo over.

Dat de weerstand tegen mij groot is, wist ik, althans, dat had ik altijd vermoed. Tijdens persbijeenkomsten heb ik op een enkele keer na, niet echt het warme-nestgevoel gekregen. Het is altijd maar gissen hoe bepaalde houdingen te vertalen, want je houdt natuurlijk altijd rekening met de projectie van je eigen onzekerheden. Misschien zijn Surinamers wel gewoon afstandelijke mensen.

Inmiddels weet ik dat wat ik allemaal in mijn columns te berde breng, niet altijd op prijs wordt gesteld. ‘Waar haal je de arrogantie vandaan?’ zei nota bene een Nederlandse correspondente tegen mij. ‘Jij loopt hier de boel met een westerse bril te bekijken.’ Een waarheid maar tegelijkertijd een dooddoener. Het is net zo arrogant om te denken dat het achtergestelde volk van Suriname, dat heel veel wordt onthouden, geen behoefte heeft aan producten en ideeën die aan ‘westerse’ maatstaven voldoen.

De dagen die volgen op mijn eerste ontmoeting met de ‘kroonprinses’ zijn voor mij ontmoedigend en weinig motiverend. Ik heb het gevoel niet welkom te zijn en meen het moment te beleven waarop mensen het land weer uit ellende verlaten. Dat het ‘wij Surinamers’ een grote leugen was, wist ik altijd al. Toch blijft het onaangenaam dat te ervaren.

Ik besef dat ik het vooral rustig aan moet doen, vooral voor mezelf. Ik heb er absoluut geen behoefte aan voortdurend weerstanden te moeten overwinnen. Kost te veel energie. Dit weet ik van mijn ervaringen in Nederland. En juist die was ik min of meer ontvlucht. Zaak is in het hete Suriname buiten een dergelijk proces te blijven.

Terwijl ik me op bed afvraag hoe, denk ik aan Al Jarreau: ‘Home is not Chicago or LA, home is where your heart's on fire.’ Tijdens mijn laatste jaren in Nederland, waar ik geen gehoor vond voor mijn klachten over de misstanden van de ‘multiculturele’ samenleving, vond ik vooral troost bij Bob Marley: ‘You think you live in heaven,

[p. 55]

but you live in hell; time will tell.’ Voor het eerst geconfronteerd met het gevoel ontheemd te zijn, zweef ik in de schemerzone die zich tussen deze twee liederen bevindt.

19 oktober 1996